Seks & de wet Wat weet jij eigenlijk over seks?
Alles over seks Seks Jeugd en Seksualiteit www.jeugdenseksualiteit.be In Petto www.inpetto-jeugddienst.be Sensoa, alles over seks tel. 03 238 68 68 www.allesoverseks.be www.sensoa.be Ongewenst zwanger? Lees onze aparte folder Ongepland zwanger Kindermishandeling en seksueel misbruik tel. 1712 www.kindermishandeling.be tel. 116 000 (Child Focus) www.nupraatikerover.be & de wet Wat weet jij eigenlijk over seks? LUNA alle vragen over abortus www.abortus.be Jongeren Advies Centrum www.jac.be Awel, luistert naar kinderen en jongeren tel. 102 of www.awel.be Seks is vooral leuk, spannend en opwindend. Iets wat je zelf samen met je lief moet ontdekken, maar wist je dat de wet ook regels vastlegt over seks? Moeten je ouders weten dat je de pil pakt? Weet jij alles over veilig vrijen? Een uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Vanaf wanneer mag je een lief hebben? In de wet staat niets letterlijk over een lief hebben, maar tot je 18 jaar bent, hebben je ouders het ouderlijk gezag. Zij nemen beslissingen over jou zoals over je school, je vrijetijdsbesteding, waar en hoe laat je mag uitgaan en dus ook wie je mag ontmoeten. Je ouders moeten je recht op inspraak geven en naar je luisteren. Volgens de wet kunnen ze je dus niet verbieden om een lief te hebben. Vanaf welke leeftijd mag je samenwonen met iemand? Vanaf je 18 jaar beslis je dat zelf. Ben je nog geen 18 jaar en wil je met iemand samenwonen ouder dan 18, dan moeten je ouders je schriftelijke toestemming geven. Doen ze dat niet, dan beschouwt de wet dat als ontvoering. Geven ze wel toestemming, dan kunnen ze die wel opnieuw intrekken tot je 18 wordt. Mag je zelf kiezen met wie je trouwt? Volgens de Belgische wet moeten jongens en meisjes 18 jaar zijn om te kunnen trouwen. Enkel voor ernstige redenen, zoals een tienerzwangerschap, kan de jeugdrechtbank een uitzondering toestaan. Jullie moeten allebei vrijwillig instemmen om te trouwen. Niemand, ook niet je ouders of familie, kan je verplichten te trouwen met iemand die je niet wil. Je familie kan wel een mening hebben over je partnerkeuze, maar enkel jij beslist met wie je je leven wil delen. Je kan niet huwen met iemand die familie is in eerste, tweede of derde graad (vader/moeder, broer/ zus, grootvader/grootmoeder, neef/nicht of nonkel/ tante). Je moet vrijgezel, weduwe(naar) of gescheiden zijn om te kunnen trouwen.
Vanaf welke leeftijd mag je seks hebben? Het antwoord hierop klinkt formeel (dat is nu eenmaal zo met wetten), maar is zeer belangrijk. Om te beginnen kies je zelf wanneer je voor het eerst seks hebt. Niemand kan je daartoe dwingen. In het begin is seks vooral veel experimenteren en proberen en dat doe je best op je eigen tempo, als jij er klaar voor bent. Seks is een eigen keuze. Ben je zelf seksueel meerderjarig (16 jaar) dan mag je geen seks hebben met iemand die jonger is dan 16 jaar. Seks tussen twee seksueel minderjarigen (jonger dan 16 jaar) mag niet, ook al willen jullie dat allebei. Seks met iemand van 14 of 15 jaar wordt beschouwd als aanranding. De wet zegt dat je vanaf je 16 jaar seksueel meerderjarig bent en vanaf dan seks mag hebben als jij dat wil. Seksuele handelingen mogen nooit onder dwang of met geweld gebeuren. Iemand dwingen tot seks of met geweld verplichten is altijd strafbaar, hoe oud je ook bent. Ben je meerderjarig dan mag je met onderlinge toestemming seks hebben met iemand tussen 16 en 18 jaar.
