Voorstelling visietekst 'Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem'

Transcriptie

1 Voorstelling visietekst 'Naar een geïntegreerde en herstelgerichte zorg voor mensen met een verslavingsprobleem' DE KEMPEN 1

2 Situering Zesde staatshervorming: bevoegdheden mbt de zorg voor personen met een verslavingsprobleem overheveling Vlaanderen. Voordien was Vlaanderen al bevoegd voor de Centra Geestelijke Gezondheidszorg en de thema s tabak-, alcohol- en drugpreventie. 2

3 Situering Na de zesde staatshervorming komen dus o.a. volgende naar Vlaanderen: de RIZIV-conventies verslavingszorg, het Verslavingsfonds, de Centra voor Ambulante Revalidatie (CAR), de Initiatieven Beschut Wonen, de Psychiatrische Verzorgingstehuizen, de Overlegplatforms Geestelijke Gezondheidszorg en diverse structuren op de eerste lijn bij. 3

4 Vragen naar beleid Hoe gaat CAW om met mensen die een welzijnsvraag stellen en waarvan we weten of vermoeden dat ze drugs ( legaal en/of illegaal ) gebruiken? Welke rol moeten als CAW hierin opnemen? Wat is ons aanbod voor mensen die een hulp vragen in het omgaan met hun druggebruik of dit van hun context? Welke houding nemen we bij vermoeden of weten dat het middelengebruik van een cliënt invloed heeft op het welzijn van de cliënt en/of zijn omgeving? 4

5 Nieuwe toekomst Overdracht en centralisatie biedt de kans om een: Nieuwe toekomstvisie en een eigen beleid uit te werken voor de zorg, opvang en begeleiding van mensen met een verslavingsprobleem én hun omgeving. 5

6 Visie Inzetten op: Verbetering van de gezondheid + levenskwaliteit Het herstel van iedereen die kampt met een verslavingsprobleem. Gezondheid en levenskwaliteit interpreteren we daarbij in een breed perspectief, naar analogie met de definities van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO). 6

7 Visie Werken naar aansluiting van de huidige categoriaal georiënteerde verslavingszorg bij de ruimere geestelijke gezondheidszorg. Deze beweging sluit aan bij de erkenning van verslaving als een psychiatrische aandoening met biologische en psychosociale componenten. 7

8 Willen komen tot: meer flexibele zorgtrajecten, meer zorg op maat, meer zorgcontinuïteit voor mensen met een verslaving, die daarenboven vaak nog kampen met andere psychische stoornissen. 8

9 Resultaat: 2 streefdoelen Gepast antwoord bieden op de verschillende zorgvragen en zorgnoden van mensen met een verslavingsprobleem én van hun omgeving. De algemene zorginstellingen beter toegankelijk maken voor personen met een verslavingsprobleem. De zorg voor deze mensen moeten we in een generalistisch zorgkader aanpakken waar dat kan, en pas wanneer het nodig is in een specifiek of gespecialiseerd zorgkader. 9

10 Dus geen: categoriaal zorgaanbod voor verslaving, los van de geestelijke gezondheid. Er blijft wel een aanbod van gespecialiseerde intensieve verslavingszorg die volwaardig deel uitmaakt van de GGZ. Deze gespecialiseerde zorg kan zowel in ambulante als residentiële vormen worden geboden aandacht voor totaal zorgpas. 1

11 Beleid: Dat intense en betere samenwerking toelaat met de verschillende diensten van de geestelijke gezondheidszorg. En in afstemming met andere zorgactoren en partners in belendende sectoren (jongerenwelzijn en welzijn, justitie, veiligheids- en politionele diensten, wonen, ). 1

12 Resultaat: Uiteindelijk moet deze aansluiting zorgen voor een beter en efficiënter afgestemd zorgaanbod waarbij: de zorgcontinuïteit toeneemt en het risico afneemt dat mensen met een verslavingsprobleem tussen de mazen van het net vallen. 1

13 Betaalbaarheid voor langdurige zorg Decreet sociale bescherming zorgt voor een beter opvolgsysteem: Voor personen die gedurende een lange periode afhankelijk zijn van anderen en geholpen moeten worden bij het dagelijkse leven. Onderzoek: of en hoe mensen met een verslavingsprobleem in dit systeem kunnen worden ondergebracht. 1

14 Zorg niet zonder preventie In 2016 zal een nieuwe gezondheidsconferentie worden georganiseerd waarin de preventie van tabak-, alcohol- en druggebruik aan bod komt, en waaruit een nieuwe gezondheidsdoelstelling en actieplan zullen komen. 1

15 Nieuwe tendensen en doelgroepen In de evolutie naar meer herstelgerichte zorg moeten de noden en vragen van de mensen met een verslavingsprobleem (en hun omgeving) centraal staan, en veel minder de drug, het middel, of het type van verslaving. 1

16 Middelen en... aandacht van de klassieke, legale en niet-legale middelen ook inzet op het gebruik/misbruik van andere psychoactieve stoffen (medicatie, NPS (nieuwe psychoactieve stoffen), ) en op gedragsverslavingen als gok- en gameverslaving. De zorgverleners in de verslavingszorg zijn goed geplaatst om nieuwe evoluties en tendensen in de verslavingsproblematiek te volgen en te signaleren. 1

17 onderzoek Er is nood aan bijkomende informatie en onderzoek om de diversiteit en omvang van deze kwetsbare groepen beter in beeld te brengen, hun specifieke noden uit te klaren en gepaste behandelingsstrategieën te ontwikkelen zodat kan voorzien worden in een voldoende en gericht aanbod. 1

18 Verwachtingen tot slot Dat zorgverleners doeltreffende en kosteneffectieve interventies toepassen; dat ze vasthouden wat werkt, maar ook dat ze open staan voor nieuwe of herontdekte zorgvormen in het gehele continuüm van het behandelingsaanbod (voor- tot nazorg) inzetten; Vb: zelfhulp, outreachend werken (waar nodig), online methodieken, groepsgericht werken, lotgenotencontact, inzetten van ervaringsdeskundigheid, enz. 1

19 Gedragen fundament van de visie Betrekken van: gespecialiseerde verslavingszorg, de geestelijke gezondheidszorg, partners in belendende sectoren én bij de direct betrokkenen: personen met een (gestabiliseerd) verslavingsprobleem en hun omgeving. Afstemming met andere bevoegdheden: Europese, lokale,... 1

20 Herstelgericht werken begrippen Verslaving = een gezondheidsprobleem, dat schade veroorzaakt bij een individu op het vlak van fysieke gezondheid, geestelijk functioneren, maatschappelijk participeren (in gezin, school, op het werk, ) en persoonlijke ontwikkeling (zingeving, ). 2

21 Herstelgericht werken begrippen Verslaving = een aandoening met biologische en psychosociale componenten. Verslaving treedt op bij mensen die afhankelijk zijn geworden, hetzij van een psychoactieve stof (alcohol, drugs, medicatie ), hetzij van een gedrag (gokken, gamen, ). De persoon is vaak zelf moeilijk of niet in staat om zijn afhankelijkheid te doorbreken 2

22 Herstelgericht werken begrippen Niet één oorzaak van verslaving of van het (experimentele) gedrag dat daaraan voorafgaat. Gaat over een combinatie van factoren en mechanismen waardoor bij de één wel verslaving ontstaat en bij de ander niet. Factoren: genetische bepalingen, psychische en somatische aandoeningen, sociale en culturele omstandigheden, stressvolle en traumatische ervaringen, enz. 2

23 Herstelgericht werken begrippen Verslaving = een aandoening die neigt naar een chronisch verloop: realisme op zijn plaats bij het vastleggen van de behandelingsdoelen. MAAR: blijvend optimisme en hoop op verandering bieden houvast voor herstel. 2

24 Herstelgericht werken begrippen Herstellen betekent in deze optiek ook het hervinden en leren inzetten van de eigen kracht door een proces van zelfversterking en emancipatie. Ervaringsdeskundigen kunnen hierbij een toegevoegde waarde bieden vanuit hun eigen beleving en ondervinding. 2

25 Herstelgericht werken begrippen Definitie herstel: Herstel van verslavingsgedrag en eraan gerelateerde problemen is een individueel proces van positieve verandering, op vlak van gezondheid, dagelijks functioneren, maatschappelijke participatie en persoonlijke ontwikkeling. 2

26 Herstel van verslavingsgedrag betreft alle dimensies die samenhangen Klinisch herstel: gezondheid Functioneel herstel: uitvoeren van dagelijkse activiteiten en herstel op bio-psycho-sociaal vlak Maatschappelijk herstel: betreft iemands participatie en positie in de samenleving (bv. rol in het gezin, werk hebben (al dan niet betaald), maatschappelijke identiteit herwinnen, ) Persoonlijk herstel: hoop, zelfwaardering, identiteit, zingeving, toekomstperspectief 2

27 Herstelproces Persoonlijk herstel = de motor voor verder klinisch, functioneel en maatschappelijk herstel. Herstelgerichte zorg vertrekt van de sterktes en krachten in de persoon en zijn omgeving. Motivatie is een belangrijke motor voor verandering, waarbij peer support en ondersteuning door het sociaal netwerk cruciaal zijn. 2

28 Herstelproces Het herstelproces verschilt van persoon tot persoon en er zijn verschillende wegen naar herstel. Ondersteuningsbehoeften wisselen in de tijd. Het herstel draait rond positieve veranderingen op verschillende levensdomeinen. 2

29 Herstel: doel? Op vlak van verslaving zijn verschillende streefdoelen mogelijk: abstinentie, gecontroleerd of verminderd gebruik, of verminderen van de schadelijke gevolgen voor de persoon met een verslavingsprobleem en/of zijn omgeving. 2

