HET VLAAMS SECUNDAIR ONDERWIJS: TOEKOMST-BESTENDIG? Dirk Van Damme OECD/EDU twitter @VanDammeEDU
Het Vlaamse secundair onderwijs: toekomstbestendig? Wat bedoelen we met toekomstbestendig: Efficiëntie: worden de maatschappelijke doelen tegen redelijke kostprijs gerealiseerd? Kwaliteit: zijn de leerresultaten kwalitatief goed? Gelijke kansen: hebben leerlingen onafhankelijk van sociale herkomst toegang tot die kwaliteit? Effectiviteit: zijn de maatschappelijke outcomes aan de maat? 2
EFFICIËNTIE: GOEDE OUTPUT TEGEN REDELIJKE KOST 3
United States Ireland Israel New Zealand Estonia Flemish com. (Belgium) Latvia France Sweden Finland Average Netherlands Chile Austria Norway England (UK) Brazil Portugal Luxembourg Efficiëntie van het secundair onderwijs is goed (completion rate): 73% haalt het SO diploma binnen de vooropgestelde duur Outcomes for students who entered upper secondary education, by duration (2015) Graduated from any upper secondary programme Still in education Not graduated and not enrolled 100% By theoretical duration 80% 60% 40% 20% 0% 4
New Zealand Estonia Flemish com. (Belgium) Latvia Sweden Finland Average Netherlands Chile Austria Norway England (UK) Brazil Portugal Luxembourg En met twee extra jaren stijgt dit naar 88% Outcomes for students who entered upper secondary education, by duration (2015) Graduated from any upper secondary programme Still in education Not graduated and not enrolled 100% By theoretical duration plus two years 80% 60% 40% 20% 0% 5
Voor migrantenlln en lln met laaggeschoolde ouders daalt slaagpercentage binnen normale duur naar 63% Completion rate of upper secondary education by parents' educational background and students' immigrant status (2015) Below upper secondary (ISCED 0-2) Upper secondary or post-secondary non-tertiary (ISCED 3-4) Tertiary (ISCED 5-8) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Israel United States Netherlands France Flemish com. (Belgium) Finland Sweden Norway 6
Ireland Israel Estonia Flemish com. (Belgium) Finland New Zealand Norway Sweden Average France Latvia Netherlands Luxembourg Chile Austria Brazil Portugal Korea Japan Slovak Republic Poland Lithuania Greece Average Hungary Spain Mexico En slagen binnen de normale duur is moeilijker voor TSO/BSO dan voor ASO Completion rate of upper secondary education by programme orientation (2015) True cohort Completion for general programmes by the theoretical duration Cross cohort Cross-cohort completion for general programmes 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Completion for vocational programmes by the theoretical duration Cross-cohort completion for vocational programmes 7
Slovak Republic Turkey Greece Spain Ireland England (UK) France Northern Ireland (UK) Finland Jakarta (Indonesia) New Zealand Lithuania EU22 average OECD average Australia Poland Chile Israel Estonia Italy Czech Republic Slovenia Korea Sweden Canada Netherlands Norway Austria Germany Denmark United States Singapore Russian Federation Flanders (Belgium) Japan VL heeft niet veel NEET, maar low-skilled jongeren hebben wel risico s PIAAC, 2012-15 % Level 1 or below Level 2 Level 3 Level 4 or 5 60 50 40 30 20 10 0 8
Turkey Israel United Kingdom Latvia Portugal Mexico Iceland Chile Denmark Poland Hungary OECD average Belgium Sweden Korea Japan Australia EU22 average Czech Republic Slovak Republic Canada France Norway Finland Germany Luxembourg Italy Netherlands United States Estonia Slovenia Ireland Spain Switzerland In reële termen is financiering leerplichtonderwijs per leerling gestegen sinds 2010 Index of change in expenditure per student by educational institutions for all services (current prices) and number of students (2010 to 2014) Change in expenditure Change in the number of students 150 140 130 120 110 100 90 80 9
Argentina Colombia Portugal Israel Mexico Belgium South Africa Turkey Luxembourg Japan Switzerland Spain Germany Russian Federation Lithuania Costa Rica Italy France United States Hungary Canada Norway Netherlands OECD average Ireland Denmark Poland Slovenia Indonesia EU22 average United Kingdom Korea Austria Australia Brazil Latvia Estonia Iceland Sweden Slovak Republic Finland Czech Republic Een erg groot deel van onderwijsuitgaven gaan naar salarissen: 89% in secundair onderwijs Composition of current expenditure in public educational institutions at the secondary level (2014) Compensation of teachers Compensation of all staff (if breakdown not available) Compensation of non-teaching staff Other current expenditure 100% 80% 60% 40% 20% 0% 10
Luxembourg Switzerland Germany Denmark Spain Australia Netherlands United States Canada Norway Flemish com. (Belgium) Finland Sweden Austria French com. (Belgium) Portugal OECD average France EU22 average Ireland Italy Japan New Zealand Korea Scotland (UK) Turkey Slovenia Mexico England (UK) Israel Greece Chile Costa Rica Czech Republic Estonia Lithuania Colombia Poland Hungary Brazil Slovak Republic Latvia Thousands Vlaanderen verloont zijn leraren relatief goed, maar met weinig differentiatie in loopbaan Lower secondary teachers statutory salaries at different points in teachers' careers (2015) Starting salary/minimum qualifications Salary at top of scale/maximum qualifications Salary after 15 years of experience/typical qualifications Equivalent USD converted using PPPs 140 120 100 80 60 40 20 0 11
Luxembourg Switzerland Austria Flemish com. (Belgium) Germany French com. (Belgium) Denmark Finland Norway Slovenia Australia Spain Netherlands Ireland Portugal Canada United States Japan Korea Italy Greece Israel Poland France Hungary Estonia Czech Republic Slovak Republic Turkey Chile Latvia Mexico USD, Thousands Loonkost per leerling is in VL vrij hoog, vooral gedreven door klasgrootte, goede lonen en lage onderwijstijd Contribution of various factors to salary cost of teachers per student in public institutions, lower secondary education (2015) Contribution of estimated class size Contribution of teaching time Contribution of instruction time Contribution of teachers' salary 4 3 2 1 0-1 - 2-3 - 4 12
Costa Rica Colombia Chile Switzerland Mexico United States Scotland (UK) New Zealand England (UK) Australia Denmark Germany Netherlands Canada Luxembourg Ireland Spain OECD average Israel Latvia French com. (Belgium) Norway France Slovak Republic Slovenia Estonia Czech Republic Italy Lithuania Japan Hungary Austria Portugal Finland Flemish com. (Belgium) Korea Greece Turkey Poland Russian Federation Onderwijstijd is in VL relatief laag en gedaald sinds 2000 Number of teaching hours per year in general lower secondary public education (2000, 2005 and 2015) Hours per year 2015 2005 2000 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 13
KWALITEIT EN GELIJKE KANSEN 14
De kwaliteit van het Vlaamse onderwijs, gemeten met PISA, is hoog PISA meet de leerresultaten bij 15-jarigen in lezen, wiskunde en wetenschappen Vlaanderen scoort systematisch bij de mondiale subtop, bij de top in Europa Iets beter voor wiskunde dan voor lezen en wetenschappen Hoog aantal top-performers Verschil wordt gemaakt door leerlingen uit bovenste helft sociaal-economische-culturele achtergrond 15
Vlaanderen behoort met gemiddelde PISA-resultaten tot internationale subtop en Europese top 16
Shanghai-China Singapore Chinese Taipei Hong Kong-China Korea Flanders Liechtenstein Macao-China Japan Switzerland Belgium Netherlands Germany Poland Canada Finland New Zealand Australia Estonia Austria Slovenia Viet Nam France Czech Republic OECD average United Kingdom Luxembourg Iceland Slovak Republic Ireland Portugal Denmark Italy Norway Israel Hungary United States Lithuania Sweden Spain Latvia Russian Federation Croatia Turkey Serbia Bulgaria Greece United Arab Emirates Romania Thailand Qatar Chile Uruguay Malaysia Montenegro Kazakhstan Albania Tunisia Brazil Mexico Peru Costa Rica Jordan Colombia Indonesia Argentina Percentage top-performers in wiskunde PISA, 2015 % 60 50 40 30 25 20 10 0 17
PISA 2015 scores wetenschappen per kwartiel ESCS Flemish Community French Community Belgium Netherlands OECD 600 Flemish Community 550 500 450 Netherlands OECD Belgium French Community 400 Q1 Q2 Q3 Q4 ESCS 18
Toch ook zorgwekkende aspecten in Vlaamse PISA-resultaten Licht dalende tendens, vooral te merken aan de top van de verdeling 19
Evolutie PISA-scores wiskunde 2006-15 Mathematics Mean score 5th 10th 25th 75th 90th 95th 700 650 600 550 500 450 400 350 300 2006 2009 2012 2015 20
Toch ook zorgwekkende aspecten in Vlaamse PISA-resultaten Licht dalende tendens, vooral te merken aan de top van de verdeling Te grote spreiding van PISA-resultaten per school, met vooral aan onderkant verdeling een lange staart van laag-presterende scholen 21
Spreiding scholen veel te groot, met lange staart onderkant 22
Vlaanderen slaagt er moeilijk in excellentie met gelijke kansen te verzoenen 23
France Hungary Luxembourg Bulgaria Belgium Czech Republic Slovak Republic Germany Switzerland Flanders Spain Austria Portugal Poland OECD average Malta Ireland Greece Romania Slovenia Italy Finland Netherlands Sweden Moldova Lithuania Denmark Norway United Kingdom Estonia Latvia Iceland Lln uit laagste kwartiel ESCS hebben meer dan 3 maal zoveel kans om in Level 2 of lager te scoren in wetenschappen dan lln uit drie hoogste kwartielen Odds ratio 4,0 3,8 3,8 Increased likelihood of students in the bottom quarter of ESCS scoring below Level 2 in science, relative to non-disadvantaged students (3 other quarters of ESCS) 3,5 3,0 2,5 3,5 3,4 3,4 3,3 3,2 3,2 3,1 3,1 2,9 2,9 2,8 2,8 2,8 2,8 2,8 2,7 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 2,0 1,7 1,5 1,0 24
Toch ook zorgwekkende aspecten in Vlaamse PISA-resultaten Licht dalende tendens, vooral te merken aan de top van de verdeling Te grote spreiding van PISA-resultaten per school, met vooral aan onderkant verdeling een lange staart van laag-presterende scholen Vlaanderen kent vrije schoolkeuze, maar de onderwijsmarkt is reputatie-, niet kwaliteitsgedreven, met sterke segregatie tot gevolg 25
Determinanten van schoolkeuze (PISA, 2015) Belgium (Fl. Comm.) Germany OECD average Distance 100 Safety 80 Reputation 91,2 60 93,5 Achievement 67,0 52,8 40 20 93,0 Curricula 0 Climate 90,0 18,9 19,5 14,7 24,7 Religion Tuition/Cost Pedagogy Family 26
Toch ook zorgwekkende aspecten in Vlaamse PISA-resultaten Licht dalende tendens, vooral te merken aan de top van de verdeling Te grote spreiding van PISA-resultaten per school, met vooral aan onderkant verdeling een lange staart van laag-presterende scholen Vlaanderen kent vrije schoolkeuze, maar de onderwijsmarkt is reputatie-, niet kwaliteitsgedreven Achievement motivation bij 15-jarigen bij laagste van alle landen: lage motivatie om uitstekend te presteren 27
Flemish Comm German Comm Finland Netherlands Japan Switzerland Belgium Germany Austria France French Comm Slovenia Denmark Luxembourg Italy Poland Spain Hungary Norway Latvia Estonia Greece Czech Republic Slovak Republic Sweden Iceland Portugal Korea Canada Mexico Chile Turkey New Zealand Australia Ireland United Kingdom Israel United States Achievement motivation PISA, 2015 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0-0,2-0,4-0,6 Index of achievement motivation (left axis) I want to be the best, whatever I do (right axis) I want top grades in most or all of my courses (right axis) 120 110 100 90 80 70 60 50 40-0,8 30 28
EFFECTIVITEIT 29
Sociale effectiviteit Het secundair onderwijs is de fase in de educatieve loopbaan van een persoon waar de sociale ongeijkheid (impact sociale achtergrond op leerresultaten) het hoogste is 30
Gap in literacy performance between adults with and without tertiary-educated parents 31
Sociale effectiviteit Het secundair onderwijs is de fase in de educatieve loopbaan van een persoon waar de sociale ongeijkheid (impact sociale achtergrond op leerresultaten) het hoogste is Voor zij die niet doorstromen naar het hoger onderwijs of uitstromen met een goede beroepsopleiding is de kans op werk eerder laag 32
Japan Finland Netherlands Sweden Australia Norway Flanders (Belgium) England (UK) England/N. United States Czech Republic OECD average Poland Canada Northern Ireland Austria Germany Ireland France Denmark Estonia Slovak Republic Korea Russian Federation Spain Italy 40 35 30 25 20 15 10 5 Skills-equivalent van laag- en middengeschoolden relatief slecht Proportion of 25-64 year-olds scoring at PIAAC numeracy level 4 and 5, by educational attainment of the population (2012) Below upper secondary education Upper secondary or post-secondary non-tertiary education Tertiary education 0 33
Lithuania Iceland Netherlands Luxembourg Switzerland Argentina Austria Poland Russian Federation Latvia Germany United Kingdom Belgium Norway Sweden Israel New Zealand Brazil France Japan Canada Chile Australia United States Ireland Indonesia OECD average Denmark Hungary EU22 average Portugal Colombia Slovenia Estonia Costa Rica Finland Mexico South Africa Czech Republic Slovak Republic Spain Korea Turkey Greece Italy Saudi Arabia Kans op werk met geen of enkel algemeen secundair onderwijsdiploma is relatief laag Employment rates of 25-34 year-olds, by educational attainment and programme orientation (2016) % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Below upper secondary Vocational General or no distinction Tertiary 34
BELEID 35
Uitdagingen voor beleid en praktijk Modernisering secundair onderwijs: evenwichtig compromis dat al erg moeilijk te implementeren zal zijn Rationalisatie aanbod Eindtermen: leiden we voor de juiste inhoudelijke doelen op? Balans kennis vs competenties Lerarenopleiding en -loopbanen Taal ( basisgeletterdheid ): fundamenteel en verwaarloosd 36
Dank! dirk.vandamme@oecd.org www.oecd.org/edu twitter @VanDammeEDU 37