Patiënteninformatie Muziektherapie na beroerte Informatie voor patiënt en familie 1234567890-terTER_
Inhoudsopgave Pagina Wat is een beroerte? 4 Wat kan muziektherapie voor u (of uw naaste) betekenen? 5 Hoe weten we dat muziek luisteren helpt? 5 Hoe pakken we dat aan? 5 Muziek helpt na beroerte* 7 Tot slot 11 3
Muziektherapie na beroerte Informatie voor patiënt en familie. U krijgt deze folder, omdat u (of uw naaste) bent (is) getroffen door een beroerte en opgenomen bent op de afdeling Neurologie. Eén van de behandelmogelijkheden na beroerte is muziektherapie. We willen u graag uitleggen hoe dit gaat, wat het belang is en wat u zelf kunt doen. Wat is een beroerte? Een beroerte is de verzamelnaam voor een herseninfarct en een hersenbloeding. Bij 80 procent van de beroertes gaat het om een herseninfarct; in 20 procent om een hersenbloeding. Een beroerte is hoe dan ook een ingrijpende gebeurtenis met grote gevolgen. Niet alleen voor de patiënt zelf, maar ook voor de partner, kinderen en naaste familie. Ieder jaar krijgen in ons land ongeveer 41.000 mensen voor de eerste keer een beroerte. Dat zijn meer dan 100 personen per dag. Het betreft bijna evenveel mannen als vrouwen. Uw hersenen zijn het regelcentrum van uw lichaam. Als daar iets fout gaat heeft dit grote gevolgen. Een probleem met spreken, een verlamde arm of een scheve mond bijvoorbeeld. Dit zijn herkenbare en zichtbare gevolgen. U kunt meer lezen over beroerte in de folder Wat is een beroerte? van de Hartstichting. Deze folder is beschikbaar op zowel afdeling Neurologie/B26 beschikbaar als op www.hartstichting.nl. 4
Wat kan muziektherapie voor u (of uw naaste) betekenen? Wie herstelt van een beroerte heeft er baat bij om twee maanden lang dagelijks twee uur naar zijn of haar favoriete muziek te luisteren. Patiënten die na een beroerte enkele uren per dag naar hun lievelingsmuziek luisteren, herstellen beter dan mensen die dit niet doen. Luisteren is ook mogelijk als iemand vrij ernstig ziek is en kost weinig energie. Het spreken (verbaal geheugen) en de concentratie gaan door luisteren naar muziek vooruit. Ook hebben mensen die dagelijks naar hun lievelingsmuziek luisteren minder vaak last van depressies of verwardheid. Hoe weten we dat muziek luisteren helpt? Dat blijkt uit Fins onderzoek dat in 2008 is gedaan onder mensen die kort geleden een beroerte hadden gehad. Eén groep moest elke dag een paar uur naar zijn favoriete muziek luisteren, een andere groep naar luisterverhalen. Een derde groep kreeg geen van deze opdrachten en bracht veel tijd door met nietsdoen. Na drie maanden was de eerste groep veel verder in het herstel dan de andere groepen. Het is nog niet duidelijk waarom muziek zo goed lijkt te werken. Het kan zijn dat muziek de beschadigde hersencircuits stimuleert, maar het kan ook zijn dat het een onbeschadigd deel van de hersenen activeert om taken van de beschadigde delen over te nemen. Hoe dan ook: muziek helpt! Via bijgaand artikel (pagina 6) lichten we u dat meer uitgebreid toe. Hoe pakken we dat aan? Op dit moment hebben we in het ziekenhuis dankzij een gift van de Rotaryclub Huizen de mogelijkheid om u (of uw naaste) gratis een mp3-muziekspeler aan te bieden. De bedoeling is deze te voorzien van uw favoriete muziek. Op de speler staan als voorbeeld enkele nummers. We verwachten dat er wel (een jonger) iemand in de familie is die de speler verder kan vullen met de door u gewenste muziek. 5
Daarvoor heeft u een gewone computer nodig, enkele muziek-cd s of toegang tot internet. Het maakt niet uit of het André Hazes is of Bach, koormuziek of piano. Als het opladen niet lukt, laat het dan even aan de verpleegkundige weten. Naar muziek luisteren op zaal, gaat via een koptelefoon zodat andere patiënten er geen last van hebben. Na ontslag uit het ziekenhuis gaat de muziekspeler gewoon als eigendom met u mee, het is immers de bedoeling om dagelijks twee uur, gedurende twee maanden naar muziek te luisteren. Wilt u geen gebruik maken van deze behandelmogelijkheid, dan blijft de speler bij ons in het ziekenhuis zodat een andere patiënt kan worden geholpen. Succes en beterschap! Mede namens de Rotaryclub Huizen en artsen en verpleegkundigen van de afdeling Neurologie van Tergooi, dr. J.A. Carpay, neuroloog. 6