Ben je dan strafbaar als je seks hebt voor je 16 jaar bent? De wet is duidelijk over die leeftijdsgrens. Stel dat je nog geen 16 jaar bent (je mag dus nog geen seks hebben), en iemand legt bij de politie klacht neer tegen je partner, dan is die partner in overtreding. Omgekeerd, als je vriend(in) nog geen 16 jaar is, dan ben jij in overtreding. In de praktijk kan een minderjarige niet vervolgd worden (de Strafwet richt zich tot meerderjarigen), maar je kan wel doorverwezen worden naar de jeugdrechtbank. De jeugdrechter kan je dan een maatregel opleggen. Mag een huisarts mijn ouders inlichten over mijn doktersbezoek? Ben je minderjarig, dan kan je altijd bij een (huis) arts terecht. Dat is je recht. Je kan vragen voor een onderzoek, anticonceptie, of een test voor seksueel overdraagbare aandoeningen. Een arts heeft medisch beroepsgeheim. Dat wil zeggen dat hij niemand iets mag vertellen over wat er tussen jullie besproken wordt: ook niet aan je ouders. Ga je op doktersbezoek, dan betaal je het consult en heb je recht op de terugbetaling via het ziekenfonds. Die terugbetalingen van de consultatie of een laboonderzoek zijn voor je ouders zichtbaar op het overzicht van alle terugbetalingen dat ze thuis ontvangen. Wil je dat de facturen niet bij je thuis aankomen, zeg dat dan tegen je arts. Met de derdebetalersregeling betaal je enkel het remgeld (enkele euro s) en wordt de huisarts door het ziekenfonds betaald. Op die manier wordt de consultatie niet zichtbaar voor je ouders.
Wanneer ben je klaar voor de eerste keer seks? Wanneer jij voor t eerst seks hebt, bepaal je zelf. Het is heel belangrijk dat jij er zelf klaar voor bent en er zin in hebt. Seks is een hele fijne ervaring dus moet die op het juiste moment plaatsvinden. Enkel jij beslist daarover. Laat je niet onder druk zetten. Niet door vrienden, niet door je lief. Het gaat om jouw lichaam en enkel jij beslist wat daarmee gebeurt. Neem je tijd, bereid je voor en praat erover met je lief. Niemand kan en mag je dwingen tot seks. Heb je er zelf zin in? Je lief ook? Hebben jullie er samen over nagedacht en het besproken? Dan kunnen jullie samen de stap zetten. Is iedereen zenuwachtig en onhandig de eerste keer? Het zou wat vreemd zijn als dat niet zo is! Ken jij iemand die vanaf de eerste keer kon fietsen of direct kampioen was in zijn sport? Seks moet je evengoed leren en vooral ontdekken. Samen met je lief. Het is absoluut normaal dat je onzeker of zelfs wat angstig bent de eerste keer. Daarom is het belangrijk dat je de allereerste keer seks hebt met iemand die je echt vertrouwt. Dan kan je samen praten en zelfs lachen met jullie ervaring. Als dat kan, merk je dat seks heel leuk kan zijn. Geen taboes, gewoon genieten. Samen vrijen is prettig als je tegen elkaar kan zeggen wat leuk is en wat niet, en telkens samen nieuwe dingen kan ontdekken.
Volgens de Belgische wetgeving ben je seksueel meerderjarig vanaf je 16 jaar. Daarvoor is seks verboden. Ook als je dat allebei wil
Welke voorbehoedsmiddelen kan je gebruiken? Het is belangrijk dat je van bij de eerste keer veilig vrijt. Bespreek dat ook samen met je lief, want veilig vrijen, vermijdt veel miserie. Gebruik voorbehoedsmiddelen om zwangerschap of ziektes te voorkomen. Het condoom is het enige voorbehoedsmiddel dat beschermt tegen zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen. Andere anticonceptiemiddelen zoals de pil, het spiraal, een hormonaal implantaat, de anticonceptiepleister of de vaginale ring bieden enkel bescherming tegen zwangerschap. Kan je thuis niet vrijuit praten over seks en voorbehoedsmiddelen? Een huisarts kan je advies geven over het voorbehoedsmiddel dat bij je past. Een arts is gebonden aan medisch beroepsgeheim, wat betekent dat je ouders niets hoeven te weten van je beslissing. Op www.allesoverseks.be en www.jeugdenseksualiteit.be vind je alle informatie over voorbehoedsmiddelen. Is de noodpil een goed voorbehoedsmiddel? De noodpil is GEEN voorbehoedsmiddel. Het is een noodoplossing als je geen voorbehoedsmiddel hebt gebruikt, of als er bij het gebruik iets is fout gelopen. De noodpil verkleint de kans op zwangerschap, maar sluit ze niet uit. Er bestaan twee soorten noodpillen die je (met en zonder doktersvoorschrift) koopt bij de apotheker. Het is belangrijk dat je de noodpil zo snel mogelijk inneemt. Hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat je toch zwanger bent. Wat als je ongewenst zwanger bent? Voor alle informatie over ongewenste zwangerschappen verwijzen we naar onze aparte folder Ongepland zwanger en naar www.allesoverseks.be.
Moet ik toestemming vragen aan mijn ouders om voorbehoedsmiddelen te gebruiken? Je hebt geen toestemming van je ouders nodig om voorbehoedsmiddelen te gebruiken. Condooms kan je vrij kopen in een apotheek of in de meeste supermarkten. Voor de meeste andere voorbehoedsmiddelen, heb je een voorschrift van de dokter nodig. Meisjes jonger dan 21 jaar, krijgen met een doktersvoorschrift en een SISkaart korting op voorbehoedsmiddelen. Voor vragen en informatie over voorbehoedsmiddelen kan je altijd terecht bij je huisarts of bij de organisaties op pagina 2 van deze folder. Wat is een soa? Een soa is een Seksueel Overdraagbare Aandoening. Het zijn infecties die je kan krijgen als je intiem seksueel contact hebt met iemand die besmet is. Sommige infecties kunnen ook doorgegeven worden via speeksel of bloed. De meeste soa s zijn te genezen, enkele zijn ongeneeslijk zoals hiv, maar ook hepatitis B, genitale wratten en herpes genitalis zijn virussen die lange tijd in het lichaam aanwezig blijven. De meest voorkomende soa s in België zijn genitale wratten, herpes genitalis, chlamydia, gonorroe en syfilis. Het condoom is het enige voorbehoedsmiddel dat je tegen de meeste soa s beschermt. Heb je onveilig gevreeën? Aarzel dan niet om je te laten testen bij je huisarts. Een aantal soa s toont geen symptomen of de symptomen laten enkele jaren op zich wachten. Op www.allesoverseks.be en www.jeugdenseksualiteit.be vind je alle informatie over veilig vrijen.
Wanneer spreek je over aanranding of verkrachting? Niemand mag je dwingen tot seks. Nooit en op geen enkele manier. Aanranding betekent dat iemand je tegen je zin aanraakt, betast of uitkleedt. Je mag ook niet door iemand gedwongen worden om toe te kijken bij seksuele handelingen, zoals kijken naar iemand die zich masturbeert. Seksuele beelden of foto s moeten bekijken onder dwang, is ook een vorm van misbruik. Verkrachting is wanneer iemand je lichaam binnendringt tegen je wil, met geweld, onder bedreiging van geweld of door chantage. Binnendringen gaat niet alleen over de penis, maar ook over vingers of voorwerpen in de anus, vagina of de mond. Je kan deze situaties ook omdraaien: als jij iemand dwingt tot seksuele handelingen, al dan niet met geweld, of met psychologische druk, dan bega je een misdrijf! Weet je zeker dat het voor de ander ok is om seks met je te hebben? Wat is incest? Incest is de wettelijke bepaling voor seksuele handelingen tussen naaste familieleden. Bloedverwanten, gezinsleden in een nieuw samengesteld gezin en personen die mee zorg dragen voor minderjarigen (pleegouders of stiefouders) mogen geen seksuele handelingen stellen met minderjarige (klein)kinderen, (stief/half)broer of -zus. Incest gaat over seksuele handelingen, betasten, zoenen, enzovoort.
Wat doe je bij seksueel misbruik of mishandeling? Is machtsmisbruik ook een vorm van aanranding? Ben je zelf slachtoffer van seksueel misbruik of incest, of ken je iemand die het meemaakt, dan moet je hulp zoeken. Seksueel misbruik is strafbaar en moet gestopt worden. Stap in de eerste plaats naar een hulpverlener om je verhaal te vertellen en om je eventueel medisch of psychologisch te verzorgen. Samen kan je dan bekijken welke stappen je moet ondernemen. Op pagina 2 van deze folder vind je meer informatie over waar je misbruik kan melden. Of raadpleeg onze aparte informatiefolder Mishandeling en seksueel misbruik. Er moet niet altijd sprake zijn van geweld om te kunnen spreken van dwang: als iemand je vanuit zijn machtspositie bedreigt of manipuleert, zodat je bang bent om neen te zeggen, gaat het om dwang. Sommige mensen dwingen anderen tot seksuele handelingen door bijvoorbeeld misbruik te maken van hun positie, macht of kracht. Dat is verboden in alle omstandigheden: zowel buiten als binnen het huwelijk, in hulpverleningssituaties, op school, tijdens stages of werk. Leeftijd doet er niet toe, en het maakt ook niet uit of je de persoon in kwestie kent of niet kent. Seks is in alle omstandigheden dus ook in een relatie alleen toegestaan als je dat zelf wil. Ook als je wil zoenen en strelen, mag de andere er niet van uitgaan dat je dus ook seks wil.
Wat is seksuele intimidatie? Als iemand tegen jouw wil telkens weer bepaalde seksueel getinte opmerkingen maakt of je aanraakt waar jij dat niet wil, is dat ongewenst seksueel gedrag. De eerste stap is zeer duidelijk zeggen dat je niet akkoord gaat met dat gedrag of die opmerkingen. Laat duidelijk aanvoelen dat hij of zij een grens overschrijdt. Houdt het niet op, dan stap je naar de vertrouwenspersoon in je bedrijf of school. Je vindt de naam van die persoon in het school- of arbeidsreglement. Je kan terugvallen op de antipestwet, die bescherming biedt tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op school en op het werk. Onderneemt de vertrouwenspersoon niets of niet voldoende, dan kan je klacht indienen bij je diensthoofd, de directie of indien nodig bij de politie. Is porno verboden? Pornografie is niet verboden, zolang niemand verplicht wordt ernaar te kijken. Op pornografische films of foto s mogen geen minderjarigen afgebeeld worden en niemand mag zonder zijn of haar toestemming in beeld gebracht worden. Pornokijken is toegelaten vanaf 16 jaar. Mag je seks hebben op een openbare plek? Sommigen vinden het spannend om stiekem of zelfs niet helemaal stiekem seks te hebben op openbare plekken. Als je seks hebt op een plek waar andere mensen je kunnen zien, kan je gestraft worden voor openbare zedenschennis.
Jongerengids.be is de snelste weg naar alle informatie voor jongeren. Je vindt er een antwoord op al je vragen. Stap eens binnen bij het JIP! In een Jongereninformatiepunt in je buurt kan je informatie opzoeken in folders of op het internet, maar je kan er ook terecht voor een gesprek. De JIP-medewerkers helpen je met je vragen en zoeken samen een oplossing voor je probleem. Binnenstappen in een JIP is helemaal gratis. Op zoek naar het JIP in je buurt? www.jips.be Najaar 2012 V.U.: Marjolein Haan, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel