CAD Limburg Jaarverslag 2014

CAD Limburg Jaarverslag 2014 JV 2014 (V3).indd 1 19/05/15 12:14

2014 is een jaar van dankbaarheid In 2014 hebben wij naar aanleiding van het pensioen van Marcel Vanhex afscheid genomen van een groot man die ons geleerd heeft wat naastenliefde echt kan betekenen. Wij hebben samen met Marcel een tocht gemaakt waarbij hij steeds met een duidelijke visie en gedrevenheid de verslaafdenzorg in Limburg, Vlaanderen heeft uitgebouwd. Met veel aandacht voor verbinding en solidariteit gaf Marcel gestalte aan gedeelde zorg voor mensen met verslavingsproblemen. Wij willen Marcel bedanken omdat wij mochten leren van zijn strategisch inzicht, van zijn strijdvaardigheid. Maar vooral heeft Marcel ons bijgebracht hoe maatschappelijke verontwaardiging om te zetten in gerichte acties en gepast engagement naar alle Limburgers, in het bijzonder naar de meest uitgestotenen in onze samenleving. Bedankt Marcel dat wij samen met jou deze tocht konden maken. Wij hopen nog lang op je wijze raad beroep te kunnen doen. In 2014 kreeg het begrip solidariteit een nieuwe betekenis. Alle Limburgse gemeenten en steden engageerden zich in een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met de CAD. Het samenwerken in zorgcircuits en -netwerken heeft een meer gepast zorgaanbod op meerdere levensdomeinen mogelijk gemaakt. Het verbreden van het zorgaanbod maakte dat we nog meer cliënten bereikten. Met meer dan 3000 cliënten die jaarlijks worden bereikt staan onze medewerkers voor de uitdaging om een kwaliteitsvol zorgaanbod te realiseren met een beperkte wachttijd. Met creativiteit engageren onze medewerkers zich in nieuwe (groeps) initiatieven om cliënten zo snel mogelijk te helpen. Onze preventiewerkers zoeken gericht kwetsbare doelgroepen op en exploreren en implementeren nieuwe en actuele methodieken om het gedrag van deze doelgroepen te beïnvloeden of hen tot gedragsverandering te bewegen. Onze straathoekwerkers werden opgenomen binnen de integrale werking van de hulpverleningsteams en konden op een ander sturings- en coachingsaanbod beroep doen. De ervaring van het afgelopen jaar leidde tot een noodzakelijke evaluatie en nog te realiseren haalbare verbeteracties om deze specifieke methodiek gepast te ondersteunen. Wij vinden het belangrijk om als organisatie meer engagement op te nemen binnen welzijnsthema s zoals wonen en vrije tijd. Initiatieven als housing first, creacracks, start-to-run, passen binnen een bredere herstelvisie in de hulpverlening. 2 JV 2014 (V3).indd 2 19/05/15 12:14

De volgende jaren worden spannend en zien wij met bezorgdheid tegemoet. Met de zesde staatshervorming zal de MSOCwerking naar Vlaanderen overkomen. Meerdere projecten, zoals onlinehulpverlening en vroeginterventie, verdienen een structurele financiering. Ondanks al deze onzekerheden en uitsluitingsmechanismen binnen de samenleving gaan wij volop voor onze doelgroep. Wij blijven geloven in hun kracht en in de overtuiging dat wij met meerdere zorgpartners in samenwerking een verschil kunnen maken. Ik ben blij hierbij te kunnen rekenen op geëngageerde medewerkers die met inzet, flexibiliteit en creativiteit mee op tocht zijn. Bedankt hiervoor! In een sfeer van maatschappelijk engagement willen wij voor mensen met verslavingsproblemen gepaste zorg blijven opnemen. Bedankt Marcel, bedankt collega s dat wij ook morgen hiervoor de kracht, moed en inzet blijven vinden. Geert Vanham Directeur CAD Limburg v.z.w. 3 JV 2014 (V3).indd 3 19/05/15 12:14

Meer mensen vragen hulp In 2014 werden door de hulpverlening 3290 cliënten ondersteund in een vraag naar zorg voor een escalerend verslavingsprobleem. Het aantal hulpvragen blijft jaarlijks stijgen: t.o.v. vorig jaar noteren we opnieuw een stijging met 3,8%. 1286 nieuwe cliënten engageerden zich binnen een ambulant zorgtraject. Gezien de chroniciteit van de verslavingsproblematiek blijft ook een grote groep voor een langere zorgperiode beroep doen op de hulpverlening (overgedragen dossiers : 43,7%). Vele cliënten vinden na een herval opnieuw de weg naar de CAD. Binnen de profielkenmerken (leeftijd, geslacht, opleiding, ) zijn er slechts beperkte verschuivingen t.o.v. andere jaren. Gelukkig kunnen veel van onze cliënten nog beroep doen op een netwerk binnen een eigen gezin of de bredere familie. Dit is een belangrijke beschermende factor. Toch merken wij echter dat meer cliënten alleen wonen (23, 3%). Vereenzaming en sociale isolatie zorgen vaak voor schrijnende situaties. De daklozenproblematiek stijgt en vraagt ook om een gepast antwoord. Samen met andere zorgpartners (OCMW, CAW, ) engageren wij ons in winterdagopvang, housing first, daklozenoverleg,. Ook tewerkstelling en een inkomen op basis van eigen beroepsactiviteiten nemen af. Nochtans is kunnen werken een belangrijke beschermende factor. In 2014 was er slechts 34,3 % beroepsactief. De groep cliënten die moet leven van een werkloosheids-, ziekte- of invaliditeitsuitkering blijft stijgen. De huidige maatschappelijke context biedt veel van onze cliënten slechts een beperkt perspectief aan. Als ambulant centrum met een relatief lage instapdrempel mogen wij stellen dat een grote groep van cliënten (29,2%) op eigen initiatief contact opneemt voor hulp. Dit aandeel stijgt sterk t.o.v. vorig jaar. De meeste cliënten worden verwezen vanuit de gezondheidszorg (30,1%). Toch merken wij dat verslaving impact heeft op een bredere welzijnsproblematiek. Niet zozeer de verwijzingen vanuit deze welzijnspartners, maar wel de aandacht voor samenwerking staat meer centraal. In 2014 waren er 548 gemeenschappelijke cliënten met het OCMW als belangrijke zorgpartner. Het aandeel van cliënten dat vanuit een gedwongen justitieel statuut wordt verwezen bedraagt 21,6 %. Naar de middelen -problematiek toe blijft het problematisch gebruik van alcohol bovenaan staan (34,6 %). Het aandeel cannabisgebruikers (20,7 %) dat wordt aangemeld stijgt en de problematiek is vaak ernstiger. Ook het problematisch gebruik van stimulantia neemt toe. Door het meer geprofileerd aanbod rond gokken en gamen deden ook meer cliënten beroep op onze specifieke deskundigheid hierin. Het aantal gebruikers van opiaten (17,8 %) daalt beperkt. Meerdere cliënten binnen deze groep ervaren escalerende problemen op diverse levensdomeinen en vragen intensieve zorg in het hier en nu. Het activeren via zinvolle vrije tijdsbesteding (samenwerking met Vorming Plus) start-to-run programma s en het project uitgerookt i.s.m. de provincie Limburg zijn slechts enkele voorbeelden om het zelfbeeld/lichaamsbeeld en zelfvertrouwen van deze soms gemarginaliseerde groep van gebruikers op te krikken. 4 JV 2014 (V3).indd 4 19/05/15 12:14