Muziek helpt na beroerte* Direct na een beroerte brengen patiënten minstens 70 procent van hun tijd in het ziekenhuis door met niet-therapeutische bezigheden. Vaak zijn zij gewoon op hun kamer en worden weinig gestimuleerd door hun omgeving. Deze tijd zou nuttig kunnen worden gebruikt om muziek te beluisteren, een activiteit waarvan door internationaal onderzoek is aangetoond dat ze het revalidatieproces gunstig beïnvloedt. Het voordeel van muziek is dat ze een groot aantal hersenzones tegelijkertijd activeert. Volgens de onderzoekers is bewezen dat dit belangrijk is voor het herstel na beroerte. Gedurende de eerste weken en maanden na een beroerte vinden in de hersenen belangrijke veranderingen plaats. Bekend is dat deze veranderingen kunnen worden bevorderd door prikkels vanuit de omgeving. Motorische en zintuiglijke prikkels van het lichaam hebben allemaal hun nut bewezen bij revalidatie na beroerte. Bovendien is gebleken dat meervoudige stimulering, met auditieve, visuele en reukprikkels, een gunstiger invloed heeft op de lichamelijke en geestelijke revalidatie dan een intensieve lichamelijke stimulering alleen. Van auditieve prikkels is bij dieren aangetoond dat ze niet alleen de gehoorfuncties verbeteren, maar ook leerprocessen en het geheugen. Voor de hersenen is muziek één van de krachtigste bronnen van auditieve stimulatie. Naar muziek luisteren is een complex proces, waaraan zowel leer- en geheugen als emotionele componenten te pas komen. Recente studies met beeldvorming van de hersenen tonen aan dat de activiteit van het zenuwstelsel bij iemand die naar muziek luistert, zich ver buiten het auditieve deel in de hersenen uitbreidt: muziek stimuleert een netwerk van zones bij de hersenen die niet alleen betrokken zijn bij het muziek beluisteren als uitsluitend zintuiglijke waarneming, maar ook bij de aandacht, taalgebruik zoals het verwoorden, het geheugen en de motorische functies. Daarnaast worden ook zones geactiveerd, die betrokken zijn bij het verwerken van emotionele prikkels. Muziek heeft een gunstig effect op angst, depressie en pijn bij mensen met een lichamelijke aandoening, stelt het tijdschrift de Huisarts in een artikel. 7
Muziek werd al eerder gebruikt bij fysiotherapie en spraaktherapie na beroerte. Men weet bijvoorbeeld dat patiënten met problemen om zich uit te drukken, woorden kunnen zingen die ze anders niet kunnen uitspreken. Maar de invloed van muziek beluisteren op het meer algemene kennis en emotionele herstel na beroerte was nog nooit bestudeerd. Daarom werd aan zestig patiënten met een beroerte gevraagd of ze gedurende twee maanden één uur per dag ofwel naar muziek, ofwel naar ingesproken boeken wilden luisteren. Men selecteerde patiënten met een beroerte in het gebied van de hersenen waar de netwerken die door muziek worden geactiveerd liggen. De deelnemers werden willekeurig over twee groepen verdeeld. Daarnaast werd een controlegroep van patiënten samengesteld. Vooraf werden de eerste twee groepen geïnterviewd over hun favoriete muziekgenre waarna cd s naar hun voorkeur ter beschikking werden gesteld. De derde groep kreeg geen van deze opdrachten en bracht veel tijd door met niets doen. Ook werd aan de hand van droevige of vrolijke poëzie en muziek nagegaan of de beide actieve groepen emotioneel gezien vergelijkbaar reageerden op literatuur en muziek; dit bleek het geval te zijn. Gedurende twee maanden noteerden patiënten in een dagboek hoe lang ze naar muziek of ingesproken boeken hadden geluisterd. Van de hele reeks metingen die bij de patiënten werd bepaald, bleken er enkele te zijn beïnvloed door de gevolgde aanpak: patiënten in de muziekgroep hadden een significant beter spraakgeheugen en gerichte aandacht dan de literatuurgroep en de controlegroep. De muziekgroep had ook opmerkelijk minder depressie en verwarde gevoelens dan de controlegroep. Deze resultaten zijn verenigbaar met de vaststelling aan de hand van beeldvormingstechnieken, dat muziek, zeker als er tekst bij is, een groter hersengebied activeert dan slechts gesproken materiaal. Toch had ook het ingesproken boek een gunstige invloed, aldus het artikel in de Huisarts. Een nadeel van het ingesproken boek is dat men minder gemakkelijk kan voorspellen of het de luisteraar gaat bevallen dan met muziek. Daarnaast is het mogelijk dat het gesproken boek na een beroerte de aandacht te veel op de proef stelt, in het bijzonder bij mensen die na de beroerte zich moeilijk kunnen uitdrukken in woord en geschrift. *Gebaseerd op een artikel dd 16/04/ 08 uit de Gazet van Antwerpen. 8
Tot slot Afdeling Neurologie/B26 bevindt zich op locatie Blaricum, T 088 753 22 05. 9
Ruimte voor aantekeningen Tergooi 000574621 21102015 TER-7709-nl--0416-1 10
11
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp