Orthopedie De Ilizarov Fixateur en de Taylor Spatial Frame Technieken voor standscorrecties en verlengingen van armen en benen Inleiding Binnenkort ondergaat u een behandeling waarbij gebruik wordt gemaakt van de Ilizarov techniek of de Taylor Spatial Frame. Uw arts bespreekt met u welke techniek bij u gebruikt gaat worden. In deze informatie leest u over beide technieken, de behandeling en nabehandeling. Ilizarov techniek (techniek 1) De Ilizarov techniek is een operatietechniek waarbij met een uitwendig frame, de Ilizarov fixatuur, standscorrecties en verlengingen van botten gedaan kunnen worden. Het frame is tijdens de tweede wereldoorlog ontworpen door de Russische orthopeed G.A. Ilizarov. Het frame bestaat uit een aantal ringen van metaal of kunststof, die onderling verbonden zijn door metalen draadstaven. Deze ringen worden rond het ledemaat aangebracht. Het frame dat helemaal buiten het lichaam is opgebouwd, wordt met 1,5 mm dunne pennen en schroeven aan het bot vastgezet. Een aantal van deze pennen worden tussen de bogen gespannen zoals de spaken in een fietswiel. De verdere onderlinge verbindingen die nodig zijn hangen af van het doel van de ingreep. Figuur 1. De Ilizarov fixatuur 1
Taylor Spatial Frame (techniek 2) Het Taylor Spatial Frame (TSF) is een verdere ontwikkeling op de klassieke Ilizarov techniek. Het frame wordt ook in het bot vastgezet met dunne pennen en schroeven. Het belangrijkste verschil zit in de verbinding tussen de twee ringen. De ringen zijn met elkaar verbonden via zes struts. Deze struts krijgen allemaal een kleur en kunnen onafhankelijk van elkaar bewegen. U kunt het vergelijken met de beweeglijkheid van een vluchtsimulator, die piloten gebruiken voor training. Door de beweeglijkheid is het mogelijk om correcties uit te voeren. U krijgt na de ingreep een persoonlijk schema van uw behandelaar. Hierop staat precies welke strut u wanneer moet draaien. Het doel van de ingreep Figuur 2. Taylor Spatial Frame Met het frame kan: een ledemaat zeer stevig verankerd worden, zodat genezing van een botbreuk optreedt. een ledemaat in alle richtingen worden gecorrigeerd (binnen bepaalde grenzen), terwijl de stand optimaal gecontroleerd is. een zodanige stevigheid bereikt worden zodat vrijwel direct volledig belast mag worden. nieuwe fragmenten bot en weefsel aan laten groeien, zodat defecten van bot en weefsel kunnen herstellen en ledematen recht gemaakt of verlengd kunnen worden. Waarvoor kunnen de technieken gebruikt worden? De technieken kunnen gebruikt worden voor: beenverlengingen; herstel van grote botdefecten (bijvoorbeeld na een botbreuk, een infectie of door vroegere operaties); standsafwijkingen of draaifouten; (slecht genezende) botbreuken; vastzetten van sommige gewrichten; correctie van ernstige aangeboren misvormingen van gewrichten (bijvoorbeeld voetmisvormingen). 2
Voorbereiding op de operatie De operatie Preoperatief spreekuur Ongeveer drie maanden voor de operatie krijgt u door het opnamebureau Orthopedie een vragenlijst toegestuurd over uw gezondheid en thuissituatie. U krijgt ook een oproep voor het preoperatief spreekuur van de verpleging en de anesthesie. Dit preoperatief spreekuur zal ongeveer drie uren in beslag nemen. Tijdens het spreekuur kunt u met de verpleegkundige zaken bespreken die voor en na de opname van belang zijn. Aansluitend aan het bezoek aan de verpleegkundige wordt u gezien door de anesthesist. De anesthesist bespreekt met u de vorm van verdovingstechniek en doet lichamelijk onderzoek. Er wordt onder meer bloedonderzoek verricht en er wordt eventueel een hartfilmpje (E.C.G.) en een longfoto gemaakt. Dit is nodig om u lichamelijk zo goed mogelijk op de operatie voor te bereiden en de kans op problemen zo klein mogelijk te maken. Wanneer aanvullend onderzoek door bijvoorbeeld de internist, de longarts of de cardioloog nodig is, krijgt u daar een verwijzing voor mee. In dat geval kunt u niet direct goedgekeurd worden voor de operatie, maar kan de planning pas plaatsvinden na toestemming door het betreffende specialisme. Na het spreekuur kunt u weer naar huis in afwachting van de opname. Wanneer u op het preoperatief spreekuur bent geweest, wordt u binnen drie maanden opgeroepen voor de operatie. Verdoving/anesthesie De operatie vindt meestal plaats onder algehele narcose. In sommige gevallen wordt plaatselijke verdoving toegepast. Plaatselijke verdoving kan worden gecombineerd met een slaapmiddel, waardoor u weinig tot niets van de operatie merkt. U moet een aantal uren, afhankelijk van het tijdstip waarop de operatie plaatsvindt, nuchter blijven. Dit houdt in dat u vanaf een bepaalde tijd niet mag eten en drinken. Dit hoort u een dag voor de operatie van de anesthesist of verpleegkundige. U wordt in bed naar de operatiekamer gebracht. Als het om een kind gaat mag één van de ouders mee tot en met het moment dat het kind anesthesie gegeven wordt (anesthesie = verdoving). Vlak voor de operatie brengt de anesthesist een infuus in. Via dit infuus krijgt u een antibioticum toegediend om de kans op infectie te verkleinen. De ingreep zelf duurt minimaal anderhalf uur. Na de operatie Na de operatie gaat u naar de uitslaapruimte waar uw lichamelijke toestand tijdens de eerste uren wordt bewaakt. U kunt door de narcose misselijkheid zijn. Wanneer dit zo is krijgt u hiervoor medicijnen. Als u goed wakker bent gaat u terug naar de verpleegafdeling. Verzorging van de wonden De verzorging van de wonden begint de dag na de operatie. Van de verpleegkundige krijgt u instructies over de verzorging van de wonden. Deze zijn zeer belangrijk! Na de wondgenezing kunt u de insteekopeningen van de pennen onder de douche spoelen. Bij veel vochtverlies rond de insteekopeningen moet het vaker plaatsvinden. Het frame aandraaien De correctie start bij de Ilizarov techniek meestal 5 dagen na de operatie. In het geval van beenverlenging, wordt de fixateur dagelijks 3 à 4 keer 0,25 mm aangedraaid. Dit aandraaien gebeurt 3
Ontslag door een kliksysteem of met gewone steeksleutels nummer 10. Hoe dit in zijn werk gaat leert u tijdens de opname. Als u een Taylor Spatial Frame gekregen heeft dan krijgt u tijdens uw opname een persoonlijk draaischema. Hierover krijgt u tijdens uw opname uitleg. Fysiotherapie Fysiotherapie vormt een belangrijk onderdeel van de behandeling en zal al op de eerste dag na de operatie beginnen. Het is heel belangrijk dat de gewrichten geoefend worden zodat geen verstijving optreedt. U leert lopen, meestal met krukken. Het is verstandig zelf krukken te hebben. U kunt ze lenen bij de uitleencentra van de thuiszorg. Kleding Bij een operatie aan de benen kunt u of een korte broek dragen met ruime pijpen, een rok aantrekken of van een lange broek de broekspijp openknippen via de naad. Eventueel kunt u de pijp sluiten met klittenband. Schoenen Bij operaties aan het onderbeen zijn laagzittende sportschoenen met veters en klittenband vaak handig. Wanneer het frame uitgebouwd wordt tot de enkel en de voet, is het dragen van schoenen niet mogelijk. In dat geval krijgt u in het ziekenhuis een speciale zool aangemeten, die aan het frame bevestigd kan worden. De opname varieert van 3 tot 5 dagen. U kunt met ontslag als u geen koorts of lekkende wonden heeft, u voldoende zelfredzaam bent en het aandraaien en de verzorging van het frame goed kent. Als u met ontslag gaat, krijgt u het volgende mee: Recept voor pijnstillers. Verwijzing voor fysiotherapie. Het is aan te raden om al tijdens het verblijf in het ziekenhuis een (vervolg)afspraak bij de fysiotherapeut te maken. U kunt dan in de meeste gevallen zo snel mogelijk na ontslag bij de fysiotherapeut terecht. Voorschriften voor verzorging van de insteekopeningen van het frame. Recepten voor de benodigdheden voor de verzorging van de insteekopeningen. Tips voor thuis Een goede hygiëne is van groot belang. Drie dagen nadat de wond dicht/droog is, mag u weer douchen. Bescherm het behandelde lichaamsdeel (arm of been) tegen zonlicht. Draai s nachts een handdoek of een beschermhoes rond het frame om uzelf en/of uw partner niet te verwonden met de uitstekende delen. Autorijden: o is niet mogelijk bij een ingreep aan het bovenbeen; o bij andere ingrepen zal de arts dit met u bespreken. Nabehandeling De gehele (na)behandeling duurt lang! Deze duurt minimaal 3 maanden. Per centimeter verlenging moet het frame ongeveer 6 tot 8 weken blijven zitten. Tijdens deze nabehandeling moet u er rekening mee houden dat: 4
u om de 7 dagen op de polikliniek komt voor controle; er regelmatig röntgenfoto s nodig zijn om de stand en het aangroeien van het bot te controleren; tijdens de controles regelmatig technische aanpassingen aan het frame moeten gebeuren. Complicaties Tot slot Ondanks alle zorg die besteed wordt aan de operatie, kunnen er soms toch complicaties optreden zoals: Bloedvat- of zenuwbeschadiging. Pijn of wondinfectie bij de pennen. Soms is het geven van antibiotica voldoende om de infectie te bestrijden. Helpt dit niet, dan moet de infectie operatief behandeld worden, waarbij soms de pen verwijderd moet worden. Standsafwijkingen. De stand van het been of de arm kan anders worden dan gepland. In veel gevallen kan de standsafwijking verholpen worden door het frame bij te stellen op de polikliniek. In een aantal gevallen kan dit alleen operatief verholpen worden. Afnemen van beweeglijkheid van de gewrichten. Als dit het geval is moet de behandeling of verlenging meestal gestaakt worden en de oefentherapie opgevoerd worden. In sommige gevallen is opname nodig om zeer intensief te kunnen oefenen. De zenuw wordt ook uitgerekt tijdens de behandeling, dit kan irritatie geven. Daardoor kan de gewenste verlenging of standscorrectie niet worden bereikt. Een aantal patiënten kan de langdurige behandeling niet volhouden door de psychische belasting die het met zich meebrengt. Soms kan hulp van een psycholoog wenselijk zijn. In een aantal gevallen is het nodig de behandeling vroegtijdig te staken. In de volgende gevallen moet u contact opnemen met de behandelend arts: als er problemen zijn met het aandraaien van het frame; als er roodheid, pijn, zwelling of etterig vochtverlies optreedt rond de pennen; als u koorts krijgt. Mocht u na het lezen van deze folder nog vragen hebben, dan kunt u deze stellen aan uw arts, de verpleegkundig specialist of een verpleegkundige tijdens het preoperatief spreekuur/opname. Wanneer u informatie wilt over de gang van zaken rond de opname kunt u het telefonisch spreekuur bellen van de opname-coördinatoren (planbureau). Hier kunt u tussen 9.30 en 10.30 uur met uw vragen terecht. Telefoonnummer: (050) 361 17 54. VLC157-1703/maart 2017 5