Ondanks het engagement van onze medewerkers en het blijvend geloof in verandering worden meerdere zorgtrajecten vroegtijdig afgebroken. Sommige gebruikers gaan in opname of kunnen op eigen kracht en/of met de ondersteuning van familie weer op weg. In 2014 werden wij expliciet geconfronteerd met het groter mortaliteitsrisico van onze doelgroep. Cliënten waarmee medewerkers vaak een jarenlange samenwerking hadden en die telkens weer opnieuw beroep deden op voor hen belangrijke vertrouwenspersonen. Binnen de hulpverlening worden hoop en herstel niet alleen gerealiseerd in het dagelijks contact met onze cliënten. Met voldoende aandacht voor meerdere kwaliteitsindicatoren (bv. acties rond het beperken van de wachttijd, no-show, ) en gepaste zorgtrajecten (bv. specifieke aandacht voor cliënten met een cognitieve/emotionele beperking, druggebruikers en hun kinderen,...) gaan wij voor meer vermaatschappelijking van de zorg. Wij zijn blij hiervoor te kunnen samenwerken met meerdere partners binnen zorgcircuits, stuurgroepen, netwerken,... 3500 Evolu1e aantal cliënten 2000-2014 Aantal cliënten 3000 2500 2000 1500 1000 1943 1907 1527 1493 2304 1727 2545 2650 1940 1974 3021 3039 2965 2231 2246 2189 3169 3290 2370 2420 man vrouw Totaal 500 0 790 793 776 799 870 577 605 676 416 414 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2011 2012 2013 2014 Jaartal 5 JV 2014 (V3).indd 5 19/05/15 12:14

Onze gasten worden ouder maar niet oud Heroïneverslaving is, van alle druggebruik, het sterkst geassocieerd met een verhoogd risico op sterfte. De belangrijkste oorzaken van overlijden zijn overdosis, infectieziekten (HIV, Hepatitis C), zelfmoord, ongevallen en geweld. Overdosis is vooral de doodsoorzaak bij jonge mannelijke dertigers. Meestal gaat het hier om injecterende gebruikers en is er sprake van een combinatie met alcohol en/of benzodiazepines. Vele gevallen van overlijden bij druggebruikers zijn weinig onderzocht en zijn misschien eerder te wijten aan de gevolgen van sociale uitsluiting en de benarde levensomstandigheden dan aan het druggebruik zelf. In vergelijking met leeftijdsgenoten van hetzelfde geslacht hebben druggebruikers 10 tot 20 maal meer kans om te overlijden binnen een bepaalde periode. Acht op de tien drugdoden zijn mannen. Aanpak van de heroïneverslaving zoals een behandeling met vervangingsmedicatie (methadon of buprenorfine), kan een bescherming zijn tegen druggerelateerde sterfte. Iemand die stabiel, langdurig een substitutieprogramma volgt, gebruikt minder illegale drugs, injecteert minder en heeft dus minder kans om te overlijden ten gevolge van een overdosis. Het risico om besmet te worden met HIV en Hepatitis C is lager en de algemene gezondheidstoestand verbetert. Ongeveer 20 jaar geleden startte in Limburg een behandelingsprogramma met methadon. Later kwam er ook buprenorfine (Temgesic SL, Suboxone ) bij. Een behoorlijk aantal personen volgt al vele jaren het programma. De blijvers in het programma zijn meestal mensen met een verhoogde kwetsbaarheid. Traumatische ervaringen in het verleden en psychiatrische stoornissen zoals stemmingsstoornissen (depressie en angst), persoonlijkheidsstoornissen, mentale beperking, sommige ontwikkelingsstoornissen zoals ASS en ADHD maken de problematiek erg complex en de verslaving vaak hardnekkig. Wij zien onze cliënten ouder worden De schadelijke levensstijl, waaronder tabak roken, zwaar alcoholmisbruik en drugs injecteren, begint zijn tol eisen. Buiten de gewone risico s op overlijden hebben zij een bijkomend verhoogd risico op allerlei chronische ziekten zoals kanker, longlijden, levercirrose en hart- en vaatziekten (hartinfarct, hersenbloeding ). Algemeen kan je stellen dat het verouderingsproces bij oudere druggebruikers versneld is met minstens 15 jaar. Op de leeftijd van 40 jaar kan het zijn dat een problematische druggebruiker de medische zorg en opvolging nodig heeft die we normaal bewaren voor onze senioren. 6 JV 2014 (V3).indd 6 19/05/15 12:14

Onderzoek stelt vast dat hier nog werk aan de winkel is. De verslavingsproblematiek en eventuele andere psychiatrische ziekte staan soms zo sterk op de voorgrond dat de lichamelijke klachten overschaduwd worden. Deze patiënten, die zeker niet altijd de meest gemakkelijke zijn, consulteren artsen vaker dan anderen maar krijgen minder technische onderzoeken (labo, RX ). Fysieke problemen (longziekte, vaatlijden, infectieziekten, e.a.) worden soms niet of later ontdekt en minder goed opgevolgd. Het gebeurt ook dat er ten onrechte teveel medicijnen, vooral psychofarmaca voorgeschreven worden voor lichamelijke klachten. Wij stellen vast dat 60 jaar worden in deze populatie zeer moeilijk is. De fysieke achteruitgang die we zien vanaf de leeftijd van ongeveer 45 jaar is schrijnend. Dit is een belangrijk aandachtspunt voor de komende jaren. Aandacht voor preventie zoals rookstop, gezonde voeding, algemene en tandhygiëne, is bij deze mensen nodig en geeft een andere focus dan het middelengebruik. Ook onze patiënten zijn gevoelig voor deze positieve aandacht en zullen er wel bij varen. 7 JV 2014 (V3).indd 7 19/05/15 12:14

Even tot rust komen bij een kom soep... Voor het derde jaar op rij werd er met steun van de Stad Genk winterdagopvang (1/12/2014-31.03.2015) georganiseerd. Dit huiskamerproject werd gerealiseerd in samenwerking met partners als de CAD, CAW Limburg, OCMW,LISS.. In een huis in het centrum, door de cliënt het winterhuis benoemd, konden de gasten van 11u s morgens tot 18u s avonds zich opwarmen en tot rust komen. Gasten kregen de mogelijkheid om zich te wassen, de was te doen, de krant te lezen, soep te eten en koffie te drinken. Er werden ook enkele activiteiten georganiseerd. Naast een bezoek aan Planckendael was Start2Run een succesvol initiatief met als doel deel te nemen aan Genk loopt. Meerdere gasten kwamen ook langs om het sociaal isolement wat te doorbreken en een babbeltje te doen. Het winterhuis zorgde voor even tot rust komen, voor het even kunnen loslaten van problemen of juist contact zoeken om in het hier en nu problemen, bezorgdheden te delen. De winteropvang werd positief afgesloten met een gezellig samenzijn waarop naast de gasten zelf, ook de betrokken partners werden uitgenodigd. 85 verschillende cliënten kwamen naar de winterdagopvang waarvan een 20-tal dagelijks. De grootste groep situeerde zich in de leeftijdscategorie tussen 40 en 50 jaar. 33 van deze gasten zijn thuisloos, 7 gasten effectief dakloos en 10 gasten konden s avonds opgevangen worden in het thuislozencentrum in Hasselt. Voor najaar 2015 zal er een nieuwe locatie gezocht moeten worden omdat het huidige huis gesloopt wordt. In Hasselt loopt al jaren een huiskamerproject (café Anoniem ) waar gasten uit Hasselt terecht kunnen. 8 JV 2014 (V3).indd 8 19/05/15 12:14

