Congolese straatkinderen leren een beroep Probleem wordt antwoord: Opvang en beroepsscholing van verwaarloosde jongeren in miljoenenstad Lubumbashi In de Congolese miljoenenstad Lubumbashi belandt iedere dag een kind op straat: vandaag telt de stad al meer dan 3.000 straatkinderen. Dit project heeft als doel de kinderen op te vangen en klaar te stomen voor het beroepsof technisch onderwijs zodat ze zelf een toekomst kunnen uitbouwen. Jaarlijks worden een 100-tal jongeren verzorgd en gekleed en krijgen ze eten en onderdak. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan hun opvoeding en worden hun waarden bijgebracht als respect, ordelijkheid en geweldloosheid. Als belangrijkste stap voor hun re-integratie krijgen de jongeren een praktijkgerichte vakopleiding. Het project biedt aangepast studiemateriaal voor verschillende praktijkgerichte opleidingen zoals landbouw, lassen en lederbewerking. Het voorziet in de nodige infrastructuur en vorming van leerkrachten en begeleiders. Naast praktijkgerichte vakken krijgen de jongeren ook een inleiding in het boekhouden en het ondernemen en worden ze begeleid naar de arbeidsmarkt. Thema: Ondernemerschap en opleiding Ngo : VIA Don Bosco Lokale partners: Bureau Salésien de Projet, Œuvres Maman Marguerite (OMM) - CFP Magone, Locatie : Lubumbashi, D.R. Congo Projectduur: 2014 2016 Cofinanciering : DGD (80%) Gezocht budget: 2014: 13.600 euro 2015: 15.000 euro 2016: 13.600 euro Aarzel niet en stort nu uw bijdrage voor deze ondernemende straatkinderen uit Lubumbashi op de rekening van Ondernemers voor Ondernemers : BE50 4310 7565 5118 - BIC KREDBEBB BE12 2300 0606 0092 - BIC GEBABEBB Met vermelding: Lubumbashi Via Don Bosco Of contacteer snel anne-lise@ondernemersvoorondernemers.be of bel haar op het nr. 016 33 27 20. Kernwoorden: Straatkinderen Opvang Vorming Tewerkstelling Ondernemerschap
1. CONTEXT 1.1. Projectlocatie Lubumbashi is de hoofdstad van de provincie Katanga. De stad ligt dicht bij de grens met Zambia. Lubumbashi telt naar schatting bijna 2 miljoen inwoners (2014). 1.2. Situering context Tijdens de jaren 1990 vergleed Congo in een diepe politieke, economische en sociale crisis. Eén van de kwalijke neveneffecten daarvan is de straatkinderenproblematiek. Tot begin jaren 1990 was het probleem vrijwel verwaarloosbaar. In 1994 echter leefden al 400 kinderen op straat in Lubumbashi. Statistieken tonen aan dat in Lubumbashi iedere dag een nieuw kind op straat belandt. Vandaag zijn het er zo n 3000. De economie in Lubumbashi staat grotendeels in het teken van mijnbouw (Gécamines, Forrest oa). Koper en kobalt de mineralen waar Katanga rijk aan is lenen zich makkelijker tot grootschalige industriële exploitaties en stabielere investeringen. De formele economie neemt hier dus een prominentere plaats in dan in de meeste andere steden van DR Congo. Het aantal jongeren dat kan lezen en schrijven is er hoger (80%) dan het landelijk gemiddelde (67%). In de stad zelf zijn er industrieën (zoals de grote brouwerij Brasimba - Tembo-bier), de Universiteit van Lubumbashi (de Unilu) en ook botanische tuinen. Er zijn ook een dierentuin en een museum (Musée Nationale de Lubumbashi). De stad importeert bijna al zijn verbruikersgoederen dankzij spoorlijnen naar Ilebo, Kindu en Kolwezi, met verbindingen naar Tanzania, en beschikt over een internationale vlieghaven met connecties naar Europa. 1.3. Kerncijfers D.R. Congo versus België Country profile DR Congo België Grootte ( km²) 2 345 000 km² 30.528 km² Aantal inwoners 77 500 000 inwoners 11.195.138 inwoners Bevolkingsdichtheid 33 personen/km² 362.3 personen/km² Aantal inwoners in de steden 39,8 % 97,6 % Levensverwachting bij geboorte 56 jaar 80 jaar Human development index (2013) 0.414 = 174 ste plaats 21 ste plaats (op 187 landen) Inkomensniveau (2013) Low Income Level High income level Gemiddeld gezinsinkomen (2013) 422 USD 45.210 USD per capita BBP per capita (2013) 395 USD per capita 45.387 USD per capita Purchasing power parity Werkzaamheidsgraad (2012) 45.4% actieve bevolking 8 % werkloos 49% van de actieve bevolking 7,5% is werkloos. Gemiddelde jaarlijkse inflatievoet 7.1% 1,6% Armoedegraad (2007 2011) 71% onder 1.25$/dag 4% leeft met minder dan 1.25$/dag Eerste en tweede taal (handelstaal) Frans & Lingala/Swahili Nederlands en Frans Nationale - Internationale handelsmunt Congolese frank CDF en Dollar Euro (EUR)
1.4. Probleemstelling Voornaamste oorzaken van de straatkinderenproblematiek: - Armoede: Door de economische malaise, werkloosheid en achterstallige lonen (tot 24 maanden!), kunnen moeders hun kroost slechts één maaltijd per dag aanbieden. - Kinderen vormen de zwakste schakel: wordt de financiële druk op het gezin onhoudbaar, dan zijn zij vaak de eerste slachtoffers: ouders sturen hun kind van huis weg. - Conflictsituaties tussen kinderen en hun stiefouders: Situaties waarbij de nieuwe partner alleen wil hertrouwen als de moeder de kinderen van haar vorige partner verstoot, mishandeling door de stiefouder of de slechte verstandhouding met de stiefouder, zorgen er eveneens voor dat kinderen op straat belanden. - Wezen: Waar in de traditionele Afrikaanse familiestructuur wezen als een evidentie werden opgenomen door de familieleden, heeft de economische malaise dit sociaal vangnet uitgehold. Familieleden zijn niet langer in staat de bijkomende financiële last van een kind te dragen. Om te overleven op straat moeten de kinderen manieren vinden om voedsel te vergaren: bedelen, stelen, prostitutie of werken. Het leven op straat: - Overdag zijn straatkinderen te vinden in het commerciële hart van de stad, op de markten of in de omgeving van de grote magazijnen. Daar doen ze allerlei kleine werkjes: schoenen poetsen, bewaken van wagens en eigendommen, schoonmaken, verkopen van waren, transport van goederen, - Veranda's van magazijnen, kiosken of onder de toonbanken op de markten zijn geliefkoosde plaatsen om min of meer beschut de nacht door te brengen. Vaak slapen de kinderen enkel op een stuk karton, al dan niet rond een vuurtje want dekens hebben ze niet. - De kinderen worden, nog meer dan thuis, blootgesteld aan tal van ziektes. Mogelijkheden om zichzelf of hun kleren te wassen biedt de straat niet. Besmetting door diarree, dysenterie, cholera, schurft, malaria, tyfus, tuberculose en zelfs aids is het lot van vele straatkinderen. - Geweld, wantrouwen, ongehoorzaamheid en gebrek aan respect zijn eigen aan het leven in de straat. Scheld- en vechtpartijen zijn snel uitgelokt, diefstal is voor hen een uitdrukking van intelligentie en handigheid. - Hoewel het in moeilijke omstandigheden leeft, probeert het kind op de straat steeds een afleiding te creëren om zich te ontspannen. Er wordt met de kaarten gespeeld, geflaneerd langs de vitrines van winkels en gevechtssporten beoefend. Meer en meer proberen ze ook aan hun ellende te ontsnappen door het slikken van Valium, snuiven van oplosmiddelen, roken van hennep of drinken van lutuku (inlandse whisky). De provinciale overheid legde de afgelopen jaren vooral de nadruk op het uit het straatbeeld krijgen van de kinderen, waardoor deze vaak opgejaagd worden en in nog moeilijkere situatie terecht komen.
