1 HAM-NIEUWS Info van de VERON afdeling A01 Alkmaar. JAARGANG 31: december 2009 AFDELING A01
2 Bestuur: Voorzitter: Fred van Welij PD0NQD 072-5625917 a01@veron.nl Secretaris: Carel Frumau PA3HIE 072-5091895 a01@veron.nl 2e Secr.: Ruud Vogel PA3EQC 072-5120730 a01@veron.nl Penningm: Rob Derlagen PD0EMT 06-51618538 a01@veron.nl Lid: Wim Visser PD0WDV 072-5713423 a01@veron.nl Lid: Meeuwes Schulting PD5MES 072-5611415 a01@veron.nl Financiën afdeling: ING 2813417 t.n.v. VERON afdeling Alkmaar QSL manager: Frits Snelling Berg, PD0FSB, tel: 06-22328322 Grensstraat 1, 1815 VX Alkmaar. pd0fsb@veron.nl Materiaal beheerder: Henk van Stigt, PA0PQ, tel: 072-5052337 Hoogeweg 7A, 1901 MP Bakkum Redactie HAM nieuws: redactie@veronalkmaar.nl First operator PI4ALK: PA3HIE Homepage afdeling Alkmaar: www.veronalkmaar.nl Lighthouse Award/contesten: www.dutchlighthouseaward.nl Bijeenkomsten in principe op de 2e vrijdag van de maand (maanden juli en augustus geen bijeenkomst). Let op HAM-Nieuws en Electron voor eventuele wijzigingen of kijk op de homepage van de afdeling. Overname van artikelen en/of schema's is met bronvermelding toegestaan.
3 UITNODIGING VOOR DE BIJEENKOMST OP VRIJDAG 11 december 2009 IN DE KANTINE VAN KO HARTOG ELECTROTECHNIEK DE OUDE WERF 18 1851 PW HEILOO AANVANG 20:00 UUR (HEK OPEN OM 19:45 UUR) KERSTBINGO
4 MEDEDELINGEN Op vrijdag 11 december nodigen wij u samen met uw XYL uit op onze jaarlijkse gezellige KERSTBINGO. Er zijn weer hele leuke prijzen te winnen, die wel of niet met de hobby te maken kunnen hebben. We starten om 20.00 uur en de zaal is vanaf 19.45 uur open. Tot dan. O ja, neem schrijfgerei mee Het bestuur afd. A01 Alkmaar EN Het bestuur wenst u een VOORSPOEDIG en GEZOND 2010 + Veel Hobbyplezier
5 De Grote Dag Proficiat en een Op 4 november 2009 was de grote dag. Drie cursisten van de door de afdeling Alkmaar georganiseerde cursus radiozendamateur gingen naar Amersfoort om examen te doen. Resultaat : Twee cursisten geslaagd, Jan zonder fouten, Bernd geslaagd met 7 fouten en helaas niet geslaagd, met slechts één fout te veel Fazilla (12 i.p.v. 11 fouten) De cursusdocenten Piet PA3HDY, Rob, PD0EMT en Ruud, PA3EQC wensen de geslaagden veel plezier met de hobby en voor de anderen, nog even doorzetten het kan wel. Rint, PD1RIN een snellere cursist was al eerder geslaagd Betekent dus een slagingspercentage voor deze cursus van 75 % E-mail en bestuur. Als bestuur leek het ons makkelijk mocht u wat te vertellen hebben dat het naar één e-mail adres kan en wel a01@veron.nl u bereikt dan in één keer elk bestuurslid. Geeft u toch de voorkeur iemand van het bestuur persoonlijk te benaderen dan kan dat natuurlijk altijd per telefoon of de wel bekende e-mail adressen. (zie b.v. eerdere exemplaren van het Ham- Nieuws) Aan de adressen van de QSL-manager, Materiaalbeheer en Redactie verandert niets. 73 bestuur afdeling A01 Alkmaar.
6 Nog even uw geduld a.u.b. Ik heb onlangs nog contact gehad met het servicebureau van de VERON over het nieuwe Vademecum, maar het wordt 2010 voor het helemaal gereed is. De door u reeds gedane betaling blijft in depot en de rente, wat heet..! met de huidige creditcrisis??? 73 Meeuwes, PD5MES QSL- Manager Over enige tijd zal Frits, PD0FSB het QSL-Managerschap over geven aan Wim Bilars, PA3GRE. Zodra Frits, Wim op de hoogte heeft gebracht van alle In en Outs zal in het HAM-Nieuws de bereikbaarheid van de QSL-Manager worden aangepast. Redactie. Kids Day In 2010 valt kids day op zondag 03 januari 2010, dat betekent dat op die dag iedere zendamateur met een licentie, kids (tot 18 jaar) gebruik mag laten maken van zijn zendapparatuur. De opzet is om op deze wijze en in het bijzonder de radiotechniek, onder de aandacht te brengen van de jeugd. De radiozendamateur mag zelf invulling geven aan deze dag. Te denken valt aan eigen kinderen, buurtkinderen of een vereniging enz. Nu maar hopen natuurlijk dat de vonk overslaat. Brabantse Radiomarkt ZONDAG 20 DECEMBER 2009 Cultureel Centrum Den Herd aan het Emmaplein te Bladel Geopend: 10.00-16.00 uur - Entree 2,50 - parkeren gratis
7 Meer informatie? Benny van de Peppel, PD2BRS tel. 06 39629365 radiomarkt@pi4kar.net NVRA VERKOOPAVOND VRIJDAG 15 JANUARI 2010 Ook niet leden mogen artikelen te koop aanbieden, nadere gegevens in het volgende HAM-Nieuws. Gert, PA1VW Lezing van Jos Disselhorst PA3ACJ Onderwerp: Microgolven en Componenten Voor de radioluisteraar is een antenne slechts een willekeurige lengte koperdraad voorzien van twee ei isolatoren. De zendamateur weet dat ook de antenne in afstemming moet zijn en past de juiste lengte toe. Ook het voeden van de antenne bij hoge frequentie,s vraagt extra aandacht en er wordt coax kabel gebruikt dat ook weer in diverse uitvoeringen is te verkrijgen. Hoe hoger de frequentie des te korter wordt de antenne echter als gevolg van het skin effect neemt de geleiding van elektromagnetische golven af. Skin effect betekent dat er een verdringing van golven naar de buitenkant van de geleider ontstaat en zelfs gereflecteerd kunnen worden door deze geleider. Dat brengt Joseph Thomson op het idee in 1893 een golfgeleider te gebruiken door middel van een pijp. Deze hoge frequentie,s kunnen wel geleid worden door een diëlectricum, zoals lucht met een epsylon 1, omsloten door een metalen buis. Het idee werd door Oliver Lodge de man die de naam radio ( radiations of magnetisme ) voor het eerst gebruikte, getest in 1894. Nu is er onder onze moderne zendamateurs grote belangstelling voor de microgolven. Om daar meer over te weten en welke toepassingen, mogelijkheden en componenten er zijn, heeft Jos Disselhorst PA3ACJ op 13 november 09 een lezing gehouden voor de afdeling Veron Alkmaar. Al eerder hadden wij al een succesvolle lezing van hem mogen volgen over supergeleiding en ook nu was er een bijzondere grote belangstelling. Jos weet het altijd zo te vertellen dat het goed is te volgen en te begrijpen, ondanks de soms ingewikkelde theorieën. Begrijpelijk dat iedereen in afwachting van deze lezing bijtijds plaats nam op de aangeschoven stoelen. Deze avond begon Jos met: Ik heb een oude lezing die best nog actueel is, jullie zien het onderwerp hier op het
8 bord staan en ik hoop dat iedereen het een beetje lezen kan. Het praatje heet ook microgolven en wat doe je er mee. Er wordt uitgelegd wat microgolven zijn, wat onze amateurs er mee doen en dan een groot gedeelte van het praatje gaat over bijzondere componenten. Er wordt wel eens gedacht dat is loodgieterwerk, nou ik daag diegene uit die loodgieter is met alle respect voor het vak, om golfpijp techniek in elkaar te zetten. Zonder overmatig tingebruik en dat soort zaken meer. Ik wil niet zeggen dat het nou zo n kunst is, maar de eisen liggen toch wel hoger dan een waterleiding monteren. Microgolven zijn golven die een lengte hebben van 1mm tot 10 cm dat is het afgebakende gebied. Amateurs noemen golven van 30 cm en korter micro golven. Het daarbij horende gebied loopt van 300 Ghz tot 3 Ghz. Om verliezen tegen te gaan worden golfpijpen gebruikt. De vorm van de golfpijp is bepalend voor de optimale frequentie die geleid kan worden. Normaliter is de breedte van de pijp ongeveer gelijk aan de halve golflengte. De hoogte dus de smalle kant van de pijp doorsnede is ongeveer een kwart golflengte en is tevens bepalend voor het maximale vermogen dat kan doorstromen. Verder is de golflengte in de golfpijp ongeveer 4/3 van de golflengte in de vrije lucht. Bij grote vermogens kunnen lekkende pijpen gevaarlijk zijn en kan zelfs bliksem veroorzaken in de pijp zelf als de doorsnede te klein is. Met diverse sheets werden via een overheadprojector beelden getoond van verschillende koppel stukken en wat gebruikelijk is in deze techniek. Maar ook liet Jos dergelijke zaken rondgaan. Waarbij zend/ontvangers die bijvoorbeeld gebruikt worden bij automatische deuren. Een dergelijke zender die er uit ziet als een trechtertje met een kort pijpstuk waarin een speciale diode die door gelijkstroom tot oscilleren komt. Door de gelijkstroom te moduleren kan hiermee informatie overgebracht worden naar een gelijk afgestemde en op bijna de zelfde wijze gebouwde ontvanger over enkele kilometers. Interessant voor amateurs om daar ervaringen mee op te doen. Ook opmerkelijk de uitleg van microgolven bij de geneeskunde waar radio therapie wordt gebruikt als je last van een stijve schouder of wat dan ook hebt. Je komt dan met het te genezen lichaamsdeel tussen twee van die koekenpannen en wordt je bestookt met 2450 Mhz ( de Magnetron frequentie ) daar wordt je lekker warm van, ook binnen in en dat is kennelijk goed voor je. Alleen als je de gebruiksaanwijzing van een Magnetron leest durf je het niet eens aan te