DRUKWERK Bonsai in t zonnetje - Marc Noelanders met demo Picea jaar Pagina 20 Uitgave van Bonsaivereniging KOYA November 2009 Regio West Nederland 18 e jaargang nr. 5 Pagina
Bestuursleden Bonsaivereniging KOYA Eric ter Lingen (mail: erix@casema.nl) Voorzitter Tel.: 071-361 38 84 Jos van Liempt (mail: liempt@ziggo.nl) Secretaris / Vice Voorzitter Tel.: 010-451 84 47 Jaap Zuyderduyn (mail: jaap.zuyderduyn@casema.nl) Tel: 06-14 58 29 05 Ledenadministratie / Beheer website Website: http://www.koya.nl Anton v.d. Zande (mail: acj@kabelfoon.net) Penningmeester Tel.: 0174-29 53 68 Rabobankrekening: 11.55.87.403 t.n.v. Bonsaivereniging "KOYA", Kwintsheul Uitgifte KOYA bulletin 2009 Inleveren kopij Uitgifte bulletin 10 februari Maart 10 april Mei 10 augustus September 10 oktober November 5 december Vóór Kerstdagen Pauline Smilde (mail: paulinesmilde@casema.nl) Algemeen bestuurslid en Public relations Tel.: 070-387 21 86 Kopij voor ons volgende KOYA-bulletin gaarne vóór 5 december 2009 inleveren bij: Paul Wolters (mail: pa_wolters@hotmail.com) Redactie KOYA bulletin Tel.: 06-10 18 68 19. Bijeenkomsten starten altijd om 13.30 uur en worden gehouden in het gebouw "de Luifel" van tuinvereniging "Ons Ideaal" aan de Endehoekseweg 10 in Rijswijk (bij crematorium Eikelenburg). Werkmiddagen 2009: iedere 4 e zaterdag van 13.30 tot 17.00 uur op 28 februari, 28 maart, 24 mei, 27 juni, 27 september, 24 oktober en 28 november (Vervallen) op Plaats Langeveld 5 in Monster (voorbij Parnassia). Overname van artikelen of gedeelten hiervan uitsluitend toegestaan met toestemming van het bestuur en met duidelijke bronvermelding. Pagina 2 WORKSHOPS najaar 2009 Per dagdeel te boeken; ochtend: 9.30 tot 12.30 uur en/of middag: 13.00 tot 16.00 uur. Werken onder begeleiding in de lesruimte van Deshima; 25,00 per dagdeel per persoon. Data: Zaterdag 19 september, Zaterdag 10 oktober, Zaterdag 7 november en Zaterdag 5 december Een leuke en constructieve manier om onder deskundige begeleiding aan uw bonsai te werken of een nieuwe creatie te maken. Informeer ook eens naar de diverse cursussen, er draaien permanent zes groepen op alle niveaus. Bel of mail om u op te geven: TeunisJan@deshimabonsai, 0180 633319 Bonsai Studio Deshima: 1 e Tochtweg 41b, 2913 LN, Nieuwerkerk aan den IJssel. Pagina 19
Wat kunnen we deze winter nog aan onze bomen doen? We hopen dat de bomen op de een of andere manier tegen winterse omstandigheden zijn beschermd. Coniferen bij voorkeur wat licht, voor loofbomen is dat niet nodig. Alhoewel veel bomen tegen winterweer bestand zijn is het toch beter om in IEDER geval Azalea s, Acer buergerianum. Pyracantha, Cotoneasters en Ulmus bij vorst tijdelijk binnen te zetten. Stekken van alle bomen zijn vorstgevoelig. Subtropische bomen zoals Olijven, Thijm, Rozemarijn, enz.enz. beschermen tegen vorst, bij goed winterweer kunnen ze eventueel tijdelijk buiten staan. Azalea s moeten bij goed weer buiten minstens 4 uur zon hebben. Ik houd mijn azalea s vorstvrij. Bij strenge vorst is het beter alle bomen tijdelijk te beschermen. Al die verhalen van: Ik laat ze allemaal buiten staan worden op een goeie of slechte dag toch afgestraft. Bij dagen achter elkaar regen is het noodzakelijk de bomen eventueel tijdelijk uit de regen te zetten. De zorg die we in de winter aan de bomen geven wordt in het voorjaar uitbetaald omdat de wortels minder hebben geleden door kou en vocht. Als dit nog niet gedaan is kunnen we bij alle Pinussen nog naalden plukken. We kunnen ook nog wat naalden laten staan, die dienst doen om de knoppen gedurende de winter te beschermen. De laatste pluk doen we dan eind februari. We kunnen, om de etages te verbeteren, nog veel takken bedraden en in vorm zetten. Ook aan onze andere naaldbomen kunnen we nog werken. Met de schaar kunnen we de overmatige groei van de afgelopen zomer wegknippen en de vorm van de boom verbeteren. Eventueel ingegroeide bedrading verwijderen en takken die nog niet goed zitten opnieuw bedraden. De loofbomen kunnen allemaal bekeken worden, ingegroeid draad verwijderen, nieuwe takken bedraden en in vorm zetten. Bij ALLE bomen kan de toplaag van de aarde verwijderd worden samen met eventueel onkruid en mest, de pot opnieuw bijvullen met akadama. Met borsteltjes eventueel aan de stam of de wortelvoet ontstaan mos verwijderen. Eventueel de potten schoonmaken. Zo, nu staan ze er weer netjes bij tot de zon weer gaat schijnen. Tenslotte: Bomen die een intensieve behandeling hebben ondergaan als plukken, bedraden en zware snoei, kunnen we bij vorst beter niet buiten zetten. Piet Hoek Pagina 18 Programma komende maanden 2009-14 november Presentatie De juiste boom op de juiste plaats in Rijswijk. - 28 november VERVALLEN werkmiddag i.v.m. onvoldoende belangstelling. - 12 december Esthetiek en Bonsai in Rijswijk. Van de bestuurstafel Van de redactie Deze keer, ter gelegenheid van KOYA s 20-jarige jubileum en omdat wij niets willen missen, het bulletin van de 1ste tot de laatste pagina geheel in kleur en behalve enkele vaste rubrieken geheel gewijd aan dit bijzondere evenement. Lidmaatschap versus contributie Iedereen weet wel hoe meer het jaar verstrijkt ook het bonsaiseizoen eindigt. Dit loopt parallel met uw KOYA lidmaatschap. Ook in het jaar 2010 is uw lidmaatschap van de vereniging weer van belang. De verschuldigde contributie voor het nieuwe jaar is 38,75. Voor jeugdleden (tot 18 jaar) is dit 8,60. Vanwege de kredietcrisis dus geen verhoging dit jaar. De contributie dient vóór 30 november 2009 overgemaakt te zijn naar: Bonsaivereniging KOYA Rabobank reknr.11.55.87.403 Als u een machtiging wilt gebruiken krijgt u jaarlijks 2.00 korting. Voor herinneringsnota s die na 1 december verstuurd worden zal 2,50 aan extra kosten in rekening gebracht worden. KOYA jubileumfeest Het KOYA feest op zaterdag 26 september 2009 j.l was een groot succes (lees hierover meer verderop in dit KOYA Bulletin). Wij willen iedereen die hier een bijdrage aan heeft geleverd ontzettend bedanken voor zijn of haar inzet. Werkruimte De onderhandelingen over het gebruik van de nieuwe werkruimte vlakbij de Luifel verlopen moeizaam. Het bestuur is zich bewust van de belangrijkheid van deze werkruimte en doet er alles aan om het geheel rond te krijgen. Pagina 3
Zodra we meer weten zullen we dat via het KB, op verenigingsbijeenkomsten en via de website bekend maken. bijhouden. Ik heb er alle vertrouwen in en heb me inmiddels met plezier verplicht. Zie hier het resultaat. Bonsaivereniging Rijnmond Vergeet niet dat we ook nog steeds welkom zijn bij de bijeenkomsten van Bonsaivereniging Rijnmond. Kijk op onze eigen KOYA website of op die van BV Rijnmond voor het programma. Samenwerking met andere Bonsai verenigingen Inmiddels is het vrijwel zeker dat we in april 2010 samen met de bonsaiverenigingen Zuid Holland en Rijnmond een markt gaan organiseren. Dan zal waarschijnlijk ook de jaarlijkse bonsaiveiling worden gehouden. Aan de