Maatschappelijke uitsluiting Provinciaal zagen de straathoekwerkers 399 gasten waarmee een werkrelatie werd uitgebouwd. De leeftijd van de bereikte gasten situeert zich vooral tussen 26 tot 50 jaar (73%). In Noord Limburg wordt een relatief grotere groep jongeren begeleid met ernstige problemen op verschillende levensdomeinen. Wonen 10,4 %, vrijetijd 10,4%, werk 9,7%, financiën 9,4%, druggebruik 15,6%, zijn de belangrijkste levensdomeinen waar de straathoekwerkers met hun gasten rond werken. Straathoekwerkers hebben ook een belangrijke signaalfunctie. Vorig jaar werden de toenemende maatschappelijke uitsluitingsmechanismen en de betekenis hiervan voor straathoekwerkers en hun gasten benoemd. Een jaar later kunnen we stellen dat de (nog steeds) toenemende uitsluitingsmechanismen een zeer grote groep in de goot hebben doen belanden. Concreet zien we een stijging van het aantal daklozen ook in de landelijke gemeenten, een toenemend aantal schorsingen van leefloon of werkloosheidsuitkeringen en nog nooit deden zoveel mensen een beroep op Sint-Vincentius voor voedselhulp (65% van onze gasten heeft een vervangingsinkomen). Organisaties die reageren op deze mechanismen lijken hier vooralsnog niet in te lukken ondanks grote gemeenschappelijke inspanningen om de schotten tussen de verschillende zorgpartners weg te werken. Toch drempels blijven hoog, centralisatie van diensten zorgt voor afstand, besparingen leiden tot afbouw van consultatieuren, afbouw van bedden, verhoging van kostprijzen en maken dat onze gasten minder en minder aansluiting vinden bij de hulpverlening. Wij pleiten hierbij voor een duidelijkere herstelvisie binnen de sector. Als straathoekwerker willen wij een belangrijke rol spelen in dit verhaal. Door zowel in het dagelijks contact met onze gasten als op netwerkniveau bruggen te bouwen (in 2014 hadden we 2460 contacten met verschillende diensten). Dat onze gasten soms de wanhoop nabij zijn hoeft niet verwonderlijk te zijn want Wil je geholpen worden dan moet je een woonst hebben of een inkomen, of een inkomen én woonst. Ben je toch dakloos dan willen we je wel helpen maar niet als je van gemeente X, Y of Z bent. Wil je opgenomen worden dan moet je clean zijn of juist niet. Maar dan mag je weer geen psychische problemen hebben. Bel de volgende weken elke dag terug, zo zien we of je gemotiveerd bent voor onze hulp. Heb je niet de mogelijkheid om elke dag te bellen? Jammer, misschien moet je proberen om daar iets aan te doen. Honger? Ik kan je over 3 dagen een afspraak geven Overdreven?! Nee! Dagelijkse confrontatie voor de straathoekwerkers. Dagelijkse kost voor onze gasten. 9 JV 2014 (V3).indd 9 19/05/15 12:14

Met online hulp wordt een nieuwe doelgroep bereikt! Ook in 2014 bleef het aantal keer dat de websites Alcoholhulp, Cannabishulp, Drughulp en Gokhulp bezocht werden verder stijgen. Voor alle websites samen ging het over meer dan 1 miljoen bezoekers (1.234.100 om precies te zijn). De belangrijkste website blijft nog steeds Alcoholhulp dat 700.600 maal bezocht werd, een stijging van 60,43% tegenover 2013. Gevolgd door Gokhulp (332.273), Cannabishulp (150.000) en Drughulp (48.227). De opvallende stijging van het aantal bezoeken bij Gokhulp is voor een groot deel toe te schrijven aan het feit dat alle legale gokwebsites in België een link naar Gokhulp plaatsten (op vraag van de Kansspelcommissie). Bezoekers zijn daarom natuurlijk niet allemaal mensen die gokproblemen hebben. Vanuit preventief standpunt is het echter wel een pluspunt dat de website een grotere bekendheid krijgt. Zeker nu het online gokken steeds maar toeneemt. Bij de aanmeldingen voor online zelfhulp (alle websites, behalve Cannabishulp) en online begeleiding (alle websites, behalve Gokhulp) zien we meestal een meerderheid aan mannen van ongeveer 60%. Bij Gokhulp zelfs 80%. Uitzondering is echter Alcoholhulp, waarbij er in 2014 een kleine meerderheid van vrouwen zich aanmeldde (52%). Aanmelders bij Alcoholhulp zijn doorgaans ook iets ouder dan bij de overige programma s. De grootste leeftijdsgroep situeert zich hier tussen 35 en 54 jaar oud. Verder is het belangrijk om te noteren dat 51% van de deelnemers aan de online begeleiding bij Alcoholhulp voordien nooit hulp gezocht heeft in verband met alcoholproblemen. Zelfs de huisarts was niet op de hoogte of het thema alcohol kwam nooit ter sprake. Bij de online zelfhulp gaat het zelfs om 70% van de deelnemers die voordien geen hulp zocht. Hier wordt dus duidelijk een nieuwe doelgroep bereikt. Hogergenoemde cijfers wijzen erop dat het online aanbod een groot publiek bereikt dat ofwel op zoek is naar informatie, ofwel zich vragen stelt over het middelengebruik, ofwel hulp wil. Enkele belangrijke voordelen van online hulpverlening voor hulpzoekers zijn de laagdrempeligheid en anonimiteit. Vooral dit laatste overtuigt veel deelnemers om de stap te zetten en hun problemen aan te pakken. Wat betreft online begeleiding werden in totaal 1.525 chatgesprekken gevoerd door de online hulpverleners van CAD-Limburg en CGG Kempen samen. Daarnaast werden nog een 200-tal mails beantwoord (ondanks het feit dat overal verwezen wordt naar de contactmogelijkheden met De DrugLijn). Tenslotte werden de online programma s in de loop van 2014 uitgerold over een 10-tal Vlaamse CGG s. In dit verband kregen 99 hulpverleners een opleiding om blended (combinatie face-to-face en online) met de programma s te leren werken. 10 JV 2014 (V3).indd 10 19/05/15 12:14

