FACULTEIT PSYCHOLOGIE EN PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN Vakgroep Experimenteel-Klinische en Gezondheidspsychologie Permanente vorming Gedragstherapie kinderen en jongeren Inrichters: De permanente vorming gedragstherapie voor kinderen en jongeren wordt ingericht door de Vakgroep Experimenteel-klinische en gezondheidspsychologie van de Universiteit Gent en het Centrum Leerpsychologie en Experimentele Psychopathologie van de Katholieke Universiteit Leuven. Eindverantwoordelijken zijn prof. dr. Rudi De Raedt voor de Ugent en Prof. Dr. Dirk Hermans voor de KULeuven. Deze permanente vorming wordt interuniversitair geregeld door beide universiteiten en deze treden beurtelings om het jaar op als coördinerende instelling. Dit houdt in dat er jaarlijks een wissel is van het eerste jaar, hetzij aan de Ugent, hetzij aan de KULeuven. Eind september 2011 wordt voorzien dat de eerste groep start aan de KULeuven. Doelstellingen en finaliteit: Deze permanente vorming gedragstherapie kinderen en jongeren heeft de zelfstandige uitoefening van de gedragstherapie bij kinderen en jongeren tot doel. De uitoefening kan gebeuren in een multidisciplinair kader binnen een van de organisaties van de (geestelijke) gezondheidszorg zoals de psychiatrische ziekenhuizen, de psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen, de algemene ziekenhuizen, de revalidatiecentra, de centra voor geestelijke gezondheidszorg, de medisch pedagogische instituten, e.a. of binnen een vrij gevestigde (groeps)praktijk. Binnen het specifieke denkkader van de gedragstherapie voor kinderen en jongeren leren de deelnemers op systematische wijze problemen analyseren en gedragstherapeutische methoden en technieken kiezen en aanwenden om effectieve hulp te bieden. Deze permanente vorming gedragstherapie kinderen en jongeren wordt over drie academiejaren gespreid en bestaat uit de volgende onderdelen: theoretisch gedeelte, methoden en technieken, supervisie, leertherapie, en gevallenstudies. Specifieke toelatingsvoorwaarden: 1. Houders van het diploma van Licentiaat (driejarig)/master in de psychologie (twee fasen), optie/afstudeerrichting klinische (en gezondheid)psychologie, die tenminste 6 maanden klinische stage hebben gevolgd bij kinderen en/of jongeren en relevante praktijkmogelijkheden in de klinisch psychologische functie kunnen voorleggen;
2. Houders van het diploma van Licentiaat (driejarig)/master in de psychologie (twee fasen), optie/afstudeerrichting schoolpsychologie, die ten minste 6 maanden klinische stage hebben gevolgd en relevante praktijkmogelijkheden in de klinisch psychologische functie kunnen voorleggen; 3. Houders van het diploma van Licentiaat (driejarig)/master in de pedagogische wetenschappen (twee fasen), optie/afstudeerrichting orthopedagogiek die ten minste 6 maanden klinische stage hebben gevolgd en relevante praktijkmogelijkheden in de klinisch psychologische functie kunnen voorleggen; 4. Houders van het diploma van Arts/Master in de Geneeskunde die tevens in opleiding zijn tot Kinder & Jeugdpsychiater (vanaf de tweede fase van deze opleiding). 5. Er heeft een selectiegesprek plaats wegens het grote aantal kandidaten en de maximumcapaciteit van de opleiding. Selectiecriteria kunnen zijn beroepservaring, motivatie, informatie bekomen via referentiepersonen en aspecten van persoonlijk functioneren. Getuigschrift: Er wordt door de organiserende universiteit een getuigschrift van de permanente vorming gedragstherapie kinderen en jongeren afgeleverd, mits het regelmatig volgen van alle opleidingsonderdelen en mits positieve beoordeling van de supervisie en van de drie gevallenstudies. Studiegeld: 1.800 Euro per deeltijds jaar, inclusief 17% overhead en inschrijving op de rol. Periode en plaats: De permanente vorming wordt interuniversitair geregeld door beide universiteiten en deze treden beurtelings om het jaar op als coördinerende instelling. Dit houdt in dat er jaarlijks een wissel is van het eerste jaar, hetzij aan de Ugent, hetzij aan de KULeuven. Het tweede en derde deeltijdse jaar gaan dan verder door aan de organiserende instelling waarbij de permanente vorming hetzij over drie jaar loopt in Gent dan wel in Leuven. De permanente vorming gedragstherapie kinderen en jongeren wordt gespreid over drie academiejaren en omvat in totaal 50 opleidingsdagen van 6 uur, plus 80 uur supervisie gespreid over het tweede en derde deeltijds jaar. Voor de Ugent gaan de opleidingsdagen gaan door op vrijdagen (9u30 tot 17u of 13u tot 19u) en/of zaterdag (9u30 tot 17u). De activiteiten, met uitzondering van de supervisies, gaan door in de gebouwen van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Henri Dunantlaan, 2, 9000 Gent. Aan de KULeuven wordt de opleiding in principe steeds op vrijdagen (9u30 tot 17u of 13u tot 19u) georganiseerd in de gebouwen van de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, 2
Tiensestraat, 102, 3000 Leuven, met uitzondering van de supervisies. De supervisies gaan door buiten de universiteit. Onderwijstaal: De taal van de permanente vorming is het Nederlands. Programma: Het eerste deeltijds jaar: In het eerste deeltijds jaar wordt tijdens het theoretisch gedeelte een overzicht gegeven van de huidige stand van zaken in de Experimentele Psychopathologie en de Leerpsychologie. Daarnaast staat de verdieping van het gedragstherapeutisch proces en gesprekstechnieken met kinderen, jongeren en ouders voorop, aangevuld met drie belangrijke groepen methoden en technieken met name klassieke conditionering en exposure, operante technieken en cognitieve technieken. Met het indienen van een eerste gevallenstudie dient men aan te tonen de gedragstherapeutische cyclus tot en met het behandelingsplan te hebben verworven. Schematisch leidt dit tot volgend programma: - theoretische vorming (24u): leerpsychologie, relatie cognitie-emotie-gedrag, evidence based werken, instrumentarium en evaluatie van therapie; - gedragstherapeutisch proces (42u): aanmelding, klachtenanalyse, opbouw van een (therapeutische) werkrelatie, voorlopige probleemsamenhang, probleemanalyse en diagnosestelling, topografische analyse, betekenis- en functieanalyse (of klassieke en operante conditionering), holistische theorie, behandeldoelen en behandelplan; - methoden en technieken (24u): introductie in de voornaamste groepen technieken waaronder (relaxatie), exposure, operante technieken, cognitieve technieken. - voorbereiding gevallenstudies (12u) : casusanalyse, de rapportering van een casus uit de eigen praktijk tot en met behandelplan; Het tweede en derde deeltijds jaar: Het programma in het tweede en derde deeltijds jaar is gericht op a) het toepassen van de gedragstherapie bij specifieke stoornissen met verdiepende theoretische besprekingen en inoefenen van gedragstherapeutische technieken, b) supervisie en c) persoonlijk leertherapeutisch proces. Een schematisch overzicht van het programma per jaar is toegevoegd in bijlage. Workshops (150u in tweede en derde deeltijds jaar samen): De kern van het tweede en derde deeltijds jaar bestaat uit de probleemspecifieke theorievorming en behandelingsmethoden bij een selectie van problematieken. De workshops bij kinderen en jongeren betreffen angst- en stemmingsstoornissen, trauma, gedragsstoornissen, zindelijkheidsproblemen, slaap- en eetstoornissen, hechtingsproblemen, rouwproblematiek, eetstoornissen en gedragstherapie bij kinderen en jongeren met ADHD en autisme en pediatrische psychologie. 3
