De Vlaamse chrijnwerker 97 Februari 2014 Driemaandelijks vakblad van de Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw. Lombardstraat 34-42 1000 Brussel afgiftekantoor GENT X Batibouw special Kent u de draairichting van een deur? Dag van de Afwerking kent recordeditie met 2.500 bezoekers Dossier vlakglasrecyclage: Recycleert u al vlakglas? en verder in dit nummer: Luchtgeluidsisolatieverbetering met voorzetwanden Waar moet u rekening mee houden bij bouwopdrachten in Nederland? www.bouwmagazines.be
Lacobel geeft kleur aan je interieur AGC Mirodan Bouwglas is gespecialiseerd in het maken en plaatsen van alle toepassingen van glas voor interieur. Wij bieden alle hoogwaardige producten uit het uitgebreide AGC-gamma aan. Daarnaast kunnen wij U in onze ruime showroom advies geven over alle glastypes, hun toepassingen en hun plaatsing. Onze medewerkers helpen U graag bij de juiste glaskeuze en steunen daarbij op een ruime kennis en jarenlange ervaring. In onze moderne werkplaats kunnen wij alle gewenste bewerkingen op glaspanelen uitvoeren. Wij streven een zeer hoge kwaliteit na die van Uw project een referentie maakt. Naast onze productieactiviteiten kunnen wij met ons gespecialiseerd team alle plaatsingen tot een goed einde brengen. Door jarenlange ervaring en doorgedreven optimalisatie van onze kennis kunnen wij U in elke situatie de nodige ondersteuning bieden. AGC Mirodan Bouwglas Izegemsestraat 375 8501 Heule T 056 36 58 80 F 056 37 16 76 www.mirodanbouwglas.be
Inhoud 7 Vlakglasrecyclage We geven u een overzicht van hoe u als vakman vlakglas gemakkelijk kan recycleren. Dit materiaal biedt tal van mogelijkheden. 38 Dag van de Afwerking Een recordaantal van 2.500 bezoekers maakte van de vakbeurs een waar succes. Zowel vakmensen als producenten waren lovend. 44 Batibouw De Vlaamse Schrijnwerker had een gesprek met organisator Geert Maes: Batibouw is het uitgelezen moment om te praten over de bouw. Voorwoord 5 door Yves De Keyser Dossier 7 Vlakglasrecyclage Veiligheid 12 Arbeidsongevallen in de bouwsector WTCB 14 Plaatsing van glazen borstweringen: ingeklemde borstweringen 16 Luchtgeluidsisolatieverbetering met voorzetwanden Vakkennis 18 Draairichting van deuren WTCB 22 Wintercursussen Onderwijs 24 De Vlaamse Houtproef heeft recordaantal deelnemers Confederatie Bouw 26 8 op 10 aannemers verliest opdracht aan oneerlijke buitenlandse concurrentie Buitenland 28 Bouwopdrachten in Nederland Verenigingsnieuws 31 Infosessie BEWAP: Afwerken van wanden 32 Opleidingen van GOCA Gent Het woordenboek 34 Duimen voor een goed resultaat 36 Agenda Evenementen 38 Dag van de Afwerking Batibouw special 44 Interview organisator Geert Maes 48 Overzicht van standhouders Machinefiches 55 SMI - Automatische afkortzaag Weinig, type Opticut 56 Halwema - cnc-houtbewerkingsmachine Vitap Point 2 57 Splinterinfo 62 Diversen FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 3
Griffon: voor de échte schrijnwerker Als professioneel schrijnwerker of afwerkingsbedrijf heeft u behoefte aan de allerbeste materialen om uw werk snel en vakkundig te kunnen klaren. Daarom heeft Griffon, speciaal voor uw vakgebied, een compleet, hoogwaardig assortiment lijmen ontwikkeld dat precies voldoet aan de hoge eisen die u stelt. De spuitlijmen van Griffon zijn eenvoudig te verwerken, geven een fijn verneveld spraybeeld en hebben een hoge warmtebestendigheid; dat alles zorgt voor een indrukwekkend eindresultaat. Lijmverbindingen met Griffon zijn altijd van de allerhoogste kwaliteit. Veel van onze lijmen dragen niet voor niets toonaangevende keurmerken, zoals ATG. Wanneer de professional kiest voor kwaliteit, kiest hij voor Griffon. Griffon is een merk van Bison International. Griffon. Verbonden met vakwerk. www.griffon.be
Voorwoord Beste collega s Het feestgedruis is achter de rug, de kerstversiering ligt opnieuw opgeborgen in de kast en het vuurwerk heeft met de jaarwisseling opnieuw zijn beste kruit verschoten. Op die manier namen we afscheid van het oude jaar, maar vol enthousiasme kijken we 2014 tegemoet. Uit naam van onze vakvereniging wil ik u dan ook het allerbeste wensen voor het nieuwe jaar. Onze federatie doet alvast haar best om ook nu zijn beste beentje voor te zetten. Getuige hiervan is alvast het nieuwe vakblad dat u in handen heeft. Dat bewijst dat we, ondanks de feestdagen, weer heel wat hebben meegemaakt. Yves De Keyser In de eerste plaats blik ik daarom terug op de Dag van de Afwerking. Het evenement, dat georganiseerd werd door de Confederatie Bouw Afwerking en BEWAP, was een waar succes. Niet minder dan 2.500 bezoekers vonden hun weg naar de Brussels Kart Expo, waar ze meer dan 100 standhouders konden ontmoeten. Het evenement bewijst nog maar eens dat de combinatie van informatie inwinnen en netwerken een succesformule is. Ook als vakman blijft het enerzijds belangrijk om op de hoogte te blijven van alles wat er beweegt binnen de sector. Anderzijds plukt een vakman altijd de vruchten van een goed contact met toeleveranciers. Elkaars noden en wensen begrijpen leidt tot een betere samenwerking. De beurzen blijken een alomtegenwoordig gegeven in deze periode. Batibouw zit daar natuurlijk voor een groot stuk tussen. De grootste en belangrijkste bouwbeurs gaat ook nu weer door in de imposante Brussels Expo, waar alle hallen tot de nok gevuld zijn. Dat succes mogen we ook voor een stukje op onze naam schrijven. Het is zoals organisator Geert Maes aanhaalt in zijn interview: De bouwsector is voor onze economie zo Het succes van Batibouw mogen we ook voor een stukje op onze naam schrijven. belangrijk dat alleen maar in dit land zo n beurs kan floreren. Op die manier mogen wij dus ook een kleine pluim op de hoed steken. Vergeet u bovendien niet in te schrijven voor BouwForum, dat traditiegetrouw op de eerste dag van Batibouw plaatsvind. Dit keer legt de Confederatie Bouw de politici het vuur aan de schenen met al uw bouwgerelateerde vragen. Ik weet nu al dat dit evenement tot interessante inzichten zal leiden met het zicht op de nakende verkiezingen. Met de twee beurzen heb ik ook meteen al twee onderwerpen aangehaald die u kan terugvinden in dit magazine. Maar het draait in dit nummer niet alleen om de beurzen. We hebben ook aandacht voor vlakglasrecyclage, een materiaal dat bewijst dat de bouwsector op een duurzame manier omspringt met materialen. Blader dus gerust verder en ontdek weer een boeiende editie van De Vlaamse Schrijnwerker. Collegiale groeten, colofon Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkers vzw Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Tel.: 02/545 57 05 Fax: 02/545 58 59 www.vlaamseschrijnwerkers.be btw be 438.617.271 Verantwoordelijke uitgever Silveer De Dobbelaere Lombardstraat 34-42, 1000 Brussel Yves De Keyser, Voorzitter Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers Commissie van het Vakblad Voorzitter: Silveer De Dobbelaere Ondervoorzitter: Yves De Keyser Secretaris: Evelien Ghysels Leden: Rudi Carmeliet, Willy Simoens, Wouter Vanderjeugt en Filip Coveliers Administratie en redactie Eindredactie : Filip Coveliers Redactie : Jeroen Verbeeck Tel.: 02/545 59 47 Fax: 02/545 58 59 jeroen.verbeeck@confederatiebouw.be Advertentieverantwoordelijke Inge De Ridder Tel.: 053/80 87 47 Fax: 053/80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Realisatie Equinox Graphic Design Slachthuisstraat 35A - 9000 Gent Tel.: 09/324 41 38 pierre.van.uffelen@telenet.be Drukwerk Drukkerij Geers, Oostakker Coverbeeld Breen Belgium LID VAN DE UNIE VAN UITGEVERS VAN DE PERIODIEKE PERS FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 5
6 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
Dossier: Vlakglasrecyclage Vlakglas Waardevol recyclagemateriaal belangrijker. Verbeterde eigenschappen zoals de isolatiewaarde maken dat glas een geliefd materiaal is en vaak voorkomt. De rol van vlakglas in een gebouw is dan ook niet te onderschatten. Het materiaal produceren is echter een energie intensieve klus waar veel broeikasgassen ontstaan en waar veel primaire grondstoffen worden gebruikt. Glas kan gelukkig volledig gerecycleerd worden, maar dan is een goede inzameling bij vakmensen en aannemers onontbeerlijk. De bouwsector krijgt steeds vaker te maken met vlakglas in de vorm van ramen. Die sluipen, door hun verbeterde eigenschappen door de jaren heen, steeds meer en vaker in gebouwen. Bij nieuwbouw moet er dus veel nieuw glas geplaatst worden, maar bij renovatie gaat het oude glas er uit. Wat moet je daar als aannemer mee aanvangen? De afvalberg groeit en de grondstoffen slinken. Dat is kort samengevat de huidige situatie van heel wat materialen en grondstoffen. Om het tij te keren is recyclage in de bouwsector van groot belang. Nieuwbouw en renovatie zijn namelijk verantwoordelijk voor 40 % van de wereldwijde materiaalstromen. De verwachtingen zijn bovendien nog impressionanter, want het materiaalverbruik zou tegen 2050 toenemen tot een drievoud van de nu gebruikte materialen. Vlakglasrecyclage is een schoolvoorbeeld van de zogenaamde materiaalkringloop. Dit slaat op de levenscyclus van een materiaal, vanaf de ontginning, over de verwerking, tot recyclage voor hergebruik. Glas is namelijk recycleerbaar en wordt al decennia ingezameld om te verwerken tot nieuwe glasproducten. De aanwezigheid van glas in bouwwerken wordt bovendien steeds Inzamelen van vlakglas De inzameling van vlakglas kan op twee manieren. De aannemer kan het ophalen overlaten aan een inzamelaar of het glas zelf naar de sorteerder of verwerker brengen. Het is van belang dat vooraf de voorwaarden bekend zijn zoals het type vlakglasafval, de wijze van aanvoer of de eisen qua zuiverheid. Glasafvalverwerkers gebruiken op sloopwerven twee inzamelsystemen. De aannemer kan het glas uit de kader halen of het volledige raam, inclusief kader, afvoeren. Wanneer de aannemer het glas laat ophalen, zal de inzamelaar vooraf een voorstel doen omtrent een gepaste box of container en de bijhorende logistieke oplossingen. De inzamel- en ophaalkosten zijn afhankelijk van de sorteringsgraad, de locatie, huurprijs van de container en het soort vlakglas. FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 7
Dossier: Vlakglasrecyclage WIST JE DAT Het gebruik van 1 ton gerecycleerd glas voor de productie van nieuw glas: - gelijk is aan een besparing van 1200 kg primaire grondstof of 850 kg zand? - een lagere oventemperatuur toelaat? - het energieverbruik vermindert? Door toevoeging van 10% glasscherven vermindert de nodige energie voor het smelten van de grondstoffen met 2 tot 3 %. - leidt tot een vermindering van de CO 2 -uitstoot met 250 tot 300 kg? Dit is te wijten aan een lager verbruik van brandstoffen en doordat er geen uitstoot meer is van CO 2 uit de grondstoffen. - de uitstoot van verontreinigende stoffen (SOx en NOx) vermindert? Bron: OVAM Voorwaarden Glas bestaat in verschillende maten, soorten en kleuren. Dat vraagt logischerwijs om een verschillende verwerking. Het is daarom van essentieel belang dat vlakglas per type gesorteerd wordt. OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij, maakte een handige lijst met glas dat wel en niet geschikt is voor de vlakglasbak: Wel geschikt: - Enkel blank/gekleurd vlakglas - Dubbelglas met aluminium strip tussen de glazen panelen - Draadglas - Gelaagd glas (glas met folie tussen de glazen panelen) - Tuinders- of kassenglas - Spiegelglas - Gehard glas - Glazen bouwstenen (zonder cementresten) - Aquarium (zonder inhoud) - Glazen douchewanden - Glazen snijplanken - Glas van foto-/posterlijsten Toegestaan: kit, rubbers, aluminium randje, plastic randje, greepjes aan glas. G.R.L.-GLASRECYCLING, LUMMEN Niet ver van het Lummense klaverblad ligt glasverwerkingsbedrijf G.R.L.. De aannemer kan zijn vlakglas hier brengen of het laten afhalen door de firma. Het glas brengen is de meest gunstige optie voor de aannemer, omdat er geen logistieke kosten zijn. De aannemer wordt meteen geholpen, zegt gedelegeerd bestuurder Raf Vanswartenbrouck. Indien de klant kiest voor een ophaling, dan kan hij kiezen uit een waaier formules met aangepaste inzamelrecipiënten en inzamelfrequenties. Dat gaat van containers van 200 liter tot containers van 30 m³. Doordat wij in praktisch heel Vlaanderen vaste inzamelroutes hebben met 25 vrachtwagens, kunnen we ook gunstige tarieven aanbieden. G.R.L. is naar eigen zeggen ook de eerste vlakglasverwerker die een droogwasproces implementeert om vlakglas te verwerken. Dat zorgt ook voor een beter resultaat. Dit gebeurt bovendien CO 2 neutraal omdat we een warmte-krachtkoppelinginstallatie op basis van palmolie gebruiken. We zien het als een sociaal engagement. We lenen de aarde van onze voorouders Niet geschikt: - Kookplaten - Kachelruitjes - Koffie- en theekannen - Ovenschalen - Magnetronschalen - Pannendeksels - Glazen bekers - Glazen vazen - Flessenglas Verder alle overige items die niets met vlakglas te maken hebben. Bij vlakglas moet je ook zeker rekening houden met de volgende aandachtspunten: Het vlak glas - moet zo weinig mogelijk glasbreuk hebben - mag eventueel gekleurd zijn of doorzichtige coatings bevatten - moet vrij zijn van keramiek-, steen- en porseleinresten ( KSP ) - moet zo weinig mogelijk organische resten bevatten (rubber, hout, kunststof, stopverf, kit ) - moet zo weinig mogelijk bevestigingsmaterialen bevatten en schenken die aan de volgende generatie, legt Vanswartenbrouck uit. Het verwerkingsproces bij G.R.L is een droog proces dat bestaat uit verschillende stappen. Het vlakglas wordt gebroken, getrommeld en vervolgens gezeefd. Na sortering en een tweede breekproces is de glasstroom klaar voor het droogwassen. De scherven worden met hete lucht gereinigd, waarna ze door middel van wrijven worden gepolierd. Vervolgens worden metalen van het glas gescheiden door middel van magneten en wervelstromen. Lichte onderdelen zoals kunststoffen (vooral PVB) en papier worden uit de scherven verwijderd door middel van luchttechnieken. Tot slot ondergaan de scherven een hoogtechnologisch selectieparcours, waardoor alle vervuiling uit het glas verdwijnt. G.R.L - Glasrecycling nv, Dellestraat 10, 3560 Lummen Tel: 013 53 06 60 - Fax: 013 53 06 69 - E-mail info@grl.be Website: www.grl.be 8 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
Dossier: Vlakglasrecyclage Verwerking Vlakglasverwerkers verbrijzelen het ingezamelde glas tot glasscherven en reinigen het product tot het voldoet aan de eisen van de klanten. Die maken er op hun beurt nieuwe producten van. De glasfabrikant smelt de scherven samen met zand en kalk en voegt er tussen de 10 % en 70 % nieuwe grondstoffen aan toe. Afhankelijk van de kwaliteit van het ingezamelde en gerecycleerde vlakglas kan de fabrikant de keten helemaal sluiten en opnieuw vlakglas, glaswol en andere producten maken. Sorteren aan de bron is daarbij van essentieel belang. Hoe hoger de kwaliteit van het ingezamelde vlakglasafval, hoe goedkoper de verwerking en hoe beter het eindproduct. Veiligheid De OVAM formuleert bovendien enkele belangrijke aandachtspunten om op een veilige manier vlakglas in te zamelen. Zo zijn Van Afval tot Grondstof Inzameling op maat +32 (0)13 530 660 www.grl.be Dé oplossing voor uw glasafval Reeds meer dan 30 jaar eigen inzameling en verwerking FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 9
Dossier: Vlakglasrecyclage BRUCO CONTAINERS NV, WIJNEGEM De Antwerpse afvalverwerker Bruco containers is naast bouwen sloopafval, kunststoffen en houtrecyclage ook gespecialiseerd in de verwerking van vlak en hol/bol glas. Bruco heeft een container service in gans België. Het recyclagepark van het bedrijf is gemakkelijk bereikbaar en ook de ligging naast het Albertkanaal is een duurzame troef voor het vervoer van de nieuwe grondstoffen die het bedrijf produceert. "Het vlak glas wordt verwerkt tot glasscherven die als grondstoffen dienen voor nieuwe materialen", vertelt Martin Ooms, verantwoordelijke voor de glasverwerking. "Wij krijgen glas binnen in mono stromen en ook glas met kaders die we zelf ontmantelen, daar veel van onze klanten deze klus te gevaarlijk vinden en anders ook te veel containers op hun werkvloer nodig hebben. De klant laat het glas in de kader en levert het beter zo aan bij de vlakglasverwerker." Bruco biedt het voordeel dat het volledig raam voor 100% kan gerecycleerd worden. Zo verwerken ze naast vlak glas ook houtafval en pvc-materialen en is een volledige verwerking mogelijk. De aannemer huurt een container, zet daar zijn ramen in en Bruco verwerkt alles, inclusief kaders. Het glas binnenbrengen is overigens kinderspel. Zo wordt het voertuig met de lading glas voor en na het uitladen gewogen op de weegbrug. Het verschil in gewicht wordt aangerekend en de aannemer kan snel terug vertrekken. Industriepark "Venhof", Venhof 3-5, 2110 Wijnegem Tel: 03/239 17 80 - fax: 03/230 92 87 E-mail: info@bruco-containers.com Website: www.bruco-containers.com snijbestendige kledingstukken als handschoenen, poslbescherming, veiligheidsbril, gehoorbescherming en veiligheidsschoenen noodzakelijk. Verder zijn er de volgende tips: - Gooi niet met glas. Leg het voorzichtig en plat in de container. - Let op met gebroken/gescheurde glasplaten. Die kunnen uit elkaar vallen. - Til niet te zwaar en loop niet te ver. Dit verhoogt de risico s. - Bij inzameling met een glasbok leg je de platen met de lange zijde op de bok. - Klim nooit in de container met vlakglasafval. De platen kunnen makkelijk schuiven en bijgevolg letsels veroorzaken. Milieu De groei van het wereldwijde materialengebruik is groot en ook het verbruik van grondstoffen is bijgevolg gevoelig gestegen. Om dat verbruik binnen de perken te houden is recyclage erg belangrijk. Als aannemer kan u een steentje bijdragen door niet al het afval in één container te gooien. Volgens Raf Swartenbrouck, gedelegeerd bestuurder van glasverwerker G.R.L., is Vlaanderen alvast op de goede weg. Recente studies tonen aan dat we in Vlaanderen zeer goed recycleren en dat slechts een zeer klein percentage glasafval nog niet de weg kent naar de glasrecyclage. De tarieven blijven scherp omdat er meerdere inzamelaars en verwerkers zijn. Dit zorgt eveneens voor een gunstige evolutie in dienstverlening. De Vlaamse resultaten voor vlakglasrecyclage zijn overigens beduidend beter dan in de omringende regio s en landen. Hij geeft echter ook een kritische kanttekening: Cijfers tonen aan dat bij het slopen van gebouwen slechts een klein percentage van het glas de weg kent naar de glasrecyclage. Wij geloven dat de ontwikkelingen in de architectuur waarbij het aandeel glas steeds groter wordt automatisch zal leiden tot betere selectieve sloop. 10 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
C M Y CM MY CY CMY K Dossier: Vlakglasrecyclage MALTHA GLASSRECYCLING, LOMMEL In het Noord-Limburgse Lommel ligt het glasverwerkingsbedrijf Maltha. Dat verwerkt meer dan een miljoen ton glasafval per jaar tot nieuwe grondstoffen voor glas. Dit in de vorm van glasscherven. De aannemer kan zijn glas hier franco aanleveren, maar we kunnen ook advies en hulp geven op gebied van inzameling, transport en glasbak- en containerverhuur, vertelt Marijke Gielen van Maltha Glassrecycling België. Dat heeft zijn hoofdkantoor in Nederland, maar opende in 2002 in het Belgische Kaulille de eerste vlakglas-verwerkingsfabriek ter wereld. De fabriek verhuisde daarna naar Lommel, waar de huidige fabriek een capaciteit heeft van 200.000 ton netto product per jaar. Wij krijgen glas van de glasindustrie, glaszetters, deurenen ramenplaatsers, serrebouwers, slopers en ook autoruiten. Dat glas recyclen we door het te breken in scherven. Scheidingstechnieken zorgen dat het glas opgeschoond is, zegt Gielen. De scherven kunnen zo weer dienen als grondstof in de glas- en glaswolindustrie: verpakkingsglas, glaswol, vlakglas, autoruiten en Foamglas. Het portfolio van Maltha kent bovendien meer dan 20 soorten scherven, gescheiden op onder meer kwaliteit, kleur en formaat. De evolutie van de vlakglasrecyclage stemt het bedrijf tot slot gunstig. Er wordt zeker meer vlakglas gerecycleerd, omdat er nu aandacht geschonken wordt aan scheiding van alle afval." Maltha Glassrecycling België, Fabrieksstraat 114, 3920 Lommel Tel : 011 445 687 - Fax: 011 622 191 - E-mail: info@maltha-glassrecycling.com Website: www.maltha.nl Nieuwe grondstof De gerecycleerde scherven worden door glasproducenten opnieuw gebruikt als grondstof voor de productie van nieuw glas. De metalen gaan naar de metaalindustrie waar ze verder tot producten worden verwerkt. De PVB folie wordt in functie van de zuiverheid gebruikt om tot nieuwe kunststoffen te verwerken. Een minimale hoeveelheid van slechts enkele procenten wordt niet in een gesloten cyclus gerecycleerd en dient o.a. als hoogcalorische brandstof en als secundaire grondstof ter vervanging van grind. Ook als aannemer kan u dus bijdragen aan een betere verwerking van afvalstoffen tot nieuwe, waardevolle materialen. Informeer u zeker eens bij een vlakglasverwerker in de buurt. Recyclage glas Bruco streeft ernaar om alle glassoorten, zowel flessen als vlak glas, kleur gescheiden in te zamelen of op te halen. Hierbij worden de moeilijkste glassoorten weer omgezet tot een hoogwaardige grondstof voor hol- en vlakglasproducenten en glaswolproductie. Uw specialist voor gebogen profielen en valse centers Ook voor glas inclusief kaders en/of omlijsting van hout, pvc, aluminium en metaal hebben wij een oplossing. Op onze recyclage worden de ramen en deuren ontdaan van het glas. Het glas wordt dan verwerkt in onze glasinstallatie en de profielen van ramen en deuren worden gescheiden in volgende groepen: PVC, aluminium, metaal en hout. Deze worden dan bewerkt per soort materiaal. Bruco heeft een volledig geautomatiseerde recyclingplant voor verwerking en recyclage van gemengde- en verontreinigde glassoorten. Wij beschikken zelf over een uitgebreide ophaaldienst en plaatsen containers bij schrijnwerkers voor ramen/deuren met glas in (van 6m³ tot 40m³), voor deze stroom plaatsen wij in gans België containers hiervoor. Wat biedt Bruco u: Een directe kostenbesparing en een betrouwbare professionele afname, gegarandeerde continuïteit in afname, verwerking en afzet. Bruco is ook Iso 14001 gecertificeerd. Firmagegevens: Bruco containers nv Venhof 3-5 industriepark Venhof 2110 Wijnegem Tel: +32 (0)3 239 17 80 info@bruco-containers.com www.bruco-containers.com Vraag meer informatie en stalen van onze nieuwe generatie valse bogen Lancering op Polyclose! Wij buigen14 verschillende merken kunststof: Aluplast, Brugman, Deceuninck, Gealan, Kbe, Kömmerling, Profialis, Rehau, Roplasto, Salamander, Schuco, Thyssen, Trocal, Veka. Defer Deferme-final.pdf 8/03/2005 11:00:19 e m m Deferme bvba Kanaalweg 61 3980 Tessenderlo België +32 (0)13/66.65.91 sales@deferme.com www.deferme.com 11 FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker Deferme_ad_v1_NL.indd 1 8/01/14 11:59
Veiligheid Oorzaak van arbeidsongevallen in de bouwsector Het Fonds voor arbeidsongevallen (FAO) houdt ieder jaar een lijstje bij van de meest voorkomende situaties en oorzaken bij ongevallen in de bouwsector. De laatste cijfers van het Fonds hebben betrekking tot de werksituatie in 2011. Een overzicht. De arbeidsongevallen in de bouwsector stegen in 2011 met 4 %. In het totaal is dat goed voor 20.164 ongevallen, waarvan er 2.560 met een blijvende ongeschiktheid voor de vakman en 22 met een dodelijke afloop. In verhouding tot de tewerkstelling, die steeg in 2011, is de stijging van ongevallen niet zo groot. Die tewerkstelling kan je aan de hand van de Nace code, een code voor economische activiteiten, verdelen over drie verschillende groepen in de bouw. Sector 41 (Bouw van gebouwen; ontwikkeling van bouwprojecten) neemt 26% van de tewerkstelling voor zijn rekening, voor sector 42, Weg- en waterbouw, is dat 14 procent en het leeuwendeel werkt in sector 43 (Gespecialiseerde bouwwerkzaamheden): 60 procent. Hieronder vind je een overzicht van de meest voorkomende zaken die betrekking hebben tot de ongevallen. De percentages tonen hoe groot het aandeel is van de betrokken omschrijving. 1. SOORT WERK - 2011 (2010; 2009) 1. 51 Plaatsing, montage en demontage: 20% (20,3%; 18,4%) 2. 24 Renovatie: 15,6 % (15,1%; 18%) 3. 22 Nieuwbouw: 15,2 % (15%; 17%) 2. AFWIJKENDE GEBEURTENIS - 2011 (2010; 2009) 1. 64 Ongecoördineerde beweging: 10,9 % (10,6%; 10,5%) 2. 44 Verlies van controle over een gehanteerd voorwerp: 9,7% (8,9%; 8,4%) 3. 52 Uitglijden, struikelen met val van persoon op gelijke hoogte: 9,5% (10%; 9,8%) 4. 43 Verlies van controle over een handgereedschap of over het met het gereedschap bewerkte materiaal: 9,1% (9,2%; 9,4%) 5. 51 Vallen van personen - van hoogte: 6,8% (6,3%; 6,6%) 3. BETROKKEN VOORWERP - 2011 (2010; 2009) 1. 14.00 Materialen, voorwerpen, producten, onderdelen van machines, breukmateriaal, stof: 28,2% (28,4%; 30,8%) 2. 01.00 Gebouwen, constructies, oppervlakken - gelijkvloers: 15% (14,3%; 13,9%) 3. 02.00 Gebouwen, constructies, oppervlakken - in de hoogte: 11,1% (11,3%; 12,8%) 4. 06.00 Handgereedschap, niet gemotoriseerd: 8,8% (8,7 %; 8%) 5. Geen betrokken voorwerp of geen informatie: 6% 6. 07.00 Mechanisch gereedschap, handbediend: 5% (5,3%; 5,4%) 4. CONTACT - WIJZE VAN VERWONDING - 2011 (2010; 2009) 1. 31 Verticale beweging, val: 14,5% (15,1%; 15,2%) 2. 71 Fysieke belasting van het bewegingsapparaat: 12,2% (11,8%; 11,1%) 3. 51 Contact met een snijdend voorwerp: 9,5% (9,6 %; 8,8%) 4. Onbekend: 9,2% 5. 42 Stoot door vallend voorwerp: 8,8% (8,4 %; 8,2%) 5. AARD VAN HET LETSEL - 2011 (2010; 2009) 1. 11 Oppervlakkige letsels: 22,0% (21,7%; 20,9%) 2. 10 Wonden en oppervlakkige letsels: 14,9% (10,1%; 8,3%) 3. 32 Verstuikingen en verrekkingen: 12,7% (11,1%; 11,8%) 6. PLAATS VAN VERWONDING - 2011 (2010; 2009) 1. 54 Vingers: 18,5% (18,7%; 19%) 2. 62 Benen: 9,5% (9,7%; 6,5%) 3. 53 Hand: 9,3% (8,8%; 9,5%) 4. 13 Ogen: 8,6% (9%; 9%) 12 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
STOCKLIQUIDATIE! -KORTINGEN VAN- 6.850 TOT 8.450! * CANTER: DE JUISTE KEUZE VOOR ELKE JOB FUSO - een merk van Daimler Met de toenemende transportvereisten is het goed te weten dat er een Canter is voor elke toepassing. Door het aanbod van cabines en de uitstekende flexibiliteit in het aanbod van de verschillende opbouwtypes, is de Canter-familie veelzijdiger, capabeler en comfortabeler dan ooit. Wat uw activiteit ook vraagt, de Canter kan afgestemd worden op uw specifieke behoeften: gesloten kast of geïsoleerde kast pick-up kraan 3-zijdige kipper depannagewagen DUONIC automatische versnellingsbak 4x4-aandrijving hybride versie PROMOTIES OP STOCKVOERTUIGEN SURF NAAR WWW.F-DEALS.BE * 6.850 korting geldig op chassis cabine 3S13 3400, 8.450 korting op model 3C15 19m3 Poly. Aanbod geldig van 1 februari t.e.m. 28 februari 2014 op FUSO Canter leverbaar uit voorraad voor 30 april 2014 en tot uitputting van de voorraad. Stocklijst beschikbaar op www.f-deals.be of bij uw FUSO-verdeler. informatie bij uw FUSO-verdeler. Geef voorrang aan veiligheid. WWW.FUSO.BE
WTCB Plaatsing van glazen borstweringen: ingeklemde borstweringen Er is momenteel een nieuwe TV in voorbereiding die het vervolg vormt op de TV 242 over bijzondere bouwwerken uit glas. Een van de hoofdstukken zal handelen over (gedeeltelijk of volledig) glazen borstweringen voor gebouwen. Hierin zullen voorschriften aangereikt worden voor het ontwerp, de dimensionering en de uitvoering van deze bouwelementen. Dit artikel bouwt verder op het artikel Borstweringen van ge-bouwen (WTCB-Dossiers 2011/4.9) en geeft meer informatie over de plaatsing van ingeklemde glazen borstweringen. Glas kan aangewend worden als vulelement in een dragend skelet (zie afbeelding 1). Het bevat dan een verstijvingsrib die de stabiliteit van het geheel moet verzekeren. Het glas kan ofwel op zijn plaats gehouden worden door puntbevestigingen of ononderbroken steunen, ofwel door inklemming. Glas kan ook als structureel element gebruikt worden indien het alle belastingen opvangt die aangrijpen op de borstwering en deze ofwel doorgeeft aan de ruwbouw via directe inklemming of via puntopleggingen aan de langszijde van de glasplaat (met of zonder regel), ofwel aan de dragende elementen die met de ruwbouw verbonden zijn (zonder regel). Voor borstweringen mag enkel gelaagd glas gebruikt worden. Bij gelaagd glas waarbij alle componenten thermisch gehard zijn (hetgeen bijvoorbeeld het geval is bij plaatsingen met behulp van bevestigingen doorheen het glas of wanneer dit glastype nodig is om te grote diktes te vermijden in uitgegloeid gelaagd glas), is het raadzaam om een regel te voorzien die de glasranden beschermt tegen schokken en die de beglazing op haar plaats houdt bij de breuk van een van haar samenstellende glasplaten. Deze regel beschermt daarnaast ook de tussenlaag en vangt grotendeels de uitvoerings- en fabricagetoleranties op. Bij gebruik van gehard gelaagd glas dient men tijdens de ontwerpfase bijzondere aandacht te besteden aan het gedrag na breuk van de borstwering. Men moet er steeds op toezien dat de verschillende toegepaste materialen (steunblokjes, kit, afstandshouders,...) onderling compatibel zijn en dat elke doordringing van oplosmiddelen (bv. reinigingsproducten) of vocht naar de tussenlagen vermeden wordt. De zichtbare randen van het glas worden steeds vlakgeslepen en gematteerd. Verankering aan de ruwbouw De bevestiging van de borstwering aan de hoofdconstructie (beton, staal, hout,...) dient te gebeuren volgens de voorschriften uit de norm NBN B 03-004. De verankeringen worden uitgevoerd met behulp van bevestigingen die aangepast zijn aan het materiaal waarin ze zullen aangebracht worden. Hun weerstand moet gewaarborgd worden aan de hand van een proefrapport, proeven in situ of een rekennota. Verankeringen voor beton beschikken idealiter over een goedkeuring conform de ETAG 001. Men moet erop toezien dat de bevestigingen aangebracht worden op geschikte plaatsen ten opzichte van de wapening van de vloerplaat en de rand van de elementen. Het type en de positionering van de verankeringen hangen af van de omgeving waarin de borstwering zich zal bevinden en moeten vóór de plaatsing gespecificeerd worden. Het is raadzaam om geen afdichtingselementen te doorboren. Indien dit echter onvermijdelijk is, dient men enerzijds het ontwerp aan te passen om de impact van deze handeling zoveel mogelijk te beperken en anderzijds de continuïteit van de afdichting op gepaste wijze te herstellen. Ingeklemd glas Glas als vulelement Glas als structureel element Naast de plaatsingstechnieken van glas in borstweringen door plaatsing in een sponning (aan twee, drie of aan alle zijden) en door puntbevestigingen (aan een secundaire of primaire structuur), kiezen architecten en bouwheren tegenwoordig ook steeds vaker voor borstweringen uit ingeklemd glas. Op die manier wordt de visuele impact van de borstwering op het gebouw tot een minimum herleid en wordt er zoveel mogelijk licht in het gebouw gebracht. We zullen ons in het vervolg van dit artikel dan ook toeleggen op deze laatste techniek en haar varianten. De uitvoering van borstweringen uit ingeklemd glas moet grondig bestudeerd worden, vooral op het vlak van vervorming en stabiliteit. Men dient, afhankelijk van het toepassingstype, minstens gelaagd glas te gebruiken of gehard gelaagd glas van type 88.2 of, in de meeste gevallen, type 1010.2. De borstwering wordt aan de ruwbouw vastgemaakt door middel van een inklemming in de vloer of een bevestiging met (doorgaans doorlopende) metalen plaatjes aan de rand van de vloerplaat of van de traptreden. Q:\wrkgrps\Dessin-Tekenin 14 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
laagd glas met compatibele strook g van het t strook steunblokje g aan de ning vloerplaat manieren in een U- t (metalen n bevestilding 2) of en plaatjes iging dooriepte (die oet bevesf proef. s geplaatst an de genklemming laatst worprofileerde in een profiel kan het glas ook geplaatst worden op al dan niet doorlopende geprofileerde steunblokjes (bv. in L- of U-vorm) uit neopreen, EPDM of een evenwaardig materiaal. Het zijdelings vastzetten van het glas verschilt volgens de aangewende producten en het gekozen systeem. De hardheid van de materialen die gebruikt worden voor de Gehard gelaagd glas 4/11/2013 Strook uit met neopreen compatibele siliconen Q:\wrkgrps\Dessin-Tekening\Ruth Hermans\2013-10-21-RH-garde-corps-Vincent detremmerie\2013-10-21-rh-garde-corps-vincent detremmerie.vwx Neopreenstrook Vastzetting van het glas WTCB Puntbevestigingen aan de Tegenplaat hoofdstructuur Gelaagd glas Neopreenstrook Samengestelde borstweringen Glazen Voorgevormde borstweringen worden vaak rechtstreeks voeg aan de ruwbouw 5 Toleranties voor samengestelde borstweringen Neopreensteunblokje Bij bevestigd samengestelde tegen ingeklemde borstweringen Bevestiging aan de uitgelijnde, puntbevestigingen (zie afbeelding rand van de vloerplaat of de traptreden. Men plaat die opgebouwd zijn uit meerdere naast elkaar 4 Inklemming door puntbevestigingen 4). Deze bevestigingstechniek is enkel gebruikt minstens twee rijen, doorgaans 5 Toleranties voor samengestelde borstweringen geschikt voor gehard of halfgehard gelaagd geplaatste glazen panelen, Bij een is inklemming het raadzaam in een Afvoeropening glas. De puntbevestigingen moeten steeds om tussen twee panelen profiel steeds (zie een afbeelding speling 3) wordt voorzien worden van beschermingsringen te laten van 5 tot 12 mm. Deze mogen eventueel opgevuld worden met een kitvoeg of voor- (bv. uit PEHD, i.e. polyethyleen met hoge de zijdelingse vastzetting van het Voorgevormd Zijdelingse WTCB-Contact 2013/4 dichtheid) en spanringen uit bv. neopreen gevormde voeg uit een profiel synthetisch verzorgd materiaal. door geprofileerde (Shore steunblokje A-hardheid van minimum 60). vastzetting 2 Inklemming door verbouting aan de de vloerplaat steunblokjes uit een synthetisch (bron: (bron: AGC) AGC) 3 Inklemming in een profiel De borstwering wordt materiaal bij voorkeur met voorzien een dikte die varieert Gelaagd glas Samengestelde borstweringen van een reling. Indien er geen bovenregel volgens de glasdikte. Men moet Het glas kan op verschillende Voorgevormde manieren vastzetting is hierbij een van de essentiële aanwezig is, kan er een verschuiving optreden tussen twee aansluitende erop toezien glaspanelen. dat dit steltype geen voeg ingeklemd worden: inklemming in een U- Bij samengestelde parameters. ingeklemde De zijdelingse borstweringen vastzetting kan profiel, verbouting in de vloerplaat (metalen die opgebouwd bijvoorbeeld zijn uitgevoerd meerdere naast worden elkaar met behulp Een asverschuiving overmatige van 5 mm is doorgaans spanningen veroorzaakt plaatjes langs weerszijden met een bevestiging doorheen het glas, zie afbeelding 2) of om tussen sponninglengte. twee panelen Deze steeds voeg een bestaat speling uit neo- niveauverschil tussen twee glaspanelen be- 4/11/2013 geplaatste van een glazen doorlopende panelen, is voeg het raadzaam over de volledige aanvaardbaar. Het in maximale het glas horizontale ter hoogte van de te laten van 5 tot 12 mm. Deze mogen eventueel opgevuld 4 Inklemming worden door met puntbevestigingen een kitvoeg of voor- steunblokjes. Dit risico geldt ook vastklemming van het glas (metalen plaatjes preen, EPDM of een evenwaardig materiaal draagt 3 mm (zie afbeelding 5). Voorgevormd langs weerszijden zonder bevestiging Zijdelingse doorheen het glas). De inklemmingsdiepte (die 60. Langs weerszijden van de beglazing wordt V. Detremmerie, spankoppel ir., labohoofd, laboratorium niet controleert. doorgaans 3 Inklemming 100 in in een een mm profiel profiel bedraagt) moet beves- De borstwering een elastische wordt kitvoeg bij voorkeur aangebracht voorzien met een Dak- en gevelelementen, WTCB en heeft een Shore A-hardheid van minstens voor verbouting indien men het gevormde voeg uit een synthetisch materiaal. steunblokje vastzetting tigd worden met een berekening of proef. van een doorsnede reling. Indien conform er geen de STS bovenregel 56.1. Afhankelijk Het glas kan op verschillende manieren ingeklemd worden: Puntbevestigingen aan de hoofdstructuur vastzetting is hierbij een van de essentiële aanwezig van is, de kan toegepaste er een verschuiving techniek optreden tussen de inklemming twee de aansluitende vloerplaat in een profiel glaspanelen. kan men ook en vooral bij parameters. Het inklemming glas wordt De op zijdelingse in twee een steunblokjes U-profiel, vastzetting geplaatst kan verbouting bijvoorbeeld conform (metalen de uitgevoerd plaatjes TV 221. Afhankelijk worden langs met weerszijden van behulp gebruikte een techniek doorlopende maar voeg vooral over de bij volledige inklemming aanvaardbaar. Het maximale horizontale Een met asverschuiving voorgevormd een bevestiging van voegmateriaal 5 mm is doorgaans gebruiken. Glazen borstweringen worden vaak rechtstreeks aan de van sponninglengte. doorheen het Deze glas, voeg zie bestaat afbeelding uit neopreen, glas (metalen EPDM of een plaatjes evenwaardig langs materiaal weerszijden draagt 3 zonder mm (zie afbeelding bevestiging 5). traptreden. Men gebruikt minstens twee rijen, doorgaans 2) niveauverschil of vastklemming tussen twee van glaspanelen het be-ruwbouw bevestigd tegen de rand van de vloerplaat of de in een profiel kan het glas ook geplaatst worden op al dan niet doorlopende geprofileerde steun draineeropeningen te voorzien om te Het is raadzaam om aan weerszijden van de en heeft Shore A-hardheid van minstens steunblokjes doorheen het (bv. glas). in L- of De U-vorm) inklemmingsdiepte uit neopreen, 100 elastische mm EPDM bedraagt) of kitvoeg een evenwaardig aangebracht moet bevestigd met materiaal. een worden aanbrengen met Dak- een aan en berekening de gevelelementen, tussenlaag. WTCBbevestigingstechniek is enkel geschikt voor gehard of vermijden (die dat doorgaans stagnerend water schade uitgelijnde, zou puntbevestigingen (zie afbeelding 4). Deze 60. Langs weerszijden van de beglazing wordt V. Detremmerie, ir., labohoofd, laboratorium 4/11/2013 doorsnede of proef. conform de STS 56.1. Afhankelijk halfgehard gelaagd glas. De puntbevestigingen moeten steeds van Het zijdelings toegepaste vastzetten techniek van en het vooral glas bij verschilt Het inklemming glas volgens wordt in de een op profiel aangewende twee kan steunblokjes men producten ook geplaatst beelding conform 3) wordt de de zijdelingse vastzetting voorzien worden van beschermingsringen (bv. uit PEHD, Bij een inklemming in een profiel (zie af- de voorgevormd en TV het 221. gekozen Afhankelijk voegmateriaal systeem. gebruiken. van De hardheid de gebruikte van techniek van het profiel maar verzorgd vooral door geprofileerde i.e. polyethyleen met hoge dichtheid) en spanringen uit bv. de bij materialen inklemming die gebruikt in een worden profiel voor kan de het steunblokjes glas ook uit geplaatst een synthetisch materiaal neopreen (Shore A-hardheid van minimum 60). Het is raadzaam om aan weerszijden van de met een dikte die varieert volgens de glasdikte. Men moet erop toezien dat dit stelty- Speling steun worden draineeropeningen al dan niet te voorzien doorlopende om te geprofileerde steunblokjes 4/11/2013 vermijden (bv. in L- dat of stagnerend U-vorm) water uit schade neopreen, zou EPDM pe of geen een overmatige evenwaardig spanningen veroorzaakt Samengestelde borstweringen aanbrengen aan de tussenlaag. materiaal. in het glas ter hoogte van de steunblokjes. Asverschuiving Bij Het een zijdelings inklemming vastzetten in een profiel van (zie het afbeelding 3) wordt de zijdelingse vastzetting men het spankoppel niet controleert. glas verschilt Dit risico volgens geldt ook de voor verbouting Bij indien samengestelde ingeklemde borstweringen die opgebouwd aangewende producten en het gekozen systeem. De hardheid zijn uit meerdere naast elkaar geplaatste glazen panelen, is het van het profiel verzorgd door geprofileerde Horizontaal steunblokjes van de materialen uit een synthetisch die gebruikt materiaal worden voor de vastzetting raadzaam om tussen twee panelen steeds niveauverschil een speling te laten met is hierbij een dikte een die varieert van de volgens essentiële de glas-parametersdikte. Men moet erop toezien dat dit stelty- Puntbevestigingen De zijdelingse Speling aan de van 5 tot 12 mm. Deze mogen eventu-eel opgevuld worden vastzetting kan bijvoorbeeld uitgevoerd hoofdstructuur pe geen overmatige spanningen veroorzaakt worden met behulp met een kitvoeg of voorgevormde voeg uit een synthetisch in van het een glas ter doorlopende hoogte van de steunblokjes. voeg over de Asverschuiving volledige sponninglengte. materiaal. De borstwering wordt bij voorkeur voorzien van Glazen borstweringen worden vaak rechtstreeks of een aan evenwaardig de ruwbouw bevestigd een tegen reling. de Indien er geen bovenregel aanwezig is, kan er een Dit risico geldt ook voor verbouting indien Deze voeg bestaat uit neopreen, EPDM men het spankoppel niet controleert. materiaal en heeft een Shore A-hardheid rand van minstens de vloerplaat 60. of Horizontaal de traptreden. verschuiving Men optreden tussen twee aansluitende glaspanelen. 4 Inklemming door puntbevestigingen gebruikt minstens twee niveauverschil rijen, doorgaans 5 Toleranties voor samengestelde borstweringen Langs weerszijden van de beglazing wordt een elastische Een asverschuiving van 5 mm is doorgaans aanvaardbaar. Het Puntbevestigingen aan de hoofdstructuur kitvoeg aangebracht met een doorsnede conform de STS 56.1. maximale horizontale niveauverschil tussen twee glaspanelen Afhankelijk van de toegepaste techniek en vooral bij de bedraagt 3 mm (zie afbeelding 5). Glazen borstweringen worden vaak rechtstreeks aan de ruwbouw bevestigd tegen de V. Detremmerie, ir., labohoofd, laboratorium Dak- en inklemming in een profiel kan men ook voorgevormd WTCB-Contact 2013/4 9 rand voegmateriaal van de vloerplaat gebruiken. of de traptreden. Men gevelelementen, WTCB gebruikt Het is raadzaam minstens twee om rijen, aan doorgaans 5 Toleranties voor samengestelde borstweringen weerszijden van de steun draineeropeningen te voorzien om te vermijden dat stagnerend water Dit artikel verscheen eerder in het magazine WTCB-Contact schade zou aanbrengen aan de tussenlaag. 2013/04. Voor meer informatie kan u terecht op www.wtcb.be. WTCB-Contact 2013/4 9 ns\2013-10-21-rh-garde-corps-vincent ) uit neoateriaal. detremmerie\2013-10-21-rh-garde-corps-vincent detremmerie.vwx t glas verproducten rdheid van n voor de 2013 arde-corps-vincent detremmerie.vwx Het is raadzaam om aan weerszijden van de steun draineeropeningen te voorzien om te vermijden dat stagnerend water schade zou aanbrengen aan de tussenlaag. TC Glaswerken Bij een inklemming in een profiel (zie afbeelding 3) wordt de zijdelingse vastzetting van het profiel verzorgd door geprofileerde steunblokjes uit een synthetisch uitgelijnde, materiaal puntbevestigingen (zie afbeelding volgens 4). Deze de glas- bevestigingstechniek is Speling enkel met een dikte die varieert dikte. Men moet erop toezien geschikt dat dit voor steltype geen overmatige spanningen gehard of halfgehard gelaagd glas. De veroorzaakt puntbevestigingen moeten steeds in het glas ter hoogte van de steunblokjes. voorzien worden van Asverschuiving beschermingsringen Dit risico geldt ook voor verbouting indien (bv. uit PEHD, i.e. polyethyleen met hoge men het spankoppel niet controleert. dichtheid) en spanringen uit bv. neopreen (Shore A-hardheid van minimum 60). TC Glaswerken Horizontaal niveauverschil Q:\wrkgrps\Dessin-Tekening\Ruth Hermans\2013-10-21-RH-garde-corps-Vincent detremmerie\2013-10-21-rh-garde-corps-vincen Q:\wrkgrps\Dessin-Tekening\Ruth Hermans\2013 Q:\wrkgrps\Dessin-Tekening\Ruth Hermans\2013-10-21-RH-garde-corps-Vincent detremmerie\2013-10-21-rh-garde-corps-vincent detremmerie.vw 9 FEBRUARI 2014 De Vlaamse 4/11/2013 Schrijnwerker Q:\wrkgrps\Dessin-Tekening\Ruth Hermans\2013-10-21-RH-garde-corps-Vincent detremmerie\2013-10-21-rh-garde-corps-vincent detremmerie.vwx 15
WTCB Luchtgeluidsisolatieverbetering met voorzetwanden In de WTCB-Dossiers 2012/2.18 worden enkele ruwbouwconcepten met ontdubbelde gemene muren voor rijwoningen en appartementen besproken in het licht van de akoestische comforteisen uit de norm NBN S 01-400-1. Men kan ook met massieve gemene muren voldoen aan de eisen voor een normaal en verhoogd akoestisch comfort door deze en eventueel ook flankerende bouwdelen te voorzien van akoestische voorzetwanden. Er worden hiervoor momenteel diverse nieuwbouwconcepten ontwikkeld. Omdat akoestische voorzetwanden vaak ook bij renovaties inzetbaar zijn, worden in dit artikel enkele basisprincipes aangereikt voor een correcte toepassing van dergelijke systemen. Soorten akoestische voorzetwanden Voorzetconstructies worden vaak toegepast om de hygrothermische en/of akoestische prestaties van wanden te verbeteren. De haalbaarheid, bijhorende risico s en aandachtspunten op hygrothermisch vlak werden reeds besproken in de WTCB-Dossiers 2012/4.16 en 2013/2.4. In dit artikel richten we ons uitsluitend op voorzetwandsystemen die ingezet worden ter verbetering van de geluidsisolatie van wanden. We onderscheiden drie grote systemen (zie afbeelding): A op de basiswand gekleefde systemen die bestaan uit een soepel poreus materiaal (veelal minerale wol of geëlastifieerd EPS) dat voorzien is van een plaatmateriaal (veelal gipsplaat) of pleisterlaag als afwerking. Gekleefde systemen op basis van stijve isolatieplaten (EPS, PU, XPS, ) kunnen niet beschouwd worden als akoestische voorzetwanden vermits deze de geluidsisolatie van zware basiswanden verzwakken in plaats van verbeteren Werkingsprincipe In de bovengenoemde systemen werkt het soepele isolatiemateriaal als een soort veer die in staat is om de trillingen van de basiswand gedempt door te geven aan de voorzetplaten of -blokken, waardoor de luchtgeluidsisolatie van het geheel stijgt. Doordat deze verbetering ten koste gaat van een laagfrequente verzwakking, kunnen de courante voorzetconstructies niet ingezet worden om laagfrequente geluidsisolatieproblemen op te lossen. De globale stijging wordt groter en de laagfrequente verzwakking minder storend indien men dikkere en/of soepelere isolatiematerialen gebruikt, grotere spouwbreedtes hanteert en/of zwaardere platen of blokken. Bij blokkenvoorzetwanden treedt er nog een bijkomende verzwakking op in het middenfrequent gebied waardoor dergelijke systemen soms minder goed presteren dan men B systemen met bouwplaten (veelal gipsplaten) die aangebracht worden op een stijlenwerk dat ofwel losstaat van de basiswand, ofwel ermee verbonden is via trillingsgedempte koppelingen. De ruimte tussen de platen en de basiswand wordt opgevuld met een soepel poreus materiaal (veelal minerale wol) C een van de basiswand vrijstaande gelijmde blokkenwand (bv. gipsblokken of cellenbetonblokken). Ook hier wordt de spouwruimte opgevuld met een soepel poreus materiaal. A B 16 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
WTCB louter op basis van hun (relatief grote) massa zou verwachten. Dit verlies kan echter gecompenseerd worden indien men ervoor zorgt dat er een groot verschil is tussen de buigstijfheid (*) van de voorzetwand en de buigstijfheid van de basiswand. Dit fenomeen doet zich ook voor bij systemen A en B, maar dan in het hoogfrequente gebied. Dit heeft echter geen nadelige invloed op de globale gelduidsisolatie indien voldoende buigslappe platen gebruikt worden (bv. gipsplaten tot 12,5 mm). Globale akoestische prestaties Voorzetwanden kunnen volgens bijlage G van de norm NBN EN ISO 10140-1 beproefd worden in het laboratorium op een standaard zware (350 kg/m², Rw = 53 db) en bijkomend ook lichte (70 kg/m², Rw = 33 db) basiswand. Hierbij stelt men vast dat eenzelfde voorzetwandsysteem doorgaans minder goed presteert bij zwaardere basiswanden. De oorzaak hiervan is voornamelijk van meettechnische aard. Courante gekleefde systemen leveren doorgaans verbeteringen op van zo n 10 db op zware basiswanden en tot zo n 20 db op lichte basiswanden. Verbeteringen bij courante systemen met een vrijstaand stijlenwerk situeren zich doorgaans tussen de 12 en 25 db. Ook in situ zal de verbetering minder effectief zijn naarmate de geluidsisolatie van de basiswand toeneemt. Dit kan toegeschreven worden aan het toenemende belang van de transmissie via flankerende bouwdelen (vloeren, plafonds en/of wanden) en eventueel ook van het omloopgeluid (bv. via een ventilatiesysteem of naastliggende gang). Het zijn met andere woorden deze secundaire transmissiewegen die de maximaal haalbare verbetering zullen bepalen. Indien in dit geval nog hogere prestaties gevraagd worden, zullen deze nevenwegen eveneens aangepakt moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld door deze flankerende bouwdelen eveneens te voorzien van voorzetconstructies (naar doos-indoos concepten) of door deze bouwelementen structureel te ontkoppelen (trillingssnedes) ter hoogte van de kritieke bouwknopen. Aandachtspunten Men dient de volgende ontwerp- en plaatsingsdetails in acht te nemen om een optimale geluidsisolatie te verwezenlijken: starre doorkoppelingen (bv. spouwankers, mortelbruggen) tussen blokken of stijlen en de basiswand dienen vermeden te worden. Afhankelijk van de vlakheid van de basiswand dient bij stijlen een minimumafstand van 1 tot 2 cm gerespecteerd te worden harde contacten tussen de voorzetwanden en de perifere bouwdelen dienen vermeden te worden. Bij gelijmde blokken dient men steeds soepele randstroken te voorzien (bovenaan kan echter zonder akoestische nadelen met een montageschuim opgevoegd worden). Het is ook raadzaam om een soepele kitvoeg te voorzien tussen gipsplaten en perifere bouwdelen buigslappe bouwplaten zoals gipsplaten tot 12,5 mm genieten de voorkeur boven stijve houtachtige platen. Men gebruikt ook beter twee overlappende dunne plaatlagen in plaats van één dikke laag eventuele leidingen in voorzetwandsystemen dienen zodanig aangebracht te worden dat er nergens een star contact gemaakt wordt tussen de basiswand en de voorzetwand. L. De Geetere, dr. ir., adjunct-afdelingshoofd, afdeling Akoestiek, WTCB Dit artikel verscheen eerder in het magazine WTCB-Contact 2013/04. Voor meer informatie kan u terecht op www.wtcb.be. C (*) De buigstijfheid van een wand geeft aan hoe moeilijk het is om deze wand te buigen. Deze is recht evenredig met zijn elasticiteitsmodulus en zijn dikte tot de derde macht. FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 17
Vakkennis Draairichting van een deur Er ontstaan op de werf soms discussies over de richting waarop een deur open en dicht gaat. Is dat nu een linkse of een rechtse deur? Dat lijkt een pietleutig detail, maar er bestaan wel degelijk regels die duidelijk de terminologie vastleggen. De federale overheid ontwikkelt in samenwerking met sectorgebonden partners een resem aan technische specificaties voor allerhande producten. Die fungeren als de norm op vlak van richtlijnen, terminologie en algemene informatie. Ook voor deuren en poorten bestaat er een document, het zogenaamde STS 53. Opgelet, er bestaat een STS 53.1 en een STS 53.2. Het eerste deel legt zich toe op deuren, terwijl het tweede deel gaat over industriële deuren en poorten. Het eerste deel focust dus op de gewone deuren en brengt duidelijkheid over draairichtingen. In STS 53.1 verdeelt men de deuren onder meer op vlak van beweging. Hierdoor krijg je drie types: draai-, zwaai- en pivoterende deuren (type I); schuifdeuren (type II) en deuren die niet onder de eerste twee types vallen (type X). Dat is bijvoorbeeld een vouwdeur. De deuren onder type I maken een draaibeweging rondom een verticale as. Met draaideuren doelt de STS op deuren die zich in zijn geheel langs één kant van deurnis verplaatsen. Ook hier maakt men een onderscheid tussen sponnings- en opdekdeuren. De eerste heeft een deurvleugel die geheel binnen de omlijsting valt, de laatste heeft een deurvleugel die gedeeltelijk binnen de omlijsting valt. Marc Falardeau - Een links sluitende deur is een deur die met een draaiende beweging sluit en waarbij de scharnieren zich aan de rechterkant bevinden, gezien vanaf de openingszijde. Frontaal bekeken, sluit de deur in tegenwijzerzin. De sluitingszin van beide deursoorten wordt aangegeven in de Europese norm NBN EN 12519: De draaizin wordt steeds gezien als sluitrichting. Een linkse deur sluit met andere woorden in tegenwijzerzin en de rechtse deur in wijzerzin WTCB Ook de Technische Voorlichtingen van het WTCB (TV 234) baseren zich de plaatsing van brand-werende deuren op de Europese norm en die van de overheid: - Een rechts sluitende deur is een deur die met een draaiende beweging sluit en waarbij de scharnieren zich aan de rechterkant bevinden, gezien vanaf de openingszijden. Frontaal bekeken, sluit de deur in wijzerzin. (Bron: TV 234 WTCB) De Technische Voorlichting TV 234 maakt eveneens de volgende opmerkelijke bedenking: De draaizin is dus precies tegenovergesteld aan deze die totnogtoe het vaakst gebruikt werd in ons land. 18 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014
Binnendeuren Een fraai interieur met kwaliteitsdeuren van Breen Belgium! Vraag onze brochures aan via info@breen-belgium.com of bel 03-312 90 80. Showroom dagelijks open tijdens de normale werkuren of op afspraak. Breen Belgium BVBA - Vlimmersebaan 136 / 12 - B-2275 Wechelderzande Tel.: 03 312 90 80 Fax: 03 385 97 06 E-mail: info@breen-belgium.com - www.breen-belgium.com Advertentie_2.indd 1 14/10/13 09:10 Compleet aanbod houtbewerkingsmachines Gamme complète de machines à bois Als kwaliteit prioritair is... Kwaplasstraat 67F - 8820 Torhout T: 051 70 54 66 F: 051 70 54 67 info@dbs-machines.be www.dbs-machines.be FEBRUARI 2014 De Vlaamse Schrijnwerker 19
Materiaalkennis Wat u als vakman moet weten over houten gevelbekleding Houten gevelbekleding is aan een sterke opmars bezig, zo merkt Belgian Woodforum aan de vele vragen over deze toepassing. Om van een geslaagde realisatie te kunnen spreken, moet een houtsoort gebruikt worden die geschikt is voor de veeleisende toepassing als gevelbekleding. Bovendien moet de plaatsing gebeuren volgens de regels van de kunst. Houten gevelbekleding in de lift Houten gevelbekleding is aan een sterke opmars bezig, zo merkt Belgian Woodforum aan de vele vragen over deze toepassing. Om van een geslaagde realisatie te kunnen spreken, moet een houtsoort gebruikt worden die geschikt is voor de veeleisende toepassing als gevelbekleding. Bovendien moet de plaatsing gebeuren volgens de regels van de kunst. Denys Denys Om professionals zoals u beter te informeren over houten gevelbekleding heeft het houtinformatiecentrum een Wooddesign overzichtelijk document opgesteld met een beknopte weergave van de eigenschappen en aandachtspunten van 23 houtsoorten die in aanmerking komen als gevelbekleding. Daarnaast is er aandacht voor houten gevelbekleding en brandveiligheid. Het document belicht ook de diverse aspecten van een correcte plaatsing. Meer weten over houten gevelbekleding volgens de regels van de kunst? Mail naar ophelie.eliat@woodforum.be en u ontvangt het overzichtelijke informatiedocument over houten gevelbekleding als lid van de Confederatie Bouw volledig gratis. Houtinformatielijn Volt Architecten www.hout.be staat boordevol interessante houtinformatie en is 24 u per dag, 7 dagen op 7 ter beschikking. U vindt er informatie over meer dan 80 inlandse, Europese en overzeese houtsoorten en hun mogelijke toepassingen voor bouw, renovatie en interieurinrichting, informatie over het onderhoud en de afwerking van hout, etc. Nieuw is dat vanaf nu alle houtgerelateerde STS en gratis te downloaden zijn. Nog bijkomende vragen over hout? Stel ze aan onze houtadviseur via de houtinformatielijn 02 219 28 32, elke werkdag tussen 10u en 12u, of via het contactformulier. 20 De Vlaamse Schrijnwerker FEBRUARI 2014