zetten maar die dokters weten er wel raad mee. Een groot deel van de voordracht ging echter over de pijp technologie waar ook minuscule pijpen werden getoond voor zeer hoge frequentie,s. Diverse koppel en eindstukken en dummy,s. Hoe een en ander werkt werd zeer duidelijk verklaard en was goed te begrijpen. Het zou te ver voeren om deze bijna twee uur durende voordracht op papier te zetten. Wel werd er de aandacht op gevestigd dat aan een printplaatje wel wat andere eisen worden gesteld dan die in een hedendaagse huiskamer radio. Er wordt dan ook eerder gebruik gemaakt van Teflon dat betere eigenschappen heeft. Of speciaal materiaal dat geschikt is voor deze frequenties en eenzijdig geaard waarop met doorgang door de printplaat direct geaard kan worden. Ook weerstanden, condensatoren moeten met minimale lengte van de aansluitdraden gemonteerd worden. Alles wat er aan draad te veel is en vooral gebogen stukken zijn functionele spoelen! Een centimeter draad is al één nano Henry! Wonderlijk ook het kunnen beïnvloeden van de oscillator door een rond stukje isolator materiaal met een zeer hoge epsylon van ruim 100. Er werden vragen over gesteld en we weten nu waar het voor dient maar het blijft bijna onbegrijpelijk hoe het werkt.. Ook de constructie van condensatoren en spoelen kwamen aan de orde. Een goede vergelijking werd gemaakt met de oude honingraat spoelen, ook hier wist men al dat de inwendige capaciteit zo klein mogelijk gehouden moet worden en paste men kruiswikkelingen toe. Anders is afstemmen op de lange golf met 800 wdg alleen nog
9 enigszins mogelijk met een serie kring. En hoe dat allemaal te solderen. En opletten dat de schakeling stabiel blijft, volgens Murphy s Law oscilleert er altijd wel ergens iets. Zo valt een hamer altijd in een doos lampen. Dat was ons wel even onduidelijk, want wie zet er nu een doos lampen op de grond. En wat moet je met een hamer als je een printje in elkaar zet. Jos merkte dan ook op dat de tweede mandarijn altijd zuurder smaakt. Het was even stil na deze opmerking, daar moest over nagedacht worden. Maar gelukkig er volgden verschillende vragen uit het zaaltje die goed aansloten bij de inhoud van deze lezing. Begrijpelijk want er zijn toch altijd zaken die wat nader belicht moeten worden. Vooral de wonderlijke antenne stukken waarbij enkele aanwezigen wisten te vertellen dat zoiets al jaren bij hen in de schuur ligt zonder ooit geweten te hebben waar het voor diende. Blij het nog niet aan het grof huisvuil te hebben toevertrouwd. Interessant de verhandeling over coaxkabel, iedereen kent de RG58 de 5 mm dikke coax en dan de RG-8A/U en de RG213 die zijn flink dik, maar er zijn betere kabels. Als je nu een antenne installatie maakt voor twee meter of hoger dan de Eco-flex of dat soort kabels. Maak daar gebruik van want soms heb je moeizaam een flink vermogen opgewekt en gaat het halverwege al verloren. Dat geldt ook voor de ontvanger, vooral op deze micro banden moet je zuinig zijn op je signaal. Voor korte verbindingen in apparatuur zie je heel vaak Semi Rigid kabel, dat is een koper mantel kabel die op een olie leiding lijkt. De mensen denken allemaal dat het ontzettend goed spul is. nou het is slechter dan RG58. Let er ook op dat als je met hoge frequenties werkt ook een connector niet meer werkt. De alom geprezen N-connector Die kan je eigenlijk niet boven de 18 Giga hertz gebruiken. Ook de SMA connector het gouden dingetje niet veel hoger dan een Giga of 25 à 30 liever niet gebruiken want dan gaat het niet goed. Daar boven zijn weer andere connectoren. Je hebt ook nog de SSMA deze moet je aandraaien met 10cmKilo. Als je serieus bezig bent en sommige van ons zijn dat, dan moet je een moment sleutel hebben wil je geen brokken maken en je connector vroegtijdig om zeep helpen. Er komt nog veel meer voorbij aan transmissie techniek en opmerkelijk dat onder de toehoorders veel leden zijn die ook deze techniek beheersen. Normaal gesproken gaan de meeste al na half tien er van door, maar deze keer bleef ieder tot het eind van de lezing zitten. Hetgeen toch een teken is dat men niets wilde missen. Voor mij toch onbekend terrein en ben ik meer bekend met laagfrequent techniek nog uit het buizen tijdperk en qua zend techniek nog niet boven de 145 Mhertz uitgekomen, maar het was goed te volgen. Toch tamelijk laat thuis. Mijn vrouw had nog wat fruit klaar gezet waaronder twee mandarijnen. Ik heb het getest maar de tweede smaakte net zo goed als de eerste. PA3HDY Piet van Schagen Alkmaar. Interessante websites VRA-Informatief
10 Periodiek e-magazine van de vzw V.R.A. VLAAMSE RADIO AMATEURS Het wordt gratis verspreid aan alle geïnteresseerde zend- en luisteramateurs die erom verzoeken. Inschrijving gebeurt uitsluitend via e-mail aan: informatief@vra.be VRA-Informatief verschijnt in principe om de 14 dagen, rond de 1e en 15e van elke maand en is GRATIS. http://www.vra.be/vrabe/download/vra_informatief/informatief_2009_20.pdf Gert PA1VW Zon is dood.!!!! Dit moet u beslist even lezen http://www.depers.nl/wetenschap/356188/zon-is-dood.html Cees Jan, PA3GYG Nieuwe zilverinkt voor printable elektronica Xerox ontwikkelt "Silver Bullet" voor het vervangen van silicium chips door goedkope plastic chips Publicatiedatum: 30 oktober 2009 Met het ontwikkelen van een speciale zilverinkt hebben wetenschappers van Xerox de laatste stap gemaakt voor de commerciële productie van "gedrukte" elektronica. Printable elektronica biedt fabrikanten de mogelijkheid om tegen zeer lage kosten intelligentie of rekenkracht te integreren in materialen zoals plastic en stof. Dat geeft een heleboel nieuwe toepassingsmogelijkheden, zoals intelligente pillendoosjes die aangeven hoeveel medicatie een patiënt op een bepaald moment nodig heeft, of een oprolbaar display dat past in een aktetas.
11 Geïntegreerde schakelingen bestaan gewoonlijk uit drie componenten: halfgeleiders, geleiders en diëlektrische elementen. Ze worden geproduceerd in complexe fabrieken die de dure silicium chips vervaardigen. Dankzij de ontwikkeling van een zilverinkt die als geleider kan dienen, heeft Xerox nu alle drie basis materialen beschikbaar die nodig zijn voor het drukken van plastic circuits. Met behulp van de door Xerox ontwikkelde technologie kunnen schakelingen heel eenvoudig worden gedrukt, er is daarvoor ook geen dure "clean room" meer nodig. Bovendien hebben de wetenschappers van Xerox hun reeds ontwikkelde halfgeleiderinkt verder verbeterd voor een grotere betrouwbaarheid. Door het wijzigen van de samenstelling richten de moleculen zichzelf nu zodanig uit dat de beste configuratie ontstaat voor het geleiden van stroom. Meer info: Persbericht Xerox Bron: Elektor PUZZEL September j.l. is er een puzzel geplaatst in het Ham-Nieuws over de frequenties van een FM zender. Tot op heden geen reacties gehad van de leden. Na rijp, doch zeer kortdurend beraad heeft de cursusleiding maar besloten om deze fles onder de leiding te verdelen (eigen kosten) Het eenstemmig oordeel was, dat tenminste één lid van de afdeling Alkmaar een zeer bijzondere smaak ervaring heeft moeten missen. De cursusleiding dankt deze onbekende niet inzender hier zeer hartelijk voor en wij zijn gaarne in zijn drank voetspoor getreden 73 Ruud PA3EQC NEDCALL Nedcall zoekt op het internet in bestaande databases naar informatie. Als eerste wordt de roepnaam gezocht in de database van EZ/AT. Voor emailadressen wordt gezocht bij AMSAT. Daarna wordt een zoekactie gestart naar de adresgegevens en eventueel een afbeelding bij QRZ.COM. Aan de hand van de adresgegevens wordt tenslotte nog gezocht in het telefoonboek. Inmiddels is Nedcall toe aan versie 2.1.7
12 Met Nedcall kun je de volgende gegevens van een radio-amateur opvragen: Machtiging ja/nee (EZ/AT) Adresgegevens (QRZ.COM) Telefoonnummer (De Telefoongids) E-mail adres (AMSAT) Homepage adres (QRZ.COM) Je hebt minimaal Windows 95, Microsoft Visual Basic Runtimes 6 en Internet Explorer 4.0 geïnstalleerd. http://www.xs4all.nl/~beuk/pd0rzh/software/nedcall/nedcall.htm Ruud, PA3EQC Norway Allocates New Amateur Bands As well as the new 70 MHz allocation Norwegian radio amateurs have also gained new bands at 500 khz and 5.2 MHz as well as a 150 khz extension to the 24 MHz band In addition to 135,7-137,8 khz and 7,1-7,2 MHz Norwegian Amateurs can now use: LF: 493-510 khz on secondary basis, 100 W, A1A (CW) only. HF: 5260-5410 khz on secondary basis, all modes (6 khz max bandwidth) 24740-24890 khz on secondary basis, 1kW (6 khz max bandwidth) VHF 70,0625-70,0875 MHz on secondary basis, 100 W, max bandwidth 16 khz 70,1375-70,1875 MHz on secondary basis, 100 W, max bandwidth 16 khz 70,2625-70,3125 MHz on secondary basis, 100 W, max bandwidth 16 khz 70,3625-70,3875 MHz on secondary basis, 100 W, max bandwidth 16 khz 70,4125-70,4625 MHz on secondary basis, 100 W, max bandwidth 16 khz Norwegian Amateur Radio Regulations in Google English http://tinyurl.com/norwayradioregs Norwegian Radio Relay League (NRRL) in Google English http://tinyurl.com/norwaynrrl January 2009 - Norwegian Amateur Radio Band proposals http://www.southgatearc.org/news/jan..._proposals.htm Norwegian Radio Amateurs get 70 MHz http://www.southgatearc.org/news/nov..._get_70mhz.htm
13 Een avondje in het Radio Café. In de aankondiging had men het al kunnen lezen, deze avond zou Gyula zijn speciale middengolf zender demonstreren. Met andere woorden na vele voorbeschouwingen en proef schakelingen zou deze avond nu eindelijk het eind product aan onze bezoekers worden getoond. Als Gyula arriveert met een grote doos en zijn benodigdheden begint uit te stallen, kijk ik daar met enige verwondering naar. Niet alleen dat van elk bouwproject eerst een uitgebreide tekening van wordt gemaakt, waarin voor elk onderdeel de juiste plaats wordt bepaald. Elk draadje op minimum lengte wordt uitgerekend en over het aantal boutjes en moertjes lang wordt nagedacht. Geldt dat schijnbaar ook voor het inpakken van een doos, want met verbazing zie ik hoeveel apparaten Gyula in een slechts kleine doos weet te vervoeren. Als de zender met bijbehorende antenne tuner staat opgesteld, verdringen de aanwezigen zich om deze prachtige toestellen te bewonderen. Nu is het nog wachten op de werking, maar Gyula wil schijnbaar de spanning wat opvoeren en vraagt aan mij of ik eerst nog iets wil vertellen. Daar deze zender direct gemoduleerd wordt zoals we kunnen zien in het schema en Gyula kennende zal waarschijnlijk in de toekomst nog een aparte modulatie versterker gebouwd worden. Reden voor mij om in voorbereiding daarop iets te vertellen over het bemeten van een laagfrequent versterker. Meestal als iemand vanaf een schema een