In elk van de 44 Limburgse gemeenten In 2014 organiseerde de preventie-equipe van de CAD (waarvan de VGGZ-medewerkers deel uit maken) 1206 activiteiten. Een gedetailleerd overzicht hiervan is ter inzage bij het preventieteam. 2/3 van deze activiteiten zijn gericht op intermediaire doelgroepen en dit in de diverse maatschappelijke sectoren. We onderstrepen het belang van overleg om in samenspraak en met een mandaat van lokale partners te komen tot een planmatige aanpak van drugpreventie in Limburg, en dit jawel in elk van de 44 gemeenten! Intersectoraal Welzijn 21,22% 23,96% Vrije @jd en cultuur 12% Poli@e en jus@@e 7,87% Overheid 23,96% Onderwijs 44,44% Gezondheid 23,54% Arbeid 3,23% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Onderwijs, welzijn en gezondheid krijgen veel aandacht. De misvatting als zou drugpreventie iets voor alleen scholen en alleen voor jongeren zijn, lijkt ten minste voor een stuk van de baan! Samenwerking met de overheidssector heeft te maken met planning en afstemming maar ook met de opmaak van een eigen beleid. 11 JV 2014 (V3).indd 11 19/05/15 12:14

Projecten Volgende projecten maakten deel uit van het preventiewerk in 2014: Europeers, als kleine kinderen groot worden (ook voor de Turkse en Marokkaanse gemeenschap), middelen en arbeid, opleiding motivationele gespreksvoering, een ervaringsdeskundige in de klas, sensibilisering alcohol, groepen voor gedetineerden, deskundigheidsbevordering van intermediairen in verschillende sectoren,, Slim Kicken voor personen met een verstandelijke beperking, Drugs een ramp op kamp, vroeginterventie, materiaalontwikkeling gokken, gaming en internet, Click for Support (kwaliteitscriteria voor webbased interventies en implementatie van diverse VAD projecten en methodieken. Bijzondere aandacht ging naar het thema internet en gamen. In niet minder dan 283 preventie-initiatieven werd aandacht besteed aan dit onderwerp. Het project slimkicken.be (bijzondere aandacht voor jongeren met een verstandelijke beperking) werd verruimd met het thema tabak. Met Click for Support willen we meedrijven met de stroom van E-health projecten en meer gebruik maken van nieuwe media. Prioritair is dan het vastleggen van bruikbare kwaliteitscriteria. Dat doen we i.s.m. euronet en 14 partners in Europa. Wil je hierover bijkomende informatie, weet dat je steeds welkom bent bij CAD Preventie en Documentatie. 12 JV 2014 (V3).indd 12 19/05/15 12:14