Als technieken komen bij het werken met kinderen en jongeren o.m. exposure, operante technieken, gezinstherapie, hypnotherapie, cognitieve technieken, zelfcontroletechnieken, kortdurende probleemoplossingsgerichte technieken, consultatief werken met leerkrachten, mediatie en trainen van ouderschapsvaardigheden, gedragstherapie in pedagogische en residentiële settings en speltechnieken vanuit een gedragstherapeutisch kader aan bod. Supervisie (80u in tweede en derde deeltijds jaar samen): Een aantal psychotherapeutische behandelingen dienen in groepssupervisie besproken te worden. De supervisie gebeurt in kleine groep (maximum 4 deelnemers, 40u per deeltijds jaar) en is specifiek afgestemd op de werksituatie van de deelnemers. De bedoeling is tijdens deze sessies het gedragstherapeutisch werken intensief te begeleiden. Op basis van gevalsbesprekingen wordt het gedragstherapeutisch handelen besproken en kunnen technieken geïndividualiseerd worden ingeoefend (ook onderlinge feedback van de groepsleden). Vooral het directe handelen, de individualisering en het procesmatig aanwenden van inzichten, relationele vaardigheden en technieken komen aan bod. Leertherapie (50u in tweede deeltijds jaar): De leertherapie gaat door in het tweede en derde deeltijds jaar. Door middel van leertherapie kan de aspirant gedragstherapeut inzicht verdiepen in het eigen functioneren, in zijn/haar wens om gedragstherapeut te worden en leert hij/zij om meer begrip op te brengen voor gedrag, denken en voelen van cliënten. De training wordt verzorgd door ervaren leertherapeuten. Gevallenstudies: Ook het tweede en derde deeltijds jaar worden afgesloten met het verslag van een gedragstherapeutische behandeling. Deze omvat het rapport van een casus uit de eigen gedragstherapeutische praktijk van aanmelding tot en met het uitvoeren en evalueren van een modelspecifieke behandeling. Deze gevallenstudies moeten aantonen dat de toekomstige gedragstherapeut zelfstandig een probleemsituatie overeenkomstig het denkkader kan analyseren en passend kan interveniëren. Docenten: Voor de Ugent is de eindverantwoordelijke prof. dr. Rudi De Raedt. Prof. Dr. C. Braet is lid van de stuurgroep. Dr. Els Heene staat in voor de coördinatie. Voor de KULeuven is prof. dr. Dirk Hermans de eindverantwoordelijke, in samenwerking met Prof. Dr. Nady Van Broeck. Lic. Hans De Ruyck staat in voor de coördinatie. De docenten worden verder gerekruteerd onder de supervisoren en opleiders van de Nederlandse en van de Vlaamse Vereniging voor Gedragstherapie die specialist zijn op bepaalde probleemvelden. Vanuit de Vlaamse Vereniging voor gedragstherapie zijn dit onder meer prof. dr. Rudi De Raedt, prof. dr. Dirk Hermans, Prof. Dr. Nady Van Broeck, Prof. Dr. Caroline Braet, prof. Dr. Ernst Koster, Prof. Dr. M. Deveugele, dr. C. Van Leeuwen, lic. Marina 4
Danckaerts,lic. Sara Debruyne, lic. Eric Heyns, lic. Hans De Ruyck, lic. Jo Voets, lic. Ilse Noens, lic. Saskia Van der Oord, lic. Marleen Theunis, lic. Ils De Ost, lic. Christel Bouwens, lic. Inez Oostvogels, lic. Katrien Impens, lic. Ilse Dewitte, lic. Francis Pascal- Claes, lic. Laurence Claes, lic. Ingrid Coosemans en lic. Wim De Mey. Kandidaatstelling: Voor de opleiding kinderen en jongeren contacteert u de KULeuven aangezien wordt voorzien dat de eerste groep zal starten eind september 2011 (email: dirk.hermans@psy.kuleuven.be of Hans.Deruyck@psy.kuleuven.be 5