Nieuwsbrief Veel bloemen voor de bij in Almere nieuwsbrief nummer 41 juni 2012 In dit nummer o.a.: Struinen door Flevoland Natuur op industrieterrein Vaart IV Almere Geheim achter de dijken De laatste jaren hebben bijen het moeilijk. Oorzaak hiervan is onder andere een tekort aan wilde planten met bloemen waar bijen nectar en stuifmeel kunnen verzamelen. Landschapsbeheer Flevoland komt daarom in het jaar van de bij in actie en heeft een speciaal bloemenmengsel voor bijen samengesteld. Dit mengsel is leuk voor de bijen, maar daarmee ook leuk voor de bewoners van Flevoland. Op verschillende manieren is dit mengsel bij de burgers onder de aandacht gebracht. Een lint van bloemen voor de bijen Op 18 april en 25 april hebben 340 schoolkinderen meegeholpen om een bloemenlint te zaaien dwars door Almere. In samenspraak met de gemeente gaat dit bloemenlint onder de hoogspanningsleidingen de stad opfleuren. Het kronkelt vanaf het Weerwater via het Lumièrepark tot ver in de wijk Tussen de Vaarten. De bloemrijke, eenjarige mengsels zullen hier in de zomer kleur en fleur geven en vervolg op pagina 2 Pioniersgeest springlevend Cultuurhistorie in het Visvijvergebied in Lelystad Natuur op het Landal recreatiepark Festivalgangers aan het werk in de natuur
natuur/landschap 2 vervolg van pagina 1 met hun nectar en stuifmeel bijen en vlinders aantrekken. Bloemen in dit bijenmengsel zijn bijvoorbeeld korenbloem, luzerne, bolderik, klaproos, gipskruid, zonnebloem en gele ganzenbloem. Er wordt ook zomertarwe en boekweit gezaaid, zodat de vogels in de herfst kunnen profiteren van het bijenlint. Zo maakt Landschapsbeheer nieuwe stukjes (tijdelijke) natuur binnen de bebouwde kom. Het is natuur dichtbij huis. Alle bewoners kunnen genieten van die stukjes natuur. De leerlingen van Wie heeft er nog een haarspit ongebruikt in de schuur liggen? Voor het onderhoud van de zeis is speciaal gereedschap nodig. Het meeste is nog te koop maar haarspitten zijn lastig te vinden. Een haarspit is een klein aanbeeldje bovenop een metalen staaf. Heeft u nog een oud haarspit liggen, met of zonder hamer, en maakt u er geen gebruik meer van? Dan doet u ons daarmee een groot plezier. Landschapsbeheer wil die haarspitten uitlenen aan nieuwe maaiers om hun zeis zelf te haren. Het eerste haarspit, met haarhamer, hebben we gekregen van vrijwilliger de basisscholen Olijfboom, Meesterwerk, Caleidoscoop en Polygoon hebben de zaden op de gefreesde stroken uitgestrooid en vervolgens ingeharkt. Als dank kregen alle leerlingen een zakje met zaad van bijenbloemen. Dit kunnen de kinderen zaaien in de tuin, op het schoolplein of in potten op het balkon. Van de lente tot en met de herfst staan er dan planten in bloei, zodat de bijen het hele jaar voedsel kunnen vinden om daarna zonder veel problemen de winter door te komen. Meer bloemen op het land Begin dit jaar deden we de oproep: Landschapsbeheer Flevoland werkt actief mee om het jaar van de bij tot een succes te maken. Dit doet zij door een zaadmengsel beschikbaar te stellen met bloemen speciaal voor wilde bijen en honingbijen. De soorten in het mengsel hebben bloemen waarvan de nectar en het stuifmeel goed bereikbaar zijn voor wilde bijen en honingbijen. Belangstellenden kunnen zaad bestellen voor maximaal een halve hectare. Een kleinere hoeveelheid aanvragen voor het inzaaien van een overhoekje op een particulier erf kan ook. Nou dat hebben we geweten! We werden overstelpt door telefoontjes en bestellingen van agrariërs en burgers. Pelgrim, onze leverancier die dit mengsel speciaal voor ons mengt, werd af en toe wel wat gek van ons. We hebben verscheidene keren moeten bellen en mailen om alle bestellingen rond te krijgen. Maar het is gelukt: dit jaar gaan 80 burgers en agrariërs 78250 m 2 Jaap Scholtens, die zelf demonstraties in het haren geeft. bloemen inzaaien op hun land of in de tuin. Helaas moesten we wel enkele mensen teleurstellen, omdat zij te laat waren met aanmelden. Het zaad kon door Landschapsbeheer Flevoland gratis ter beschikking gesteld worden vanuit financiering vanuit Nationale Postcode Loterij. Het mengsel is meerjarig, dus de ingezaaide stukken zullen minstens drie jaar kunnen bloeien. De afspraak met de deelnemers is dat het ook al die tijd in stand gehouden wordt. Wij hopen prachtige foto s te mogen ontvangen van deze bloeiende stukjes natuur. Colofon Wilt u naar aanleiding van deze nieuwsbrief reageren? U kunt ons bellen, schrijven of e-mailen. Deze nieuwsbrief verschijnt 3 keer per jaar en is een uitgave van: Landschapsbeheer Flevoland Botter 14-03, 8232 JP Lelystad Tel. (0320) 294939, fax. (0320) 294930 Flevoland@landschapsbeheer.net www.landschapsbeheer.net Samenstelling/foto's medewerkers Landschapsbeheer Flevoland Mirjam Stoffer Eindredactie Arda van der Lee Ontwerp en lay-out Ruitervorm BNO Oplage 2800 stuks Landschapsbeheer Flevoland maakt zich sterk voor behoud, beheer en ontwikkeling van natuur en landschap buiten de eigenlijke natuurgebieden. Ons werk wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de Provincie Flevoland en de Nationale Postcode Loterij.
organisatie column Landschapsbeheer en de media Dit voorjaar heeft omroep Flevoland samen met Landschapsbeheer vijf afleveringen gemaakt over de natuur op en rond de erven. Onze medewerkers nemen Gerard van Ommen en de kijkers mee naar poelen met rugstreeppadden, boomgaarden, akkerranden met bijen, broedende weidevogels en natuurlijk erven met mooie singels. Inmiddels zijn alle afleveringen uitgezonden, maar uitzending gemist biedt uitkomst www.omroepflevoland.nl/uitzending-gemist. Net als televisie is de krant nog steeds een veel gebruikt medium. Vandaar dat wij met grote regelmaat persberichten versturen om de bewoners van Flevoland te informeren over onze activiteiten. Onze website met actuele agenda, nieuws en fotoalbums vormt daarop een goede aanvulling. Op onze website vindt u zelfs enkele links naar zelfgemaakte filmpjes op Youtube. Nieuwsgierig naar de zeiscursus? Hoe bouw je een otterholt? Kijk er eens naar. Maar ook wij ontkomen niet aan het gebruik van Social media. Twitter en Facebook zijn geaccepteerde communicatiemiddelen geworden. Belangrijk dus voor Landschapsbeheer om te bedenken wat deze media voor ons kunnen betekenen en hoe we het gaan gebruiken. Twitter is voor ons een snelle manier om geïnteresseerden te vertellen wat wij in natuur en landschap beleven. Een foto erbij maakt de tweet compleet. Een bloemlezing van de laatste maanden: Boommarter in Oostvaardersveld waargenomen. Na sporen nu eindelijk de zichtbare bevestiging. Het bijenlint in Almere is gezaaid.300 kinderen hebben enthousiast zaad gestrooid en geharkt. Nu is het wachten... Er zijn al ijsvogels gezien bij de ijsvogelwanden die we hebben aangelegd samen met de vrienden van het wisentbos. Mooi! Volgt u ons al? @LBFlevoland Facebook is ook een nieuwe uitdaging voor ons. Het Groene Stadsleven in Almere bestaat dit jaar 10 jaar en om dit te vieren hebben we hiervoor onze eerste Facebookpagina opgezet. Vrijwilligers, bewoners, gemeenteambtenaren en natuurlijk medewerkers van Landschapsbeheer kunnen hier informatie, nieuwtjes en foto s uitwisselen en vragen stellen. Landschapsbeheer zorgt ervoor dat de pagina up-to-date blijft met leuke informatie, foto s en video s over het vrijwilligerswerk dat door het Groene Stadsleven wordt uitgevoerd. Kom ook eens kijken op de pagina en vind-ons-leuk : www.facebook.com/groenestadsleven Haagse Hopjes Wat is er in Nederland aan de hand? Je leest steeds vaker dat bedrijven de productie verplaatsen naar andere landen. Zelfs het enige echte Haagse Hopje verdwijnt uit Nederland. Deze ontwikkeling is niet gunstig voor het economisch klimaat in Nederland. Werkgelegenheid, maar ook kennis gaan hierdoor verloren voor de Nederlandse economie. Dit betekent ook minder belastinginkomsten en dus bezuinigingen. De vraag is natuurlijk wat verdwijnt er nog meer uit Den Haag? Deze bezuinigingen hebben direct invloed op natuur en landschap in Nederland. Er is minder geld beschikbaar en dus moeten ook natuur en landschap een tandje (eigenlijk een heel gebit) minder. Voorbeelden te over. Het Rijk stopt met het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG), zelfs de eerste periode wordt niet afgemaakt. Met ingang van 2014 is er geen Rijksgeld meer beschikbaar voor landschap, kleinschalige natuur- en landschapsprojecten en leefbaarheidsprojecten, waaronder burgerparticipatie. Het landschap staat daardoor extra onder druk. In 2005 is door de Nederlandse regering het Europese landschapsverdrag nog geratificeerd. Echter nu het op naleving aankomt, wordt een doodlopende weg ingeslagen. In relevante wetgeving zoals de Natuurwet wordt zelfs niet meer verwezen naar dit verdrag. Tevens heeft het Rijk in het deelakkoord Natuur bepaald dat er geen sprake meer is van een Rijksopgave met betrekking tot Landschap. Wie nu verantwoordelijkheid draagt voor naleving van het Europese landschapsverdrag is onduidelijk. Ook dit verdwijnt dus uit Den Haag. Gaat het met de ecologie in Nederland dezelfde kant op als de economie? Moeten we straks om te genieten van natuur en landschap naar andere landen? Moeten we in Flevoland de economie omarmen om voldoende mogelijkheden te houden voor het beheer en ontwikkeling van natuur en landschap? Deze weg is voor het landschap doodlopend. We moeten een andere weg inslaan met een Nieuwe Economie en Ecologie. Dat dit kan bewijzen twee projecten van Landschapsbeheer Flevoland; de natuurstrook bij van Werven en de oeverzwaluwwand bij Heembeton. Bedrijfsleven en ecologie kunnen samengaan. Een ecologisch waardevol landschap levert geld op! Geert Gielen directeur 3
vrijwilligers Struinen door Flevoland Aart Ruiter kent de polder als zijn broekzak. In 1961 startte hij zijn loopbaan bij de Rijksdienst voor de IJssel-meerpolders (RIJP). En sinds hij in 2000 met de VUT ging is hij vrijwilliger bij Landschapsbeheer. "Ik ben al mijn hele leven graag buiten. Mijn vader had een melkveebedrijf. Ik zag mezelf geen boer worden. Dus toen ik een vacature zag bij RIJP heb ik niet lang getwijfeld. Schoffelen, riet maaien, ploegen, zaaien, ik heb het allemaal gedaan. Ik kwam voor mijn werk in heel Flevoland." "Als je veel buiten bent, kom je soms verrassende dingen tegen. Ik had een keer mijn auto stilgezet om wat te eten toen ik vier jonge hermelijnen zag spelen. In de buurt stond ook een reiger. Ik ben toen best bang geweest dat die een hermelijntje zou verschalken. Zeker toen een hermelijn nieuwsgierig naar de reiger liep en aan hem snuffelde. De reiger was hier niet van gediend en heeft de aftocht geblazen. Ook heb ik een keer een hermelijn zien spelen bij een golfterrein. Hij gleed op zijn buik over het kunstgras en vond dat zo lekker dat hij de gekste capriolen uithaalde. Dat was ontzettend grappig." "Binnenzitten is niks voor mij. Dus toen ik met de VUT ging, heb ik me aangemeld als vrijwilliger bij Landschapsbeheer. Je kunt me regelmatig vinden in het Bergbos in Lelystad, waar we zagen, poelen schoonmaken, takkenrillen maken of orchideeënveldjes maaien. Ik zag daar een keer een knalrode bekerzwam. Ik dacht eerst dat het een stuk plastic was, zo rood was het. Ik help ook bij het vullen van de oeverzwaluwwand aan de Burgkamp en bij Heembeton in Lelystad. Die gaten zijn soms wel een meter diep. Het lijkt me voor zwaluwen een hele opgave om iedere keer zo'n lange gang op en neer te gaan om de jongen te voeren." "Ik struin regelmatig door Flevoland. Een plek waar ik graag kom is het uitkijkpunt in het Bergbos. Je hebt hier een heel mooi uitzicht en als je er rustig blijft zitten, zie je daar heel veel vogels. Ik voel me dan één met de natuur." Streekfonds Flevoland Streekfonds Flevoland heeft begin dit jaar de eerste cheque van de Rabobanken van Flevoland ontvangen. Het Streekfonds Flevoland heeft nu ruim 38.000 in kas. Dit bedrag gaat naar projecten die bijdragen aan natuur, landschap en cultuurhistorie in Flevoland. Hoe werkt de Rabo Streekrekening? Overheden, bedrijven en streekorganisaties openen hun eigen Rabo Streek- Rekening bij de Rabobank en storten hier een geldbedrag op. Over dit kapitaal behouden zij volledige beschikking en daarnaast krijgen ze van de bank een marktconforme rentevergoeding. Over het totaal van deze rentevergoedingen voor de rekeninghouders stelt de Rabobank een extra opslag van 5% ter beschikking die rechtstreeks in het Streekfonds vloeit. Door deze opslag geeft een rekeninghouder van een Rabo StreekRekening in feite geld aan het fonds, zonder dat het hem zelf geld kost. Daarnaast bestaat de mogelijkheid voor rekeninghouders om zelf (een deel van) de eigen rente te schenken aan het Streekfonds. Deze renteschenking is vrijwillig en flexibel: de rekeninghouder bepaalt zelf het schenkingspercentage. De geschonken rente vloeit rechtstreeks in het Streekfonds. Projecten aanmelden In de beginfase wil Streekfonds Flevoland vooral zichtbaarheid en bekendheid geven aan de mogelijkheden die het Streekfonds biedt. Daarom wordt het geld nu over meerdere kleinere projecten verdeeld. Per project wordt maximaal 3.000 gefinancierd. Het bestuur van Streekfonds Flevoland kent de bedragen toe aan projecten die bijdragen aan landschap, natuur of cultuurhistorie in Flevoland. Landschapsbeheer Flevoland en Het Flevo-landschap begeleiden de uitvoering. Wie financiering zoekt voor een project, kan dit aanmelden via de website www.streekfondsflevoland.nl. 4
