MAASTRICHT EEN HARTENKREET MAASTRICHT INZETTEN OP RUIMTELIJKE KWALITEIT! PROF. DR. NICO NELISSEN PROF. DR. NICO NELISSEN EEN HARTENKREET

Transcriptie

1 VERPLICHTE LITERATUUR VOOR IEDEREEN DIE MAASTRICHT EEN WARM HART TOEDRAAGT EEN HARTENKREET MAASTRICHT INZETTEN OP RUIMTELIJKE KWALITEIT! PROF. DR. NICO NELISSEN EEN HARTENKREET MAASTRICHT INZETTEN OP RUIMTELIJKE KWALITEIT! PROF. DR. NICO NELISSEN

2 MAASTRICHT: INZETTEN OP RUIMTELIJKE KWALITEIT! EEN HARTENKREET 2 3 PROF. DR. NICO NELISSEN

3 4 5

4 MAASTRICHT: INZETTEN OP RUIMTELIJKE KWALITEIT! 6 7 EEN HARTENKREET PROF. DR. NICO NELISSEN

5 8 VOORWOORD 9 Maastricht is rijk aan ruimtelijke kwaliteit. Met het ingenieus opgebouwde ruimtelijk kapitaal moet behoedzaam worden omgegaan. Het vormt de basis bij uitstek voor verdere ontwikkeling van de stad in een turbulente omgeving en dynamische tijd. Ruimtelijke kwaliteit is voor de stad een selling point van groot gewicht. De Maastrichtse identiteit moet bekeken worden tegen de achtergrond van de Euregio waarvan de stad deel vormt. Maastricht sorteert voor op een nieuw hoofdstuk in zijn geschiedenis. In deze publicatie wijs ik op wenselijkheid en noodzaak van ruimtelijke kwaliteit als belangrijk vehikel in dit aanpassingsen vernieuwingsproces. De tekst is geschreven vanuit de Maastrichtse houding tot uitdrukking komend in de eerste regel van het Maastrichts volkslied: Jao, diech höbs us aon t hart gelege. Niet zonder reden luidt de ondertitel van deze publicatie een hartenkreet. Laten we hopen dat deze cri du coeur verstaan en begrepen wordt door degenen die in een positie verkeren om er iets mee te doen. Naast mijn hartenkreet zijn, verspreid over de tekst, veel hartenkreetjes te vinden van personen die direct of indirect betrokken zijn bij de ruimtelijke kwaliteit van Maastricht. In de vorm van een quote geven zij te kennen hoe zij tegenover dit verschijnsel staan en wat zij graag verbeterd zouden willen zien op dit gebied. Dank aan deze personen die positief hebben gereageerd op mijn verzoek om hun hartenkreetje in de tekst op te nemen. Mijn dank gaat verder uit naar alle personen en instanties waarmee ik gedurende de afgelopen jaren aan de ruimtelijke kwaliteit van Maastricht heb gewerkt. Dat zijn vooral de collega s met wie ik zes jaar in de Welstands-/ Monumentencommissie heb mogen samenwerken, als ook het secretariaat van deze commissie en de ambtelijke adviseurs van de gemeente. Mijn dank gaat eveneens uit naar de collega s en studenten van de Academie van Bouwkunst Maastricht, waar ik 26 jaar mocht doceren. Verder naar de medebestuursleden en leden van de programmaraad van TOPOS, het architectuurcentrum van Maastricht. Enkele personen hebben de concepttekst van commentaar voorzien [Andrea de Pont, Piet Nelissen, Maurice Bogie en Harry Welters]. Hartelijk dank voor jullie betrokkenheid, inspiratie en waardevolle suggesties. Mijn hoop en wens zijn dat het niet blijft bij mijn hartenkreet, maar dat wat ik aan het papier heb toevertrouwd, de Maastrichtse hartenkreet wordt. Mocht, wat ik in deze publicatie naar voren breng, aanleiding zijn om met mij van gedachten te wisselen, dan ben ik daartoe uiteraard graag bereid! Mijn agenda heeft nog ruimte. Maastricht, Prof. dr. Nico Nelissen

6 10 11

7 INHOUD VOORWOORD 7 SAMENVATTING RUIMTELIJKE KWALITEIT: WAAR HEBBEN WE HET OVER EN WAAROM? Het begrip ruimtelijke kwaliteit Aspecten ruimtelijke kwaliteit Het belang van ruimtelijke kwaliteit Ruimtelijk kwaliteit moet, elke dag, als doel en als middel! Ruimtelijke kwaliteit als concrete totaliteit Maastricht en ruimtelijke kwaliteit HOE RIJK IS MAASTRICHT AAN RUIMTELIJKE KWALITEIT? Veel en gevarieerd Us Sjoen Mestreech Ruimtelijke kwaliteit in veelvoud Het Kleine genot en het Kleine leed De achterkant van ruimtelijke kwaliteit Werken aan ruimtelijke kwaliteit en identiteit Borging van ruimtelijke kwaliteit BEPALEN STADSIDEALEN DE RUIMTELIJKE KWALITEIT VAN MAASTRICHT? Stad met een lange geschiedenis De ruimtelijke geschiedenis in ideaalbeelden Strijdveld van ideaalbeelden Huidige ideaalbeelden Maastricht Enkele concrete projecten ter illustratie Differentiële, dynamische en antagonistische ideaalbeelden WAT ZIJN DE HOEKSTENEN EN UITGANGSPUNTEN VAN HET MAASTRICHTSE MODEL? De geheimen van het Maastrichtse model Hoekstenen van ruimtelijke kwaliteit Toekomstige opgaven voor ruimtelijke kwaliteit Stadsvisie 2030 en Structuurvisie Uitgangspunten van het Maastrichtse model Mestreechter Geis 116

8 STAAT DE MAASTRICHTSE BINNENSTAD OP HET SPEL? WAT IS DE ROL VAN WMC BIJ RUIMTELIJKE KWALITEIT? Binnensteden in beweging Ruimtelijke kwaliteitszorg en WMC Veranderingen in binnensteden WMC en Welstandsnota Binnensteden: musealisering en pretparkisering Het opstellen van de Welstandsnota Metamorfose van binnensteden Welstandsnota in de praktijk Stad wordt binnenstad Welstandsnota en bureaucratie Dilemma s voor de binnenstad Zin en onzin van de Welstandsnota Visies op de binnenstad De toekomst van Welstandsnota en Welstandscommissie Aanzwengelen van het debat Euregionaal kwaliteitsteam BETREEDT MAASTRICHT EEN NIEUW TIJDPERK? Transformatie van Maastricht Discoursen over de stad Discoursen over cruciale punten Transformatiesignalen in Maastricht Sturen van transformatiesignalen Transformatiesturing in Maastricht M Lab als perspectief? SPEELT MAASTRICHT IN OP DE VERANDERENDE WERELD? Ruimtelijke kwaliteit kernaspect Een veranderend Maastricht Maastricht in Euregionaal verband Maastricht toekomstbestendig maken Ruimtelijke kwaliteit in alle geledingen Ruimtelijk kwaliteitsbeleid in een Euregionaliserende wereld WAT DOEN STICHTINGEN E.D. AAN RUIMTELIJKE KWALITEIT? Particulier initiatief TOPOS Doelstelling en strategie Programma Bezoekers Ondersteuning Inzet vrijwilligers TOPOS en ruimtelijke kwaliteit Gaat TOPOS Euregionaal? 232 SLOT 237 LITERATUUR 243 VERANTWOORDING WAT DOET DE GEMEENTE AAN RUIMTELIJKE KWALITEIT? Lokale politiek en lokaal bestuur Gemeentelijke stedenbouwers Partners in proces Ontwerpende rol Verlies status Gewijzigde stedenbouwkundige opgave Vergunningverleners en handhavers Een gemengd beeld Euregionale samenwerking 203 LIJST VAN HARTENKREETJES 250 COLOFON 250

9 16 17