Elobase Detailhandel Ondernemingsbeleid/Organisatiebeleid Hoofdstuk 5 Faillissement Surseance van betaling Theorieboek voor het theorie-examen kerntaak 1 Recht Ondernemer Faillissement en surseance van betaling 1
Theorieboek voor het theorie-examen: Kerntaak 1 Recht Verzekeringen, Consumentenrecht, Overeenkomsten, Ondernemingsvormen, Faillissement, surseance van betaling en Belastingen voor de ondernemer - Hoofdstuk 5 Wat ga je doen? Je bestudeert de werking van een faillissement, surseance van betaling en schuldsanering. Je krijgt inzicht in de consequenties daarvan. Je krijgt inzicht in de kredietwaardigheid van de diverse rechtspersonen welke je geleerd hebt in hoofdstuk 4. Aan bod komen achtereenvolgens: de kredietwaardigheid van de diverse rechtspersonen Eenpersoonszaak, vof en cv Besloten vennootschap Overige ondernemingsvormen Faillissement (alleen Ondernemer) blz, 85 (paginanummers corresponderen met het gehele boek) Wat is faillissement? Faillissement aanvragen Aansprakelijkheid bij verschillende ondernemingsvormen Faillissement uitspreken Schuldeisers Afwikkeling faillissement Einde faillissement Oorzaken faillissement Gevolgen faillissement Surseance van betaling (alleen Ondernemer) blz. 91 Surseance aanvragen Voorlopige surseance Definitieve surseance Einde surseance van betaling Wet schuldsanering Minnelijke schikking Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) Procedure Wsnp in de praktijk Integrale schuldhulpverlening Praktische vragen van de schuldenaar Praktische vragen van de schuldeisers. 2
Kwalificatie, werkprocessen en competenties Opleiding 90290 Ondernemer Detailhandel Werkproces 1.2 Geeft de onderneming vorm (Ondernemingsvormen) 1.5 Bewaakt de financiële positie van de onderneming (Overeenkomsten algemeen) 1.9 Bepaalt de personeelsbehoefte (arbeidsovereenkomsten) 3.6 Handelt klachten af (Consumentenrecht) Beroepscompetentie A Beslissen en activiteiten initiëren M Analyseren Q Plannen en organiseren R Op de behoeften en verwachtingen van de klant richten S Kwaliteit leveren X Ondernemend en commercieel handelen Y Bedrijfsmatig handelen. Trefwoorden Faillissement, surseance van betaling en schuldsanering Aanvragen faillissement Insolvent Akkoord aanbieden Preferente vordering Bewaarfase Schuldeisers Boedelvordering Schuldvrij Concurrente vordering Staat van insolventie Curator Uitdelingslijst Domino-effect Verificatiefase Faillissement Verificatievergadering Aanvragen surseance van betaling Bewindvoerder Concurrente vordering Bureau Kredietregistratie / BKR Integrale schuldhulpverlening Kwijtschelden schuld Minnelijke schikking Problematische schuld. Definitieve surseance van betaling Rechter-commissaris Surseance van betaling Publicatie saneringsregeling Schuldeiser Schuldenaar Vrijwillige schuldsanering Wet schuldsanering natuurlijke personen/ Wsnp Wettelijke schuldsanering. 3
Theorie-examen Kerntaak 1 Recht Hoofdstuk Faillissement en surseance van betaling Faillissement Bedrijven en natuurlijke personen kunnen failliet gaan. Bij natuurlijke personen is de oorzaak vaak dat iemand zelf of zijn of haar partner niet goed met geld kan omgaan. Bij bedrijven kunnen er allerlei oorzaken zijn: slecht financieel beheer of een tegenvallende economie. Wat de oorzaak ook is, het is voor de betreffende personen een nare ervaring. Ook de schuldeisers kunnen een financiële klap krijgen. Want lang niet altijd kunnen alsnog alle schulden worden afbetaald. Bij een faillissement probeert men alle bezittingen te verkopen. Zo wil men geld krijgen om de schuldeisers te kunnen betalen. Roeland van Santbrink / Bussum Wat is faillissement? Elk bedrijf heeft er wel eens last van: schuldenaren die niet betalen. Als dit vaak gebeurt en als het om grote bedragen gaat, kan het bedrijf in de problemen raken. Soms is het een eenvoudig berichtje in de krant: dit of dat bedrijf is failliet. Een andere keer verschijnt een wat uitgebreider artikel in de krant over faillissement in het algemeen. Altijd is het een groot probleem, zowel voor de schuldenaar zelf als voor de meeste van zijn schuldeisers. Faillissement aanvragen Als een natuurlijk persoon of een rechtspersoon zijn schulden niet meer kan betalen en er geen akkoord wordt gesloten, spreekt de rechter in een vonnis het faillissement uit. De Kamer van Koophandel zegt het zo: Een faillissement is een gerechtelijk beslag op een vermogen, ter bescherming van de rechten van de crediteuren van de schuldenaar. Dit kan een bedrijf zijn, maar ook een natuurlijk persoon (bijvoorbeeld de eigenaar van een eenpersoonszaak). De schuldenaar verliest door een faillissement de zeggenschap over het vermogen. Het aanvragen van een faillissement kan worden gedaan door de schuldenaar zelf, maar ook door één of meer van zijn schuldeisers. 4
Als de schuldenaar zelf zijn faillissement wil aanvragen, kan hij dit mondeling of schriftelijk doen bij de griffie van de rechtbank. Als schuldeisers dit willen doen, moeten zij hiervoor een advocaat inschakelen. Een derde partij die faillissement kan aanvragen is de Officier van Justitie (OvJ). De OvJ kan dit doen om het algemeen belang te beschermen. Dit betekent dat de officier bang is dat de schuldenaar andere mensen in de problemen brengt als hij niet failliet wordt verklaard. Als een schuldenaar het niet eens is met het feit dat anderen hem failliet willen laten verklaren, kan hij hiertegen binnen acht dagen bezwaar aantekenen. Aansprakelijkheid bij verschillende ondernemingsvormen Als een onderneming niet meer aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen, kan faillissement worden aangevraagd. Het hangt van de ondernemingsvorm af of een ondernemer persoonlijk failliet verklaard kan worden. Eenpersoonsbedrijf De ondernemer met een eenpersoonszaak is geheel verantwoordelijk voor de schulden van zijn bedrijf. Bij faillissement kan zowel beslag gelegd worden op het vermogen van zijn bedrijf als op zijn privévermogen. Als hij in gemeenschap van goederen is getrouwd, kan ook beslag gelegd worden op het vermogen van de partner. Als de partner bij de bank heeft meegetekend voor leningen kan dit ook gebeuren als de ondernemer onder huwelijkse voorwaarden is getrouwd. Huwelijkse voorwaarden beschermen een partner alleen, wanneer de vermogens van de partners strikt gescheiden blijven. Niet alleen bij de ondertekening van de acte, maar ook tijdens de samenleving. Vof Alle vennoten van een vof zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk en kunnen persoonlijk failliet worden verklaard. Dit is ook het geval wanneer het faillissement slechts aan het gedrag van één van de vennoten is te wijten. Bij een vof wordt het faillissement van elke vennoot apart aangevraagd. Nadat de schuldeisers zijn betaald, kunnen de vennoten proberen de betaalde bedragen onderling met elkaar te verrekenen. Cv Bij een cv kan alleen de beherende vennoot failliet verklaard worden. De stille vennoot is alleen aansprakelijk voor het bedrag dat hij in de onderneming gestopt heeft. Dit bedrag moet hij volledig betalen (voor zover dat nog niet in de onderneming zat). Wanneer de stille vennoot in de praktijk namens de onderneming naar buiten trad, wordt hij beschouwd als volwaardige vennoot. In dat geval kan ook op zijn vermogen beslag worden gelegd. Bv en nv Omdat de bv een rechtspersoon is, gaat alleen het bedrijf en niet de ondernemer of bestuurder failliet. De rechtbank stelt een curator aan, die het bestuur van het bedrijf overneemt van de directeur. Als de curator aanwijzingen vindt waaruit blijkt dat de directie of bestuurders misbruik hebben gemaakt van het bedrijf, dan kunnen zij alsnog privé aansprakelijk worden gesteld. Faillissement uitspreken Als de rechter een natuurlijk persoon of een rechtspersoon failliet verklaart, betekent dit dat deze tijdelijk niet meer zijn eigen zaken mag afhandelen. De rechtbank benoemt dan een curator en een rechter-commissaris. Deze informatie wordt gepubliceerd in de Staatscourant, op internet en in enkele regionale bladen. 5
De curator - meestal een advocaat - beheert het gehele vermogen van de schuldenaar en wikkelt de verdere gang van zaken rondom het faillissement van de onderneming af tot en met de liquidatie. De rechter-commissaris houdt toezicht op de curator. Schuldeisers De curator maakt zo snel mogelijk een overzicht van alle bezittingen en schulden. Hiervoor is het nodig dat het faillissement wordt gepubliceerd. Zo kunnen eventuele schuldeisers te weten komen dat er sprake is van een faillissement. Als ze zich niet tijdig melden, is het erg moeilijk om later nog mee te doen in de verdeling van eventueel beschikbare gelden. In de publicatie worden schuldeisers opgeroepen zich bij de curator bekend te maken. Ze moeten dan aantonen welke schulden er zijn. Op deze manier kan iedereen ontdekken of een van zijn afnemers of leveranciers failliet is. Afwikkeling faillissement Iemand (of een bedrijf) die failliet is verklaard, verliest dus het beheer over zijn vermogen. Een failliet vermogen wordt een boedel genoemd. De curator is de persoon die het boedelbeheer overneemt. De werkzaamheden van de curator worden ook betaald vanuit de boedel. De curator zal allereerst het bedrijf sluiten. In uitzonderlijke gevallen kan hij het bedrijf laten doordraaien. Een van zijn eerste taken zal zijn, het ontslaan van het personeel. Deze stuurt hij naar het UWV. Het UWV garandeert de uitbetaling van dertien weken achterstallig loon, plus het nog niet betaalde vakantiegeld. Dit door het UWV betaalde loon, wordt daarna ingebracht als preferente vordering. 6
Als er niets te halen valt, kan er ook niets worden uitbetaald. WFA / Fotostock Als de schuldenaar tijdens het faillissement inkomsten heeft, door werk of erfenis, komen die in principe in de boedel. Eerste levensbehoeften, zoals een slaapplek en een deel van het inkomen om te kunnen leven worden buiten de boedel gehouden. Bewaarfase Na het uitspreken van het faillissement door de rechter, begint de bewaarfase. De curator zal dus zorgen voor publicatie van het faillissement. Ook roept hij schuldeisers op zich bekend te maken. Elke schuldeiser moet zich melden en aangeven welke schuld er is. Verder maakt de curator een overzicht van de bezittingen. Hij sommeert de eventuele debiteuren tot versnelde betaling. Uiteindelijk weet hij dan hoe de failliete boedel ervoor staat. Einde faillissement Het kan zijn dat de curator tot de conclusie komt dat er nooit voldoende geld vrijgemaakt kan worden om alle schulden te betalen. Dan kan het faillissement eindigen door gebrek aan baten. Verificatiefase Na de bewaarfase volgt de verificatiefase in. Verifiëren betekent dat je controleert of iets juist is. Bij een faillissement gaat de curator na of de vorderingen van de schuldeisers juist zijn. Deze verificatie vindt plaats aan de hand van de aanwezige administratie en inlichtingen van de schuldenaar. Verificatievergadering De curator belegt een verificatievergadering. Hier worden alle vorderingen besproken. Als de curator twijfelt aan bepaalde vorderingen, kunnen de schuldeisers deze hier toelichten. De curator kan namens de schuldenaar kan een akkoord aanbieden in verhouding tot wat er nog in de boedel zit. Dit betekent dat hij aanbiedt een deel van zijn schulden af te betalen, in ruil voor totale kwijtschelding van de rest. De schuldenaar mag tijdens zijn faillissement maar één keer een akkoord aanbieden. Op de verificatievergadering stemmen de schuldeisers over het aangeboden akkoord. Ten minste tweederde van de aanwezige schuldeisers, die gezamenlijk 75% van de schulden