Ook voor jongeren! Het aanbod bij de CAD voor jongeren met een alcohol, - drugs- of gameproblematiek loopt over verschillende zorgtrajecten, afhankelijk van de ernst en de context van de problematiek. Voor jongeren die instromen via het project vroeginterventie is er een samenwerking tussen de CAD en Katarsis. De jongeren verwezen vanuit justitie stromen in via Katarsis. Alle andere verwijzingen (vooral via ouders,scholen, CLB, ) stromen in via de CAD. Van elke jongere wordt na de intake een inschatting gemaakt van wat voor hem/haar het meest gepaste zorgtraject is. Dit kan een groepsaanbod zijn, individueleof gezinsgesprekken. Binnen de groepsgesprekken wordt via psycho-educatie een kader aangereikt waarbij jongeren gaan nadenken over hun eigen gebruik en de daaraan verbonden risico s. Ze worden via interactieve groepsmethodieken gestimuleerd om tot een bewuste keuze te komen ten aanzien van hun eigen gebruik. Dit bespreekbaar maken van gedragskeuzes opent voor deze jongeren een perspectief op herstel en een voor hen op dat moment gepast omgaan met middelengebruik. In 2014 werden 62 jongeren via deze groepsmethodiek ondersteund. Doorheen de jaren stellen we een blijvende groei van aanmeldingen van jongeren vast. In 2014 werden er in totaal 304 jongeren aangemeld: dit is een stijging van 38% in vergelijking met 2011. Ook het aantal dossiers waarbij effectief een contextbegeleiding wordt opgestart is gestegen. In 2014 werden er 49 nieuwe gezinnen voor dit zorgaanbod aangemeld. Via een kortdurend programma van 4 sessies wordt er parallel gewerkt met de jongere en zijn/haar ouders. Ook consult ( 32), individuele vroeginterventie-trajecten (21) en een langduriger zorgtraject binnen het regulier aanbod (62) worden gezien de aard en de ernst opgestart. De ouders van de jongeren die instromen kunnen tevens beroep doen op een zorgaanbod waarin tesamen met andere ouders informatie gegeven wordt over de middelenproblematiek en de betekenissen hiervan voor jongeren en hun ouders (ouderinfoavonden). In een vervolgtraject kunnen ouders meerdere themasessies volgen en aansluiten bij de gespreksgroep voor ouders. Doorheen deze duidelijk afgebakende zorgtrajecten stellen we vast dat ongeveer 75 % van de jongeren die een traject starten dit positief afronden. Waar wij ons als CAD in het verleden slechts beperkt profileerden met dit jongerenaanbod, kiezen wij nu voor een duidelijke positionering als zorgpartner binnen het integraal hulverleningsaanbod naar jongeren toe binnen Limburg. De positieve evolutie binnen dit zorgaanbod heeft ook een keerzijde. De dossiers die in stijgende lijn aangemeld worden zorgen voor een steeds hogere werkdruk. Daarnaast werken zowel de CAD als Katarsis met tijdelijke projectmiddelen waardoor er steeds onduidelijkheid is over zorgcontinuïteit. Zowel de groei van het project als de positieve evaluatie door de jongeren, ouders én verwijzers benadrukken niet alleen het belang van het structurele voortbestaan maar ook een uitbreiding van het project. 13 JV 2014 (V3).indd 13 19/05/15 12:14

Hulp bij gameverslaving krijgt diepere wortels De afgelopen 12 jaar is er veel gebeurd op het gebied van gameverslaving in Vlaanderen. Wat begon als een verkennende zoektocht naar wat we konden bieden voor mensen die zich aanmeldden met een internetverslaving op de CAD, is uitgegroeid tot een stevig ingebed aanbod, gedragen door onze preventiedienst en de hulpverlening in verschillende regiokantoren. Online gaming is een internettoepassing die omwille van haar specifieke aard een erg verslavende werking kan hebben. Internationaal is er meer en meer consensus over de impact van deze problematiek en de nood aan hulpverlening voor online gameverslaafden. Getuige hiervan is de vermelding van het fenomeen in hoofdstuk 3 van de DSM 5, de recentste versie van het diagnostisch handboek. Reeds voordat deze erkenning kwam, bouwden we in Vlaanderen samen met enkele VADpartners aan de weg naar een goede begeleiding van gamers en hun omgeving. Op het gebied van aanmeldingen met deze problematiek merken we ook een opvallende stijging, van 22 cliënten in 2013 naar 36 in 2014. Hier zijn niet de ouders en partners meegeteld die meestal betrokken worden in de begeleiding en ook niet degenen die gameverslaving als bijkomende problematiek hebben. Een belangrijke tendens binnen de CAD is om het jongerenteam in te schakelen, zodat de gamer en zijn ouders enkele gesprekken apart hebben, vooraleer er samengezeten wordt om te werken naar gemeenschappelijke doelstellingen. Er is evidentie voor deze methodiek bij gameverslaving. In het eerste kwartaal van 2015 merken we dat reeds de helft van de casussen van het jongerenteam in begeleiding zijn voor problematisch gamen. Onze preventiedienst werkte mee aan een lessenpakket voor het lager onderwijs, Vlucht naar Avatar, wat beginnende tieners aan het denken zet over verantwoord gamegebruik. Vanuit de hulpverlening werd meegewerkt aan de wegwijzer voor begeleiding van problematische gamers, een boek voor hulpverleners met tal van bruikbare methodieken. Onze expertise delen met andere professionals om de verslavingszorg in Vlaanderen te versterken is onderdeel van onze missie. Daarvoor worden studiedagen en infoavonden georganiseerd. Eind maart 2015 werkten we nog samen met de UC Leuven-Limburg een unieke infoavond uit, waarbij 25 gamers ter plaatse aan het werk te zien waren, en op alle vragen van bezoekers een antwoord boden. Op 21 mei organiseren we een provinciale studiedag, Gamen, So what!? in samenwerking met SPIL, om de recente inzichten en werkwijze breed te verankeren in ons netwerk en ook samenwerking te verhogen. Vanuit onze expertise en samenwerking met de VAD partners hebben we goed zicht op noden en hiaten in het zorgaanbod omtrent gamers. Eén van de hiaten die ons niet ontgaan is, is dat er nood is aan vroeginterventie voor jonge gamers. Er is reeds een goed werkend aanbod van vroeginterventie, gericht naar jonge druggebruikers, en het effect van op tijd detecteren en bijsturen van gedrag blijkt erg werkzaam. Voor gamers is het aanbod niet onmiddellijk te vertalen: het is geen illegale problematiek, het riskant gamen is niet gemakkelijk te onderscheiden van alledaags gamen en ouders hebben geen duidelijk zicht op wat aanvaardbaar gamen is en hoe het binnen de perken te houden. Om een vroeginterventieaanbod te kunnen doen dat aangepast is aan de doelgroep is er een onderzoek opgestart op de UC Leuven-Limburg, waar onze collega Huub Boonen halftijds is ingeschakeld als hoofdonderzoeker op dit thema. 14 JV 2014 (V3).indd 14 19/05/15 12:14

Hij onderzoekt op een participatieve wijze naar een gepaste methodiek voor vroegdetectie inzake riskant gamegedrag en naar handvatten voor vroeginterventie. Het onderzoek maakt duidelijk dat vroeginterventie in de huiskamer plaats moet vinden. Het aanbod dat op de hogeschool ontwikkeld wordt, is dan ook een online platform, waar ouders terecht zullen kunnen, om een antwoord te vinden op tal van vragen die gesteld kunnen worden omtrent gaming. Het is de bedoeling om ouders en jongeren dichter bij elkaar te krijgen omtrent dit thema, dat omwille van de aard vaak nogal ver van de leefwereld van ouders afligt. Ouders en jongeren in gesprek brengen over gaming, tijdig leren inschatten wat de impact van bepaalde games kan zijn, voordat ze gespeeld worden, eigen risico leren inschatten en gedrag bijsturen, planmatig omgaan met vrijetijd, zijn enkele van de klemtonen die gelegd zullen worden op het portaal. Door het thema van bij het begin van gamegebruik op te nemen als opvoedingsthema, en het te blijven monitoren, kunnen ouders hun tieners helpen vermijden dat de voorliefde voor games evolueert naar een gameverslaving. 15 JV 2014 (V3).indd 15 19/05/15 12:14

CAD Limburg Salvatorstraat 25 3500 Hasselt 011 27 42 98 cadlimburg.be JV 2014 (V3).indd 16 19/05/15 12:14