organisatie ervan wordt hard gewerkt. Komende bijeenkomsten Gaarne willen we u nog eens extra wijzen op de bijeenkomsten in de rest van het jaar 2009. We hebben nog de 5 e werkmiddag (24 oktober) bij Teunis Jan Klein, een uiterst boeiende lezing over grote bomen en kleine bomen door deskundige Huib Sneep (14 november) en nog een lezing over esthetiek door Teunis Jan Klein (12 december). Wij kunnen natuurlijk niet garanderen dat deze bijeenkomsten het 20 jarig bestaan feest van KOYA kunnen evenaren maar boeiend en leerzaam zullen ze zeker zijn. Noelanders Trophy XI Wij gaan weer proberen om een bus vol te krijgen en daarmee op zaterdag de 23 ste januari 2010 naar Heusden Zolder af te reizen om de Noelanders Trophy nr XI bij te wonen. Kortom wees alert op uw e-mail, de website of iets dergelijks zodat u meteen kunt inschrijven. Tot ziens op een van de KOYA bijeenkomsten. Het bestuur van Bonsai Vereniging KOYA. Noot redactie: Arjan heeft een complete demorapportage gemaakt. Zie het fotoalbum op de KOYA website. Malus van Eric ter Lingen Pagina 4 Ik heb ervan genoten! Met dank aan Marc Gerrit Schwagermann Alle organisatoren verdienen een dikke tien voor de voorbereiding van het 20-jarig jubileum van onze leuke club! Alles was tot in de puntjes verzorgd, zelfs aan de partners van de clubleden was gedacht in de vorm van een geslaagde workshop van Anneke ter Lingen! Chapeau, en op naar de 25 jaar! Weer zo'n leuke feestmiddag? Groetjes, Hanny de Winter Pagina 17
Reactie op de demo van Marc Noelanders, 26 september 2009 Kent u dat gevoel ook, als je naar een geslaagd bonsai-evenement geweest bent dat je in een soort euforische stemming bent en je handen jeuken om aan een boom te werken? Mij overkwam het na de demo van Marc tijdens ons 20-jarig jubileum. Zijn sympathie en duidelijke uitleg maakte, dat het een lust was een aantal uren gekluisterd te zijn aan de stoel en deel uit te maken van zijn gehoor en toeschouwers. Erix Apex (Met de Apex wordt de top van een bonsai bedoeld). (oftewel: wat is mij de laatste tijd opgevallen?) KOYA s jubileum Afgelopen zonnige zaterdag de 26 e september vierde KOYA haar 20 jarig jubileum. De ingang van de Luifel (het onderkomen waar we al 20 jaar te gast zijn) was Marc heb ik in 1994 beter leren kennen tijdens de 10 daagse lessen met een structurele opbouw. Na 15 jaar kan ik zeggen dat Marc een zeer gewaardeerde constante factor in onze bonsaiwereld is gebleken. Het was dan ook fijn te vernemen dat hij bij ons een demo zou verzorgen. Altijd gedegen in zijn werk en uitleg en steeds weer bereid ons te onderrichten. Zo ben ik nog steeds de leerling en is hij de meester maar gelukkig kunnen we stellen dat we beide gegroeid zijn en nog steeds genieten van bonsai. Tijdens de demo vertelde Marc o.a. dat het nu de ideale tijd is om aan Picea te werken. Zondags na de demo was dat prikkelende gevoel er nog steeds en ergens, in hoekje weggestopt, had ik nog een Picea staan. Ooit wel eens aan gewerkt maar niet goed verzorgd en gedeeltelijk afgestorven. Met dat bekende gevoel en de opmerkingen van Marc in het achterhoofd heb ik de boom weer op de draaitafel gezet, muziekje erbij, kopje koffie en maar kijken. Links, rechts, achter en voor, hellend en weer terug. u (her)kent het vast wel. Een andere opmerking van Marc heb ik ook ter harte genomen toen hij zei m.b.t. de vormgeving dat hij graag met takken vanuit de achterzijde van de boom werkt. De achterzijde bouwt hij mooi vol op en houd de voorzijde open! Zo ging ik dan toch na enkele jaren weer vol enthousiasme met de Picea aan de slag. De avonden erna was het weer; draaitafel, kopje koffie en muziekje erbij. Nu nog een onoverzichtelijke starter maar volgend jaar in een pot en goed Pagina 16 voor deze gelegenheid voorzien van onze Japanse poort. Buiten en binnen waren er verschillende bomen van onze leden opgesteld. En vandaag zou niemand minder dan Marc Noelanders een demonstratie komen geven! Hij had twee bomen mee genomen, en het publiek koos voor de Picea abies. In drie uur tijd werd de container plant omgetoverd tot een pré-bonsai. Wat een genot om hier getuige van te mogen zijn. Het aanwezige publiek leefde af en toe zo mee dat het afknippen van een soms toch bedraadde tak luid instemmend werd af geknipt. Pagina 5
De interactie tussen de sympathieke Bonsai meester en de aanwezigen was dan ook erg leuk om mee te maken. Ondertussen werden de partners in de partytent bezig gehouden met een demonstratie Ikebana, waarna er een vrije schikking met primaire kleuren kon worden gemaakt. De kersverse Ikebana leerlingen (15 dames en één heer) mochten hun creatie na afloop mee naar huis nemen. De tokonoma is in de sfeer van een feestelijke dag. Hier heeft de scroll een duidelijk aandeel in. In Japan is een natuur excursie, zoals afgebeeld, een aangenaam tijdverdrijf. De kleuren van de esdoorn geven reden tot genieten alsmede het één kunnen zijn met de natuur. De dame schrijft hierover in haar gedicht: Indachtig aan wat de wind heeft achtergelaten.. Men ziet de bezem en de hark waarmee de bladeren van de esdoorn bijeen zijn gebracht, voor het vuur waarmee de sake-ketel wordt verwarmt. De sake wordt door de middelste dame gedronken. Het is een feestelijk geheel mede doordat er op de samisen gespeeld wordt. Dit pure herfsttafereel staat in contrast met de boom, de azalea. Deze is nog vol in ontwikkeling met fris groen blad. De bloemknoppen voor volgend jaar worden nog voor de winter gevormd om in het voorjaar uitbundig te bloeien. Zoals de bamboe steeds makkelijk de winter doorstaat, maar toch wacht op zon en hogere temperaturen. Net na 5 uur had Marc zijn Bonsai voltooid, en iedereen wilden er natuurlijk nog eens mijn zijn of haar neus boven op zitten om de kneepjes te bestuderen. Na een kleine change met tafels en stoelen, kregen we nog een uitleg van Anne Bollema over Quilt die zijn vrouw in de geest van Japan en Bonsai had gemaakt. Daarna konden we het buffet eer aan doen. Erix Anton Voor de liefhebbers links op de tekening nog het gedicht: Hoe rood de esdoorn bladeren mogen zijn, ze steeds schitterender worden als ze onder de sake-ketel opvlammen. Pagina 6 Pagina 15
20 jaar KOYA, wat zou het voor een middag worden? Voor de leden was Marc Noelanders uitgenodigd door het bestuur. Voor de aanhang (onze vrouwen) was een workshop geregeld van Ikebana onder de bezielende leiding van Anneke ter Lingen. Dit waren twee De creatie nadat de meester (Marc Noelanders) klaar was. (En iedereen maar wachten op de verloting..niet dus!) schoten in de roos en de derde zat nog in het verschiet. Er werd met veel aandacht naar Marc geluisterd en ook nog geintjes gemaakt, want we hadden tenslotte een Belg in huis. Bij de Ikebana was het regelmatig zo stil, dat je een speld kon horen vallen. Na dat de twee workshops klaar waren, werd in ijl tempo de zaal omgebouwd en klaar gemaakt voor het lopend buffet. Ik denk dat ik namens vele onder U spreek dat het een voortreffelijke middag en begin van deze avond was. Een tien met een griffel voor Marc en een groot applaus voor het bestuur en de regelaars van deze dag. Het zag er buiten gewoon goed uit. Ben Vermeer Pagina 14 Het was een geweldige middag. Zo goed verzorgd, maar ja, dat zijn we gewend van KOYA. Ook de demonstratie van Mark Noelanders was zowel leerzaam, als een vrolijke noot. Ja, ik mag die Belgen wel. En natuurlijk waren er ook weer Belgenmoppen, maar daar wist Mark ons goed van repliek te dienen. De Picea, die werd gekozen, werd van een ordinaire struik, tot een bijzonder exemplaar! Dank je wel KOYA. Adriana Bulder Pagina 7
Zaterdag de 26 ste september 2009 - KOYA s 20-jarige jubileum De ploeg die de KOYA feestmiddag voorbereidt, heeft aan het einde van de zaterdagochtend al bergen werk verzet. Twee tenten zijn er voor De Luifel geplaatst, de Japanse poort is opgesteld, de zuilen voor het tentoonstellen van de KOYA bonsai staan klaar om naar binnen gedragen te worden en de tokonoma wacht op een bonsai, scroll en/of een accentplantje. Kortom er gaat iets gebeuren op de 26 ste september 2009. En als het dan gezellig is en je ziet al die mooie bomen die in en om De Luifel waren tentoongesteld dan vliegt de tijd voorbij. KOYA viert als vereniging haar 20-jarig bestaan. De hoogtepunten van het programma zijn: de tentoonstelling van bomen van KOYA leden (19 bomen zijn hiervoor aangemeld), een demonstratie van Marc Noelanders, een demonstratie van Anneke ter Lingen, een warme maaltijd aan het einde van de middag en veel gezellig gepraat over bonsai. Deze zaken moeten dus het succes van de feestmiddag garanderen. Achteraf gezegd kan ik u vertellen dat het ook een echt succes was. In totaal hebben we een kleine 70 mensen geteld die hebben genoten van het programma. Het programma kende eigenlijk alleen maar hoogtepunten. De demonstratie van Marc Noelanders was geweldig. Marc Noelanders nam vanaf 2 uur die middag een Picea onder handen. Zo op het oog een grote bos met veel afgeknipte takken onderin de boom. De takken met groen eraan komen voor het overgrote deel uit de top van de boom. Bij nader onderzoek en na de uitleg van Marc komt de mooie stam in beeld en begint er langzaamaan een idee te ontstaan van de potentie van deze boom. Voor de demonstratie bouwt Marc de boom van onderaf aan helemaal op. De voorkant wordt gekozen waarbij vooral de beweging van de stam en de plaats en vorm van toekomstige jin s worden meegewogen. Ik kreeg het idee dat de plaats waar de takken zitten bij deze boom een minder grote rol speelt. De takken zijn nog zo soepel dat ze min of meer nog alle kanten opgebogen kunnen worden. Na de keuze van de voorkant wordt eerst de onderkant schoon gemaakt en Pagina 8 Als afsluiting van deze leuke dag was er nog een warme maaltijd waarbij we de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit geheel in handen hadden gelegd van een Chinees restaurant. Er was rekening gehouden met verschillende diëten en dus kon iedereen er van genieten. Het was een goede gezellige afsluiting van een mooie dag. Wat er dan overblijft zijn uiteraard de restjes en een aantal mooie herinneringen aan een geslaagd feestje. Dat belooft wat voor het 25-jarig bestaan. Wat fijn was, was dat er ook een flinke groep leden en niet leden meehielp met opruimen, vele handen maakten licht werk. Met heel veel dank aan allen die dit feest mogelijk hebben gemaakt. Jos van Liempt Pagina 13
Het enthousiasme in die twee tenten was aanstekelijk. Ook bij deze kunstvorm is het fascinerend om te zien dat eenvoud iets heel moois kan opleveren. Het is dan net als bij bonsai misschien ook wel een kwestie van balans of evenwicht en het accent precies op de juiste plek van de creatie weten te krijgen. vervolgens worden de jin s met behulp van een freesmachine mooi gemaakt. Dat levert dan al een heel fraai beeld op van de onderkant van de boom. En ik zie dat de beweging in de creatie, net als bin bonsai, ook logisch moet zijn en door moet werken in het geheel anders levert het een disharmonisch geheel op. Ik heb hele mooie dingen gezien toen ze af waren, twee bloemen in een glazen kubus (door een enkeling oneerbiedig vissenbak genoemd) met een takje groen en een mooie witte jin als accent. Daarna wordt de selectie van eerste tak, tweede tak en achtertak definitief gemaakt. Uiteraard wordt daarbij meteen rekening gehouden met de toekomstige stand van de boom. Zo zien we gedurende het eerste anderhalf uur het onderste deel van de boom opgebouwd worden. Ik merkte dat de aanwezigen sterk betrokken zijn bij het proces op het podium. Er wordt meegedacht over takkeuze, zelfs worden er weddenschappen op afgesloten. Ook wordt de Hollandse zuinigheid gedemonstreerd, een poging wordt gedaan om het 1 mm draad te ontwarren zodat er maar zo min mogelijk verloren gaat. Als rechtgeaarde Belg staat Marc daar toch wat vreemd tegenover. Pagina 12 Pagina 9
Een van onze mentoren, Kees, had de eer om mee te mogen helpen met bedraden, stiekem was ik daar wel een beetje jaloers op, want wie van ons kan dat zeggen dat hij of zij samen met Marc Noelanders een demo heeft mogen verzorgen. en de wijze waarop je het aan de ene kant heel serieus weet te brengen en aan de andere kant de humor niet vergeet. Overigens is de techniek van bedraden van een picea voor Marc zo te zien gesneden koek. Het tempo waarin tot in de kleine takjes worden bedraad (met 1 mm draad) is wat mij betreft onnavolgbaar. Kees had dan ook zijn handen vol om hem een beetje bij te houden. Langzaam aan ontstaat dan een bonsai. Fascinerend om te zien dat hele proces en ook zeker om te horen waarom Marc bepaalde keuzes maakt. Een keuzes moeten er veel worden gemaakt gezien alleen al het loof dat wordt verwijderd. En dan, zo rond kwart voor vijf is het laatste gedeelte aan de beurt, het lijkt dan misschien nog niet zo veel op een bonsai omdat de top nog erg chaotisch is, te veel te takken die nog allemaal omhoog wijzen. Ineens gaan de overbodige takken in de top er dan af en worden de overgebleven takken in vorm gezet. Ongelofelijk wat een transformatie, nu staat er een echte bonsai. Hier zie je ineens de schoonheid van de boom met een stam met een prachtige beweging, mooie jin s die een harmonisch geheel met de takken en het loof vormen en een mooie opgebouwde boom die in balans is. De hand van de meester is onmiskenbaar. Petje af Marc, voor wat je gedaan hebt, de manier waarop je de demo hebt ingericht Voor degenen die wel het 20 jarig bestaan van KOYA mee wilden vieren maar wat minder geïnteresseerd waren in bonsai was er ook een Ikebana workshop georganiseerd. Deze werd gegeven onder de inspirerende leiding van Anneke ter Lingen. Zeventien deelnemers hebben geluisterd naar de informatie over Ikebana en hebben zelf een creatie gemaakt. In de twee aan elkaar gekoppelde tenten net voor De Luifel werd dan ook hard gewerkt. Het was een drukte van belang. Pagina 10 Pagina 11