Naam project SCA54 Actualiseren NBA-handreiking 1104 Specifieke wettelijke verplichtingen van de interne auditor en de externe accountant in de financiële sector Status Definitief Datum 7 september 2017 Project team Projectsponsor : Gertjan Langelaan (SCA) Projectleider : Rob Schouten (NBA, procesbegeleider), Karin van Hulsen (NBA, eindredactie) Teamleden : Peter Smit (KPMG), Kees Roozen (KPMG), Ilias Abdellaoui (Deloitte), Emile van der Hall (Deloitte), Hedy Elwakiel (PwC), Ronald Beck (PwC), Dirk Willem Huizinga (IAD De Volksbank, SBB), Laura Kensmil-Teunen (De Volksbank), Niek ten Dam (KPMG), Frank van Groenestein (PwC), Tom de Kuijper (EY), Frank van den Wildenberg (KPMG), Tomas Dijkman (Deloitte), Carel van Oldenbeek (Mazars, SBB), Aad den Hertog (Deloitte), Bas van Bommel (Achmea IAD), Peter Breur (IAD Robeco, SBB), Arnoud Daan (ASR/SVP), Astrid Langeveld (Achmea/SVP), Werner Hoeve (BDO), Bart Gulicher (Deloitte), Jasper Kolsters (EY), Jacco van Kleef(KPMG), Kees Harteveld (Mazars), Erik Wijs (BDO), Marc van Luijk (Deloitte), Sandrijn Weites (PGGM), Marcel Snijders ( )?, Pauline van der Hoff (NBA) en mogelijk nog aangevuld in de loop van het proces. Het project zal worden uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de subcommissie Assurance. Aanleiding Door wijzigingen in wet- en regelgeving (o.a. Wet op het financieel toezicht (Wft) en Pensioenwet) zal Handreiking 1104 geactualiseerd moeten worden. Met name de vele wijzigingen in de Wft (zie bijlage 1) is reden voor het onderhoud. Ook de internationale regelingen zoals de door de EU uitgevaardigde Verordeningen en Richtlijnen die betrekking hebben op de kapitaalposities van banken (CRR/CRD IV) en verzekeraars (Solvency II) zijn belangrijke wijzingen die direct (EU- Verordening met directe werking) of indirect (EU-Richtlijn via implementatie in de Wft) van invloed kunnen zijn op de Handreiking. De huidige Handreiking is van toepassing op controles van jaarrekeningen en staten, internal audits, onderzoeken in kader van vermogensscheiding, kostprijsmodel, in onderpand geven van kredietvorderingen en ten behoeve van werkzaamheden gegevensaanlevering Belastingdienst. Doelstelling De handreiking is en wordt geschreven vanuit de wettelijke verplichtingen van de internal auditor en de externe accountants. Het doel van de handreiking is om uitleg te geven over: De specifieke wettelijke verplichtingen van de externe accountant die de jaarrekening of de staten controleert van een financiële onderneming, die ingevolge de Wft, of een pensioenfonds dat ingevolge de Pw of de Wvb onder toezicht staat; De specifieke wettelijke verplichtingen van de interne auditor van een financiële onderneming; Het onderzoek door de externe accountant van de maatregelen voor vermogensscheiding van een beleggingsonderneming; Het onderzoek door de externe accountant van het kostprijsmodel voor de begrote kosten voor advies over en distributie van bepaalde financiële producten en de toerekening van kosten aan deze financiële producten; Het onderzoek door de externe accountant van het door een bank aan DNB ter belening in onderpand geven van kredietvorderingen. Buiten de reikwijdte van de handreiking vallen: 1
De werkzaamheden van de internal auditor en de externe accountant betreffende de aanlevering van gegevens aan de Belastingdienst. Dit volgt niet uit de toezichtwetgeving; De werkzaamheden van de externe accountant m.b.t. het bestuursverslag. Dit is niet specifiek voor de financiële sector (Standaard 720 geldt voor alle entiteiten) en zou ook te veel tijd vergen. Impactanalyse In de Bijlage 2 is een impactanalyse opgenomen. Per paragraaf is nagegaan wat de impact zou kunnen zijn van gewijzigde wet- en regelgeving. De gewijzigde Solvency II regelgeving en de hierop gebaseerde NBA-alert zullen naar verwachting de grootste aanpassingen teweeg brengen. Inpassing in de huidige regelgeving Betreft een bestaande Handreiking die met name uitleg geeft over toepassing van Standaard 250, Het in overweging nemen van wet- en regelgeving bij een controle van financiële overzichten en (in mindere mate) Standaard 610, Gebruikmaken van de werkzaamheden van interne auditors. Organisatorische en/of Inhoudelijke knelpunten Geen Stakeholders Stakeholders zijn de AFM, DNB (en ECB), NVB, Verbond van Verzekeraars, Pensioenfederatie, Actuarieel Genootschap, Dufas en Eumedion. Vóór de consultatiefase vindt informele afstemming plaats met AFM en DNB. Projectplanning Behandeling Projectplan in SCA : 5 april 2017 Behandeling Projectplan door ACB : 7 september 2017 Behandeling concept Handreiking door SCA : januari-maart 2018 Behandeling concept Handreiking door ACB : februari-april 2018 Goedkeuring concept Handreiking door AB : maart-mei 2018 Consultatietermijn, intern/extern : juni-juli 2018 Goedkeuring definitieve Uiting door AB : oktober-november 2018 Implementatiedatum : november 2018 Aangezien de handreiking in beginsel in 4 delen wordt gesplitst (die wellicht later nog worden samengevoegd), kan het zijn dat bovenstaande projectplanning flexibel wordt ingevuld. Afhankelijk van de voortgang in de diverse werkgroepen kunnen delen eerder of later worden opgeleverd. Overige opmerkingen In de eerste vergadering van het projectteam is besloten om 4 individuele handreikingen te gaan schrijven voor de vier belangrijkste soorten instellingen/sectoren: banken beleggingsinstellingen en ondernemingen verzekeraars en pensioenfondsen. Per sector gaan zowel internal auditors als externe accountants aan de slag om hun deel te herschrijven. Daarin worden zo mogelijk de andere financiële ondernemingen via aanvullingen op de vier themalijsten opgenomen. Per werkgroep en vakgebied wordt de inhoud die er al is, doorlopen. Vervolgens kijkt men wat nog relevant is, wat aangepast moet worden en wat ontbreekt. Er ontstaan 4 handreikingen met als 2
eerste een algemeen deel gevolgd door specifieke onderdelen per sector. Waar mogelijk korten we zaken in of voegen we samen. Parallel aan deze feitelijke update zal door het NBA bezien worden of het uiteindelijk mogelijk is de 4 handreikingen samen te voegen in elektronische versie, welke via het internet te raadplegen is. 3
Bijlage 1: Wijzigingen van de Wft Onderwerp van de wijziging Staatsblad Kamerstuk EU Nat. Overig Wft 2006, 475 29 708 2006 2006, 475 29 708 v 2006 (3) 2006, 605 v Invoerings- en aanpassingswet Bazel II 2006, 613 v Pensioenwet 2006, 706 v 2007 (4) WAM 2007, 194 v Openbare biedingen 2007, 202 30 419 v Mifid 2007, 406 v Banksparen 2007, 577 v 2008 (6) Procuraat 2008, 100 v Pensioenwet 2008, 314 v Richtlijn herverzekering 2008, 333 v Short selling 2008, 394 v Transparantierichtlijn 2008, 476 v Reparatiewet 2008, 545 v 2009 (4) Faillissement en vangnet 2009, 106 v Awb, vierde tranche 2009, 265 v Boetestelsel 2009, 327 v Richtlijn betaaldiensten 2009, 436 31 892 v 2010 (2) Aandeelhoudersrechten v Premiepensioeninstellingen v 2011 (10) Timesharing 2011, 50 v Anton Venetarichtlijn 2011, 206 v Finaliteitsrichtlijn 2011, 210 32 457 v Richtlijn consumptief krediet 2011, 246 32 339 v Wijzigingswet 2010 2011, 248 32 036 v Icbe-richtlijn 2011, 357 32 622 v Wijzigingswet 2012 2011, 610 32 781 v Cash settlement instrumenten 2011, 611 v CRD II en III 2011, 669 v Richtlijn elektronsch geld 2011, 670 32 059 v 2012 (16) Geschikheidstoetsing 2012, 7 v Governance AFM/DNB 2012, 8 v Schuldhulpverlening 2012, 78 v Prospectusrichtlijn 2012, 219 v Interbestuurlijk toezicht 2012, 233 v Interventiewet 2012, 241 33 059 v Richtlijn Omnibus I 2012, 247 v Bekostigingswet 2012, 250 v Bonusverbod 2012, 265 v 4
