MVO-award De NWB Bank reikt vanaf 2013 jaarlijks de MVO-award uit. Hiermee wil de bank het ontwikkelen van maatschappelijk verantwoorde projecten bij haar klanten stimuleren. De award van 2013 bestaat uit een geldbedrag van 50.000 plus de kans om het project op verschillende manieren onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Voorwaarden Om te kunnen meedingen moesten ingezonden projecten tussen januari 2012 en december 2013 zijn opgeleverd of (grotendeels) zijn ontwikkeld. De winnaar dient het gewonnen geldbedrag te besteden aan een maatschappelijk verantwoorde investering of te schenken aan een maatschappelijke organisatie naar keuze. Iedere organisatie mocht maximaal drie projecten inzenden. De beoordeling van inzendingen Om de inzendingen onafhankelijk en objectief te kunnen beoordelen is een jury gevormd, die alle inzendingen op vier criteria heeft beoordeeld: 1. Innovatief en vernieuwend karakter; 2. Praktische uitvoerbaarheid en effectiviteit; 3. Uitstraling en maatschappelijke impact; 4. Zichzelf terugverdienend in financiële en/of maatschappelijke termen. 61 De juryleden van de MVO-award: Voorzitter: Prof. dr. E. van Donk Hoofd Aquatische Ecologie aan de Universiteit van Utrecht Prof. dr. A.F.P. Bakker Lid raad van commissarissen NWB Bank Dr. J.J.M. Jansen Lid raad van commissarissen NWB Bank 2013
Winnaar 2013: Landbouw op Peil De jury heeft uiteindelijk unaniem besloten de prijs over 2013 toe te kennen aan het project Landbouw op Peil: klimaatbestendig waterbeheer op een maatschappelijk verantwoorde manier, ingezonden door het Waterschap Regge en Dinkel. Waterbeheerders en agrariërs in Oost-Nederland slaan in dit project de handen ineen om samen voor een goed evenwicht te zorgen in het vasthouden en beheerst afvoeren van water. Het samenwerkingsverband bestaat uit waterschappen, provincies, LTO-Noord, het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en 15 individuele agrariërs uit het gebied. Binnen het project onderzoeken zij de effecten van klimaatverandering op perceelniveau. 62 De jury is van mening dat het project de MVO-award verdient om de volgende redenen: 1. Het is één van de weinige projecten waarbij waterbeheerders en agrariërs gericht samenwerken om voor een goed evenwicht te zorgen in het vasthouden en beheerst afvoeren van water; 2. Het onderzoek naar de effecten van klimaatverandering op perceelniveau moet leiden tot duurzame maatregelen die watersystemen klimaatbestendig maken en de landbouwfunctie van zandgronden versterken; 3. Samenwerking tussen waterbeheerders en agrariërs zal ook leiden tot meer wederzijds begrip; 4. Het project kan een goede aanzet (voorbeeldfunctie) geven voor de hele zoetwatervoorziening van Oost-Nederland; en 5. De eerste resultaten van het project zijn veelbelovend. Aanwending prijs Waterschap Vechtstromen heeft aangegeven het gewonnen geldbedrag te zullen besteden aan een stimuleringsregeling voor het laten opstellen van bedrijfswateradviezen ten behoeve van de agrariërs in het gebied Rijn-Oost (waterschappen Vechtstromen, Reest en Wieden en Rijn en IJssel). Door deze stimulering krijgen meer agrariërs zicht op de mogelijkheden hun bedrijfsvoering te verbeteren, wat zowel op milieu- als op economisch gebied brede voordelen biedt. Doel van de stimuleringsregeling is het vergroten van bewustwording bij de agrariërs van de klimaatverandering en de gevolgen hiervan voor hun bedrijfsvoering, om een vitale landbouw te behouden.
Project Landbouw op Peil Oost-Nederland bestaat voor circa tweederde uit hogere, vrij afwaterende zandgronden, zonder wateraanvoer vanuit het hoofdwatersysteem. Door klimaatverandering kent het gebied steeds vaker problemen met een tekort of juist een overschot aan water. Toenemende extreme regenval afgewisseld met lange perioden van droogte plaatsen de landbouwsector voor de uitdaging de bedrijfsvoering rendabel te houden. Het project Landbouw op Peil biedt oplossingsrichtingen die in de praktijk zijn ontwikkeld, toegepast én getoetst. Landbouw op Peil is een project waarin alle waterschappen uit het deelstroomgebied Rijn-Oost, de provincies Drenthe, Gelderland en Overijssel, LTO-Noord en het ministerie van Economische Zaken samenwerken met 15 agrarische bedrijven. Het project is door initiatiefnemer waterschap Vechtstromen gestart in 2011 en heeft als doel het realiseren van een vitale landbouw door duurzaam, klimaatbestendig waterbeheer. Klimaatbestendig waterbeheer op een maatschappelijk verantwoorde manier Landbouw op Peil is gestart met het maken van een bedrijfswaterhuishoudingsplan voor elk van de 15 landbouwbedrijven. Hierin is de actuele situatie van het bedrijf beschreven: informatie over de waterhuishouding, het klimaat, de bodemsituatie, de omgevingsfactoren, het type bedrijf, de bedrijfsvoering en de bedrijfsresultaten. Ook is met modelsimulaties gekeken naar de toekomstige omstandigheden van de bedrijven onder invloed van klimaatverandering. Op basis hiervan is voor elke agrariër een advies op maat opgesteld met specifiek op het bedrijf afgestemde maatregelen. 63 De maatregelen hebben betrekking op vier aspecten: de waterhuishouding, de bodem, de gewassen en de bedrijfsvoering van het bedrijf. Zo zijn de mogelijkheden onderzocht om het vochtvasthoudend vermogen van de bodem te vergroten en is grondbewerkingsadvies gegeven. Door gewassen voldoende af te wisselen (rotatiesysteem) wordt slim gebruik gemaakt van de beschikbaarheid van bodemvocht en voedingsstoffen. Fysieke maatregelen in de waterhuishouding zorgen dat het water in natte perioden niet te snel wordt afgevoerd maar juist wordt vastgehouden en opgeslagen, of langzaam geïnfiltreerd in de grond. Zo blijft meer water beschikbaar tijdens droge perioden. Andere maatregelen zijn bijvoorbeeld peilgestuurde drainage en nieuwe, zuinige technieken voor beregening. Een groot deel van de voorgestelde maatregelen is in praktijk gebracht en gedurende twee jaar gemonitord. Zo is belangrijk inzicht ontstaan in de effectiviteit van de maatregelen op lokale schaal.
Deltaprogramma zoetwater De resultaten van Landbouw op Peil blijken in de praktijk van grote waarde. Voor de 15 deelnemende bedrijven levert het essentiële informatie op voor een klimaatbestendige en rendabele bedrijfsvoering. Bewustwording van de klimaatverandering zorgt bovendien voor een grotere creativiteit en inventiviteit bij zowel de agrarische sector als de waterbeheerders. De waterschappen en de provincies ontlenen aan het project belangrijke informatie over de samenhang tussen, en toepasbaarheid van, landbouwkundige en waterhuishoudkundige maatregelen. Tot slot levert het project effectieve samenwerkingsverbanden en kennisuitwisseling op. Resultaten van Landbouw op Peil worden inmiddels meegenomen in het nationale Deltaprogramma, in het bijzonder waar het gaat om het maatregelenprogramma voor de zoetwatervoorziening van de hoge zandgronden (project Zoetwatervoorziening Oost-Nederland). 64
Project nianesto Revolutie in sociale woningbouw Een woning zonder energienota, wie droomt daar niet van? Woningcorporatie Portaal maakt het waar met nianesto. Het gaat zelfs nog verder: de huurder van een nianesto-woning kiest zijn eigen gevel en indeling, en dat alles bij betaalbare woonlasten. Waarom nianesto? De verwachting is dat energielasten een steeds groter aandeel zullen vormen van de totale woonlasten voor huurders. Portaal speelt hierop in met de ontwikkeling van de nianesto-woning: nianesto zorgt dat de woning geheel energieneutraal wordt en dat de stijging van de woonlasten voor de huurders beperkt blijft. Een nianesto-woning is het antwoord op de tendens dat individuen in de maatschappij steeds vaker willen meebeslissen over hun mogelijkheden. Nu lijkt dit de normaalste zaak van de wereld, maar in de sociale woningbouw is dit niet zo vanzelfsprekend. Volgens Portaal kan het anders. Met nianesto geeft de woningcorporatie huurders een stem in een duurzaam en toekomstgericht bouwproces. Aan de hand van een menukaart met elementen stellen huurders hun eigen duurzame, energierekening nul -woning samen. Een revolutie! 65 Prijsvraag Portaal schreef een prijsvraag uit voor de bouw van de nianesto-woningen, met uitdagende randvoorwaarden gericht op duurzaamheid, innovatie, flexibiliteit, lage kosten en een korte bouwtijd. Uit 35 conceptaanbieders werden vijf winnaars geselecteerd die nianesto gaan bouwen. Op 11 december 2013 is gestart met de bouw van de eerste nianesto-woningen in de Waalsprong te Nijmegen. Twee conceptontwikkelaars zijn inmiddels begonnen met de bouw: beide hebben aangegeven het denkbaar te achten dat over vijf jaar misschien alleen nog maar zulke woningen worden gebouwd. De wedstrijd heeft al opgeleverd dat beide ontwikkelaars deze woningen ook aanbieden aan andere opdrachtgevers. nianesto in t kort: Sociale woningbouw Energierekening nul Vier maanden bouwtijd Samengesteld door de huurder Nieuw gebouwd
Project Optimalisatie sliblijn Rioolwaterzuivering Apeldoorn wordt energie- en grondstoffenfabriek Waterschap Vallei en Veluwe is er in geslaagd met de rioolwaterzuiveringsinstallatie Apeldoorn energie en fosfaat terug te winnen uit het afvalwater van Apeldoorn en omstreken. Hierdoor wordt de rioolwaterzuiveringsinstallatie een ware energie- en grondstoffenfabriek. Het waterschap levert hiermee een aanzienlijke bijdrage aan de ambitie van de gemeente Apeldoorn om in 2020 energieneutraal te zijn. 66 Terugwinnen van fosfaat Het terugwinnen van fosfaat is belangrijk: de vraag naar fosfaat neemt toe, terwijl de wereldvoorraad eindig is. Volgens deskundigen is er binnen afzienbare tijd geen fosfaat meer op aarde. De meeste schattingen komen uit op maximaal 100 jaar. Met name voor de voedselproductie zouden de gevolgen enorm zijn. Wat het probleem ernstig maakt, is dat er geen alternatieven voor fosfaat zijn. Met de nieuwe installatie wint het waterschap fosfaat uit het afvalwater, om het te hergebruiken als kunstmest. Het waterschap verwacht met deze investering ongeveer 900 ton meststof per jaar te gaan produceren. Een warme woning door biogas Na het zuiveren van afvalwater blijven er vaste bestanddelen (slib) over. Uit dit slib wordt biogas opgewekt. De hoeveelheid biogas wordt met de nieuwe installatie verdubbeld. Het waterschap verwerkt dit biogas in gasmotoren die elektrische energie en warmte produceren die worden geleverd aan het energiebedrijf. Het energiebedrijf voorziet hiermee straks maar liefst 3.000 woningen in de wijk Zuidbroek in Apeldoorn van duurzame energie. Met de warmte die vrijkomt worden deze woningen bovendien voorzien van verwarming en warm tapwater. Minder transport, beter voor het milieu Een derde pluspunt van de nieuwe installatie is dat er veel minder slibkoek, of wel reststof, overblijft na het zuiveringsproces. Dit betekent dat minder reststoffen hoeven te worden afgevoerd: minder vrachtwagens, lagere milieubelasting. Het project is begin 2013 aanbesteed, het waterschap is aan het einde van het jaar begonnen met de bouw. De nieuwe installatie zal naar verwachting eind 2014 in gebruik worden genomen.