Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 1 Nieuw Nederlands 3 vmbo-bk docentenhandleiding Tiddo Ekens Noordhoff Uitgevers Groningen
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 2 2008 Noordhoff Uitgevers bv Groningen/Houten, The Netherlands Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van korte gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Voor het overnemen van niet-korte gedeelte(n) dient men zich rechtstreeks te wenden tot de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise without prior written permission of the publisher. ISBN 978 9001 76253 7
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 3 INHOUD 1 De methode Nieuw Nederlands 2 Nederlands in de bovenbouw 3 Inhoud Nieuw Nederlands vmbo-bk 3 4 Lesvoorbereiding vmbo-bk 3 5 Nieuw Nederlands van A tot Z 6 Achtergrondliteratuur 7 Overzicht leerstof vmbo-bk 3 8 Auteurs gezocht
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 4 1 DE METHODE NIEUW NEDERLANDS DE BASISMETHODE Nieuw Nederlands biedt de volgende leerlingenboeken voor vmbo-basis tot en met vwo. vmbo vmbo-basis 1 vmbo-basis 2 vmbo-basis 3 vmbo-basis 4 vmbo-kgt 1 vmbo-kgt 2 vmbo-bk 3 vmbo-bk 4 vmbo/havo vmbo-t/havo 1 vmbo-t/havo 2 vmbo-gt 3 vmbo-gt 4 havo/vwo havo/vwo 1 havo/vwo 2 havo 3 havo 4/5 vwo vwo 1 vwo 2 vwo 3 vwo 4 vwo 5/6 HET ACTIVITEITENBOEK Bij ieder leerlingenboek is een extra activiteitenboek beschikbaar. Dit boek is optioneel. Het activiteitenboek bestaat uit de volgende onderdelen: portfolio extra oefeningen voor: Lezen, Woordenschat, Grammatica en Spelling werkbladen bij drie projecten invulbladen bij het leerlingenboek gereedschapskist: overzicht belangrijkste leerstof in leerlingenboek persoonlijk wachtwoord voor extra oefeningen op de website DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister Daarnaast is een gedeelte van de I-clips vrij toegankelijk en te vinden op de website www.bk3.nieuwnederlands.noordhoff.nl. Het gaat om het item Weet je het?, waarmee de kennis van de theorie bij alle cursusonderdelen getoetst kan worden. SERVICEBOX VOOR DOCENTEN Nieuw Nederlands biedt een zogenaamde servicebox voor docenten. De inhoud bestaat uit 3 cd s: kijkfragmenten op dvd luisterfragmenten op cd (ook van het onderdeel fictie) een cd-rom met: - docentenhandleiding - een didactisch naslagwerk met ongeveer 70 trefwoorden - een jaarplanner - antwoordkaarten - 60 toetsen - kopieerbladen: invulbladen voor de leerling DIGITALE PROEFWERKEN Per deel zijn er 60 proefwerken beschikbaar. Deze toetsen kunnen ook digitaal worden samengesteld, afgenomen en nagekeken. Meer informatie: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 5 2 NIEUW NEDERLANDS IN DE BOVENBOUW ONDERBOUW EN BOVENBOUW De onderbouw, zoals ingevoerd in 2006, heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Scholen kunnen zelf invulling geven aan leerjaar 3. Dat betekent dat leerjaar 3 zowel geïnspireerd kan worden door de kerndoelen voor de onderbouw als door de eindtermen van het examenprogramma. Nieuw Nederlands is in deel 3 uitgegaan van zowel de kerndoelen als de eindtermen. Voor de volledigheid vatten we kort de kenmerken en de kerndoelen van de onderbouw. Aansluitend beschrijven we het examenprogramma van Nederlands. KERNDOELEN VAN HET VAK NEDERLANDS Het vak Nederlands in de onderbouw telt tien globaal geformuleerde kerndoelen: Kerndoel 1: De leerling leert zich mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. Kerndoel 2: De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien. Kerndoel 3: De leerling leert strategieën te gebruiken voor het uitbreiden van zijn woordenschat. Kerndoel 4: De leerling leert strategieën te gebruiken bij het verwerven van informatie uit gesproken en geschreven teksten. Kerndoel 5: De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen. Kerndoel 6: De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning, discussie in een groep. Kerndoel 7: De leerling leert een mondelinge presentatie te geven. Kerndoel 8: De leerling leert verhalen, gedichten en informatieve teksten te lezen die aan zijn belangstelling tegemoet komen en zijn belevingswereld uitbreiden. Kerndoel 9: De leerling leert taalactiviteiten (spreken, luisteren, schrijven en lezen) planmatig voor te bereiden en uit te voeren. Kerndoel 10: De leerling leert te reflecteren op de manier waarop hij zijn taalactiviteiten uitvoert en leert, op grond daarvan en van reacties van anderen, conclusies te trekken voor het uitvoeren van nieuwe taalactiviteiten. EXAMENPROGRAMMA NEDERLANDS VMBO Het examenprogramma voor Nederlands wordt beschreven in de preambule en in eindtermen. De volledige tekst vindt u op www.eindexamen.nl. De preambule geldt voor alle vakken en sectoren in het vmbo en bestaat uit zes hoofddoelen: 1 Werken aan vakoverstijgende thema's 2 Leren uitvoeren 3 Leren leren 4 Leren communiceren 5 Leren reflecteren op het leer- en werkproces 6 Leren reflecteren op de toekomst Het examenprogramma Nederlands wordt gedefinieerd in exameneenheden met de bijbehorende code. Elke exameneenheid bestaat uit een of meer eindtermen. In de kolommen achter de exameneenheden staat met X aangegeven voor welke leerweg de exameneenheid deel uitmaakt van het examenprogramma. Het centraal examen heeft betrekking op die exameneenheden die aangeduid zijn met CE. Het schoolexamen voor een bepaalde leerweg heeft voor de algemeen vormende vakken in ieder geval betrekking op exameneenheid K3 (Leervaardigheden). Daarnaast heeft het schoolexamen betrekking op: ten minste die exameneenheden die deel uitmaken van het examenprogramma van deze leerweg voor zover zij niet deel uitmaken van het centraal examen voor die leerweg; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest een of meer exameneenheden waarop het centraal examen betrekking heeft; indien het bevoegd gezag daarvoor kiest: andere vakonderdelen die relevant zijn voor het betreffende vak of examenprogramma, die per kandidaat kunnen verschillen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 6 Eindtermen Nederlandse taal BB KB GL/TL NE/K/1 Oriëntatie op leren en werken 1. De kandidaat kan zich oriënteren op de eigen loopbaan en het X X X belang van Nederlands in de maatschappij. NE/K/2 Basisvaardigheden 2. De kandidaat kan basisvaardigheden toepassen die betrekking X X X hebben op communiceren, samenwerken, en informatie verwerven, verwerken en presenteren. NE/K/3 Leervaardigheden in het vak Nederlands CE CE CE 3. De kandidaat kan strategische vaardigheden toepassen die X X X bijdragen tot: het bereiken van verschillende lees-, schrijf-, luister- en kijk-, en spreek- en gespreksdoelen de bevordering van het eigen taalleerproces het compenseren van eigen tekortschietende taalkennis of communicatieve kennis. NE/K/4 Luister- en kijkvaardigheid 1 CE CE CE 4. De kandidaat kan: X luister- en kijkstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het doel van de makers van een programma aangeven de belangrijkste elementen van een programma weergeven een oordeel geven over een programma en dit toelichten een instructie uitvoeren. 5. De kandidaat kan: X X luister- en kijkstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het doel van de makers van een programma aangeven de belangrijkste elementen van een programma weergeven een oordeel geven over een programma en dit toelichten een instructie uitvoeren de waarde en betrouwbaarheid aangeven van de informatie die door de massamedia verspreid wordt. 1 De Cevo kan bepalen dat het centraal examen geen betrekking heeft op NE/K/4; dit kan per leerweg verschillen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 7 BB KB GL/TL NE/K/5 Spreek- en gespreksvaardigheid 6. De kandidaat kan: X X X relevante informatie verzamelen en verwerken ten behoeve van de spreek- en gesprekssituatie strategieën hanteren ten behoeve van de spreek- en gesprekssituatie compenserende strategieën kiezen en hanteren het spreek-/luisterdoel in de situatie tot uitdrukking brengen het spreek-/luisterdoel en taalgebruik richten op verschillende soorten publiek het spreekdoel van anderen herkennen en de reacties van anderen inschatten in spreek- en gesprekssituaties taalvarianten herkennen en daar adequaat op inspelen. NE/K/6 Leesvaardigheid CE CE CE 7. De kandidaat kan: X leesstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren functie van beeld en opmaak in een tekst herkennen het schrijfdoel van de auteur aangeven een tekst indelen in betekenisvolle eenheden en de relaties tussen die eenheden benoemen het hoofdonderwerp en de hoofdgedachte van een tekst aangeven een oordeel geven over de tekst en dit oordeel toelichten. 8. De kandidaat kan: X X leesstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren functie van beeld en opmaak in een tekst herkennen het schrijfdoel van de auteur aangeven en de talige middelen die hij hanteert om dit doel te bereiken een tekst indelen in betekenisvolle eenheden en de relaties tussen die eenheden benoemen het hoofdonderwerp en de hoofdgedachte van een tekst aangeven en een samenvatting geven een oordeel geven over de tekst en dit oordeel toelichten. NE/K/7 Schrijfvaardigheid CE CE CE 9. De kandidaat kan: relevante informatie verzamelen en verwerken ten behoeve van het schrijven schrijfstrategieën hanteren compenserende strategieën kiezen en hanteren het schrijfdoel in teksten tot uitdrukking brengen het schrijfdoel en taalgebruik richten op verschillende soorten lezerspubliek conventies hanteren met betrekking tot schriftelijk taalgebruik elektronische hulpmiddelen gebruiken bij het schrijven concepten van de tekst herschrijven op basis van geleverd commentaar. X X X
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 8 NE/K/8 Fictie 10. De kandidaat kan: verschillende soorten fictiewerken herkennen de situatie en het denken en handelen van de personages in het fictiewerk beschrijven de relatie tussen het fictiewerk en de werkelijkheid toelichten een persoonlijke reactie geven op een fictiewerk en deze toelichten met voorbeelden uit het werk. 11. De kandidaat kan: verschillende soorten fictiewerken herkennen de situatie en het denken en handelen van de personages in het fictiewerk beschrijven de relatie tussen het fictiewerk en de werkelijkheid toelichten kenmerken van fictie in het fictiewerk aanwijzen relevante achtergrondinformatie verzamelen en selecteren een persoonlijke reactie geven op een fictiewerk en deze toelichten met voorbeelden uit het werk. NE/V/1 Verwerven, verwerken en verstrekken van informatie 12. De kandidaat kan zelfstandig informatie verwerven, verwerken en verstrekken in het kader van het sectorwerkstuk. NE/V/2 Schrijven op basis van documentatie 13. De kandidaat kan een doel- en publiekgerichte tekst schrijven: overeenkomstig de voor de tekstsoort geldende conventies onder gebruikmaking van documentatie. NE/V/3 Vaardigheden in samenhang 14. De kandidaat kan de vaardigheden uit het kerndeel in samenhang toepassen. BB KB GL/TL X X X X X X
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 9 3 INHOUD NIEUW NEDERLANDS VMBO-BK 3 3.1 OPBOUW METHODE De methode Nieuw Nederlands bestaat uit zes hoofdstukken. Elk hoofdstuk bevat acht onderdelen, zoals Lezen, Spreken / Kijken / Luisteren en Schrijven. In ieder onderdeel wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bouwt voort op de kerndoelen van de onderbouw en bereidt voor op de eindtermen van de bovenbouw. De zes cursussen van ieder onderdeel hangen onderling samen. Gezamenlijk vormen de cursussen een module die ook aaneengesloten gegeven kan worden. Bij iedere cursus Lezen, Spreken / Kijken / Luisteren en Schrijven is een taak beschikbaar. In een taak gaan leerlingen praktisch met de leerstof aan de slag. De methode bevat verder per deel drie projecten, waarin samenwerken, informatievaardigheden en integratie met andere vakken een belangrijke rol spelen. Lezen Spreken / Kijken / Luisteren Schrijven Leren & Werken Taal en woordenschat Groene woorden Tegenstellingen Verwijswoorden Grammatica Spelling Fictie Test Project 1 Leve je lijf 2 Veiligheid voor alles Hoofd- en Verbanden bijzaken Taak Bijsluiters Taak Hoe in huis werkt dat? Precies luisteren Taak Bekijk een medisch programma Informatie geven Nauwkeurig invullen Taak Geef je op voor een proefles fitness Sociale vaardigheden Medische woorden Eufemismen Zinsdelen benoemen Hoe schrijf je de werkwoorden? Vakantieverhalen Isabel Allende, De stad van de wilde goden Instructie Taak Doe-hetzelf-programma s op de tv Instructie geven Goede zinnen maken Taak Hoe houd je een computer virusvrij Overleggen en besluiten nemen Technische woorden Vaktaal Woordsoorten Vaste voorzetsels Hoofdletters en leestekens Televisieseries E. Lockhart, 15 jongens, 4 kikkers & ik PROJECT Sportdag 3 Slim met geld Tekstdoelen Taak Beste aanbieding Informatie vragen Taak Daar ben ik het (niet) mee eens De klachtenbrief De juiste toon Taak Dat kan toch wel anders! Kritiek krijgen en geven Financiële termen Nieuwe woorden Zinnen met meer dan één persoonsvorm Hoofdletters in namen en afkortingen Poëzie 4 Natuurlijk 5 Verder leren 6 Aan het werk Begin, midden en slot Taak Dat moet je (w)eten! Mondeling verslag doen Taak Ontwerp een park Werkstuk Lay-out en illustraties Taak Van akker tot blik Jezelf beheersen De tussenletters -en-, -e- en -s- Boek en film Carry Slee, Afblijven PROJECT Reclame Argumenten Taak Kiezen maar wat? Een zakelijk gesprek voeren Taak Daar wil ik meer over weten! Formulieren maken Controleren en verbeteren Taak Informatie aanvragen op internet Ruzies oplossen Taal in je opleiding Ironie Stijlfouten verbeteren Trema en liggend streepje Romans Lieneke Dijkzeul, Aan de bal Beeld en opmaak Taak Wat verdien je daarmee? Jezelf presenteren Taak Toneelspelen Je mening geven Enthousiast schrijven Taak Een aanrader (of juist niet)! Overleggen met je leidinggevende Taal en solliciteren Overdrijvingen Verwijswoorden gebruiken Bijvoeglijk naamwoord en trappen van vergelijking Cabaret PROJECT Bijbaantjesmarkt
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 10 3.2 CURSUSSEN In iedere cursus wordt nieuwe leerstof aangeboden, geoefend en toegepast. De leerstof bouwt voort op de kerndoelen voor de onderbouw en bereidt voor de eindtermen van het examenprogramma. De opbouw van een cursus ziet er schematisch als volgt uit: Opdracht 1 Om te beginnen Opdracht 1 doet een beroep op al aanwezige kennis en ervaring van de leerling. Theorie De theorie (groene letters) bestaat uit een: korte beschrijving van het belang van de leerstof gemiddeld zo n vier actiegerichte stappen voor de leerlingen Opdracht 2 Opdracht 2 is een kleine verwerkingsopdracht bij de theorie. Tip De tip bevat een handige aanwijzing of weetje om de leerstof goed in de praktijk toe te passen. Opdracht 3, 4 en verder Deze opdrachten zijn grotere verwerkingsopdrachten bij de theorie Variatietip De variatietip is een open opdracht die de kans biedt om de actualiteit in de les te betrekken. Ook speelt de variatietip in op de eigen leefomgeving en de eigen interesses van de leerling. * -opdracht (steropdracht) Aan het eind van de cursus staat soms een extra opdracht waarin een hoger beheersingsniveau wordt geoefend. Deze steropdracht kan gezien worden als de overgang naar een hoger niveau. Alles op een rij De belangrijkste punten uit de theorie worden kort en bondig herhaald. De integrale leerstof van alle cursussen vindt u achterin de docentenhandleiding. Lezen Leerlingen leren in het onderdeel Lezen hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Ook leren ze binnen de tekst tekstverbanden te herkennen. Deze kennis en vaardigheid gebruiken de leerlingen vervolgens bij het vaststellen van tekstdoelen en bij het herkennen van het begin, het middenstuk en het slot van een tekst. Hoofdstuk 5 gaat in op argumenten in teksten, terwijl hoofdstuk 6 ingaat op vier functies van beeld en opmaak in teksten. De titels van de cursussen zijn: 1 Hoofd- en bijzaken 2 Verbanden 3 Tekstdoelen 4 Begin, midden en slot 5 Argumenten 6 Beeld en opmaak Spreken / Kijken / Luisteren In het onderdeel Spreken / Kijken / Luisteren oefenen leerlingen meer complexe gespreks- en spreeksituaties, variërend van het doen van een mondeling verslag tot het voeren van een zakelijk gesprek. Ook is er aandacht voor luistervaardigheid, vraagtechnieken en het geven en het opvolgen van instructies. Elke cursus besluit met een kijk- en luisterfragment met vragen en opdrachten. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Precies luisteren 2 Instructie 3 Informatie vragen 4 Mondeling verslag doen 5 Een zakelijk gesprek voeren 6 Jezelf presenteren Schrijven Het onderdeel Schrijven besteedt iedere cursus aandacht aan twee onderwerpen. Eerst wordt ingegaan op de inhoud van een tekst of op de kenmerken van tekstsoorten waarna er geschreven wordt. Vervolgens wordt gericht geoefend met belangrijke deelaspecten van schrijven, zoals het maken van goede zinnen, de lay-out en de juiste toon. De titels van de zes cursussen zijn:
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 11 1 Informatie geven; Nauwkeurig invullen 2 Instructie geven; Goede zinnen maken 3 De klachtenbrief; De juiste toon 4 Werkstuk; Lay-out en illustraties 5 Formulieren maken; Controleren en verbeteren 6 Je mening geven; Enthousiast schrijven Leren & Werken Het onderdeel Leren & Werken oefent sociale en communicatieve vaardigheden. Deze vaardigheden komen van pas in een (vervolg)opleiding maar ook in toekomstig werk. Er is aandacht voor het nut van sociale vaardigheden en voor het omgaan met conflicten, kritiek en ruzies. In het laatste hoofdstuk integreren leerlingen enkele van deze vaardigheden in een overleg met een leidinggevende. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Sociale vaardigheden 2 Overleggen en besluiten nemen 3 Kritiek krijgen en geven 4 Jezelf beheersen 5 Ruzies oplossen 6 Overleggen met je leidinggevende Taal en woordenschat In deel 1 en 2 stonden strategieën centraal om woordbetekenissen te raden en te onthouden. In deel 3 zijn nieuwe woorden per hoofdstuk thematisch geordend. Hoofdstuk 1 tot en met 4 besteden afzonderlijk aandacht aan iedere sector terwijl hoofdstuk 5 en 6 de woordenschat in opleiding en werk behandelen. Ook is er weer aandacht voor verschillende taaleigenaardigheden zoals eufemismen, ironie of overdrijvingen. De titels van de cursussen zijn: Woorden per sector Taal 1 Medische woorden Eufemismen 2 Technische woorden Vaktaal 3 Financiële termen Nieuwe woorden 4 Groene woorden Tegenstellingen 5 Taal in je opleiding Ironie 6 Taal en solliciteren Overdrijvingen Grammatica In het onderdeel Grammatica oefenen leerlingen met grammaticale onderwerpen die bijdragen aan een betere zinsbouw, schrijfstijl en taalgevoel. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Zinsdelen benoemen 2 Woordsoorten; Vaste voorzetsels 3 Zinnen met meer dan één persoonsvorm 4 Verwijswoorden 5 Stijlfouten verbeteren 6 Verwijswoorden gebruiken Spelling Het onderdeel Spelling besteedt aandacht aan de spelling van werkwoorden en andere spellingsproblemen, zoals hoofdletters, tussenletters, afkortingen en het bijvoeglijk naamwoord. Verder is er aandacht voor het gebruik van leestekens, trema s en het liggend streepje. De titels van de zes cursussen zijn: 1 Hoe schrijf je de werkwoorden? 2 Hoofdletters en leestekens 3 Hoofdletters in namen en afkortingen 4 De tussenletters -en-, -e- en -s- 5 Trema en liggend streepje 6 Bijvoeglijk naamwoord en trappen van vergelijking
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 12 Fictie Het onderdeel Fictie brengt leerlingen in aanraking met verschillende vormen van fictie. Verhalen, tvseries, poëzie, verfilmingen van boeken, jeugdromans en cabaret. In keuzeopdrachten verkennen en ontwikkelen leerlingen hun eigen voorkeuren voor fictie. Elke cursus besluit met enkele actuele leestips voor 14-15-jarigen. De titels van de cursussen zijn: 1 Vakantieverhalen Isabel Allende, De stad van de wilde goden 2 Televisieseries E. Lockhart, 15 jongens, 4 kikkers & ik 3 Poëzie 4 Boek en film Carry Slee, Afblijven 5 Romans Lieneke Dijkzeul, Aan de bal 6 Cabaret Op deze docentenbox vindt u een fictielijst bij Nieuw Nederlands 4 e editie deel 3 vmbo-bk. Hierin zijn alle verhalen, dichtbundels en (verfilmde) boeken opgenomen die in deel 3 vmbo-bk aan de orde komen in het onderdeel Fictie. 3.3 TAKEN In een taak passen de leerlingen taalvaardigheden in de praktijk toe. Elk deel bevat in totaal zes taken. De situatie in iedere taak is zoveel mogelijk geënt op het gebruik van taalvaardigheden in het echte, buitenschoolse leven. De taak is verder gericht op samenwerking tussen leerlingen en op het verzamelen en presenteren van informatie. Een taak bestaat gemiddeld uit ongeveer zes stappen. Een taak kent globaal gezien een vaste opbouw oriënteren kiezen informatie verzamelen laten zien De inleiding beschrijft kort en uitdagend de prestatie die van de leerling verwacht wordt. De leerling kiest een aspect van het onderwerp. Hij/zij kan zich de opdracht eigen maken door keuzes te maken die aansluiten bij eigen ervaringen of interesses. Op internet, in kranten, bij klasgenoten of deskundigen gaat de leerling op zoek naar informatie. Ook is de leerling soms zelf een informatiebron. Leerlingen wisselen uit wat zij ontdekt hebben. Lezen De taken in het onderdeel Lezen sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn zes leestaken in deel 3: 1 Bijsluiters in huis 2 Hoe werkt dat? 3 Beste aanbieding 4 Dat moet je (w)eten! 5 Kiezen maar wat? 6 Wat verdien je daarmee? Spreken / Kijken / Luisteren De taken in het onderdeel Spreken / Kijken / Luisteren sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn zes spreek-, kijk- en luistertaken in deel 3: 1 Bekijk een medisch programma 2 Doe-het-zelf-programma s op de tv 3 Daar ben ik het (niet) mee eens! 4 Ontwerp een park 5 Daar wil ik meer over weten 6 Toneelspelen Schrijven
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 13 De taken in het onderdeel Schrijven sluiten aan bij de leerstof in de cursus van ieder hoofdstuk. Er zijn zes schrijftaken in deel 3: 1 Geef je op voor een proefles fitness 2 Hoe houd je een computer virusvrij? 3 Dat kan toch wel anders! 4 Van akker tot blik 5 Informatie aanvragen op internet 6 Een aanrader (of juist niet)! 3.4 PROJECTEN De projecten hebben tot doel de aangeleerde taalvaardigheden van de voorafgaande hoofdstukken geïntegreerd toe te passen. Vooral de vaardigheden Lezen, Spreken / Kijken / Luisteren en Schrijven worden in een project in samenhang in praktijk gebracht. Daarnaast bieden de projecten gelegenheid tot samenwerkend leren, het oefenen van sociaal-communicatieve vaardigheden en het toepassen van informatievaardigheden. Alle projecten hebben een relatie met een of meer andere vakken. In deel 3 zijn er drie projecten: Projecten Hoofdstuk 2: Sportdag Hoofdstuk 4: Reclame Hoofdstuk 6: Bijbaantjesmarkt Relatie met andere vakken biologie, verzorging, bewegingsonderwijs economie, maatschappijleer een sectorvak, wiskunde, economie Bij ieder project horen werkbladen. Deze werkbladen staan in het activiteitenboek en op cd 1 van de servicebox. De projecten zijn ook beschikbaar als webquests op de I-clips, bereikbaar via www.schoolwise.nl. Hiervoor hebben de leerlingen een persoonlijk wachtwoord nodig dat beschikbaar is via het activiteitenboek. 3.5 ACTIVITEITENBOEK Het activiteitenboek is optioneel. Het is een bewaar- en naslagwerk voor de leerling en bevat de volgende onderdelen: 1 Taalportfolio 2 Extra oefeningen voor Lezen, Taal en Woordenschat, Grammatica en Spelling 3 Werkbladen projecten 4 Invulbladen 5 Gereedschapskist Verder biedt het activiteitenboek een persoonlijk wachtwoord waarmee de leerling toegang heeft tot I- clips, de website bij Nieuw Nederlands. 3.6 DE WEBSITE: I-CLIPS Bij de methode is ondersteunend ICT-materiaal beschikbaar, dit heet de I-clips. De I-clips is bereikbaar via een persoonlijk wachtwoord in het activiteitenboek en te vinden op de website www.schoolwise.nl. De I-clips bestaat uit de volgende items: Meer oefenen: extra oefenstof voor Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling D-toetsen: diagnostische toetsen bij Lezen, Taal en woordenschat, Grammatica en Spelling zes minicursussen Schrijven cursussen Word, PowerPoint en Excel de voorgelezen fragmenten uit het onderdeel Fictie drie webquests taalregister
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 14 3.7 DIGITALE PROEFWERKEN Nieuw Nederlands biedt de mogelijkheid tot digitale toetsing. Proefwerken kunnen eenvoudig digitaal worden samengesteld, afgenomen en worden nagekeken. De proefwerken zijn in aantal en inhoud hetzelfde als de papieren proefwerken, oftewel zestig per deel. De digitale proefwerken bevatten verschillende vraagtypes. Met deze vraagtypes komen de leerlingen ook in aanraking via de I-clips. Meer informatie over digitale proefwerken vindt u op: www.digitaleproefwerken.nl.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 15 4 LESVOORBEREIDING VMBO-BK 3 INLEIDING Nieuw Nederlands is gemaakt voor zelfstandig werken en leren. Dat houdt in dat de leerling ook zonder voortdurende hulp door de methode kan gaan. In hoofdstuk 5 (Nieuw Nederlands van A tot Z) worden vier soorten werkwijzers beschreven die meer leerlinggestuurd onderwijs bevorderen. Bij een aantal opdrachten in Nieuw Nederlands is praktische hulp en organisatie door de docent noodzakelijk. Bijvoorbeeld het reserveren van het computerlokaal, of het regelen van voldoende woordenboeken. Per hoofdstuk geven we aan welke stap(pen) een docent ter voorbereiding op de les moet nemen. Iedere stap kan na uitvoering worden afgevinkt. HOOFDSTUK 1 LEVE JE LIJF Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Raad de 0 Neem mee of laat meenemen: artikelen uit kranten en tijdschriften. hoofdzaak (variatietip) Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Bijsluiters in huis 0 Neem mee of laat meenemen: (kopieën) van verschillende bijsluiters. SKL 3 Precies 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. luisteren naar de 0 Kies op de cd de twee luisterfragmenten bij de opdracht: 3A en 3B. dokter Lees de volgende vragen voor: Opdracht 3A 1 Waar moet je de wond mee schoonmaken? 2 Wat doet een desinfecterend middel? 3 Welk desinfecterend middel noemt de dokter? 4 Waarmee kun je de wond afdekken? 5 Noem twee redenen waarom het belangrijk is, dat de dokter zelf even naar de wond kijkt. Opdracht 3B 1 Wat moet je als eerste doen als een kindje zijn vingers tussen de deur heeft gehad? 2 Wanneer moet je een verbandje om de vingers doen? 3 Wat kan er aan de hand zijn als een kindje zijn vingers niet meer kan bewegen? 4 Welk twee handelingen moet je als eerste verrichten als het vingertopje van het kindje eraf is? 5 Waar kun je het vingertopje het beste in bewaren, om het onbeschadigd mee te kunnen nemen naar de spoedeisende hulp? Antwoorden bij opdracht 3A 1 een natte doek 2 een desinfecterend middel haalt het vuil uit de wond 3 jodiumzalf 4 met een pleister of verband 5 Dan kan de dokter de wond verder (1) behandelen en (2) bekijken of er geen bot of spierweefsels zijn geraakt. Ook kan de dokter (3) onderzoeken of de hond ziektes heeft overgedragen. Antwoorden bij opdracht 3B 1 De hand in een bak met lauw water stoppen.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 16 2 Als de vingers bloeden kun je er een verbandje omheen doen. 3 Er kan dan sprake zijn van een botbreuk. 4 De hand van het kindje omhoog houden en de bloeding stelpen. 5 Doe het vingertopje in een droog plastic zakje en leg deze in een zak met koud water en ijs. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 1. Taak SKL Bekijk een medisch programma 0 Neem eventueel zelf een medisch programma op. Of reserveer het computerlokaal en laat leerlingen een medisch programma zoeken via www.omroep.nl. Schrijven 2 Op stage 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Stageformulier) bij deze opdracht. Schrijven 3 ipod gestolen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de drie kopieerbladen (3 Schademelding) bij deze opdracht. Schrijven 4 Zangeres 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (4 Advertentie) bij deze opdracht. Taak Schrijven Leren & Werken Geef je op voor een proefles fitness 4 Ga op zoek naar sociale vaardigheden 0 Reserveer eventueel het computerlokaal en controleer beschikbaarheid van internet. 0 Kondig deze opdracht enkele dagen van tevoren aan zodat leerlingen tijd hebben om sociale vaardigheden buiten de school te observeren. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling 4 Nog een keer 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (4 Schema persoonsvormen) bij deze opdracht. Spelling Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 en 3 0 Laat eventueel tekst 1 en 3 horen vanaf de luister-cd.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 17 HOOFDSTUK 2 VEILIGHEID VOOR ALLES Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Oorzaak gevolg (variatietip) 0 Neem mee of laat meenemen: krantenartikelen over bedrijfsongevallen. 0 Reserveer eventueel het computerlokaal om de berichten via internet te laten zoeken. Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Hoe werkt dat? 0 Reserveer eventueel het computerlokaal en controleer de internetverbinding. SKL 3 Veiligheidsinstructies 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij opdracht 3 (onderdeel B). SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 2. Taak SKL Doe-hetzelfprogramma s 0 Neem eventueel zelf een doe-het-zelfprogramma op. Of laat de leerlingen in het computerlokaal een doe-het-zelfprogramma op op de tv internet bekijken. Schrijven 4 Auto te water 0 Reserveer computerlokaal en controleer beschikbaarheid van de printer, van Word en van het bestand Opdracht 2.4 Auto te water.doc op de website www.nieuwnieuwnederlands.noordhoff.nl of deze docentenbox. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over opslaan Taak Schrijven Hoe houd je een computer virusvrij? van bestanden. 0 Wilt u de taak op school laten uitvoeren? Reserveer dan het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Leren & Werken 4 Het luciferspel 0 Neem een doos met minimaal 200 lucifers mee, het liefst van een groot formaat. Per leerling zijn er in ieder geval vijf lucifers nodig. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling 5 Sterke werkwoorden 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Schema sterke werkwoorden) bij deze opdracht. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 en 3 0 Laat eventueel tekst 1 en 3 horen vanaf de luister-cd. Project Sportdag 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Sportdag. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet, Encarta, Word en printer. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over opslaan van bestanden. 0 Overleg en stem af met collega s van biologie, verzorging en bewegingsonderwijs. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 18 HOOFDSTUK 3 SLIM MET GELD Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Kwartet (variatietip) 0 Neem mee of laat meenemen: kranten en tijdschriften, bijvoorbeeld oude tv-gidsen, Kampioen, gratis dagbladen etc. 0 Reserveer eventueel ook het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Lezen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taak Lezen SKL SKL SKL Taak SKL Schrijven Maak de D-toets Beste aanbieding 3 Mobiel bankieren 4 Goede doelen (variatietip) Bekijk het fragment Daar ben ik het (niet) mee eens! 4 Twee is één te veel 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Neem mee of laat meenemen: tijdschriften en kranten met veel advertenties, bijvoorbeeld oude tv-gidsen, Kampioen, gratis dagbladen etc. 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 2) bij opdracht 3. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding zodat leerlingen informatie kunnen verzamelen over goede doelen. 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 3. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding zodat leerlingen actuele stellingen kunnen verzamelen. 0 Reserveer computerlokaal en controleer beschikbaarheid van de printer, van Word en van het bestand Opdracht 3.4 Twee is een teveel.doc op www.nieuwnederlands.noordhoff.nl of op deze docentenbox. 0 Maak afspraken met systeembeheer en leerlingen over opslaan van bestanden. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1, 2 en tekst 4 t/m 7 0 Laat eventueel tekst 1 en 2 en tekst 4 t/m 7 horen vanaf de luistercd. Fictie 3 Voedselgevoel 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Gedicht Voedselgevoel) bij deze opdracht.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 19 HOOFDSTUK 4 NATUURLIJK Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Alinea s klutsen (variatietip) 0 Geef leerlingen van tevoren de opdracht om nieuwsberichten met drie of vier alinea s mee te nemen. 0 Reserveer eventueel het computerlokaal en controleer de internetverbinding zodat leerlingen in de les de nieuwsberichten opzoeken. Lezen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taak Lezen Maak de D-toets Dat moet je (w)eten! 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Neem mee of laat meenemen: artikelen over eetbare insecten. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding en printer. SKL 3 Varkenstaal 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 4. Taak SKL Ontwerp een park 0 Zorg voor papier, scharen, lijm en andere materialen die nodig zijn om een plattegrond te maken. Schrijven 4 Zorgen voor een degoe 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de twee kopieerbladen (3 Bronnen degoe, vier bronteksten) bij deze opdracht. Taak Schrijven Van akker tot blik 0 Reserveer het computerlokaal, controleer de internetverbinding en de beschikbaarheid van Word en een printer. 0 Zorg voor papier, scharen, lijm en andere materialen die nodig zijn om een folder te maken. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1, 3 en 4 0 Laat eventueel tekst 1, 3 en 4 horen vanaf de luister-cd. Project Reclame 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Reclame. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer beschikbaarheid van internet en printer. 0 Overleg en stem af met collega s van economie en maatschappijleer. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 20 HOOFDSTUK 5 VERDER LEREN Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Meningen in cartoons 0 Neem mee of laat meenemen: cartoons uit kranten en tijdschriften en nieuwsberichten over hetzelfde onderwerp. (variatietip) Lezen Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Taak Lezen Kiezen maar wat? 0 Neem mee of laat meenemen: kranten en tijdschriften met artikelen over beroepen. SKL 2 Mentorgesprek 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment (tekst 1) bij deze opdracht. SKL 3 Theateravond 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (3 Observatieschema) bij deze opdracht. SKL Bekijk het fragment 0 Zet dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 5. Schrijven 1 Om te beginnen 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (1 Bon) bij deze opdracht. SKL 2 Stage 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (2 Enquêteformulier) bij deze opdracht. Taal en woordenschat Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Grammatica Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Spelling Meer oefenen Maak de D-toets 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Fictie Tekst 1 en 3 0 Laat eventueel tekst 1 en 3 horen vanaf de luister-cd.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 21 HOOFDSTUK 6 AAN HET WERK Onderdeel Opdracht Actie Lezen 4 Iets voor jou? (variatietip) 0 Neem mee of laat meenemen: kranten met advertenties voor bijzondere banen en bijbanen. 0 Reserveer eventueel het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Lezen 5 Vakantiewerk en bijbaantjes 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (5 Schema vakantiewerk) bij deze opdracht. Lezen Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Taak Lezen SKL SKL SKL Taal en woordenschat Grammatica Spelling Fictie Project Maak de D-toets Wat verdien je daarmee? 1 Om te beginnen 4 Solliciteren via de video 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. 0 Reserveer het computerlokaal, controleer de internetverbinding en de beschikbaarheid van Word (voor het maken van vraagantwoordbladen door de redactie). 0 Controleer de beschikbaarheid van de sites nibudjong.nl, jeugdloonwijzer.nl en loonwijzer.nl 0 Zet cd/dvd-speler en cd klaar. 0 Kies op de cd het luisterfragment bij deze opdracht. 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan het kopieerblad (1 Opleidingen) bij deze opdracht. 0 Neem zelf mee of laat de leerlingen meenemen: een digitale (video)camera om een korte video op te nemen in de klas. 0 Laat bij onderdeel D in overleg met de leerlingen eventueel enkele video s klassikaal zien. Bekijk het 0 Zet dvd-speler en cd klaar. fragment 0 Kies op de cd het kijk- en luisterfragment van hoofdstuk 6. Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Meer oefenen 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de internetverbinding. Maak de D-toets 0 Leerlingen hebben het wachtwoord uit het activiteitenboek nodig. Tekst 1 en tekst 0 Laat eventueel de originele voordracht van tekst 1 en tekst 5 t/m 9 5 t/m 9 horen, indien aanwezig op internet. Bijbaantjesmarkt 0 Geen activiteitenboek? Kopieer of print dan de kopieerbladen bij het Project Bijbaantjesmarkt. 0 Reserveer het computerlokaal en controleer de beschikbaarheid van internet en printer. 0 Overleg en stem af met de collega s van de sectorvakken, wiskunde en economie. 0 Kies een aanpak voor de beoordeling van groepswerk. Zie ook Nieuw Nederlands van A tot Z bij de trefwoorden beoordeling, groepswerk en zelfbeoordeling.
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 22 5 NIEUW NEDERLANDS VAN A TOT Z A actief leren activerende didactiek activerende werkvormen actualiteit in taallessen Adviestoets Cito atheneum-plus B beeldschermexamens beoordelen buitenschoolse opdrachten C competentiegericht leren conflicthantering coöperatief leren cursus D determinatie diagnostische toets D-toetsen digitale examens digitale proefwerken docentrollen E expertwerkvorm examenprogramma havo/vwo examenprogramma vmbo G gereedschapskist voor taal groepsbeoordeling groepswerk H hoogbegaafde leerlingen I I-clips internet K keuzes maken in de methode keuzevrijheid kerndoelen nader uitgelegd klassenmanagement L leerlingen in de onderbouw leerlingrollen leerstijlen leren door te doen leren leren lesplanning maken met Nieuw Nederlands lokaalinrichting M meer oefenen meervoudige intelligenties methodesite N natuurlijk leren Nederlands in kleine, heterogene groepen Nederlands taalonderwijs in het buitenland nieuwe leren (het) nieuwe spelling O ontdekkend leren ordeproblemen voorkomen P positieve feedback portfolio probleemgestuurd onderwijs proefwerken profielwerkstuk project R remedial teaching S samenwerkend leren samenhang tussen vakken scenario s Schoolwise sectorwerkstuk sociaal-communicatieve vaardigheden spelling T taak taalgericht vakonderwijs taallessen maken thuiswerkvrij onderwijs toetsen U uitgestelde aandacht V vaardigheidsgericht taalonderwijs variatietip veilig leren verschillen tussen leerlingen Volgtoets Cito vwo-plus W webquests werkvormen werkwijzer werkwoordspelling met expertwerkvorm woordenschatverwerving woordraadstrategieën Z zelf lessen maken zelfbeoordeling zelfstandig leren zelfverantwoordelijk leren J jaarplanner in Nieuw Nederlands
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 23 ACTIEF LEREN WAT IS ACTIEF LEREN? Uitgangspunt van actief leren is dat leerlingen het meeste leren door zelf actief met de leerstof aan de slag te gaan. Kortom: leren door te doen. Bij actief leren spelen vaardigheden, zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid een belangrijke rol. Uitvoering van vaardigheden vereist echter ook kennis van zaken. Actief leren heeft pas rendement als kennis en vaardigheden op elkaar zijn afgestemd en een voortdurende wisselwerking hebben met elkaar. WAAROM ACTIEF LEREN? Belangrijke argumenten voor actief leren zijn: 1 motivatie van leerlingen 2 rekening houden met verschillen tussen leerlingen 3 snel veranderende samenleving 4 informatiemaatschappij 5 voorkomen van uitval 6 aansluiten bij vervolgonderwijs 7 afwisselender rol docent ACTIEF LEREN IN NIEUW NEDERLANDS! Nieuw Nederlands stimuleert actief leren op deze manieren: De cursussen in Nieuw Nederlands met uitzondering van Grammatica en Spelling - richten de aandacht op de uitvoering van vaardigheden; de theorie dient om actief aan de slag te gaan. De variatietip nodigt de leerling uit om zelf aan de slag te gaan met de theorie waarbij door het bieden van keuzevrijheid zelfstandigheid en verantwoordelijkheid geprikkeld wordt. De 18 taken voor Lezen, Spreken / Kijken / Luisteren en Schrijven en de 3 projecten zijn vaardigheidsgericht en stimuleren zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van leerlingen. Een portfolio maakt zichtbaar wat de leerling door actief leren heeft bereikt. docentrollen portfolio projecten taken variatietip ACTIVERENDE DIDACTIEK Zie: actief leren - activerende werkvormen ACTIVERENDE WERKVORMEN WAT ZIJN ACTIVERENDE WERKVORMEN? Activerende werkvormen hebben tot doel leerlingen actiever bij de les te betrekken. De werkvormen stimuleren een actieve inbreng van alle leerlingen. Activerende werkvormen zijn niet per se vaardigheidsgericht zoals actief leren dat wel is (zie actief leren). De activerende werkvormen kunnen ook ingezet worden bij het verwerken van theorie, bij kennisgerichte opdrachten of om simpelweg opdrachten op een andere, actieve(re) manier na te kijken. WAAROM ACTIVERENDE WERKVORMEN? Belangrijke argumenten voor activerende werkvormen zijn: 1 leerling is minder een consument en minder een toeschouwer 2 effectiever: meer aandacht per leerling bij de les 3 effectiever: meer leerlingen bij de les
Nieuw Nederlands 4 e editie, 3 vmbo-bk, Docentenhandleiding 24 4 afwisseling tussen luisteren en zelf iets doen 5 andere rol docent ACTIVERENDE WERKVORMEN IN NIEUW NEDERLANDS Er zijn vele tientallen activerende werkvormen. Dit zijn de vijf meest voorkomende: Denken-delen-uitwisselen Check-in-duo s Drie-stappen-interview Genummerde hoofden Experts Denken-delen-uitwisselen Denken-delen-uitwisselen kan gebruikt worden om: te controleren of de uitleg goed begrepen is de voorkennis en eigen ervaringen van leerlingen te activeren samen een probleem te verkennen Stap 1 Denken Stel een vraag. Geef tien seconden tot enkele minuten bedenktijd. Stap 2 Delen Laat in tweetallen de antwoorden navertellen. Stap 3 Uitwisselen Vraag een leerling klassikaal om een antwoord. Laat een andere leerling reageren. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt bij opdracht 1 Om te beginnen en bij de verwerking van de theorie in groene letters. Check-in-duo s Check-in-duo s kan vooral goed gebruikt worden om snel de antwoorden te controleren op vragen en opdrachten waarop maar één antwoord goed is. Stap 1 Individueel Geef de opdracht en laat de opdracht individueel uitvoeren. Stap 2 Check-in-duo s Laat de leerling het antwoord met een klasgenoot vergelijken. Zoek samen het goede antwoord. Stap 3 Check-in-de-klas Bespreek de vragen waarover duo s het niet eens zijn geworden. In Nieuw Nederlands is deze werkvorm vooral geschikt voor de onderdelen Spelling en Grammatica. Ook bij het beoordelen van schrijf- en spreekopdrachten kan deze werkvorm worden ingezet. De formulering van de opdrachten speelt daar meestal al op in. Drie-stappen-interview Het drie-stappen-interview is vooral geschikt voor opdrachten waarin een beroep wordt gedaan op persoonlijke ervaring, visies, meningen of ideeën. Leerlingen interviewen elkaar en vatten aan het eind samen wat de ander gezegd heeft. Stap 1 Interviewen Nummer binnen elke groep de leerlingen: 1, 2, 3 en 4. De nummers 1 interviewen nr. 2, terwijl nr. 3 nr. 4 interviewt. Stap 2 Rollen wisselen Draai de rollen om. Nr. 2 interviewt nu nr. 1 etc. Stap 3 Samenvatten Vraag ieder nummer om binnen de groep samen te vatten wat hij van de ander heeft gehoord. In Nieuw Nederlands maakt deze activerende werkvorm al deel uit van opdrachten in het onderdeel Spreken / Kijken / Luisteren. Bij andere onderdelen kan de werkvorm incidenteel worden ingezet bij zogenaamde belevingsvragen, bijvoorbeeld bij leesopdrachten waarin leerlingen gevraagd worden (persoonlijk) te reageren op de inhoud van de tekst.