BV-recht 2012, 300 v Gerechtelijke kaart 2012, 313 v DGS (BSN) 2012, 532 v Corporate Governance 2012, 588 v code Wijzigingswet 2013 2012, 678 v Richtlijn Solvabiliteit II 2012, 679 33 273 v Bestuursprocesrecht 2012, 682 v 2013 (8) Oprichting ACM 2013, 102 v Bestuursprocesrecht 2013, 226 v AIFM-richtlijn 2013, 228 33 235 v AIFM-richtlijn 2013, 229 33 589 v Energiemarkt 2013, 310 v Ficorichtlijn I 2013, 408 33 575 v Wijzigingswet 2014 2013, 487 33 632 v Terugvordering bonussen 2013, 563 32 512 v 2014 (7) Consumentenrechten 2014, 140 v Bevoegdheden ARK 2014, 179 33 729 v Markttoezicht ACM 2014, 247 v CRD IV 2014, 253 33 849 v Wijzigingswet 2015 2014, 472 33 918 v Langdurige zorg2014 2014, 494 v Belastingplan 2014, 578 v 2015 (8) Beloningsbeleid 2015, 45 33 964 v Consumentengeschillen 2015, 160 33 982 v Verordening bankentoezicht 2015, 184 34 049 v Richtlijn Omnibus II 2015, 278 34 100 v Kredietunies 2015, 304 33 949 v Wijzigingswet 2016 2015, 428 34 198 v BRRD/SRM 2015, 431 34 208 v CSD-verordening 2015, 432 34 204 v 2016 (7) Transparantierichtlijn 2016, 31 34 232 v Herziene icbe-richtlijn 2016, 91 34 322 v Richtlijn hypothecair krediet 2016, 265 34 292 v Vereenvoudiging procesrecht 2016, 290 34 059 v Vo en rl. Marktmisbruik 2016, 297 34 455 v Consumentenkredietovk. 2016, 360 34 442 v Basisbetaalrekening 2016, 386 34 480 v Totaal 27 24 24 5
Bijlage 2: impactanalyse paragraaf Omschrijving Impact wijzigingen: geen, gering, groot 1 Inleiding en leeswijzers Gering, check op per soort entiteit van toepassing zijnde paragrafen 2 verantwoordelijkheden Gering, 3 Wettelijke verplichtingen interne Gering, auditor en externe accountant 3.1 Meldingen en inlichtingen aan en Gering, check op verwijzingen naar overleg met toezichthouders 3.2 Toetsing en beoordeling organisatie-inrichting en risicobeheersing wetsartikelen Gering 3.3 Controle staten Gering/groot, praktijkervaringen evalueren en indien nodig verwerken 3.4 Onderzoek vermogensscheiding Gering, eventuele wijzigingen in wetgeving nagaan 3.5 Onderzoek kostprijsmodel Gering, eventuele wijzigingen in wetgeving nagaan 3.6 Onderzoek in onderpand geven van kredietvorderingen 3.7 Werkzaamheden gegevensaanlevering Belastingdienst 4 Opdrachtbevestiging externe accountant 5 Werkzaamheden interne auditor en externe accountant 5.1 Meldingen en inlichtingen aan en overleg met toezichthouders 5.2 Toetsing en beoordeling organisatie-inrichting en risicobeheersing Gering, nagaan bij DNB of er wijzigingen zijn in deze onderzoeken Gering, nagaan bij Belastingdienst of er wijzigingen zijn in de werkzaamheden Gering, nagaan of andere aspecten in opdrachtbevestigingen voorkomen Gering, meenemen ervaringen van toezichthouders over naleving meldplicht Gering, rol tripartiete overleg bezien Gering, DNB eisen interne audit functie nog mee te nemen. Wijze van rapporteren nog nagaan op veranderingen 5.3 Controle staten Groot, nieuwe regelgeving voor financiele ondernemingen verwerken. 5.4 Onderzoek vermogensscheiding Zie onder 3.4 5.5 Onderzoek kostprijsmodel Zie onder 3.5 5.6 Onderzoek in onderpand geven van kredietvorderingen 5.7 Werkzaamheden gegevensaanlevering Belastingdienst 6 Bijlagen Bijlage 1 Wegwijzer toepasselijke wet- en regelgeving Zie onder 3.6 Zie onder 3.7 Nakijken of in de structuur van de Wft en Pensioenwet wijzigingen zijn aangebracht. Ook invloed van EUwetgeving meenemen Check op soorten entiteiten volgens de Wft, PW en Wvb Bijlage 2 Soort entiteiten volgens de Wft, de Pw en de Wvb Bijlage 3 Wettelijke verplichtingen interne Nagaan of er in de gedetailleerde 6
auditor en externe accountant wettelijke verplichtingen van de interne auditor en de externe accountant veranderingen zijn doorgevoerd Bijlage 4 Themalijst beleggingsonderneming Nagaan of in deze themalijst veranderingen nodig zijn als gevolg van wetswijzigingen of wijzigingen in Bijlage 5 Bijlage 6 Themalijst (beheerder van een) beleggingsinstelling en (beheerder van een) icbe Themalijst artikelen Idem Idem elektronischgeldinstelling Bijlage 7 Themalijst betaalinstelling Idem Bijlage 8 Themalijst clearinginstelling Idem Bijlage 9 Themalijst bank Idem Bijlage 10 Themalijst verzekeraar Idem Bijlage 11 Themalijst pensioenfonds Idem Bijlage 12 Interpretaties vermogensscheiding Idem Bijlage 13 Assurance-rapport onderzoek kostprijsmodel Bijlage 14 Assurance-rapport in onderpand Idem geven van kredietvorderingen Bijlage 15 Rapport gegevensaanlevering Idem Belastingdienst Bijlage 16 Voorbeelden van teksten Idem Nagaan of inhoudelijk of als gevolg van de veranderingen in het verklaringenstelsel aanpassingen nodig zijn 7