30 Herstel: doel? Verslavingszorg dient het herstel van mensen met een verslavingsprobleem te ondersteunen en hun kwaliteit van leven te verbeteren. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met verschillende partners en in samenwerking met het informeel en natuurlijk netwerk van de betrokkenen. 3

31 Zorg Zorg is meer dan de optelsom van professionele diensten. Zorg kan ook informeel zijn (mantelzorg, vrijwilligerszorg, zorg voor familieleden, zelfhulp ) en/of gericht zijn op de omgeving van de zorgvrager in plaats van op de zorgvrager zelf. Terug naar de originele betekenis van de term zorg, namelijk zorgen voor elkaar in al zijn verschijningsvormen. 3

32 Verslaving: vele gezichten De verslavingszorg heeft vele gezichten. Meest beeldbepalend zijn mensen die door langdurig middelengebruik kampen met een veelheid van problemen op levensdomeinen. Er zijn echter ook andere, minder zichtbare vormen. Problemen kunnen zich ook situeren bij occasioneel of experimenteel gebruik. Dat bepaalde verslavingsvormen minder opvallen, wil niet zeggen dat ze geen reële impact hebben op het leven van deze mensen en hun partners, kinderen of ouders. Ook op die minder zichtbare verslavingen moet de verslavingszorg een antwoord bieden. 3

33 Zorgcircuits, -netwerken, -modules en -trajecten Ook voor personen met een verslavingsprobleem wenst de Vlaamse overheid de zorg te organiseren in: zorgcircuits (afgestemd zorgaanbod) zorgnetwerken (samenwerkingsverband tussen zorgaanbieders dat zorgcircuits organiseert). Individuele zorgtrajecten moeten hierdoor gecoördineerd verlopen en de zorgcontinuïteit wordt verzekerd 3

34 Zorgcircuits, -netwerken, -modules en -trajecten Betrokken zorgactoren moeten komen tot gezamenlijk handelingsplan, waarbij wordt afgesproken welke actor wat, wanneer doet. De zorg sluit aldus zo dicht mogelijk aan op de behoeften en zorgvragen van de cliënt/patiënt en zijn omgeving. Het is de bedoeling om de zorgtrajecten voor personen met een verslaving in te bedden in de bestaande netwerken van geestelijke gezondheidszorg. 3

35 Doelstellingen en principes van de verslavingszorg 1. Aangepaste zorg: zorg op maat gericht op een verbetering van levenskwaliteit en welbevinden op vlak van gezondheid, dagelijks functioneren, maatschappelijke participatie en persoonlijke ontwikkeling 2. Laagdrempelige toegang tot hulpverlening 3. Focus op vroege detectie en interventie: om de behandelingskloof te beperken worden vroegdetectie en korte interventies op de eerste lijn systematisch toegepast 3

36 Doelstellingen en principes van de verslavingszorg 4. Aandacht voor de omgeving: omgeving wordt gehoord en geholpen en wordt erkend als belangrijke partner in de zorg 5. Lokaal en regionaal georganiseerd: zo dicht mogelijk bij huis een geïntegreerd en flexibel aanpasbaar zorgtraject, desgevallend over de sectoren heen 6. Emancipatorisch en participatief: een behandelingstraject in dialoog en overleg met hun zorgverlener en hun omgeving 7. Beeldvorming rond middelengebruik en verslaving, ook in de hulp- en dienstverlening 3

37 Het zorgaanbod voor personen met een verslaving is voldoende veelzijdig. is laagdrempelig. is lokaal en regionaal, gediversifieerd en weldoordacht opgebouwd, en op elkaar afgestemd en wordt vanuit een netwerk gedragen. zet in op vroegdetectie en vroeginterventie. heeft aandacht voor de omgeving van de persoon met een verslavingsprobleem. heeft aandacht voor kwetsbare doelgroepen. 3

38 De gespecialiseerde verslavingszorg stelt specifieke expertise ter beschikking aan anderen. begeleidt cliënten met complexe zorgnoden. werkt een gepast aanbod uit voor specifieke doelgroepen waarvoor gespecialiseerde zorg nodig is. deelt zijn expertise rond bredere maatschappelijke thema s. houdt de vinger aan de pols van nieuwe verslavingstendensen. staat open voor ervaringsdeskundigheid van cliënten en hun omgeving en is bereid om samen te werken met zelfhulp- en patiëntgroepen. 3

39 De ervaringsdeskundigheid van cliënten en hun omgeving krijgt waarde door: Zelfhulp op te nemen en verder uit te bouwen in de netwerken geestelijke gezondheid(szorg); Ervaringsdeskundigheid een plaats te geven bij het onderzoek naar, de selectie van en het implementeren van goede praktijken; De ervaringen van cliënten en hun omgeving te benutten bij de beoordeling van zorgkwaliteit en van de doeltreffendheid van interventies; Gebruik te maken van deze ervaringskennis bij de bevordering van de deskundigheid van zorgverleners. 3

40 Lorem ipsum Lorem ipsum 4