2. DOELSTELLING : Don Bosco vangt de straatkinderen op. 1. In eerste instantie wordt getracht de kinderen te herenigen met hun families, 2. wanneer dit op korte termijn niet haalbaar blijkt en de kinderen gemotiveerd zijn om zich in te zetten wordt hen een stabiele omgeving aangeboden. 3. Jongeren worden (medisch) verzorgd en gekleed en krijgen eten en onderdak (full board). Daarnaast wordt er aandacht besteed aan hun opvoeding en worden hun waarden bijgebracht als (gender) respect, ordelijkheid en geweldloosheid. 4. Uiteraard krijgen de kinderen ook scholing, en van zodra ze hun basisniveaus halen kunnen ze verder stromen naar één van de beroepsopleidingscentra. 5. Naast praktijkgerichte vakken krijgen de jongeren ook een inleiding in het boekhouden en het ondernemen en worden ze ingeleid richting de arbeidsmarkt. 6. Ten slotte worden ze ingeschreven in een tewerkstellingsbureau. Het project biedt aangepast studiemateriaal voor verschillende praktijkgerichte opleidingen zoals landbouw, lassen en lederbewerking. Magone is één van die opleidingscentra, en vangt een 120-tal jongeren per schooljaar op die (enkel) omwille van hun moeilijke achtergrond wat trager leren. In totaal Er zijn 3 opleidingscentra in Lubumbashi en 1 tewerkstellingsbureau (Maïsha), met in totaal ongeveer 556 leerlingen waarvan 330 begeleid worden naar tewerkstelling (cijfers op jaarbasis). Het lerarenkorps bedraagt 43 in totaal met 10 voor Magone zelf. De opleidingscentra bieden alle nodige infrastructuur. Verder zet het project ook in op de vorming van de leerkrachten & begeleiders, en het management van de scholen. 3. EFFECT/IMPACT 3.1. Voorziene socio-economische en maatschappelijke impact Daling van straatcriminaliteit Daling van het sterftecijfer van straatkinderen Rechten van de kinderen en gender gelijkheid & respect nastreven Verhogen van kleinschalige productie door artisanale landbouwers, lassers en leerbewerkers voor de stad. 3.2. Hefboomwerking van de ingezette middelen Landbouw vertegenwoordigt een grote opportuniteit voor de stad Lubumbashi (2 miljoen inwoners!) die voornamelijk leeft op import van bijna alle voedselvoorzieningen. Gewassen zoals maïs, maniok, rijst, bananen en ander fruit, cacao, thee, palmolie, suikerriet, enz.. zijn teelbaar in Zuid-Congo en vormen dus een grote potentiële bron van inkomsten. 3.3. Duurzaamheidsaspect Verbeterde kwaliteit van het schoolbeheer: - waarbij een versterkt financieel beheer inzicht verschaft om beslissingen te nemen, - waarbij de inkomsten van de school verhoogd en gediversifieerd werden door het opmaken en toepassen van bedrijfsplannen die zodanig zijn ontwikkeld dat ze complementair zijn met het leerproces van de jongeren; - een verbeterd doelgroepenbeleid waarbij zowel rekening gehouden wordt met de financiële situatie van Magone als met de noden van de jongeren
4. AANPAK 4.1. Financieringsbronnen en gezocht budget Het totale Magone budget bedraagt 211 000 verspreid over drie jaar. De Belgische Overheid (DGD Directoraat Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking) draagt hier 80% van bij. De overige 20% dient Via Don Bosco zelf te voorzien. Voor die 20% vraagt Ondernemers voor Ondernemers uw steun 1. 2014 2015 2016 '14 -'16 Totaalbudget 68000 75000 68000 211000 DGD financiering (80%) 54400 60000 54400 168800 Ondernemers voor ondernemers (20%) 13600 15000 13600 42200 4.2. Enkele concrete acties Over de periode 2014-2016 voorziet het project volgende acties: - De kwaliteit van de leerprocessen verbeteren in alle opleidingscentra : o de leerplannen en basis studiematerialen van de richting landbouw aanpassen aan het vrij artisanale werk; o een adequate infrastructuur aanbieden in de richting landbouw (hark, ploeg & schep, spade, zeis & sikkel, riek, ) o de leerkrachten opleiden bij het intensief begeleiden van het leerproces van de jongeren - De kwaliteit van het beheer van de opleidingscentra verbeteren: o Professionalisering boekhouding in de centra en ontwikkelen van een bedrijfsplan; o Realisatie van de eerste productie- en verkoopprocessen; o Zorgen dat de jongeren gezond en wel gevoed lessen kunnen volgen; - Een verbeterde begeleiding naar de arbeidsmarkt in samenwerking met de tewerkstellingsbureau s: o De laatstejaarsstudenten inschrijven bij, en opnemen in de databank van het tewerkstellingsbureau waarmee Don Bosco samenwerkt, o In samenwerking met het tewerkstellingsbureau kunnen de studenten genieten van de extra vormingen in tewerkstelling en ondernemerschap. 1 Noot: Elke bijdrage maakt een enorm verschil voor ondernemers in ontwikkelingslanden. U kan tot 100% van het totale budget van het project steunen. In dat geval vermindert de DGD-subsidie niet, maar stelt DGD deze ter beschikking van erkende Via Don Bosco-projecten waarvoor onvoldoende eigen financiering werd gevonden.
4.3. Strategische partnerschappen met lokale partners Bureau Salésien de Projets = BSP Het BSP is het ontwikkelingsbureau van de Salesianen van Don Bosco in de Democratische Republiek Congo sinds 1911. De BSP is een gemeenschap die tot doel heeft de humanistische levensprojecten van jongeren, vooral de armsten, wereldwijd (in 131 landen) te steunen. De Salesianen zijn verdeeld in 24 huizen in de provincies Katanga, Kasaï Oost & West, Noord-Kivu, Zuid-Kivu en Kinshasa. VIA Don Bosco werkt direct samen met het ontwikkelingsbureau BSP in Lubumbashi. Oeuvres Maman Marguerite = OMM De Oeuvres Maman Marguerite is een netwerk dat zich enkel richt tot de straatkinderen van Lubumbashi. Het initiatief gaat uit van de Salesianen van Don Bosco BSP en van de Salesiaanse Zusters (Filles de Marie Auxiliatrice) FMA. De OMM werkt op alle aspecten van de straatkinderenproblematiek: verwelkoming/luisteren naar jongeren, eten en logies, zorg en medische bijstand, kleding en maatschapelijk/ spirituele begeleiding. De meeste straatkinderen weten amper wie hun ouders zijn. Vanuit Œuvres Maman Marguerite worden de jongeren naar opleiding s centra s gestuurd. Centre de Formation Professionnelle = CFP Magone (Beroepsschool) De beroepsschool Magone maakt deel uit van het Oeuvres Maman Marguerite (OMM). Pater Eric Meert, een Vlaamse Salesiaan in Congo, is één van de bezielers van dit netwerk. De jongeren kunnen er 6 beroepsopleidingen volgen (landbouw, leerbewerking, kunst, mechanica, lassen en bouw). Per opleiding dienen ze 3 jaar school te lopen. Fondation Maïsha Gekoppeld aan het Salesiaans netwerk, staat de Fondation Maïsha in voor sociale tewerkstelling bij kansarme- & straatkinderen in Lubumbashi.