Alle verslagen van 2011 gebundeld Deventer Keizerslanden Sittard Oost Venlo Zuid & Tegelen Nijmegen Willemskwartier Leeuwarden Wielepolle Hengelo Berflo Es Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken lsa@lsabewoners.nl 1 www.lsabewoners.nl
Buurten in de regio 2011 Sinds 2008 houdt het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) regiobijeenkomsten. Deze dagen worden in de wijken georganiseerd rondom actuele thema`s en altijd samen met bewonersorganisaties. Bewoners kunnen eens kijken bij een collega bewonersgroep. Uitwisseling van ervaringen, successen en problemen staat centraal. Deze kosteloze bijeenkomsten zijn met name gericht op de actieve bewoners. In 2011 heeft het LSA zes geslaagde regiobijeenkomsten gehouden. We gingen naar Venlo om te praten over herstructurering en financiering van bewonersprojecten. In Sittard hebben we veel geleerd over het mobiliseren van de buurt. In Nijmegen gingen we dieper in op de functie van een MFA in je wijk. En in Deventer vergeleken we de twee verschillende aanpakken die binnen de wijk Keizerlanden zijn ingezet. Toen we gingen buurten in de regio Hengelo leerden we veel over hun visie op de toekomst van wijkraden. In Leeuwarden ten slotte spraken we over de vernieuwende methode die zij hebben gebruikt om hun wijkplan te maken. Of je nu wel of niet bent geweest, het is interessant om de verslagen van deze bijzondere dagen terug te lezen. Daarom hebben we de verslagen gebundeld in dit boekje. Deventer Keizerslanden Verslag 11 maart 2011 Deventer - Keizerslanden pagina 3 15 april 2011 Venlo - Zuid & Tegelen pagina 7 21 mei 2011 Sittard - Oost pagina 11 10 juni 2011 Nijmegen - Willemskwartier pagina 15 14 oktober 2011 Hengelo - Berflo Es pagina 19 Vrijdag 11 maart 2011 12 november 2011 Leeuwarden - Wielepolle pagina 23 2 3
Eén wijkaanpak, twee benaderingen De wijk Keizerslanden maakt onderdeel uit van Wijk 4. Het bestaat uit verschillende buurten met ieder een eigen karakter en sfeer. In 2005 is onder toenmalig minister Dekker gekeken naar maatregelen die noodzakelijk waren in de naoorlogse wijken. Tijdens de regiodag gaan we twee hieruit voortgekomen aanpakken bekijken: Landsherenkwartier en Oranjekwartier. In Landsherenkwartier is het besluit tot sloop genomen in samenspraak met het toenmalige ministerie. Het proces in Landsherenkwartier is in volle gang en duurt nog tot 2025. Bewoners zijn sinds 2005 georganiseerd in het Landsherenoffensief. Een offensief omdat de beginfase gekenmerkt werd door tegengestelde belangen en moeizame bewonersinspraak. Die rol van bewoners is gedurende de jaren veranderd. Bewoners hebben een belangrijke rol in de informatievoorziening over het proces van herstructurering. Deze rol is ook in een convenant vastgesteld. Bewoners hebben hierbij de mogelijkheid zelf expertise in te roepen. In Oranjekwartier, een qua woningvoorraad identieke wijk, is besloten voorlopig niet te slopen. Daar is met name ingezet op een sociaal programma en investeren in een groene woonomgeving. Ook weer met veel betrokkenheid van bewoners. De regie van de wijkaanpak ligt niet bij de gemeente maar bij de corporatie. Bewoners zijn een belangrijke partner. Deze manier van werken wordt ook wel de Deventer methode genoemd. De lessen uit deze twee aanpakken staan vandaag centraal, waarbij ook projecten uit andere buurten aan bod komen. Met name kijken we naar de rol die beide bewonersgroepen hebben gehad in dit proces. Wat kunnen andere steden en wijken leren van deze aanpak? bereiken en hen mee te laten praten in de plannen wordt door Ieder1 in samenwerking met vele andere partijen gebruik gemaakt van verschillende participatiemethodes. Zo zijn er onder andere portiekgesprekken, huisbezoeken, tuinkamergesprekken, straatontwerpsessies en het tot de verbeelding sprekende dolen door de buurt. Ieder1 is zich bewust van het ingrijpende karakter van wijkvernieuwing en houdt zo goed als mogelijk rekening met de impact die het heeft op de sociale structuren van een wijk. Om tijdens de transitieperiode van de buurt de leefbaarheid op peil te houden wordt nauw contact met bewoners onderhouden. Van strijden naar samenwerken In de etnisch gemengde wijk Landsherenoffensief is door de overheid besloten het overgrote deel van het woningbestand uit de eind 50-er jaren te slopen, zo vertelt Ubo Wierenga. Om de belangen van bewoners tijdens dit herstructureringsproject goed te vertegenwoordigen is het Landsherenoffensief opgericht. In 2005 werd bewoners de mededeling van herstructurering gedaan, waarbij het uitgangspunt van deze partijen het idee gaf dat dit zou gebeuren zonder een bewonersorganisatie. De ca. 20 georganiseerde bewoners zijn begonnen met het opstellen van een convenant over samenwerking met gemeente, corporatie en andere participanten. De belangrijkste afspraken: ondersteuning van een opbouwwerker, jaarlijks financiële ondersteuning o.a. voor inhuren van derden, beschikking krijgen over een informatiewoning, budget voor eigen informatieverstrekking aan bewoners en faciliteiten om kennis te vergroten. Vervolgstap was het opstellen van bewonersstandpunten; zaken die voor de bewoners enorm belangrijk zijn en die moeten terugkomen na de herstructurering. Deze standpunten zijn tijdens vele bijeenkomsten met bewoners opgehaald en bestaan bijvoorbeeld uit een kindvriendelijke wijk, terugkeergarantie, een groene omgeving en voldoende parkeerplaatsen. Pas na het opstellen en voorleggen van de bewonersstandpunten werd verder gewerkt aan het masterplan, sociaal plan, stedenbouwkundig plan, ontwerp van de gebouwen en de daadwerkelijke sloop en nieuwbouw. Hiermee is een goede basis gelegd voor invloed van bewoners op de nieuwe wijk. Convenant per buurt Martijn Willems van Woonbedrijf Ieder1 vertelt dat de wijk Keizerslanden bestaat uit 4 unieke buurten. Woonbedrijf Ieder1, uit een fusie ontstaan speciaal voor de grootse aanpak van deze wijk, heeft de regie over de herstructurering. In nauwe samenspraak met de bewoners is per buurt een convenant gemaakt met hierin afspraken over de wijkvernieuwing. Hierdoor is er een verschillende aanpak ontstaan per buurt. Slopen en bouwen met name in Landsherenkwartier, ontmoeting, spelen en groen als vertrekpunt in het Oranjekwartier. Om zoveel mogelijk wijkbewoners te Met name de informatievoorziening door bewoners voor bewoners is belangrijk in het Landsherenkwartier. In het Landsherenhuis wordt onafhankelijke informatie verstrekt door een aantal deskundige bewoners aan de rest van de wijk. Van rechten volgens het sociaal plan tot onderhoud, leefbaarheid en de planning van sloop, voor alle informatie kan men terecht. Trots op de wijk Tijdens een fiets- en wandeltocht hebben de deelnemers in 4 verschillende excursies kunnen zien hoe de aanpak verloopt in delen van het Landsherenkwartier en Oranjekwartier. Voor degenen die niet in Oranjekwartier zijn geweest vertelt Evert Jan Stokking van de OK-groep over de ontwikkelingen in zijn wijk. Deze wijk, ruim van opzet, verschillende culturen 4 5
en zowel appartementen als eengezinswoningen, kent een sterke onderlinge binding waardoor bewoners zeer betrokken zijn bij de buurtvernieuwing. De wensen van de bewoners in Oranjekwartier zijn vastgelegd in het Bewonersvizier. Belangrijke punten hieruit zijn: ruimte en voorzieningen om elkaar te ontmoeten, veilige straten en het realiseren van een goed ingericht Wezelandpark. In het vernieuwingsplan is een toekomstbeeld voor over 10 jaar geschetst van de wijk in sociaal en fysiek opzicht. Veel wensen uit het bewonersvizier zijn hierin meegenomen en terug te vinden. Het Oranjehuis, de Molukse kerk en cultureel centrum en vele speelplekken zijn goede voorbeelden van ontmoetingsplekken van bewoners waar binding van de buurt vorm krijgt. In de komende jaren worden deze plekken uitgebreid en verbeterd. Venlo Zuid & Tegelen Verslag Leren van de Deventer aanpak Voordat de aanwezigen gezamenlijk de leerpunten van deze werkwijze gaan benoemen geeft Patricia Aa aan dat de buurt Tuindorp heeft geprofiteerd van de kennis en ervaring van actieve bewoners in de andere buurten van Keizerslanden. Tuindorp kent een eigen aanpak, die wel is geïnspireerd op haar voorgangers. In samenspraak met Miranda Arendsen van de gemeente Deventer komen de deelnemers tot een aantal succesfactoren van de aanpak in Deventer: Vrijdag 15 april 2011 - Bewoners worden gezien als specialisten. Het is wel belangrijk om hierin niet door te slaan en als bewonersorganisatie niet ter ver vooruit te lopen op de medebewoners. - Convenanten per buurt met hierin vastgelegde posities voor alle partijen geven ook bewoners een duidelijke positie. - Onafhankelijk budget voor bewonersorganisaties voor inhuur externe deskundigheid en overige activiteiten geeft bewoners een goede positie. - Ondersteuning van goed opbouwwerk is cruciaal gebleken. - Maak de schaalgrootte van plannen niet te groot, kiezen voor buurten met hun eigen karakter is belangrijk - Bewoners die medeverantwoordelijk zijn voor informatievoorzieningen; zorg ervoor dat de informatieverstrekking niet enkel bij 1 partij ligt. Meer informatie: Landsherenoffensief - Ubo Wierenga landsherenoffensief@kpnplanet.nl Keizerslanden Vernieuwt http://www.keizerslandenvernieuwt.nl/ OK groep en Wezenlandpark http://wezenlandpark.nl Woonbedrijf Ieder1 - Martijn Willems http://www.ieder1.nl/ 6 7
Grensgebied in ontwikkeling Op deze regiodag in Venlo bekijken we twee wijken in het stadsdeel zuid; Venlo Zuid en Tegelen. Herontwikkeling en herstructurering staan op dit moment centraal in Venlo met als belangrijkste doel het verbeteren van de leefomstandigheden. In beide wijken is een stevig bewonerskader dat partner is in verschillende plannen van de gemeente. Vandaag ontvangen Wijkoverleg Venlo Zuid en Wijkraad Op de Heide Tegelen bewoners uit andere steden om gezamenlijk verschillende projecten in de wijken te bezoeken en ervaringen uit te wisselen. Toekomst en potentie De dag begint in de wijk Venlo Zuid waar Diny Veniger, voorzitter van Wijkoverleg Venlo Zuid, alle deelnemers en genodigden welkom heet en hen bedankt dat zij de moeite hebben genomen om naar Venlo af te reizen om deze dag bij te wonen. Het Wijkoverleg Venlo Zuid is een van de dertien wijkoverleggen in de Gemeente Venlo. Het doel van de wijkoverleggen is om signalen en klachten (bijvoorbeeld over overlast) in de wijk op te pikken en daar in overleg met verschillende partners, zoals gemeente, woningcorporatie en politie, oplossingen voor te vinden. Daarnaast geven de wijkoverleggen advies aan de gemeente en zijn zij betrokken bij de projecten die de leefbaarheid in de wijk vergroten, zoals het inloopspreekuur of zoals we vanmiddag ook zullen zien, het opzetten en beheren van een groot natuurgebied. komen de plannen voorlopig niet in gevaar door de crisis. Belangrijkste uitgangspunten van de plannen zijn het verbeteren van de woonkwaliteit en het investeren in de ruimtelijke kwaliteit. Hiertoe wordt samengewerkt met partners, zoals de woningcorporatie en bewoners. Wonen voor iedereen Na deze inleiding op Venlo Zuid en de rol van de wijkoverleggen in Venlo stappen alle deelnemers in de bus om een aantal projecten met eigen ogen te bekijken. We beginnen met een bezoek aan Domus. Hier worden we ontvangen door Peter van Crooy van het Leger des Heils. Domus is een 24-uurs opvang van het Leger des Heils voor dak- en thuislozen. In Venlo werd veel (soft)drugs verhandeld, er waren veel verslaafden die op straat leefden of onbegeleid woonden in woningen van de woningcorporatie. Dit kwam de leefbaarheid van de wijk niet ten goede. Met de ontwikkeling van Domus is er een beschermde woonvorm ontstaan voor 20 26 mensen met meervoudige problematiek (zoals verslaving, psychische problemen). Binnen twee jaar worden de bewoners door middel van een zorgplan begeleid om door te stromen naar een vorm van begeleid wonen. In eerste instantie kwam er vanuit de wijk de nodige tegenstand op het plan om Domus in de wijk te huisvesten. De ontwikkeling van Domus is echter in goed overleg met de buurt gegaan. Daarnaast zijn partijen zoals gemeente, politie en woningcorporatie betrokken. Sinds de opening van Domus, nu bijna twee jaar geleden, zijn er zelfs vrijwilligers uit de wijk die helpen met klussen of koken. Voordat we de wijken Venlo Zuid en Tegelen per bus gaan ontdekken, vertelt Piet Pepels van de gemeente Venlo over de stedenbouwkundige ontwikkeling van Venlo. Hij vertelt dat er in Venlo Zuid flink aan de weg wordt getimmerd. Er wordt veel gebouwd en ook in de wijken gebeurt het nodige om de leefbaarheid te vergroten. Begin jaren 90 ging de kwaliteit van wonen en werken achteruit. De bedrijvigheid in het gebied werd groter, de woonkwaliteit werd minder en de wijk kreeg een eenzijdig profiel. Naar aanleiding daarvan is er een groot transformatieproces in gang gezet en is men de stad van binnenuit gaan vernieuwen. De binnenstad is uitgebreid met nieuwe woningen, maar ook de basisschool, het park en het winkelcentrum zijn vernieuwd. Op dit moment wordt vooral het stuk aan de Maas aangepakt waar het wooncomplex Crescendo wordt gerealiseerd. De gemeente gelooft echt in de toekomst en potentie van Venlo Zuid en is bereid er flink in te investeren. Omdat er al enige tijd geld voor deze plannen is gereserveerd, Na het bezoek aan Domus wordt een aantal andere projecten bezocht. Panta Rhei en de Nieuwe Munt zijn projecten van Woningstichting Antares. Panta Rhei is een zeer energiezuinig wooncomplex in met 55 appartementen. Het bijzondere aan dit woongebouw is dat het een warmtepompinstallatie en een energiedak heeft. De Nieuwe Munt is een gezamenlijk project van Antares en de Zorggroep. Hier worden 48 koopen 189 huurappartementen opgeleverd waar jong en oud door elkaar heen komen te wonen. De woningen worden zo gebouwd dat de mensen die zorg nodig hebben hier gewoon kunnen blijven wonen. Hiervoor kunnen zij contracten afsluiten met de Zorggroep. Er is altijd zorg in de buurt, maar deze is niet zichtbaar aanwezig. Er komt tevens een aantal groepswoningen in beheer van de Zorggroep voor mensen die niet meer zelfstandig kunnen wonen. Deze woningen kunnen het bestaande verpleegen verzorgingshuis vervangen. De Nieuwe Munt wordt een wijk waar jong en oud, zorgbehoevende mensen en mensen die geen zorg nodig hebben, door elkaar heen komen te wonen. Op die manier hoopt men dat mensen elkaar wat meer gaan helpen. Vanuit de bus zien we de nieuwbouwprojecten Nedinsco en Crescendo, die door Woonwenz worden gerealiseerd. Nedinsco is een monumentaal complex dat wordt gerestaureerd en waar woningen en een deel van de gemeentelijke organisatie in komen. Crescendo wordt een wooncomplex aan de Maas met zowel luxe appartementen als zorgappartementen (ook i.s.m. de Zorggroep). 8 9
Investeren in natuur Na de busrit door Venlo Zuid en Tegelen worden we warm ontvangen met een uitgebreide lunch in de Glazenap waar wethouder Twan Beurskens, die onder andere Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in zijn portefeuille heeft, kort vertelt over de herontwikkeling en herstructurering van Venlo Zuid en Tegelen. Daarna is het woord aan Jan Naus en Aad Sterk, voorzitter en vice-voorzitter van Wijkraad Op de Heide en beiden bestuurslid van Stichting de Wambach. In het natuurgebied de Wambach heeft deze stichting de afgelopen jaren met veel vrijwilligers het Hertenkamp gerealiseerd. Stichting de Wambach is in 2007 opgericht met als doelstelling het Hertenkamp en de omringende natuur te beheren, waarbij de buurt en haar bewoners nadrukkelijk worden betrokken. Er wordt nauw samengewerkt met gemeente, woningcorporatie, Stichting Wel.kom (welzijnsorganisatie) en het CNME (Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie). Sittard Oost Verslag Het gebied waar nu het Hertenkamp ligt is ooit begonnen als een klei en zandafgraving en later gebruikt als vuilstortplaats. Om het gebied te maken tot wat het nu is, was er veel geld nodig. Er is op alle mogelijke manieren geld bij elkaar gesprokkeld om tot een totale investering van 130.000 te komen. Woningcorporatie Antares, Gemeente Venlo en de provincie hebben bijdragen geleverd, maar ook bedrijven als de Rabobank. Tevens zijn er de vrienden van het Hertenkamp, particulieren die het Hertenkamp financieel sponsoren. Jan Naus vertelt dat zij op allerlei manieren contact hebben gelegd om aan geld te komen en geeft de deelnemers de tip om subsidies aan te vragen bij gemeente, semi-overheid of woningcorporatie. Ook bekijkt Stichting de Wambach nu de mogelijkheid om Europese subsidie aan te vragen. Door alle subsidiering en sponsoring kunnen er veel verbeteringen plaatsvinden in het Hertenkamp, zoals het vernieuwen van de afrastering en het ontwikkelen van het Natuurspeelbos voor kinderen. Zaterdag 21 mei 2011 Na de toelichting van Jan Naus en Aad Sterk kunnen de deelnemers zelf een kijkje gaan nemen bij het Hertenkamp. Na een korte wandeling vanaf het wijkcentrum lopen we vanuit de wijk zo het grote natuurgebied in waar de bewoners van de wijk Op de Heide terecht trots op kunnen zijn. Meer informatie: Wijkoverleg Venlo Zuid Diny Veniger Postbus 453 5900 AL Venlo Wijkraad Op de heide Jan Naus/Aad Sterk Postbus 3073 5930 AB Tegelen wijkraad@opdeheide.nl www.opdeheide.nl Stichting de Wambach Aad Sterk/Jan Naus Hertenkamp 7 5932 GM Tegelen www.hertenkamp.eu 10 11
We willen alle drie de gastorganisaties en Maastricht in Dialoog bedanken voor deze succesvolle regiodag in Sittard Oost. Er is veel kennis uitgewisseld, inspiratie opgedaan en er hebben bijzondere ontmoetingen plaats gevonden. Mobiliseer je buurt Op zaterdag 21 mei 2011 vond de eerste regiodag plaats in Sittard Oost. We werden warm ontvangen in het Gemeenschapshuis Broeksittard door de gastorganisaties Wijkplatform Baandert, - Broeksittard en - Vrangendael. Gedicht (ter inspiratie aan de dialoog tafel) dromen verborgen achter sluiers van onvermogen liggen onze dromen klaar Vrijwilligers zichtbaar De dag begon met een plenair gedeelte waarin de verschillende organisaties zichzelf voorstelden en een beeld geschetst werd van hun wijk, thema s die er spelen en de activiteiten waar men zich voor inzet. Dieper werd er ingegaan op het project Vrangendael on Tour dat geïnitieerd is door wijkplatform Vrangendael. Samen met verschillende organisaties hebben zij een mooie manier gevonden om het vrijwilligerskader in de wijk te mobiliseren en zichtbaar te maken. Middels een presentatie die werd gegeven door Brenda Seegers en Mathilde Reijnders van het Steunpunt Vrijwilligerswerk WM van Partners in Welzijn werden er veel tips en handige informatie gegeven waar mensen zelf mee aan de slag kunnen gaan in de eigen wijk. De wijk ontdekken Onder leiding van Winand Schmeitz (wijkplatform Broeksittard) en Jack Koenen (Platform wijk de Baandert) werd er een wijkwandeling gemaakt naar de wijk de Baandert. De wandeling ging langs verschillende projecten: de gezamenlijk opgeknapte algemene begraafplaats, een oud klooster dat nog steeds in gebruik is al wonen er niet de jongste meer het sloop- en nieuwbouw gebied, de verschillende speelplekken en de Stadbroeker Molen, die zelfs voor sommige deelnemers uit Sittard een nieuwe ontdekking was. stukjes van onszelf die nog geloven in het sprookje in overwinning van goed over kwaad waar blijheid en speelsheid vrijelijkmogen bewegen zonder terughoudendheid of angst waar liefde ruimte krijgt Dialoog In de middag stond de proef dialoog op het programma. De lokale werkgroep Dag van de Dialoog heeft Stichting Maastricht in Dialoog uitgenodigd om ons kennis te laten maken met deze bijzondere methodiek. Een methodiek die ontmoeting tussen mensen mogelijk maakt. Jaarlijks vindt er landelijk de dag van de dialoog plaats ( zie www.nederlandindialoog.nl). Rotterdam is de founding gemeente van de Dialoog-dagen. Het is een methodiek die, los van de landelijke dialoogdagen, ook goed toe te passen is in de wijk. Aan de hand van vier stappen wordt het dialooggesprek in kleine groepen doorlopen: 1. Kennismaken 2. Ervaringen delen 3. Dromen 4. Doen zonder voorwaardelijkheid of grens hoe anders zou onze wereld met al die geleefde sprookjes en dromen zijn? Mine april 09 www.minestemkens.nl 12 13
Aan de hand van een thema en onder begeleiding van een dialoogleider wordt de dialoog gevoerd. Als voorbeeld werd aan een tafel gesproken over het thema: 1+1=3. Wat roept dit bij je op? Wat voor ervaringen heb je bijvoorbeeld met het samen bereiken van doelen? Hoe ziet jouw ideale situatie eruit? Meningen en ervaringen die gezamenlijk gedeeld werden aan deze tafel: samenwerking levert kracht op en een gevoel van geluk. Wanneer je samen werkt en je kunt meer geven dan alleen de vastgestelde afspraken, levert dit een meerwaarde op voor jezelf en uiteindelijk ook voor de te behalen doelen. Nijmegen Willemskwartier Verslag Er was veel enthousiasme onder de deelnemers van de dialogen. In relatief korte tijd leer je andere mensen kennen, je bent in gesprek met elkaar in plaats van dat je een discussie hebt. Met de dialoog tafel hoor je dingen die uit het hart komen. Vrijdag 10 juni 2011 14 15
MFA voor een betere wijk Hoe komt een multifunctionele accommodatie (MFA) tot stand en wat is de rol van bewoners en gebruikers in dit proces? Dat zijn vragen die vandaag centraal staan op de regionale praktijkdag in Willemskwartier Nijmegen. De dag vindt plaats in het net in gebruik genomen Voorzieningenhart t Hert dat tevens dient als voorbeeld voor het thema van deze dag. Het is tien jaar geleden dat het proces om meerdere organisaties onder één dak te krijgen in Willemskwartier begon. Bij de totstandkoming van Voorzieningenhart t Hert zijn bewoners nauw betrokken geweest. Vandaag vertellen de verschillende betrokken partijen over de totstandkoming van de MFA en is er voor de deelnemers veel ruimte om ervaringen uit te wisselen rondom dit thema. Van wie is het gebouw? Dat samenwerking een belangrijk sleutelwoord is blijkt uit het verhaal van Jan Bannink, Wijkmanager bij de gemeente Nijmegen: Veel van mijn collega s denken dat een voorzieningenhart een gebouw is. U misschien ook wel. Maar een voorzieningenhart is geen gebouw, het is een samengaan, samenwerking, samenwonen van organisaties die het hart vormen van een wijk. En die samenwerking kan ook zonder gebouw, maar dit gebouw kan niet zonder die samenwerking, want dan zou het een verzamelgebouw zijn en geen voorzieningenhart. Tevens wijst hij op een misverstand dat heerst, namelijk dat het voorzieningenhart van de gemeente is. Dat is niet zo en dat moet ook niet zo. Dit is t Hert van het Willemskwartier en van niemand anders. Participatie in een volksbuurt Dagvoorzitter Ingrid de Moel opent de dag en geeft het woord aan Gerrie Looman, voorzitter van de Wijkraad Willemskwartier en tevens een van de beheerders van t Hert. Gerrie vertelt over de wijk Willemskwartier dat het een echte volksbuurt is, mensen staan er voor elkaar klaar. Door nieuwbouw in de wijk is de buurt minder volksbuurt geworden en dat vinden de bewoners jammer. Om het buurtgevoel te behouden zijn er bewonersgroepen ontstaan. De Wijkraad Willemskwartier is vanaf begin af aan betrokken geweest bij de realisatie van t Hert. Er wordt goed naar de bewoners geluisterd, maar dat komt ook omdat zij goed voor zichzelf op kunnen komen en van zich laten horen. Gerrie is van mening dat de bouw van t Hert een verrijking voor de wijk is, maar mensen moeten nog wel de weg naar de MFA zien te vinden. Ook in het verhaal van Jan Bannink komt de lange geschiedenis van de totstandkoming van t Hert aan bod. Zo moesten er enkele cruciale beslissingen genomen worden, waaronder de locatiekeuze. Het gebouw staat echt midden in de wijk, op de plek waar vroeger 27 woningen stonden. Dit was een pijnlijke beslissing, maar omdat de wijk moest veranderen zijn bewoners daar toch gezamenlijk voor gaan staan. Het programma van eisen werd redelijk snel opgesteld, maar daarna moest geld gevonden worden. Dat politieke proces heeft zich redelijk aan het zicht van bewoners onttrokken, bij alle overige beslissingen zijn bewoners altijd nauw betrokken geweest. Ze hebben vanaf begin af aan mee kunnen praten, denken en beslissen, bijvoorbeeld in het gebruikersoverleg waarin alle partijen mee kunnen beslissen over hoe het gebouw eruit moest komen te zien. Ferry Blum, lid van de Wijkraad Willemskwartier en bewonersorganisatie stichting Opweg vertelt wat meer over het proces van de totstandkoming van de MFA. Het gebouw is een idee van bewoners geweest. Op 15 december 2001 heeft de eerste bijeenkomst van een klankbordgroep plaatsgevonden. Deze klankbordgroep is ontstaan op initiatief van de gemeente waarin o.a. een groep bewoners, opbouwwerk, gemeenteambtenaren, wijkagenten en de school plaats hebben genomen. Er is veel gebrainstormd over de functie en plaats van de MFA en hoe deze de verschillende eilandjes in de wijk met elkaar zou kunnen verbinden. Na 4 jaar vergaderen lag er eindelijk een plan, nog 2 jaar later stemde de gemeente hiermee in en in 2009 is de bouw van t Hert eindelijk gestart. Er hebben in die periode veel voorbereidende overleggen over het gebruik van t Hert plaatsgevonden. Deze overleggen zijn er nog steeds maar richten zich nu meer op de dagelijkse gang van zaken. Vervolgens komt Wethouder Tankir van de Gemeente Nijmegen aan het woord. Als wijkwethouder is hij ontzettend trots op de wijk en het pas geopende Voorzieningenhart. Deze voorziening moet het gevoel tot stand brengen dat de mensen in de wijk zeggen: dit is ons gebouw. Wijken veranderen en de dynamiek moet naar het positieve worden gestuurd. Bewonersparticipatie is hierin belangrijk. Het thema participatie houdt ook de gemeente bezig; mensen zijn mondiger, weten meer en halen overal informatie vandaan. Voor gemeenteambtenaren is het soms moeilijk om hiermee om te gaan. Het is niet erg als we botsen, als we met z n allen maar één doel voor ogen hebben en dat is het welzijn van de bewoners. Een van die gebruikers is de school die in Voorzieningenhart t Hert gevestigd is. Ad Korsmit, directeur van basisschool Het Kleurrijk, ziet de school als een belangrijk component binnen het voorzieningenhart. Het samengaan van twee locaties in t Hert paste goed bij de ambitie om een openwijkschool te worden, waarin wordt samengewerkt met bijvoorbeeld de peuterspeelzaal en Tandem, de welzijnsorganisatie. De school staat nu midden in de wijk waardoor er een brug geslagen kan worden tussen (de bewoners van) de wijk en de school. De wijk moet ook een leerplek zijn voor de kinderen in de wijk. Helaas gaat nog wel de helft van de kinderen uit het Willemskwartier buiten de wijk naar school en vormt de school nu geen afspiegeling van de wijk. Er worden verschillende initiatieven genomen om dit te veranderen, waaronder informatieavonden voor nieuwe bewoners. Na de rondleiding door t Hert en de wijk Willemskwartier wisselen de deelnemers in gesprekstafels ervaringen uit rond de realisatie van multifunctionele accommodaties waar veel wijken mee te maken hebben. Onder leiding van een gespreksleider en een ervaringsdeskundige kunnen bewoners ervaringen uitwisselen en elkaar vragen stellen over de verschillende onderwerpen. Levendige gesprekstafels Per onderwerp wordt een korte terugkoppeling gegeven. In het gesprek over visie versus exploitatie ontstaan heftige en emotionele discussies. Bewoners voelen zich buitengesloten en niet gehoord. Er is begrip dat het gebouw ook voor een deel geld moet opleveren om de hoge exploitatiekosten te kunnen dekken, maar het draait ook om goede communicatie. Er zijn goede afspraken gemaakt om weer bij elkaar te komen. Voor klein geld wordt veel waarde weggegooid. 16 17
Wat betreft pedagogisch klimaat wordt geconcludeerd dat er in t Hert een positieve sfeer hangt. Een goed pedagogisch klimaat vraagt ook een toeziend oog van iedereen die gebruik maakt van of werkt in het gebouw. De sleutel hiervoor is contact en wijkbewoners spelen hierin een belangrijke rol. Er moet een gevoel komen dat het gebouw van iedereen is, waarbij er goed gastheerschap is. Een mogelijke oplossing hiervoor wordt aangedragen vanuit de gesprekstafel over dagelijks beheer. Er zijn te weinig professionele beheersuren, er is teveel te doen en het gebouw is te groot. Een uitkomst zou zijn om vrijwilligers mee te laten draaien. Daarnaast blijft het belangrijk om als bewoners in verschillende overleggen betrokken te blijven. De gesprekstafel over samenwerking maakt een toepasselijke puntsgewijze samenvatting. De focus ligt op voorwaarden voor een goede samenwerking: 1. Openheid, geen dubbele agenda s 2. Werken vanuit gezamenlijk belang, ook kleinschalig 3. Durven loslaten, verantwoordelijk aan bewoners ook in de uitvoering 4. Kijk naar de kansen Hengelo Berflo Es Verslag Nieuwe inzichten De betrokkenen uit het Willemskwartier zijn vandaag tot het besef gekomen dat het nog niet te laat is om iets te doen aan de rol van bewoners in t Hert. De wijkraad wil met de wijkmanager, betrokken bewoners en voormalige vrijwilligers uit de wijkhuizen om tafel om, zoals ze het zelf zeggen, de zaak te resetten in het nieuwe gebouw. Dat ze vandaag gehoord hebben van de deelnemers dat het ook anders kan, geeft hen goede hoop en scherpt hen. Regelgeving komt van bovenaf maar er moet ruimte komen voor redelijke verzoeken van onderop. Dat staat nu op de agenda. Door andere deelnemers wordt opgemerkt dat het belangrijk is om over nieuwe regels in een nieuw gebouw vooraf duidelijkheid te hebben en geen oude schoenen weg te gooien voor je nieuwe hebt. Deelnemers uit Arnhem herkennen dezelfde problemen en hebben veel geleerd van de adviezen van alle deelnemers. De verscheidenheid aan bewoners en organisaties hebben vandaag een vruchtbare samenwerking opgeleverd. Vrijdag 14 oktober 2011 Ingrid de Moel besluit de bijeenkomst met de opmerking dat er nog veel te doen is. Het gaat dan ook over een nieuw onderwerp dat lastiger is gebleken dan gedacht. Toch zit de toekomst in bewonersbeheer van maatschappelijk vastgoed. Ze roept iedereen op om van elkaar te leren. Een goede manier is de website www. bouwstenenvoorsociaal.nl. Hierop staan goede voorbeelden vooral ook heel concreet. Ze roept iedereen op om bijvoorbeeld huisregels, jaarrekeningen, beleidsplannen aan te leveren. Deze dag heeft opgeleverd dat we elkaar samen sterker voelen, maar dat er nog veel te doen is voordat we kunnen spreken van een omslag. Meer informatie: Website over de ontwikkelingen in wijk Willemskwartier met links naar organisaties en voorzieningen in t Hert. www.willemskwartiernijmegen.nl Voorzieningenhart t Hert Thijmstraat 40 6531 CS Nijmegen hethert@nijmegen.nl Wijkraad Willemskwartier www.wijkraadwillemskwartier.nl wijkraadwillemskwartier@gmail.com Stichting Opweg Thijmstraat 157 A 6531 CR Nijmegen opwegnijmegen@gmail.com 18 19
De toekomst van de Wijkraad Berflo Es is een wijk in Hengelo waarin al sinds 2005 grootschalige herstructureringsprojecten plaatsvinden. Naast de fysieke aanpak is er veel aandacht voor de sociale aanpak en participatie van bewoners bij dit gehele proces. Deze regionale praktijkdag is een evaluatiemoment waarop er met trots terug gekeken mag worden op de ontwikkelingen van de afgelopen jaren en waarop geleerd wordt voor de toekomst. De samenwerking tussen de bewoners, de wijkraad en de partners in de wijk is één van die successen. Waar ligt het geheim van deze vruchtbare samenwerking? Dat gaan we vandaag ontdekken door presentaties, wijkbezoeken en een discussie over het visiedocument van de Wijkraad Berflo Es. Herstructurering van naoorlogse wijk Dagvoorzitter Henk Nijhof, oud wethouder Hengelo en partijvoorzitter GroenLinks, begint met een persoonlijke inleiding. Henk heeft zelf in de Berflo Es gewoond en heeft daarom een emotionele band met de wijk. Rik Gockel is gebiedsregisseur voor Welbions in stadsdeel Zuid en is medeverantwoordelijk voor de herstructurering van de Berflo Es. De Berflo Es is een naoorlogse wijk met veel eenzijdige sociale huurwoningen. De huizen waren van beperkte kwaliteit en de openbare ruimte was slecht. Winkels trokken weg uit de wijk en dat trok andere bewoners aan. In 2005 is een plan gemaakt door de gemeente en twee woningcorporaties, die later zijn samengegaan in Welbions, om de wijk aan te pakken. De wijk bestaat uit vier buurten: Veldwijk Noord, Veldwijk Zuid, Berflo Es Zuid en het gebied rond het Fanny Blankers-Koen (FBK) stadion. De herstructurering van de Berflo Es bestaat uit twee programma s; een fysiek programma en een sociaal-economisch programma. Het totale fysieke programma bestaat uit de sloop van 1200 woningen, met name portiekflats, de nieuwbouw van 900 nieuwe woningen, zowel sociale huur als koopwoningen en de bouw van een multifunctionele accommodatie (MFA), een brede school, groen, water, stadspark en een winkelcentrum. Het sociaal-economische programma bestaat uit een preventieprogramma van 14 projecten die investeren in cultuur, werk en sport in de Berflo Es. Een aantal van die projecten gaan we vandaag bezoeken, waaronder het Kulturhuske, de H164 voor startende ondernemers en het project van FC Twente; Scoren in de wijk. Dit beaamt ook Geert Walgemoed, platformlid LSA en lid van de bewonerscommissie Berflo Es. Toen Geert in 2005 in de wijk kwam wonen en merkte dat zijn huis zou worden gesloopt en hoorde over de herstructureringsplannen van de gemeente en de woningcorporaties, heeft hij zich aangesloten bij de bewonerscommissie. In 2005 werden de bewoners nauwelijks betrokken bij de plannen. Dat is in de loop van de jaren wel veranderd. Er is nauw samengewerkt met de bewoners en dat is in de wijk goed zichtbaar geworden. Geert is trots op de positie die de bewoners in de afgelopen jaren in de Berflo Es hebben verworven. De Berflo Es is een prachtige wijk aan het worden. Net als de meeste bewoners van de Berflo Es, volgens een onderzoek van studenten van de Universiteit Twente, is Geert trots op zijn wijk. Een introductie op het preventieprogramma In Hengelo was men van mening dat herstructurering alleen niet voldoende was om de wijk en zijn bewoners vooruit te helpen. Daarom is er gelijktijdig een preventieprogramma gestart, investerend in werk, cultuur, sport en gezondheid. Tijdens een rondgang langs verschillende van deze projecten vertellen betrokken professionals en bewoners over de bijdrage die hun projecten leveren aan de verbeterde leefbaarheid in de wijk. En die passie, samen met een slimme keus welke projecten worden ingezet, blijken voor een groot deel verantwoordelijk voor het succes. Louise Pigge, werkzaam bij Carintreggeland, is wijkverpleegkundige en in die functie een belangrijke zichtbare schakel in de gezondheid en preventie in de wijk. Ook opvallend is de betrokkenheid van bewoners vanuit het als bewonersinitiatief gestarte Kulturhuske Ma2, een leegstaande sloopwoning die de rol vervult van buurtatelier, huiskamerpodium en broedplaats voor cultuur met een kleine c. Maar ook het tot de verbeelding sprekende project Scoren in de wijk, het samenwerkingsproject van voetbalclub FC Twente (met haar trainingscomplex in de wijk Berflo Es) en een aantal wijken. Met het uitspreken van haar support voor een wijk brengt de stichting FC Twente, scoren in de wijk noaberschap in de praktijk. Een goede buur (noaber) is beter dan een verre vriend. En FC Twente is buur van bijvoorbeeld de wijken Berflo Es in Hengelo en Twekkerveld in Enschede. Met de ondertekening van het Convenant Berflo Es verbinden verschillende partijen zich voor een gezamenlijk doel. Het project Scoren in de Wijk is op vier aandachtsgebieden actief: sport, gezondheid, scholing en betrokkenheid. Samenwerking als sleutel tot succes Opvallend was dat er bij de start van de herstructurering in 2005 een goede sociale structuur in de wijk aanwezig was; bewonersorganisaties waarmee actief kon worden samengewerkt en die mee konden denken over de herstructurering van de wijk. Een van de resultaten van deze samenwerking met bewoners in Veldwijk Zuid is dat veel meer woningen zijn gerenoveerd in plaats van dat overal nieuwbouw kwam, omdat de bewoners verrassend positief bleken te zijn over hun buurt. De bewoners van alle vier de buurten hebben met de architect meegedacht over de aanpak van buurt. Naar een sociaal en duurzaam Berflo Es Na jaren van intensieve samenwerking zal het moment komen dat de partners zich meer zullen gaan terug trekken. Daarbij komt de behoefte van de wijkraad om zich op een meer autonome en ondernemende manier te positioneren in de wijk. Dit vraagt om een andere manier van denken en samenwerken. De wijkraad, een samenwerkingsverband van bewonersorganisaties en actief deelnemer in de wijkaanpak, heeft de afgelopen maanden hard gewerkt om zijn visie op de toekomst onder woorden te brengen. Voorzitter Roy Roemaat presenteert deze visie als opmaat naar een discussie met alle aanwezigen. De conclusies van de visitatiecommissie wijkaanpak uit 2011 wordt door hen grotendeels gedeeld: 20 21
de wijkaanpak wordt gedomineerd door professionals die komen en gaan en lastig te beïnvloeden zijn, burgers zijn weinig verantwoordelijk, vaak consument en burgerparticipatie is vaak nog een noodzakelijke legimitatie. Hoe dan wel? De Berflo Es wil toegroeien naar een Berflo BV waarin wijkbewoners zelf het management voeren over een onderneming die exclusief gericht is op dienstverlening in de wijk. Deze onderneming opereert zonder winstoogmerk met lokale beroepskrachten en een toezichthoudend bestuur van bewoners, raadsleden en vertegenwoordigers van relevante instellingen. Door samenwerking wil men een sociaal duurzame organisatie opzetten die inspeelt op lokale behoeften door het ontwikkelen en beheren van projecten op het gebied van educatie, werkgelegenheid en leefbaarheid. Inkomsten komen door het beheer van een of meerdere gebouwen en het aanbieden van diensten zoals groenonderhoud en onderhoud speelvoorzieningen. Deze projecten zijn gelijktijdig een belangrijke opstap van buurtbewoners naar betaald werk. Leeuwarden Wielenpôlle Verslag Bewonersbedrijf Na het presenteren van deze ambitieuze plannen ontstaat een geanimeerde discussie. Een van de thema s: is dit plan luchtfietserij? De aanwezigen kennen kleinschalige voorbeelden waarbij het al lukt, zoals de werkplaats voor zelfstandig professionals in Hengelo. Ook in Emmen ziet men deze stap als een logische consequentie voor de wijkraad naar meer verantwoordelijkheid. Hiervoor is wel veel creativiteit nodig om de versnipperde belangen en doelen van organisaties te bundelen. Een ander geeft aan dat de totale inzet van middelen binnen de huidige wijkaanpak zo groot is dat een deel hiervan een mooi startkapitaal is voor een bewonersbedrijf. Vanuit Hoogezand- Sappemeer wordt de vraag gesteld of bewoners de verantwoordelijkheid voor deze grote budgetten wel op hun hals willen halen. Corporatiedirecteur Peter Pinkhaar van Welbions en wethouder Jan Bron waarschuwen dat in deze economisch slechte tijden het in bezit geven van commercieel vastgoed niet aan de orde is. Ook de budgetten voor onderhoud en groenbeheer zijn aan een forse bezuiniging onderhevig. Maar toch zien ze ook kansen in deze andere invalshoek. De basis van dit idee snijdt zeker hout, kijk bijvoorbeeld naar de ontwikkeling van het door bewoners geleide Kulturhuske. Een passende schaal, betrekken van goed kader en doorgeven van kennis is hierbij essentieel. Maar nu de vraag: zou Welbions in de Berflo BV willen stappen als deze er komt? Hier ligt volgens Peter Pinkhaar de crux: dit bewonersbedrijf zou van de bewoners moeten zijn. Recente analyses naar de rol van woningcorporaties leren dat de kerntaak van een woningcorporatie niet beter wordt uitgevoerd naarmate een corporatie meer deelneemt aan sociale activiteiten. Een gemeente heeft hier een veel beter instrumentarium voor. De aanwezige bewoners zijn over het algemeen positief over de plannen. Er kan worden aangesloten bij wat er al gaande is, je kunt beginnen bij delen van het sociale programma dat nu al wordt ingezet, draagvlak onder de wijkbewoners lijkt aanwezig en er lijkt al af en toe sprake van gevoeld wijkeigenaarschap. Belangrijkste conclusie: er ligt een goed plan maar begin haalbaar, bescheiden en passend. Peter Pinkhaar merkt op dat er veel vragen gesteld worden aan gemeente en corporatie over medewerking. Hij zou graag de rollen om willen draaien en roept de wijk op te vragen wat de wijk nodig heeft van hen. Ook wethouder Jan Bron sluit zich daarbij aan: Laten we die kant dan maar eens opgaan. Zaterdag 12 november 2011 Meer informatie: Gezamenlijke website wijkaanpak en projecten Berflo Es: www.berflomooi.nl Achtergrondartikelen van de wijk en projecten: www.berflotribune.nl 22 23
Op eigen wijze, de kracht en kwetsbaarheid van een volkswijk Bewoners van de wijk de Wielenpôlle in Leeuwarden hebben het afgelopen jaar het roer flink omgegooid. Het Wijkpanel Wielenpôlle wil af van de negatieve berichtgeving over de wijk en zich focussen op de positieve dingen die er gebeuren. Zij zien tal van mogelijkheden in hun wijk en hebben dan ook het heft in eigen handen genomen door een eigen wijkplan te schrijven. Hierin laten ze weten: Wielenpôlle wil niet langer een aandachtsgebied of doelgroep zijn, maar een ondernemer die probeert waarde aan haar wijk en daarmee ook aan de samenleving toe te voegen. Voor het schrijven van het wijkplan (Op eigen wijze, de kracht en kwetsbaarheid van een volkswijk) is gebruik gemaakt van de zogenaamde Appreciative Inquiry (AI) methode. Op de laatste regiodag van dit jaar staat de visie van het Wijkpanel op de toekomst van de Wielenpôlle centraal en wordt de methode toegelicht. Deelnemers uit o.a. Groningen, Emmen, Almelo en Leeuwarden krijgen daarnaast de mogelijkheid om in het middaggedeelte zelf met de methode aan de slag te gaan in workshops. De wijk en het imago In het ochtendprogramma wordt eerst een beeld van de Wielenpôlle geschetst en van de ontwikkelingen in de afgelopen jaren. Piet Kramer van het Wijkpanel Wielenpôlle en Bea Moed van Socversity en ondersteuner van het wijkpanel, vertellen dat er al vanaf de jaren 50 investeringen nodig zijn geweest in de wijk. De Wielenpôlle is een kleine wijk met maar 589 inwoners. Uit cijfers blijkt dat de wijk achterstanden kent, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs en werkloosheid. Ook liggen cijfers m.b.t. mishandeling ver boven het gemiddelde van Leeuwarden. Het beeld dat er van de Wielenpôlle bestaat is dat het een hele gesloten gemeenschap is en dat het een keuze is van de bewoners om zo geïsoleerd te leven. Door het slechte imago van de wijk worden jongeren op basis van hun postcode al afgewezen bij sollicitaties. Helaas houden sommige wijkbewoners dit slechte imago in stand, maar er gebeuren ook ontzettend veel goede dingen in de wijk. De Wielenpôlle is een echte volkswijk, waar de mensen nog op elkaar letten. De sociale controle in de wijk is mooi, zegt Piet Kramer. Er wonen ook mensen die zich wel willen inzetten, er wonen mensen die hoog opgeleid zijn. Het is niet alleen maar kommer en kwel. Het aan de Wielenpôlle grenzende woonwagenkamp is ook volledig in de wijk geïntegreerd. de Wielenpôlle goed aan bij het Engelse Big Society, waarbij de oplossingen voor maatschappelijke problemen minder bij de overheid en meer in de samenleving worden gezocht. Volgens Piet Kramer kun je vanuit de wijk en de samenleving heel veel dingen bewerkstelligen. Hierin is het wel belangrijk om te blijven samenwerken met de gemeente en de corporaties. Ad van Alphen van de gemeente Leeuwarden en Roelof Grondsma van Woningcorporatie Elkien benadrukken het belang van deze samenwerking. Volgens Roelof Grondsma is de manier waarop in de Wielenpôlle wordt gewerkt precies hoe een corporatie met de wijk wil samenwerken. De verwachtingen van beide partijen zijn helder; wat ligt bij de bewoners en wat ligt bij de corporatie. De corporatie ziet de leefomgeving als gedeelde verantwoordelijkheid van zowel corporatie, gemeente als bewoners. De corporatie voelt de verantwoordelijkheid wel, maar wil deze niet alleen dragen en biedt vooral ondersteuning aan bewoners bij het oplossen van problemen. Ook Ad van Alphen benadrukt het belang van deze samenwerking. De gemeente faciliteert bewoners vooral in het uitvoeren van projecten door geld dat beschikbaar is voor bewonersinitiatieven. Er zijn inmiddels ruim 70 projecten uitgevoerd met dit geld. Een goed voorbeeld dat samenwerking met bewoners voor ambtenaren niet altijd goed gaat is de aanleg van een vissteiger. Bij het aanleggen van deze steiger interpreteerde een ambtenaar de plannen van bewoners verkeerd, waardoor de steiger op de verkeerde plaats werd aangelegd. De ambtenaar en de bewoners bleken beiden een andere plattegrond te hebben gebruikt. Ad van Alphen benadrukt dat het van groot belang is om te blijven communiceren, de verschillende partijen moeten voortdurend met elkaar in gesprek blijven. Verantwoordelijkheid Bea Moed vertelt dat zij ziet dat mensen zich terugtrekken, juist omdat ze steeds worden geassocieerd met achterstanden en zich minder voelen dan anderen. Lange tijd was het zo dat mensen niets ondernamen om problemen op te lossen en dat ze afwachtten tot de overheid iets zou veranderen. Het Wijkpanel Wielenpôlle heeft toen met ondersteuning van Bea besloten om alles om te gooien en alleen nog maar te praten over wat ze wél hadden. Met deze ommekeer richten ze zich nu alleen nog op kansen in plaats van problemen. Waar willen we naartoe? in plaats van Wat is het probleem?. Deze benadering komt voort uit de eerder genoemde AI methode. Het wijkpanel wil samen met de bewoners afspraken maken over gerichte investeringen. De wijk wordt als onderneming gezien en moet rendabel gemaakt worden, pas dan zie je of investeringen effect hebben. Achteraf gezien sluiten de ontwikkelingen in Kort voor de regiodag werd bekend dat er in de gemeenteraad een motie is aangenomen om een tweejarige pilot Big Society uit te voeren in de Wielenpôlle en de Schepenbuurt in Leeuwarden, waarbij er meer ruimte is voor initiatieven vanuit bewoners en zij meer verantwoordelijkheid krijgen bij activiteiten in de wijk. Ad van Alphen is blij met deze ontwikkeling en is benieuwd naar het effect van de pilots op andere wijken in Leeuwarden. Henk Cornelissen van het LSA waarschuwt dat verschillende partijen zich hier onmiddellijk mee willen bemoeien. In het verleden regisseerde de gemeente de wijkaanpak en zij zal die regie willen vasthouden. Het is belangrijk dat bewoners eerst zelf om de tafel gaan zitten en helder hebben wat zij willen in de wijk. Appreciative Inquiry (AI) Na het ochtendprogramma in het centrum van Leeuwarden, vertrekken de deelnemers per bus naar de wijk. Na een wandeling door de Wielenpôlle komen de deelnemers aan in wijkcentrum de Kobbekooi waar het middagprogramma plaatsvindt. De middag staat in het teken van kennis maken met de AI methode. Deze methode wordt met name ingezet bij veranderingsprocessen in het bedrijfsleven, maar wordt de laatste tijd ook steeds vaker daarbuiten succesvol toegepast. Het belangrijkste uitgangspunt van de AI methode is dat men zich niet richt op problemen of knelpunten, maar juist op successen en positieve ervaringen. Aan de hand van vijf thema s wordt ingegaan op deze successen en in beeld gebracht naar welke ideale situatie de deelnemers streven: 1. Kernthema: benoem wat je wilt veranderen en wat er niet goed werkt. Hoe zou je willen dat het wel was? 24 25
2. Ontdekken: wat is je meest positieve ervaring, wat was je rol hierin en hoe kunnen we dit succes groter maken of herhalen? 3. Verbeelden: welke wensen heb je voor de toekomst? 4. Ontwikkelen: hoe ver ben je van de ideale situatie verwijderd en op welk moment zou je tevreden zijn? 5. Realiseren: wat is er nodig om dichterbij de ideale situatie te komen? De deelnemers aan deze regiodag hebben deze vijf vragen beantwoord in verschillende workshops, waarbij uit de volgende onderwerpen gekozen kon worden: de wijkbewoner als projectleider, de wijk als bewonersbedrijf, de professional als medewerker, de wijk als leer-werkplek en de overheid als samenwerkingspartner. Inkopen van ondersteuning Uit alle workshops kwamen positieve nieuwe ideeën naar voren. Bij de workshop over de professional als medewerker bleek dat bewoners soms liever zelf professionals inhuren. Op die manier kan er specifiek gekeken worden naar welke kennis er specifiek nodig is voor ondersteuning. Deze externe professional kan ook zorgen voor de kennisoverdracht naar bewoners zodat zij het een volgende keer zelf kunnen doen. Ook kwam de wens naar voren om zelf over budgetten te beschikken om bijvoorbeeld een kinderopvang op te richten. In de workshop over de wijk als leer-werkplek werd de hoge werkloosheid in de wijk besproken en de mogelijkheden om gebruik te maken van de talenten die in de wijk aanwezig zijn. Bijvoorbeeld door deze mensen een vergoeding te bieden om zich in te zetten in de eigen wijk. En in de workshop over de overheid als samenwerkingspartner kwam naar voren dat doorgeschoten regelgeving soms belemmerend kan werken. Belangrijk signaal naar ambtenaren en politiek: wees soms wat flexibeler met de regeltjes! Ook blijkt een goede samenwerking belangrijk: de ambtenaar zou meer naar de bewoners toe kunnen gaan en hen mee laten denken over wat er speelt. Door budgetten aan bewoners te geven krijgen zij meer bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Maar bewoners moeten zich dan ook aan de regels houden. Bewoners en ambtenaren moeten zich beter in elkaars wereld kunnen verplaatsen, een gelijkwaardige positie is belangrijk. Nadat de uitkomsten van de verschillende workshops zijn gepresenteerd, sluit Piet Kramer de dag af. Hij bedankt alle deelnemers voor hun komst en hoopt dat de dag antwoorden heeft opgeleverd die de deelnemers aan het denken zetten. De Wielenpôlle kijkt in ieder geval vol goede moed naar de toekomst! Meer informatie: Sinds de regiodag in Leeuwarden zijn er veel ontwikkelingen geweest rondom de pilots Big Society in Leeuwarden. Op www.socversity.nl/article kunt u hier meer over lezen. Ook vindt u hier meer informatie over de AI methode. LSA Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht 030 23 175 11 www.lsabewoners.nl info@lsabewoners.nl 26 27
28