versterker heeft gebouwd, wordt een plaat of CD afgespeeld om te luisteren hoe deze klinkt. Dat wordt al gauw mooi gevonden en men is tevreden met deze zelfbouw. Anderen gaan weer wat verder en gebruiken een scoop en een sinus toongenerator om op diverse frequentie,s metingen uit te voeren en diverse karakteristieken tekenen bij willekeurige toon instellingen. Handig zo,n sinus-vormig signaal om output, vervorming en versterking te meten. Maar de werkelijkheid is toch wel anders, want het wordt al heel anders als meerdere sinusvormige signalen tegelijk worden gebruikt. In de praktijk zijn deze signalen nog complexer en dan is de vraag hoe staat het met de transient respons van de versterker. Hoe worden plotseling a-priorische veranderingen van het signaal weer gegeven. Muziek en vooral spraaksignaal zit uiteraard vol met transients dit in tegenstelling met een sinus-vormig signaal. Het gaat om de stijgtijd van het signaal die direct gevolgd moet kunnen worden. Als het ware binnen een minimum van tijd vol gas! Iets wat, zoals ik al eerder liet weten bij buizentesters volkomen ontbreekt!! We moeten dus meten met een spanningsvorm die ver van de sinusvorm afwijkt en dat is de blokgolf. Deze wordt ook wel genoemd vierkantsgolf is te vergelijken met een periodiek in en uitgeschakelde gelijkspanning waarbij ook nog de polariteit telkens omkeert. Beschouwen we deze blokgolf echter als een sinus spanning, dan blijkt deze te zijn samen gesteld uit een groot aantal componenten met verschillende frequentie,s en amplitudes. Niet alleen vergelijkbaar met de Fourrier-reeksen maar ook aantoonbaar
14 1 2 3 4 5 6 doordat 1N4007 +300V grondfrequentie en D D harmonische zoals 47K 15K 47K voorkomend 16uF bijvoorbeeld in 220v BLOKGOLF T1 afstemkringen 33K ff S1 0V C 10N C 230V aanwezig zijn. UITG Z 500mAT 220v ff 10K MASSA Verzwakt men echter ff ff de lagere 16uF 6,3V / 0,8A 25K harmonische dan 47K 5K6 OV verliest de blokgolf B 1N4007 B 100K zijn rechthoekige - 300V vorm. Ook bij andere BLOKGOLF GENERATOR frequenties zal deze rechthoekvorm A A Title P.J.v SCHAGEN veranderen. Hieruit Size Number Revision B Date: 22-Oct-2009 Sheet of volgt dat deze File: C:\ADVSCH\GENPIE.SCH Drawn By: 1 2 3 4 5 6 blokgolf geschikt is als test signaal en aan de vervorming van de blokgolf afgelezen kan worden hoe de versterker reageert op dit signaal ( zie beschrijving fig.1). Als op de scoop de afbeeldingen 7 en 8 zichtbaar worden is het wel erg slecht gesteld met de versterker. Als we met de toonregeling een punt vinden dat de blokgolf zuiver is dan is de versterking over het grootste deel gehele frequentie gebied gelijk. Nu zijn er goedkope en goede blokgolf generatoren. Van belang is dat de positieve en negatieve amplitudes gelijk zijn. Dat is natuurlijk te controleren met een scoop. Een mooi voorbeeld is dit basis schema van een generator waarin een transistron en begrenzer worden gebruikt. Als buizen zijn geschikt de EF80 waarvan de tweede als triode is geschakeld door anode, vang en schermrooster door te verbinden. Het is een schakeling van O.Wells uit 1951 het januari nummer van Wireless World en voldoet prima. De eerste buis is geschakeld als transistoren. Een reeds lang bekende schakeling beschreven in de Numans Rosenstein generator. ( radio café 5 mei 2009 ) Nu in plaats van de dubbel roosterbuis een penthode waarvan het stuurrooster is verbonden met de kathode. De werking zal de meesten wel bekend zijn. Het is een penthode die zodanig is geschakeld dat zij een negatieve weerstand vertoont. Hierdoor worden oscillaties mogelijk gemaakt. De gelijkspanningen moeten zodanig gekozen zijn dat de anodespanning lager is dan de schermrooster spanning en de vangrooster spanning lager dan de kathode spanning. Het gevolg is dat de anode weinig invloed kan uit oefenen op de elektronen stroom en nu stuurt het negatieve vangrooster de meeste elektronen welke door het schermrooster komen ( die in deze schakeling als anode gebruikt wordt ) terug met als gevolg de vorming van een ruimtelading. Als de spanning van het vangrooster minder negatief gemaakt wordt, dan zal de afstotende werking van het vang rooster kleiner worden en meer anode stroom gaan lopen en de schermrooster stroom afnemen. De spanning van het schermrooster neemt dan toe. Als de spanning over een weerstand toeneemt en de stroom door deze weerstand kleiner wordt is dat de omgekeerde wereld. De inwendige weerstand vertoont dan een negatieve weerstand die in serie met de kathode weerstand parallel staat aan de serie schakeling van condensator en weerstand. Er ontstaan nu oscillatie,s. De schakeling is berekend voor een frequentie van 800 hertz. Het meest geschikt voor LF metingen. Met de kathode weerstand kunnen de juiste amplitude hoogten gelijk gesteld worden. De juiste waarde van deze weerstand moet proefondervindelijk gevonden worden.
15 Dat is ook de reden dat er een dubbele voedingsspanning wordt gebruikt om zowel positief en negatief goed te kunnen instellen. De begrenzer wordt direct gestuurd van uit de anode van de transistron en de uitgang spanning kan ingesteld worden met een lineaire regelbare weerstand. Om spanningsloos te kunnen uitsturen kan een condensator van 0,1 uf in serie worden geschakeld met de uitgang. De uitgangsspanning is ongeveer tien volt, de ingangs regelaar van de versterker zal dus niet te ver open gedraaid moeten worden. Of een geschikte verzwakker moet aan gebracht worden die de blokgolf vorm niet aantast. Let op dat bij teveel signaal de versterker zelfs bij een enkel sinus-vormig signaal aan de uitgang al een blokgolf laat zien door oversturing! Ik zie dat enkele toehoorders al wat zitten te draaien op hun stoel, al die theorie is natuurlijk wel leerzaam maar ze zijn uiteindelijk gekomen om de demonstratie van de prachtige zender bij te wonen. Dan komt er ineens een vraag achter uit het zaaltje of hiermee het verschil tussen een mantelkern en ringtrafo op de scoop te zien is. Er gaat even een zucht door het zaaltje, verdorie nog aan toe nu komt die ringkern trafo weer om de hoek kijken. Voor je het weet zijn we dan weer een kwartier verder. Het antwoord op de vraag is nee, er zal weinig verschil te meten zijn. Echter als de kern diameter van een ringtrafo kleiner is dan moeten daar per volt meer windingen op. Als we de formule bekijken ( zie verslag 8 juli 2008 ) en we vullen voor B = 12000 gauss in en cosinus phi = 0.8. Dan is het aantal wikkelingen per volt 47 gedeeld door de kerndoorsnede in cm². De vraag blijft wat is de doorsnede van de ringvormige kern? Hoe kleiner de doorsnede des te meer wikkelingen, wat tevens inhoud dat de doorsnede juist groter moet worden om de koper weerstand laag te houden. Hierop voort bordurend kan je dus volgens Anneke stellen dat er uiteindelijk zelfs geen kern aanwezig is, maar de ijzerloze ringkern trafo is dan zo groot dat hij de voordeur niet meer door kan. Ach een ringtrafo is niet slecht maar er worden vreselijke bloemlezingen gehouden als zou het een wonder trafo zijn. Het is net als bij auto,s met voorwiel aandrijving, beter kan niet! Maar echte automobielen zoals Rolls, Bentley enz, hebben nog altijd achterwiel aandrijving. Gyula staat op met de woorden Piet je vergeet je oude Volvo met de starre achter as! Ik geef hem de vilt stift het is tijd voor zijn lezing over zijn zender. Eerst een demonstratie en dan de uitleg van het schema. De zender die met een korte draad antenne is verbonden wordt nu zorgvuldig afgeregeld met de bijbehorende tuner. Een lampje geeft met vol branden aan dat maximum energie in de antenne wordt gestuurd. Met een bandrecorder wordt de zender aangestuurd om de modulatie te verzorgen. Er zijn een paar draagbare radio,s meegenomen die worden afgestemd op de draag golf. Dan schakelt Gyula in. Eerst klinken er luid en helder enige tonen op een mondorgel, een melodietje dat doet denken aan vroeger in een tentenkamp tijdens een schoolreisje. Dan klinkt ineens de stem van een omroeper waarin we duidelijk Gyula herkennen. Die laat weten dat als wij ook weer graag een mondorgel willen bespelen, deze verkrijgbaar zijn in de muziekhandel Peter Johanzen op de Geestersingel in Alkmaar. Dan onmiddellijk volgt er weer muziek maar telkens onderbroken door reclame over dezelfde muziekhandel. Maar of daar nu ook kerkorgels gekocht kunnen worden? Anderzijds de muziek is zeer goed te ontvangen en komt glashelder over en keurig binnen de bandbreedte. Toch anders dan die zelfbouw setjes met een ferriet staafje als antenne waarbij de muziek herkenbaar genoemd kan worden en met een hoop gescharrel de juiste opstelling van het apparaatje gezocht moet worden om kwaliteitsontvangst mogelijk te maken. Het staat dan ondertussen zo dicht bij de ontvanger dat een directe verbindingslijn tot de mogelijkheden behoort. Wat is het geheim van deze zender? Ingewikkeld? Nee zeker niet, maar het is een bijzonder uitgekiend ontwerp en eigenlijk alleen al door gebruik van zelf gefabriceerde spoelen. Met gewone fabrieksspoelen ben je altijd gebonden aan schakelingen die door
16 de fabrikant zijn voorgeschreven. Deze triode oscillator met geaard rooster heeft vijf vast instelbare banden die afstembaar zijn, dit met een bereik van 1400 tot 1620 Kc. Ingenieus is de directe overdracht van het oscillator signaal vanaf de kathode naar het rooster van de als zendbuis geschakelde penthode. Het negatief is instelbaar met een regelweerstand in de kathode en zal bij veranderlijk oscillator signaal bijgesteld moeten worden. De tank kring staat in serie met een modulatie trafo. Een omgekeerde uitgang zodat een laagohmige uitgang er op aangesloten kan worden. Het is Meisner modulatie wat toegepast wordt, echter ook het schermrooster wordt via deze trafo gevoed. Zowel anode en schermrooster zijn met de modulatie transformator verbonden waarmee een prima modulatie verkregen wordt. Wat vaak over het hoofd wordt gezien is de antenne aanpassing. In dit apparaat wordt een serie spoel gebruikt met aftakkingen ( beschrijving staat bij het schema ), waarbij de schakelaar zo dicht mogelijk bij de spoel is gemonteerd. Lange toevoerleidingen moeten vermeden worden. Deze beïnvloeden de afregeling nadelig. Bij elke stap van de schakelaar wordt het niet gebruikte deel van de spoel kort gesloten om te voorkomen dat het losse eind met zijn eigen capaciteit een kring vormt en in een van de harmonische afgestemd energie zal opnemen. Een al oud principe uit de tijd van de ouderwetse lange afstemspoelen met schuifregelaars, dat men de doodeind schakelaar noemt. Tussen spoel en afstem condensator moet het juiste evenwicht gezocht worden wat te zien is aan het opgloeien van het rode ledje dat verbonden is met een enkele draad winding over de spoel. De beide apparaten oogsten bewonderende blikken van de aanwezigen. Duidelijk te zien dat dit niet zo maar even uit de losse hand is samen gesteld. Elk onderdeel is over nagedacht, op een minimale oppervlakte van het chassis is alles zodanig gerangschikt dat nauwelijks over bedrading gesproken kan worden. Alles heeft die plaats waar het ook hoort te staan. Dat moet dan ook wel op papier uitgedokterd zijn, onmogelijk om het anders zo verfijnd in elkaar te zetten. De energie is behoorlijk, een neonlamp bij de antenne gehouden lichte fel op, ook de radio,s vlak bij de antenne raakten overstuurd. Mijn radio een oude draagbare Philips, een L3X71T uit 1957 voldeed het beste op een afstand van een meter of tien met een uitzonderlijke hoge kwaliteit. Het is natuurlijk niet de bedoeling om zo,n maximum aan antenne energie uit te zenden dan is toegestaan. Toch maakte Gyula zich daar wat zorgen over dat tijdens deze avond misschien wat te veel vermogen gebruikt zal zijn. Ik sprak hem een paar dagen daarna en hij bracht het ter sprake. Ik antwoordde hem dat het zou kunnen en hij zich er nou geen zorgen over hoeft te maken. Wel was het mij opgevallen dat de volgende dag er drie klanten in de winkel waren om een mondorgel te kopen. Tegen sluitingtijd kwam er zelfs nog een pastoor langs met de vraag of ik eens naar zijn kerkorgel wilde kijken. Maar het kan natuurlijk toeval zijn dat deze mensen je gehoord hebben. Of dit het laatste product zal zijn van Gyula, dat denk ik niet. Middengolf is natuurlijk buiten de toegestane banden en toch ook minder interessant. Ombouw tot een 80 meter zender wordt al weer overwogen. Trouwens met wat ingrepen is deze zender eenvoudig om te schakelen naar een direct converter ontvanger! Met andere woorden we zullen in ons café nog veel ontwerpen van Gyula Kiss te zien en horen krijgen. Piet van Schagen Alkmaar.
17 4 Watt middengolf zender met ECL84 1400 1620 Kc ( 1200 1400 Kc ) D C B A 1 1w naar led 4 40w 5 L3 24w 12w 10w 20w Kern diam 40mm 35-180 uh 0.3mm koperdraad L1 osc spoel 7 6 ANT 4 3 2 1 33pF 66w 12w 175uH 1-2 -65w 2-3 12w 4-5 40w begin wikkeling Kern: GYK 008 470K OSC 1 3 3.3V 2K2 FRONT 1 2 3 ff 2 E(C)L84 3 26w 4 4 / 5 6p8 120p Tuning / Fijn tuning 2 1nF S 3-50p 1 96w 2 6vtt 175uH 1 2 3 4 5 10uF/350V 3 MG ZENDER 4 WATT 1.5mA 68pF 3-30pF 3x L1 39K2W 170V 22nF +3.3V 8 7 8V 220E 250E EC(L)84 6 220V 1 2 3 4 5 6 ff 22nF 2K7 5W 9 2 x 50uF/350V 4 1nF 20mA 1 2 180uH 240V 1N4007 45mA ff 6.3V ff 100pF 0V 3 25UH MOD 5 S1 Z 250mAT L2 22nF/630V Kern diam 32 mm 0.8 A 0.3mm koperdraad Voor ECL84- AE-29348 Title * Belastings weerstand of lampje tussen A en C alléén voor afregeling L3 op max output ( occilloscoop ) daarna weerstand verwijderen vervolgens A/B met C/D verbinden en L3 afregelen op +/-70% output 100E 3-30 pf 12K T1 1400-1620 Kc ( 1200-1400 Kc ) T2 L2 8E 4 * A 50E C B D 230V ~ led 6 7 1 2 3 4 P L3 4-8 m Ant Tuning unit Ontwerp : Gyula Kiss mg zender ECL84/PCL84 Number xxxxx Size B Date: 16-Oct-2009 Sheet of File: C:\ADVSCH\1_MGEC~1.SCH Drawn By: 6 Ant AARDE Revision ANT 500pF 0001 Gyula Kiss D C B A Gyula Kiss..
18 Er is weer QSL van het DQB en wel voor de volgende stations: NL-633, NL-7495, NL-9945, NL-12114 PA0AWP, PA0CBE, PA0FAN, PA0GMW, PA0JAD, PA0STN, PA0TVS, PA0ZAN PA1RQR, PA1VW PA2ABC, PA2JS, PA2JZ, PA2PF PA3BIU, PA3CBJ, PA3CBV,PA3CSL, PA3CVY, PA3CYE, PA3DYR, PA3EBR, PA3FMP,PA3FPA, PA3FUN, PA3FVQ, PA3GG, PA3GRE, PA3GVA, PA3GYG, PA3RGH PA5JD, PA5X, PA7JH, PA7MEM, PA7TWO PA9B PD0HZS, PD0JFX, PD0MER, PD0NQD, PD0STP PD1AJT, PD1JFB, PD1MOH, PD2AAL. PD2HBC, PD3SPY, PD5LWE, PD5WVE, PD9SW PE0JXA, PE0PJW, PE0TK, PE1BCU, PE1OAC, PE1PYP, PE1REA, PE1RZW, PE2B PH0VW, PH7PCF, PH7X PI4ALK, PA6LH De koffer begint weer wat voller te raken na 2 magere maanden bij het QSL bureau. Let op dat u de QSL goed op volgorde legt voor dat u het inlevert. Er komt een nieuwe QSL-Manager en die zal graag zien dat u uw QSL al hebt gesorteerd, scheelt heel veel werk. QSL is op te halen op de verenigingsavond of na telefonisch contact bij mij thuis. Bent U niet in de gelegenheid om de QSL te halen kan ik het desgewenst ook opsturen. 73 de Frits PD0FSB Tel:06-22328322 Walkman, of zomaar een verhaaltje. Ik en mijn XYL hebben besloten om nog eens een weekendje naar Parijs te gaan, wanneer is nog niet geheel duidelijk, maar het komt er wel van. Maar onze kennis van de Franse taal is zeer matig en uit ervaring weet ik dat het soms wel makkelijk is als je iets van de taal kent. Het opent vaak perspectieven, alhoewel het ene land er wat ontvankelijker voor is als het andere en met het boekje in de hand van Wat en Hoe in het.leer je een zinnetje uit het hoofd en men is gelijk in de veronderstelling dat je de taal spreekt. Daar krijg je het
19 alleen maar warm van. Maar volgens ons moest er nog ergens op de zolder een cursus van Teleac rondzwerven onder de titel Ça va? (hoe maakt u het)frans voor beginners, dus de zolder overhoop en ja hoor, daar kwam het tevoorschijn, de cursus kwam uit 1987. Een tekst- en werkboek en ook nog de nodige cassettebandjes om de uitspraak te bevorderen. Leuk natuurlijk maar niet meer in het bezit van een cassetterecorder of walkman. Die dingen zijn nog wel te koop, maar als je er omvraagt kijken ze je aan of je van een andere planeet komt. Toevallig waren we bij familie in Hoofddorp en wij vinden het leuk om kringloopwinkels af te lopen en nu was er net een snuffelmarkt in Vijfhuizen. Soms koop je iets voor een euro of zo en als je het na een jaar niet meer leuk vindt dan breng je het gewoon terug, eigenlijk heb je het dan geleast en heeft een ander er misschien weer plezier van. We gingen er vanuit niets te vinden, maar wat denk je wat, we vonden er eentje. Een Panasonic RQ-E11 nog in de doos en de inhoud nog in het plastic, volgens de verkoper bijna niet gebruikt en voor de som van 2,50 mocht ik hem meenemen, kreeg er ook nog een splinter nieuw cassettebandje bij. Aardig natuurlijk maar wat moet ik erop zetten als geen opneemapparatuur meer hebt Het ding doet het trouwens prima, de cassettes van de cursus deden het ook nog en het werkt op één batterijtje, wel 28 uur, volgens de gebruiksaanwijzing, of het met ons Frans goed komt weet ik niet!! Au revoir, Meeuwes, pd5mes Zaklamp Het is niet altijd zo evident een zaklamp te vinden wanneer er een probleem opduikt in de zekeringkast. Deze kleine schakeling kan dan daarbij een grote hulp zijn door het zorgen voor een helder lichtpunt in de kast. Het is tegelijk een noodverlichting bij eventueel uitvallen van de verliesstroom schakelaar. De voeding wordt geleverd door een beltransformator en bij het uitvallen van de stroom- door 4 NiCad cellen. Voor de prijs moet je het zeker niet laten, want dat bedraagt ongeveer 12 á 13 euro. Onderdelenlijst: BR1 B80C1000 C1 100 µf D1, 2, 3 en 4 1N4148 Led 1 & 2 LED High Luminosty, 20.000 mcd R1 15 kω R2 1k5 Ω R3 22 kω
20 R4 680 Ω R5 47 Ω S1 Deurschakelaar T1 BC557B Nicad 4 x 1,2 V 750 mah Veel succes Bron: ON4CAQ, Michel in t Amateurke.
21 HIER HAD UW ADVERTENTIE KUNNEN STAAN!