vertegenwoordigen, moeten het akkoord goedkeuren. Voor leveranciers kan het verstandig zijn een akkoord te steunen. Ze verliezen dan op dat moment wel geld, maar vergroten de kans op een doorstart van het bedrijf na de afhandeling van het faillissement. Zo behouden ze een afnemer, waaraan ze in de toekomst iets kunnen terugverdienen. Einde faillissement Als ze dit doen, moet de rechtbank het akkoord ook nog goedkeuren. De rechtbank zal dit doen als men ervan overtuigd is dat de schuldenaar het akkoord kan uitvoeren. Dan wordt het akkoord bekrachtigd en eindigt het faillissement. 7
Staat van insolventie Wanneer geen akkoord is aangeboden of het akkoord niet is goedgekeurd, treedt de staat van insolventie in. Insolvent betekent dat iemand niet in staat is zijn geldelijke verplichtingen na te komen. De curator gaat dan over tot afwikkeling van het faillissement. De boedel wordt verkocht en de opbrengst wordt verdeeld onder de schuldeisers. Sommige vorderingen krijgen voorrang bij de uitbetaling. Rangorde schuldeisers Het is niet zo dat alle schuldeisers gelijk opdelen bij de verdeling van het eventuele beschikbare geld. Er zijn bij een faillissement drie soorten vorderingen: boedelvorderingen preferentie vorderingen concurrente vorderingen. Boedelvorderingen Boedelvorderingen zijn schulden die tijdens het faillissement zijn ontstaan. De wet bepaalt wanneer er sprake is van een boedelschuld. Boedelschulden zijn bijvoorbeeld het salaris van de curator of de huur en andere kosten vanaf de datum van het faillissement. De curator kan ook een deel van het personeel nog even aanhouden om de afwikkeling te vergemakkelijken. Deze boedelschulden worden als eerste betaald. Preferente vorderingen De wet zegt dat bepaalde schuldeisers voorrang hebben boven andere. Preferente schuldeisers zijn onder andere de Belastingdienst en achterstallig loon, dat niet is vergoed door het UWV. Leveranciers mogen niet-betaalde goederen terughalen en verrekenen met hun facturen. Er is binnen deze groep wel een bepaalde rangorde. Hypotheek- en pandschulden gaan voor. Concurrente vorderingen Schuldeisers die niets kunnen terughalen, bijvoorbeeld de onbetaalde loodgieter, zijn schuldeisers met concurrente vorderingen. Voor hen blijft meestal niets meer over. Uitdelingslijst De curator stelt aan het einde van het faillissement de uitdelingslijst op. Dit is een definitief overzicht van: de crediteuren de omvang van de vorderingen het bedrag dat aan de crediteuren zal worden uitbetaald de ontvangsten in het faillissement de uitgaven in het faillissement. Einde faillissement Een faillissement kan op diverse manieren eindigen: Door vernietiging, als de schuldenaar weet aan te tonen dat er geen gegronde reden voor een faillissement is. Door volledige afbetaling van de schulden. Door gebrek aan vermogen. Dan kunnen meestal niet eens de kosten van het faillissement kunnen worden betaald (zoals het salaris van de curator). Door een door de rechtbank goedgekeurd akkoord met de schuldeisers. Dan wordt een deel van de schulden afgelost tegen volledige kwijtschelding. Door het intreden van de staat van insolventie. Dan wordt de boedel verkocht en de opbrengst verdeeld onder de schuldeisers. 8
Niet altijd schuldenvrij Het einde van een faillissement houdt niet in dat de schuldenaar ook verder schuldenvrij is. Alleen wanneer het faillissement is beëindigd na de goedkeuring van een akkoord door de rechtbank, is de schuldenaar van zijn schulden af. In alle andere gevallen blijven de schulden bestaan. Dit betekent dat schuldeisers ook na een faillissement de schuldenaar kunnen blijven achtervolgen. Oorzaken en gevolgen Vooral bij een natuurlijk persoon is een faillissement een harde klap, zowel emotioneel als financieel. Misschien wil de curator zijn koophuis verkopen. Ook zullen zijn inkomsten lange tijd veel minder zijn. Sommige schulden achtervolgen mensen een lange tijd. Oorzaken faillissement Een faillissement kan allerlei oorzaken hebben. Zelfs het faillissement van een belangrijke leverancier of afnemer kan de oorzaak zijn van een faillissement. Domino-effect Failliete ondernemers kunnen andere ondernemers met zich meeslepen door het domino-effect. Wanneer een ondernemer een belangrijke klant heeft die failliet wordt verklaard, kan het zijn dat hij ook zelf geen inkomsten meer heeft. Hierdoor kan hij ook zelf in de financiële problemen raken. Bijvoorbeeld: Een keten doe-het-zelfzaken is failliet. Een houtfabriek was voor zijn omzet grotendeels afhankelijk van de afname van hout door deze winkels. Nu dreigt ook de houtfabriek failliet te gaan. De rechtbank zal daarom ook altijd zeer zorgvuldig met faillissementen omgaan, doorstartplannen serieus nemen en bij twijfel eerst een surseance van betaling opleggen. Belangrijkste oorzaken Het is belangrijk dat een ondernemer zich realiseert wat de belangrijkste oorzaken van een faillissement zijn: onvoldoende kennis van het ondernemerschap onvoldoende voorbereiding op het ondernemerschap verouderde bedrijfsvoering hogere kosten dan begroot tegenvallende omzet tegenvallende winst grote afhankelijkheid van één (failliete) onderneming fraude of diefstal binnen de onderneming economische oorzaken, zoals verminderde koopkracht het verlies van het vertrouwen van de kredietverlener (bank) privéomstandigheden, zoals een ongeluk, ziekte, echtscheiding of overlijden. Gevolgen faillissement Een faillissement heeft gevolgen voor de persoon zelf. Als een onderneming met personeel failliet gaat, heeft dat ook gevolgen voor het personeel. Voor de persoon zelf Een faillissement betekent het verlies van je bedrijf. Een financieel en emotioneel zware klap. Een faillissement dat niet is geëindigd met een akkoordverklaring, is een blijvende last. Vaak moet de failliet verklaarde persoon nog vele jaren lang zijn schulden afbetalen. Dit is natuurlijk vooral het geval als de schulden erg hoog waren of als er na het faillissement weinig inkomsten zijn. 9
De naam en het adres van degene die failliet is, wordt gepubliceerd. Binnen korte tijd weet iedereen dan wie er failliet is. De ondernemer kan een slechte naam krijgen en dit kan zelfs overslaan naar zijn hele gezin. Het is vaak moeilijk voor deze persoon om weer opnieuw te beginnen. De bank en zijn klanten hebben geen vertrouwen meer in hem, en ook zijn zelfvertrouwen kan zijn verdwenen. Voor het personeel Als een bedrijf failliet gaat, zal de curator ook het personeel ontslaan. De curator hoeft geen ontslagvergunning aan te vragen. Normaal moet dit wel, als een bedrijf personeel wil ontslaan. De werknemer kan nog wel in beroep gaan tegen dit ontslag, maar meestal heeft dit geen enkele zin omdat er uit een failliete inboedel weinig meer te halen is. Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) keert het achterstallig loon en vakantiegeld uit en zet de verdere financiële verplichtingen van de werkgever voor een beperkte periode over in een werkeloosheidsuitkering. Doorstart De kans op een domino-effect wordt vaak verkleind door een bedrijf in een afgeslankte vorm te laten voorbestaan. Als een plan reëel is, kunnen de rechter-commissaris en de curator meewerken aan een doorstart. De boedel zal dan worden beschermd om dat mogelijk te maken. Hierdoor kunnen ook een deel van de medewerkers hun baan behouden. Surseance van betaling Een faillissement is echt het einde van het bedrijf. Als de ondernemer verwacht dat hij na enige tijd wel in staat is zijn schulden te betalen, kan hij bij de rechter surseance van betaling aanvragen. Surseance van betaling is een algeheel uitstel van betaling van de schulden van een onderneming voor een periode van maximaal 1,5 jaar. Eventueel kan deze periode worden verlengd met 1,5 jaar. Surseance aanvragen De ondernemer vraagt zelf bij de rechter surseance van betaling aan. Aan dit verzoekschrift moet hij een overzicht toevoegen met de financiële stand van zaken. De eigenaar moet zich hierbij laten vertegenwoordigen door een advocaat. Voorlopige surseance De rechter zal voorlopige surseance verlenen. Meestal voor enkele weken. Hij stelt direct een bewindvoerder en een rechter-commissaris aan. De bewindvoerder - meestal een advocaat - houdt toezicht op de boedel. In deze eerste weken kunnen de rechter-commissaris en de bewindvoerder zich verdiepen in het bedrijf. De ondernemer heeft samen met de bewindvoerder het beheer over zijn vermogen, maar moet voor financiële handelingen wel toestemming van de bewindvoerder hebben. De rechter-commissaris houdt toezicht op de werkzaamheden van de bewindvoerder. De griffie van de rechtbank stuurt een brief aan alle bekende schuldeisers. Hierin worden ze uitgenodigd om bij de crediteurenvergadering aanwezig te zijn. Tegelijk wordt de surseance van betaling gepubliceerd in de Staatscourant, op het internet en in een of meer dagbladen. Zo weten eventuele andere schuldeisers dat ze zich moeten melden. De voorlopige surseance van betaling wordt ook vermeld in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. 10
Definitieve surseance Na de crediteurenvergadering besluit de rechter of hij de voorlopige surseance omzet in een definitieve surseance van betaling. De rechter verleent de surseance voor maximaal 1,5 jaar. Deze periode kan maximaal één keer worden verlengd met weer 1,5 jaar. De omgang met de boedel eb de rangorde schuldeisers verloopt net als in een faillissement. Geen surseance De rechter zal in de volgende gevallen geen surseance verlenen: Als hij denkt dat de ondernemer niet te goeder trouw is. Als de rechter vermoedt dat de onderneming er ook na enige tijd niet in zal slagen de schulden te betalen. Als minder dan tweederde van de concurrente crediteuren, die gezamenlijk meer dan 75% van de concurrente schulden vertegenwoordigen, instemt. Einde surseance van betaling Een surseance van betaling kan op de volgende manieren eindigen: De schuldenaar doet zaken zonder toestemming van de bewindvoerder. De schuldenaar benadeelt de schuldeisers. Het ziet er niet meer naar uit dat de schulden kunnen worden betaald. De tijdsduur is verstreken zonder dat een akkoord is bereikt. In deze gevallen zal de rechter de surseance alsnog overzetten in een faillissement. De terugbetaling van de schulden kan worden hervat. Er is een akkoord tussen schuldenaar en schuldeisers. In deze laatste twee gevallen, zal de surseance worden opgeheven en weer tot normale bedrijfsvoering kunnen worden overgegaan.. 11
Wet schuldsanering Tot een paar jaar geleden was het zo dat je ook privé failliet kon worden verklaard als je je schulden niet kon betalen. De schuldeisers stapten vaak naar de rechter om aan hun geld te komen. Als de rechter vond dat ze gelijk hadden, kon hij je failliet verklaren. Niet alleen konden al je bezittingen worden verkocht. De rest van je leven zit je aan je schuld vast tot alles is afgelost. Minnelijke schikking Meestal probeerde de rechter een schikking te treffen. Dit betekent dat hij probeerde om een afbetalingsregeling te treffen tussen de schuldenaar (degene die schulden heeft) en de schuldeisers. Als iemand grote schulden heeft, proberen de schuldeisers alles op alles te zetten om zo veel mogelijk van hun geld toch te krijgen. Als het lukt om hierover in alle rust afspraken te maken, is dat natuurlijk de beste oplossing. Een minnelijke schikking is een afspraak tussen een schuldenaar en zijn schuldeisers over de afbetaling van de schulden. Dit gebeurt vaak door bemiddeling van een gemeentelijke kredietbank of een andere schuldhulpverlener. Soms probeert de bemiddelaar ook te regelen dat de schuldeisers een deel van de schuld kwijtschelden. Dit betekent dat de schuldeisers zeggen: als de schuldenaar de helft van de schuld heeft betaald, hoeft hij de andere helft niet meer te betalen. Voorbeeld: De heer Verminnen heeft de volgende schulden: een huurachterstand van 1.520 een schuld bij een postorderbedrijf van 350 een schuld bij een kredietbank van 2.450. In totaal heeft hij dus 4.320 schuld. De heer Verminnen heeft wel een baan en verdient per maand netto 1.250. Zijn probleem is dat hij het ene gat met het andere dicht. De rechter kan dan proberen een minnelijke schikking te treffen. Hij kan dit bijvoorbeeld doen door het volgende voorstel: De heer Verminnen mag van zijn loon 1.000 zelf houden voor de huur, eten en drinken. Er blijft dan elke maand 250 over voor de schuldeisers. Het kost hem dan ongeveer 18 maanden om de schulden (zonder rente) af te betalen. Helaas lukt een dergelijke afspraak niet altijd. Wie weet wil het postorderbedrijf wel als eerste afbetaald worden. Of misschien wil de heer Verminnen per maand meer geld zelf houden. Niemand kon een dergelijke schikking afdwingen. 12
Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) De Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp) wil natuurlijke personen (privé-personen en eigenaren van eenmanszaken) helpen als zij problematische schulden hebben. Ook failliete ondernemers waarvan het faillissement is afgehandeld en met een restschuld overblijven, behoren hierbij. Je hebt het dus altijd over het geval van grote betalingsachterstanden. Veel mensen die in de financiële problemen raken, dichten het ene gat met het andere. Ze lenen geld om een schuld af te betalen. Maar omdat je over een lening rente moet betalen, wordt die schuld steeds groter. Doel wettelijke schuldsaneringsregeling Het doel van schuldsanering is natuurlijke personen de kans geven na de sanering van hun schulden met een schone lei te beginnen. De schuldenaar en alle schuldeisers spreken bij vrijwillige schuldsanering af hoeveel en hoe de schuldenaar zal aflossen. De daarbij vereiste instemming van alle schuldeisers blijkt echter vaak een probleem: in bijna de helft van de gevallen komt men niet tot een akkoord. De rechter kan de wettelijke schuldsaneringsregeling opleggen, ook al zijn de schuldenaar of de schuldeisers het er niet mee eens. Er is wel een aantal voorwaarden aan verbonden: Uit een verklaring van de gemeente, van een kredietbank of een andere door de gemeente erkende schuldhulporganisatie moet blijken dat een minnelijke regeling niet is gelukt. De schuldenaar mag de wettelijke regeling niet eerder hebben gebruikt, mag niet eerder failliet zijn gegaan of zich hebben schuldig gemaakt aan fraude of onverantwoord koopgedrag. Procedure De schuldenaar moet de rechter zelf vragen of hij in aanmerking komt voor deze regeling. Als de rechter hiermee akkoord gaat, is dit het gevolg: De rechter stelt een bepaalde periode vast (maximaal drie tot vijf jaar). In deze periode moet de schuldenaar zich maximaal inspannen een zo groot mogelijk bedrag bij elkaar te krijgen voor de schuldeisers. De rechter stelt vast welk bedrag de schuldenaar per maand zelf mag houden. Na afloop van de periode bepaalt de rechter of de schuldenaar zich goed aan de afspraak heeft gehouden. Als dit het geval is, kunnen de schuldeisers hem daarna niet meer aanspreken voor de eventuele restantschulden. Bewindvoerder De rechter benoemt bij een wettelijke schuldsanering altijd een bewindvoerder. In gecompliceerde gevallen waarin er wel een (beperkte) aflossingscapaciteit is, kan dat een advocaat zijn. In de meeste gevallen kan dat een schuldhulpverlener zoals gemeentelijke kredietbank of een particuliere schuldhulpverlener zijn. De bewindvoerder moet verslag uitbrengen bij de rechtbank en onderhoudt contacten met de schuldeisers. Hij ziet erop toe dat de schuldenaar zich voldoende inspant om af te lossen. Hij neemt ook een aantal verantwoordelijkheden van de schuldenaar over. Zo mag hij bezittingen (niet alle) van de schuldenaar verkopen en heeft hij ook inzage in de post van de schuldenaar. De schuldenaar wordt bovendien opgenomen in het Landelijk Register Schuldsanering. 13
