Fysiotechniek Inhoud: Fysiotechniek... 2 Hydrotherapie... 2 Thermotherapie... 3 Effecten thermotherapie...3 Toepassingen thermotherapie... 3 Elektrotherapie... 4 Protocol voor behandeling patiënt met fysiotechniek:... 4 Overzicht elektrotherapie... 5 Gelijkstroom... 5 Ononderbroken... 5 Onderbroken...5 Diadynamische stroom (laag frequente stromen)... 6 Wisselstroom... 8 TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation)... 8 TENS HVS (High Voltage Stimulation)... 8 Interferentie... 9 NMES (Neuro musculaire elektrostimulatie)... 10 Hoogfrequente elektrotherapie: Korte golven... 13 Plaatsing elektrodes... 15 Plaatsing elektrodes bij 2/5 stroom... 15 Plaatsing elektrodes interferentie, TENS... 16 Plaatsing elektrodes op basis van a- selectiviteit en VAS... 16 Plaatsing Elektrodes voor IT curve... 16 Frequentietabel... 17 Dosering... 17 Pijnmodulatie... 18 Supraspinaal of spinaal...18 Sato & Schmidt... 18 Poorttheorie Melzack - Wall... 18 Welke stroom voor welke pijnmodulatie?... 18 Welke stroom voor welke pijnmodulatie?... 19 IT Curve.... 20 Mechanische Prikkels: Ultra geluid... 22 Instellingen Ultra geluid... 23 Instellingen Ultra geluid bij wondgenezing en peesletsel... 23 1
Fysiotechniek Het tot een geneeskundig doel de patiënt toedienen van fysische prikkels, zijnde niet ioniserende straling door middel van elektrotherapie, elektrodiagnostiek, ultrageluidtherapie, thermotherapie, hydrotherapie en balneotherapie. Hydrotherapie Fysiotherapie met gebruik van water Thermisch Prikkelen van thermische sensoren. Beïnvloeding van de sensoriek Poorttheorie Melzack & Wall Pijnbestrijding (voor fysiotherapie altijd voorwaardenscheppend) Warm: chronische pijn; kortdurend Koud: acute pijn; langdurig Opwaartse druk Voor zwaar zieke chronische patiënten Gebruik maken van delta baden, vlinderbaden etc. Indifferente temperatuur. Dit is de temperatuur die niet als warm of koud wordt ervaren (ca. 33 0 C.) Orthostatische druk Niet therapeutisch te gebruiken. Wel aandachtspunt in hydrotherapie ivm collaps.(collaps = bewustzijnverlies door snel veranderende druk) Kinetische druk Weerstand van het water gebruiken voor spierversterking Water heeft als nadeel dat het snel warmte opneemt maar ook afgeeft. Paraffine heeft t.o.v. water een smelttraject. Het houdt dus warmte langer vast. Geeft hierdoor dus langduriger warmte-effect dan water. Paraffine blijft wel 30 minuten tussen de 50 0 en 60 0 C. 2
Warmtetherapie Koudetherapie Wisselbad: Rijk contrast Thermotherapie Prikkelen van thermische sensoren. Beïnvloeding van de sensoriek Poorttheorie Melzack & Wall Kortdurend (30 sec.) toegepast geeft eerst vasodilatatie daarna vasoconstrictie met als gevolg activatie. Langdurig (30 min.) toegepast werkt sederend. NB pas op voor patiënten met vasolabiliteit. Kortdurend (30 sec.) toegepast werkt stimulerend Langdurig toegepast werkt sederend en pijnstillend. Bijvoorbeeld na acuut trauma binnen 48 uur minimaal 15 minuten koelen. Eerst 2 minuten warm (40 0 C) water dan 30 sec. koud (10 0 C) water. In totaal 15 minuten. Stimulerend voor stofwisseling. Vaattraining. Eindigt in principe altijd met koud water. Patiënt moet zichzelf weer warm kunnen maken (binnen 10 minuten) Groot verschil tussen warm en koud. Versus arm contrast. Primair effect Secundair effect Algemene effecten via CZS en invloed op kerntemperatuur Effecten thermotherapie Effect bij stijging temperatuur Toename weefseldoor bloeding en de weefseltrofiek Toename rekbaarheid Bestrijding chronische ontstekingen Vermindering pijn Vooral sedering Effect bij daling temperatuur Afname weefseldoor bloeding en de weefseltrofiek (n.b. bij - 20 koudedilatatie). Vermindering pijn Vermindering spasme Afname rekbaarheid Bestrijding acute ontsteking Vooral stimulering Toepassingen thermotherapie Toepassing Verwerking Toepassingsgebied Opmerkingen Lignoparaffine Op een dienblad met folie 2 scheppen gelijkmatig verdelen. Als bovenlaag dof wordt voorzichtig op blote huid leggen. Sluit paraffine goed aan op de huid met handdoek en / of zwachtel Lage rug Knie Nek Schouders Dorsolateraal heup 20 minuten. Zal eerst na enige tijd pas goed doorwarmen. Koudepakking Uit de vriezer. Altijd tussenlaag gebruiken. Goed aansluiten aan de huid met handdoek of zwachtel. Schouder Knie Enkel Hand - Pols IJs massage IJsblok over huid wrijven. Elleboog Patella Enkel Hematoom Quadriceps 15 20 minuten tot de kou van de pakking af is. Zal eerst koud aanvoelen uiteindelijk wat doof. Informatie aan patiënt: Koud Pijn Doof Na doofheid nog 1 minuut doorgaan. Denk aan smeltwater. 3
Chemisch effect Elektrisch effect Bio-elektrische effect Etsing Info Elektrotherapie Ontstaan van basisch milieu onder kathode en zuur milieu onder anode bij galvanische stroom. Sensoren worden tot depolarisatie gedwongen. De kathode veroorzaakt een verlaging van de prikkeldrempel. Dit houdt in dat prikkels eerder gevoeld worden. Wet van Brenner. De anode veroorzaakt en verhoging van de prikkeldrempel. Prikkels moeten sterker worden om doorgegeven te worden. Toepassing is pijndemping. C-vezels worden geprikkeld branderig gevoel opwekken van histamine productie roodheid, jeuk etc. Beschadiging van het weefsel van binnenuit onder invloed van galvanische stroom. Natte etsing (weke etsing) vind plaats onder de kathode (basisch milieu). Droge etsing vind plaats onder de anode (zuur milieu). Bij wisselstroom vind geen etsing plaats. Etsing word voorkomen door de chemische reactie in de spons te laten plaats vinden Bij dosis mitis / normalis is het gevoel onder de kathode het grootst. Het menselijk lichaam heeft een weerstand van ca. 500Ω. Protocol voor behandeling patiënt met fysiotechniek: Zorgen voor persoonlijke hygiëne Algemene en relatieve contra indicatie vaststellen Vragen naar en controleren van sensibiliteit Inspecteer toepassingsgebied Informatie geven over toepassing en de te voelen prikkels Goede omgang materiaal Goede uitgangshouding patiënt en FT 4
Overzicht elektrotherapie Stroom vorm Ononderbroken Galvani satie Onderbroken Unipolair Bipolair 2/5 stroom Träbert Ultra Reitz Doorbloeding Spinale pijnmodulatie Iontoforese Doel Duur Dosis Puls Msec Diagnostiek Spierprikkeling gericht op een enkele (kleine opp.) spier of zenuw. Spierprikkeling (van spierkracht 1 of 2 naar 3) gericht op spiergroep Pijnmodulatie (spinaal en uiteindelijk supraspinaal) Doorbloeding, zenuwprikkeling 10-15 min. Mitis / normalis Tot diagnose Vermoeidheid PT Vermoeidheid PT Normalis / fortis Normalis / fortis 15-20 min. Fortis (bromme nde) Gelijkstroom Pauze Msec Freq. Hz nvt nvt 100 Maximaal 0,2 ma per cm2 anders gevaar van etsing 1 1000 ~ 1 Zoeken met kathode, anode indifferent. Max. 0,2 ma per cm2 x ((puls + pauze ) / puls) 1 1000 ~ 1 Kathode op 1/3 van spierbuik, anode daaronder. Max. 0,2 ma per cm2 x ((puls + pauze ) / puls) 2 5 144 Segmentale denkwijze Electrodenlagen (EL) Galvanische effecten; intensieve prikkeling van dunne (C-) vezels; bij een lage VAS Info Fysiologische werking Effect / duur van effect Prikkeling Aβ en Aδ /Type II en IIIa vezels. Prikkelen van prikkelpunten en innervatie van spieren direct. Prikkelen van innervatie en zenuwen van spiergroepen. Prikkelt hele afferente systeem. Bij hoge dosis wordt ook endorfine aangemaakt Spiercontracties. Opwekking van endorfines. Activatie centrale pijnmodulerende systemen. Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min. Contractie spier Zolang de prikkel duurt. Contractie spier Zolang de prikkel duurt. Duurt ~ 15 min. voordat endorfines zijn opgewekt. Houdt dan wel enige uren aan. 5