Wsnp in de praktijk Integrale schuldhulpverlening Veel gemeenten proberen mensen die in de financiële problemen zijn gekomen, te helpen. Vroeger deed iedereen een beetje en ontbrak het overzicht. Tegenwoordig proberen veel gemeenten te werken aan een integrale schuldhulpverlening. De wettelijke schuldsaneringregeling sluit hierbij aan. Een integrale aanpak kenmerkt zich door afspraken en samenwerking tussen alle betrokken partijen, waarbij de gemeente de schuldenaar de weg wijst naar andere hierbij betrokken instanties. Deze instanties zijn onder andere: de sociale dienst de gemeentelijke kredietbank particuliere kredietbanken budgetconsulenten maatschappelijk werk gemeentelijke woningbedrijf woningcorporaties de rechtbank advocaten. De gemeente hoopt met deze aanpak een effectief en gecoördineerd hulpaanbod te geven. Het voordeel kan zijn een vroegtijdige signalering van de problemen. Men kan de schuldenaar dan verwijzen naar hulpverleners. Deze kunnen misschien ook helpen om te voorkomen dat na een sanering snel nieuwe schulden ontstaan. Praktische vragen van de schuldenaar De schuldenaar moet zelf naar de rechter stappen met de vraag of hij voor deze regeling in aanmerking mag komen. Meestal zal en hulpverlener hierbij helpen. Als dat toegestaan wordt, benoemt de rechter een bewindvoerder. Wanneer je in de schuldsanering zit, moet je gedurende die periode van héél weinig geld rondkomen. Bewindvoerder De bewindvoerder neemt allerlei bevoegdheden van de schuldenaar over. Hij regelt zijn financiële zaken helemaal, mag de post openen en mag opdracht geven voor het verkopen van bezittingen. De bewindvoerder komt op huisbezoek en kijkt dan of er eigendommen zijn die overbodig zijn. Voorbeelden zijn een auto, een caravan en luxe apparatuur. Werk of bedrijf De schuldenaar mag tijdens de periode wel in loondienst werken. In principe mag hij geen bedrijf voortzetten of opstarten. De bewindvoerder probeert immers om zo veel mogelijk geld contant te maken voor de schuldeisers. Vaak brengt een bedrijf bij verkoop geld op. En meestal kost het opstarten van een bedrijf geld. 14
Publicatie saneringsregeling De sanering wordt gepubliceerd in: de Staatscourant regionale dagbladen op (een afgeschermd register op) internet bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). Bureau Kredietregistratie (BKR). Bij het BKR kunnen bijvoorbeeld banken informatie over je inwinnen als je een lening aanvraagt. Deze registratie wordt nog enkele jaren na afloop van de sanering gehandhaafd. Dit betekent dat j e niet zo gemakkelijk een lening kunt krijgen of een creditcard kunt aanvragen. Partner Als de schuldenaar in gemeenschap van goederen is getrouwd, valt de partner ook onder de saneringsregeling. In andere situaties hangt het van de afspraken af. Hoe dan ook wordt van de partner wel verwacht dat deze meebetaalt aan de kosten van de huishouding. Praktische vragen van de schuldeisers De rechter zorgt voor publicatie van de saneringsregeling. Als ondernemer moet je dergelijke publicaties in je regio goed lezen. De kans bestaat dat een van zijn klanten in de financiële problemen is gekomen. De publicatie roept eventuele schuldeisers op zich te melden voor een bepaalde datum. Als je dit niet (op tijd) doet, heb je een probleem. Dan kun je in principe niet meer rekenen op afbetaling. Verder is het zo dat een schuldeiser na afloop van de saneringsperiode (als de schuldenaar met een schone lei mag beginnen) geen recht meer heeft op enige betaling door de schuldeiser.. 15