Stroom vorm Doel Duur Dosis Puls Msec Diadynamische stroom (laag frequente stromen) MF DF CP LP Spinale pijnmodulatie Ter inleiding andere electrotherapieen. Spinale pijnmodulatie Inleiding LP Reabsorptie hematomen, oedeem, spinale pijnmodulatie Ook supraspinaal. Spinale pijnmodulatie Mitis / normalis 1-1,5 min. Mitis / normalis 3-10 min. Mitis / normalis 3-10 min. Mitis / normalis Pauze Msec Freq. Hz 10 10 50 MF: courant monophase fixe; snelle adaptatie; mn belastend voor de Pt. Minder etsing. Makkelijker contracties 10 0 100 DF: courant diphase fixe; snelle adaptatie; mn belastend voor de huid (etsing) Als diagnostisch middel, bij actuele klachten, gevoelige patiënten, 100/50 CP: courant modulé en courtes périodes; Geringe adaptatie, meest agressief. Voor weinig prikkelbare of slecht reagerende patiënten. Periodeduur van 1 sec. 100/50 LP: courant modulé en longues périodes Eerst 1-1.5 min. DF Vrijwel geen adaptatie. Overgangsvorm van DF naar CP. Periodeduur van 6 a 8 sec. Info Fysiologische werking Effect / duur van effect Type II en III zenuwvezels worden geprikkeld; spinale pijnmodulatie door de poorttheorie v. M & W Type II en III zenuwvezels worden geprikkeld; spinale pijnmodulatie door de poorttheorie v. M & W Type II en III zenuwvezels worden geprikkeld; spinale pijnmodulatie door de poorttheorie v. M & W Indien agressief ook spiervezels type III en IV geprikkeld. Type II en III zenuwvezels worden geprikkeld; spinale pijnmodulatie door de poorttheorie v. M & W Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min 6
MF: courant monophase fixe; snelle adaptatie; mn belastend voor de Pt. DF: courant diphase fixe; snelle adaptatie; mn belastend voor de huid (etsing) CP: courant modulé en courtes périodes; minder adaptatie LP: courant modulé en longues périodes; vrijwel geen adaptatie Ontlading dikke vezels: 100 Hz Ontlading dunne vezels: 50 Hz Een overmatige stimulans van de dikke vezels kan de gate weer van dunne naar dikke veranderen (spinale modulatie interneuronen. Dus stroom rond 100 Hz is goed voor pijnbestrijding, ontspanning. Pijnbestrijding is voorwaardenscheppend! 7
Stroomvorm Doel Duur Dosis Puls / Burst tijd Μsec TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) Highfrequentie conventioneel Low-frequentie (electro acupuncture) Burst frequency Spinale Pijnmodulatie Pijnmodulatie eerst spinaal overgaand in supraspinaal Supraspinale pijnmodulatie. 5-10 min. 20-45 min. 20-45 min. TENS HVS (High Voltage Stimulation) HVS Pijnmodulatie, spierontspanning, oedeembestrijding wondgenezing Wisselstroom Pauze Msec Puls Freq. Hz Mitis 10-75 Nvt 50-200 Fortis Normalis variabel Mitis / normalis Puls 100-300 Puls 100-300 Burst 50 400-300 400-300 Info Bij een aspecifieke arousal; CSZ reageert niet selectief 2 Bij beiden 1 elektrode lokaal en 1 segmentaal 70-100 20-100 1-100 Seriefrequentie van 2-4 Hz, 7 pulsen per burst Bij een specifieke arousal; hoge selectiviteit Langere werking door de somatosympatische reflexen van Sato en Schmidt: orthosympathicus wordt geremd (denk aan bindweefselmassage) Fysiologische werking Spiercontracties. Opwekking van endorfines. Activatie centrale pijnmodulerende systemen. Spiercontracties. Opwekking van endorfines. Activatie centrale pijnmodulerende systemen. Effect / duur van effect Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min Niet naloxon omkeerbaar Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min Duurt ~ 15 min. voordat endorfines zijn opgewekt. Houdt dan wel enige uren aan. Duurt ~ 15 min. voordat endorfines zijn opgewekt. Houdt dan wel enige uren aan. 8
Stroomvorm Doel Duur Dosis Instellingen Fysiologische werking Interferentie Amplitudegemodelleerde, Spinale Afhankelijk Mitis / Afhankelijk van de VAS score, AMF, Spectrum en doorlooptijd Prikkelen van middenfrequente, pijnmodulatie. van de te Normalis instellen. Afhankelijk van selectiviteit toepassingsapplicatie kiezen. type II en IIIa sinusoïdale wisselstroom Met een iets behandelen VAS score 10 9 8 vezels. Spinale (4000 Hz) diepere plaats: AMF (Hz) 100 90 80 pijnmodulatie. werking. tot 30 min. Spectrum(Hz) 100 90 80 Doorlooptijd (op neer) 6-6 6-6 1 1 (6 6) Effect / duur van effect Onmiddellijk effect Effect duurt ~ 30 min 9
NMES (Neuro musculaire elektrostimulatie) Het door middel van laag- of middenfrequente elektrostimulatie tot contractie brengen vaan een geïnnerveerde spier of spier(groep)en om het bewegend functioneren te verbeteren c.q. te onderhouden Stroomvorm Doel Duur Dosis Puls / Burst tijd Μsec Behandeling bij complete denervatie (=alle α-motorische vezels) TEOR Onderbroken gelijkstroom: Driehoekpuls Psychologische ondersteuning Max. 10 minuten per spiergroep. Als kracht van contractie afneemt: en Pt moe word: stoppen 3 5x per week Tot duidelijk zichtbare contractie Zwelpatroon opdraaien Behandeling bij partiële denervatie (= sommige α-motorische vezels) PEOR Onderbroken gelijkstroom: Driehoekpuls Optimalisering motorisch herstel Verbeteren van spierkracht bij een sterk verzwakte, verzwakte of gezonde spier Verbeteren van spier UHV Verbeteren spiergevoel Verbeteren van ADL functies Behandeling bij geïnnerveerd weefsel Neofaradisch Russian stimulation: Verbeteren verminderde spierkracht. Verbeteren proprio-sensoriek Maximaal 10 min. En eerder als Pt vermoeid raakt. 50 contracties: 1 a 2 x per dag Tot vermoeidheid Pt. Duidelijke contractie Contractie Tolerantie grens Pt. Zwelpatroon opdraaien 250 400 ms 20 50 ms eerst 50-50 dan 40-40, 30-30, Serieduur: 4 sec. (1-2-1) Pauze Frequentie Info Fysiologische werking 1-2 sec. zelfde waarde Pulstijd. Serie pauze: 4 sec. In denervatie fase. Motorisch prikkelpunt verdwijnt. Alleen psychologische functie. Positieve invloed op herstelproces is niet bewezen. Alleen direct te prikkelen. In functieherstelfase. In begin van deze fase kan NMES ondersteuning zijn van de bewegingstherapie. Direct bipolair te prikkelen Patiënt doet actief mee. 1 ms 9 ms 100 Hz Direct of indirect te prikkelen. patiënt doet actief mee. Niet tetaniseerbaar. Wel depolarisatie van de spiermembraam. Trage galvano tetanische contractie Getand tetanische contractie bij 10Hz Selectief prikkelen aangedane vezels. Depolarisatie van de spiermembraam Gladde tetanische contractie Depolarisatie van de spiermembraam en/ of zenuwmembraam Effect / duur van effect Psychologisch Beperkt effect uit onderzoek gebleken 10
10 contracties 5x per week 4 weken Serieduur: 15 sec. Serie pauze 50 sec 2500 Hz NB: 2500 HZ kan hartfibrillaties geven NMES middels MF(IF) Interferentie Verbeteren van spierkracht bij een sterk verzwakte, verzwakte of gezonde spier Verbeteren van spier UHV Verbeteren spiergevoel Verbeteren van ADL functies Tot vermoeidheid Pt. I: Krachtige contractie mag pijnlijk zijn; zwel en slinktijd handmatig uitvoeren Serieduur: 4-10 sec Serie pauze 8-40 sec IF: 4000 HZ AMF: 50-100 Hz Spectrum: O Bij MF zwel zijn de stimulatieduur en stimulatiepauze in te stellen. Het is beter om handmatig onregelmatig de stimulatiepauze uit te voeren, ter voorkoming van adaptatie Gladde tetanische contractie NMES middels TENS Rechthoek (Bi - fasisch) Verbeteren van spierkracht bij een sterk verzwakte, verzwakte of gezonde spier Verbeteren van spier UHV Verbeteren spiergevoel Verbeteren van ADL functies Tot vermoeidheid Pt. 10 contracties: 1 x per dag Contractie Tolerantie grens Pt 750 microsec. Serieduur: 15 sec. (5-10-0) Serie pauze: 60 sec. 75 Hz 11
Indicatiegebied NMES ter verbetering spierkracht Als actief oefenen moeilijk gaat (coördinatie, incontinentie) Als gewenste specifieke training gewenst is (sport) Samen met actieve oefentherapie NB: Fasische spieren meer tonisch maken. Andersom is niet mogelijk Doelstellingen NMES Verbeteren van spierkracht bij een sterk verzwakte, verzwakte of gezonde spier Verbeteren van spier UHV Verbeteren spiergevoel Verbeteren van ADL functies Verminderen van spasticiteit Kenmerken vrijwillige contractie: Rekrutering via het size-principle A-synchrone depolarisatie Intermitterende, vrij lage vuurfrequentie Kenmerken elektrische contractie Voornamelijk stimulatie van type II spiervezels Synchrone depolarisatie Constante, (zo mogelijk) hoge vuurfrequentie 12
Hoogfrequente elektrotherapie: Korte golven Hoogfrequente elektrotherapie is een geneeskundige behandeling bij vertraagd wondherstel met gebruikmaking van elektromagnetische velden met een trillingfrequentie van meer dan 300kHz. Het is niet mogelijk om depolarisatie mee op te wekken; wel mogelijk om elektromagnetische velden om te Doel Frequentie Werking Effect Applicatievormen Elektrode Dosis Magnetode Instellings-mogelijkheden Indicaties zetten in warmte in het lichaam Lokale belastbaarheid verbeteren Herstel proces optimaliseren Circulatie bevorderen Stofwisseling bevorderen Viscositeit verbeteren Diepere werking dan andere elektrotherapieen.( Diathermie) 5 Frequenties toegestaan in de fysiotherapie. Waaronder 27.12 MHz Korte golf, 433,92 MHz, 69 cm golf en 2450 MHz microgolf Meest gebruikt voor HF: Frequentie: 27.12 MHz Golflengte: 11 m Naam: (ultra) korte golf/ Curapuls In theorie is er overeenkomsten in effecten, maar verschillen in indringdiepte. Algemeen: hoe hoger frequentie: hoe dieper de werking. In de praktijk uitsluitend nog korte golf continu of gepulst: continu betekent warmte; gepulste vorm veel minder warmte (acute stadium!) Tgv. Elektromagnetisch veld ontstaat door interactie met de weefsels warmte Hoeveelheid warmte is afhankelijk van: Vermogen Duur Continu dan wel Pulserend Toepassing voor een relatief groot gebeid met zachte weefsels Keten van processen: Elektromagnetisch vermogen Warmte Fysiologische effecten Therapeutische effecten Bron: Elektrisch Principe: Geleidende metalen plaat. Verschijnsel: Ophoping van elektrische lading Veld: Elektromagnetisch (elektrisch in wisselwerking met een magnetisch veld) Richting elektrodeplaatsing: Lengte of dwarsrichting EHA Grootte van de elektroden. Werkt oppervlakkiger; huid + onderhuid: ivm. Aanwezigheid vitale sensoriek is dit beter voelbaar. Dmv. Instellen afstand nauwkeuriger in te stellen. Bron: Magnetisch Principe: Draadwinding / draadlus Verschijnsel: Stroming van elektrische lading. Veld: Magnetisch ( in wisselwerking met een elektrisch veld) Richting Grootte van de magnetode Komt dieper, daardoor voelt de patiënt het minder goed! Meer geschikt voor spieren Submitis: Geen warmte voelbaar Mitis: Lichte warmte voelbaar Normalis: Duidelijke aangename warmte voelbaar Fortis: Sterke niet onaangename warmte voelbaar Pulsduur vast 0,4 ms maximaal PHF (Puls herhalingsfrequentie) beginnen bij 110 Hz Dosis aan te passen met PHF Gemiddeld vermogen werkzame vermogen in de huid Tijd 15 min. Cave Posttraumatische toestanden Postoperatieve toestanden Ontstekingstoestanden Perifere circulatiestoornissen 13
Wondgenezing Contra-indicaties Metalen delen Elektronische apparatuur in de buurt Circulatiestoornissen Nylon en andere niet vochtabsorberende stoffen Veel vocht bevattende weefsels en organen Sensibiliteitsstoornissen Neuropathieën Tranquillizers Acute infecties en koorts Weefsel met een hoge mitose snelheid Menstruatie Zwangerschap Een volle maag Collagenasefactor Verschil per apparaat Curapuls 419 (oud) Curapuls 403 (nieuw) Elektrode Schliephake/ Condensator of Geen Flexibele/ Plaat elektrode Magnetode Circuplode of (Flexiplode) Circuplode (1 of 2) Instellings-mogelijkheden Pulsduur vast 0,4 ms PHF (Puls herhalingsfrequentie) Dosis Tijd Pulsduur PHF (Pulsherhalingsfrequentie) Dosis Gemiddeld vermogen Tijd Cave 14
Plaatsing elektrodes EL1 EL2 EL3 EL4 Plaatsing elektrodes bij 2/5 stroom Kathode craniaal: hoofd, nek Kathode caudaal: bovenste extremiteiten Hoog thoracaal. Craniale elektrode op C7, de onderste daar 3 cm onder. Allebei in de lengte. Kathode craniaal: hoofd, nek, schouders, arm Kathode caudaal: hoog thoracale segmenten aan de romp Elektroden 8 x 10 Thoraco-lumbaal. Kathode: op spinale zenuw behorende tot te behandelen segment. Anode: boven of ander kathode. 3 cm uit elkaar Behandeling van de romp Lumo-sacraal. Caudale elektrode dwars op sacrum, vlak boven bilnaad Craniale 3 cm daarboven Kathode craniaal: lage rugklachten Kathode caudaal: onderste extremiteiten Elektroden 10 x 14 15
Transregionaal (TR) Segmentaal (Segm.) Paravertebraal ( Parav,) Unilaterale segmentale applicatie orthosympatisch zenuwstelsel (Unilat. OSZ) Plaatsing elektrodes interferentie, TENS Lokaal 1 op segment en 1 op pijnpunt beiden naast de WK Unilateraal selectief op orthosympatische kernen. Plaatsing elektrodes op basis van a- selectiviteit en VAS A-selectief VAS Plaatsing elektrodes ++++ 10 PARA +++ 9 UNI ++ 8 SEGM + 7 SEGM 0 > 7 1. TR (lokaal) 2. Op zenuw 3. Op radix 0 <7 Op enkele spier Plaatsing Elektrodes voor IT curve Kathode boven op proximale uiteinde van de spierbuik Anode onder op distale uiteinde van de spierbuik 16
Frequentietabel Dosis submitis Dosis mitis Dosis normalis Dosis fortis Dosering zeer zwakke prikkeling. Juist geen sensatie zwakke prikkeling. Duidelijke sensatie middelmatige prikkeling, duidelijke sensatie sterke prikkeling, nog wel verdraagbare sensatie 17
Pijnmodulatie Supraspinaal of spinaal Supraspinaal Spinaal Ook lokaal Zenuwvezels IIIb en IV Endorfines en evt. contracties Poorttheorie Melzack - Wall Segmentaal Zenuwvezels type II en IIIa Melzack Wall PT reageert selectief PT reageert a-selectief TENS (Burst); Trabert; IF PT ergotroop getuned 50Hz. VAS <7 VAS >7 Lage actualiteit Hoge actualiteit Evt. contracties Snel effect Lange duur van toedienen Toedienen 5-10 min. Hoge intensiteit: Lange pulsduur Lage frequentie Lage intensiteit: Korte pulsduur Hoge frequentie Dosis mitis fortis Dosis submitis Sato & Schmidt Door het prikkelen van afferente zenuwen zal door convergentie in zijhoorn en grensstreng er een effect zijn op de sympathische zenuwen Soort vezel Groep I : (spier) Gevoel bij prikkelen Motorische contracties Reactie sympathische neuronen tijdens stimulatie Geen Reactie sympathische neuronen na stimulatie Geen Groep II huid Stroomgevoel Activatie Depressie Groep II + III huid Stroomgevoel brommerig scherp Activatie Depressie Groep II spier Stroomgevoel Lichte activatie Lichte depressie Groep II + III spier Groep IV huid, spier Stroomgevoel brommerig scherp Nocisensorisch ( pijn / branderig) Activatie Sterke activatie Depressie Geen Periferie Achterhoorn Inhiberende presynaps Aδ en Aβ vezels 1C vezels + - Pijnbaan Interneuron 18
Welke stroom voor welke pijnmodulatie? Welke stroom voor welke pijnmodulatie? Behandeling van pijn Vegetatieve disregulatie A-specifieke arousal CZS reageert selectief CSZ reageert niet selectief VAS < 7 VAS > 7 Centraal pijnmodulerende (supraspinaal) systemen activeren Spinaal pijnmodulerende systemen activeren 2/5 stroom Diadynamische stroom met dosis fortis 2 e fase TENS Low frequency TENS Burst frequency Galvanisatie 2/5 stroom Diadynamische stroom TENS conventioneel TENS 1 e fase Low frequency Interferentie 19
IT Curve. Onderzoekscurve om werking zenuw te controleren. Curve voor minimale spiercontractie. Werkwijze: Bepaal de stroom met een blokcurve voor minimale contractie. Halveer vervolgens de pulstijd voor het volgende punt. Als laatste verdubbel de stroom en bepaal de tijd. Bepaal daarna een aantal punten met een driehoekcurve. Blokcurve: Stroom blijft tijdens hele impuls gelijk. 1. Bepaal Reobase: Contractie bij pulstijd 1000ms. Stel pulstijd in op 1000ms; stel pulspauze in op 2000ms. Draai stroom op tot minimale contractie zichtbaar is. 2. Bepaal Temps Utile / Haupnutzzeit(HNZ): Minimale pulsduur bij de stroom passend bij Reobase. Stel stroom in op reobase niveau; stel pulspauze in op 1000ms. Draai pulstijd op tot minimale contractie zichtbaar is. NB. Zal rond 10 ms. liggen dus let op schaalverdeling! 3. Bepaal Chronaxie: Pulsduur op basis van 2x stroom bij reobase. Stel stroom in op 2x reobase niveau; stel pulspauze in op 1000ms. Draai pulstijd op tot minimale contractie. NB. Zal onder 0,1 ms. liggen dus let op schaalverdeling! Driehoekcurve: Stroom zwelt aan en ebt weer weg tijdens impuls. Zenuw heeft tijd om te adapteren 1. Bepaal Optimale Pulstijd: Pulsduur bij absoluut minimale stroom voor een minimale reactie. Met een aantal proefpunten te bepalen. Optimale pulstijd punt ligt rond het HNZ punt van blokcurve tot laagste punt bepaald is. 2. Bepaal Accommodatiedrempel. Stroomsterkte bij minimale contractie; Stel pulstijd in op 1000ms. Stel pulspauze in op 2000ms. Draai stroom op tot minimale contractie. Bij een totaal gedenerveerde spier zullen beiden curven meer naar rechts liggen en zal de kenmerkende knik in de driehoekcurve niet te zien zijn omdat er geen zenuw is die kan adapteren. Je prikkelt geen zenuwen maar spiervezelmembranen. Spier heeft 200-400 ms. Nodig om te reageren. Dat de curve meer naar rechts ligt komt doordat een spier veel trager te prikkelen is dan een zenuw. Bij een partieel gedenerveerde spier zal je bij de blokcurve de gewone curve zien omdat je alleen het gezonde deel kan meten. Bij de driehoekscurve meet je eerst het gezonde deel en daarna het gedenerveerde deel. Grafiek krijgt een rare knik. Zenuw ingroeien is niet door elektrisch prikkelen te stimuleren. Alleen door spierprikkelen is spier niet in conditie te houden. Bij kans op genezing van zenuw heeft spierprikkelen vooral een psychologisch effect. Daarnaast houdt het de spierfunctie en gewrichtfunctie in tact. Stroom dient dan als extra facilitatie om te oefenen. 20
IT Curve Optimale pulstijd Accommodatie drempel Π gezonde spier Λ gezonde spier Π gedenerveerde spier Λ gedernerveerde spier Λ PEOR Chronaxie HNZ Reobase Rechthoek- en driehoekspulscurve bij totale denervatie Rechthoek- en driehoekspulscurve bij gedeeltelijke denervatie 21
Mechanische Prikkels: Ultra geluid Onder ultrageluid verstaat men een geneeskundige behandeling d.m.v. mechanische trillingen met een frequentie van meer dan 20.000 Hz Geluid: Onder geluid verstaat men mechanische trillingen in een vervormbaar medium met een frequentie Natuurkundige werking tussen 20 en 20.000 Hz. Frequentie ERA 42 < UG > 45 (> 42 unimodale sensoren (warmte) > 45 polymodale sensoren (pijn)) Intensiteit Voortplantingssnelheid Reflectie Verstrooiing Omgekeerd piezo -elektrisch effect (kwarts) Geluidsbundel o Nabije veld: fresnelzone Interferentie verschijnselen / geen homogene geluidsbundel (BNR: Beam Nonuniformity Ratio) Nadeel: mogelijke piekbelastingen Therapeutische effecten Effecten Indicaties Contraindicaties Instellingen Bijzondere toepassingen UG (worden weinig toegepast) o Verre veld: Fraunhoferzone Geen interferentie verschijnselen / homogene geluidsbundel Geen therapeutische effecten / afname van intensiteit Mechanische en thermische effecten voor een relatief klein oppervlak en hard weefsel. Verbetering lokale belastbaarheid Herstelproces Circulatie Stofwisseling Viscositeit Peesletsel Posttraumatische toestanden Bindweefsel contracturen Hart Zwangerschap Testikels Epifysair schijven Status na lainectomie Neuropathie Sensibiliteitsverlies Endoprothesen Tumoren Acute posttraumatische toestanden Tromboflebitis en varices Septische ontstekingen DM MHz Focale intensiteit: intensiteit in lichaam. Na ca. 1 minuut Pt vragen naar warmtegevoel Diepte van het te behandelen weefsel Reflectie van geluidsgolven door lucht en bot. Antireflectie lucht dmv gel Duty Factor: pulserend, discontinu 20% UG + 80% pauze Behandeltijd: 5 min per kopgrootte; max. 15 minuten Kopgrootte Techniek: eerst kop en huid met alcohol schoonmaken o semi-statisch / strijkend o dynamisch / circulerend Combinatie therapie UG en elektrotherapie Ultrasonoforese therapie medicijntoediening met UG Subaquale therapie Onderwater UG 22
Instellingen Ultra geluid Focale intensiteit: Fi Instelling W/cm2 Hoge actualiteit Lage actualiteit Met reflectiefactor op bot: Fi = 0,2 W/m2 Fi = 0,5 W/cm2-1/3 van diepte Vermogen Kop Diepte (cm) X Fi Hoge actualiteit Lage actualiteit Hoge actualiteit Lage actualiteit 1 MHz 0 1 0,2 0,5 0,13 0,33 1 2 0,4 1,0 0,27 0,67 2 4 0,8 2,0 0,53 1,33 3 MHz 0 1 0,2 0,5 0,13 0,33 0,33 2 0,4 1,0 0,27 0,67 0,66 4 0,8 2,0 0,53 1,33 Instellingen Ultra geluid bij wondgenezing en peesletsel Wond-genezings-fase Bloedingsfase Ontstekingsfase Proliferatiefase Vroege remodellering Late remodellering Vermogen Kop Diepte (cm) X Fi Fi Contra 0,2 0,3 0,4 0,5 1 MHz 0 1 indicatie 0,2 0,3 0,4 0,5 1 2 0,4 0,6 0,8 1 2 4 0,8 1,2 1,6 2,0 3 MHz 0 1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,33 2 0,4 0,6 0,8 1 0,66 4 0,8 1,2 1,6 2,0 Peesletsel stadia 1 2 3 4 Vermogen Kop Diepte (cm) X Fi Fi 0,5 0,4 0,3 0,2 1 MHz 3 MHz 0 1 0,5 0,4 0,3 0,2 1 2 1,0 0,8 0,6 0,4 2 4 2,0 1,6 1,.2 0,8 0 1 0,5 0,4 0,3 0,2 0,33 2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,66 4 2,0 1,6 1,.2 0,8 23