overheid/bedrijfsleven Natuur op industrieterrein Vaart IV Almere Vaart IV is nu nog opgespoten zand met wat houtsingels en enkele wortelakkers die verdere natuurontwikkelingen moeten voorkomen. Voor de blauwborst, bever en veldleeuwerik toch al een mooi gebied om te nestelen en jongen te krijgen. Het plan is dat Vaart IV in de toekomst een industrieterrein wordt om de werkgelegenheid in Almere te bevorderen. Reden voor Landschapsbeheer om nu alvast mee te denken hoe de natuur dadelijk nog een plek kan krijgen op zo n industrieterrein. Nieuwe oevers, wegen en leidingen worden aangelegd en langzaam zal het industrieterrein worden uitgerold. Het deel vlakbij de gevangenis Almere Binnen en het recyclebedrijf de Vijfhoek zal als eerste worden ontwikkeld. Landschapsbeheer Flevoland heeft meegedacht over de inrichting van het gebied. Want, hoewel er natuur verloren gaat, biedt het gebied ook weer nieuwe kansen. Kansen die al in een vroeg stadium onderkend moeten worden, want als we pas laat in het traject instappen weten we uit ervaring dat de plannen moeilijker te veranderen zijn. De beverburcht aan de rand van het gebied is een mooie gelegenheid om de oeverontwikkeling ter discussie te stellen. Gegraven wordt er toch om de waterlopen te verbreden en de grondwaterstand moet verhoogd worden om inklinking van het gebied te verminderen. Hoe meer variatie aan oevervormen er komt, hoe meer variatie in het voedsel van de bever. Andere dieren profiteren mee. Het oeverontwerp biedt dus goede kansen om iets voor de natuur in het gebied te regelen. Ook de grondsoort op het terrein biedt kansen. Het opgespoten zand is arm aan voedingsstoffen. In de natuur geldt: hoe armer de grond, hoe rijker de flora. In nieuwe woonwijken en industrieterreinen is het echter gebruik om rijke dekgrond aan te brengen en vervolgens aan te planten of in te zaaien. Landschapsbeheer zou graag zien dat de arme toplaag behouden blijft en er niet wordt ingezaaid. Laat de natuur zelf maar beslissen welke soorten er komen. Deze oplossing is ook veel goedkoper: De eerste jaren, maar ook op langere termijn is de groei van de planten en daardoor de biomassa op de arme grond beperkt. Bij een beheer van maaien en afvoeren zijn juist de transportkosten en de stortkosten per ton biomassa bepalend. Minder massa betekent dus lagere kosten! Het industrieterrein krijgt met deze plannen uiteindelijk een ander beeld dan normaal. Logisch dat beleidsmedewerkers bij gemeente huiverig zijn: wat is het effect van zo n inrichting en beheer op de verkoopbaarheid van de kavels? De tijd zal leren of en op welke wijze onze inbreng effect zal hebben op de Vaart IV. Oude zeekaart - Het is altijd leuk als mensen met je meedenken. Een melding dat in een vuilcontainer lieslaarzen, metalen zeven, een chipscanner en een oude zeekaart liggen met de vraag of Landschapsbeheer daar belangstelling voor heeft, is altijd welkom. Niet zozeer omdat we die spullen meteen zelf kunnen gebruiken maar een van de organisaties in ons netwerk waarschijnlijk wel. De lieslaarzen hebben we uiteindelijk zelf gehouden, de metalen zeef is meteen door gegeven aan de Archeologische werkgroep en de chipscanner is naar de Dierenambulance gegaan. Rest de oude zeekaart uit 1877. Zo n oude kaart is altijd interessant en deze helemaal, stammend uit een periode van de Zuiderzee. Urk, Kragchenburg en Schokland zijn duidelijk waarneembaar en ook de goede visgronden als de Knar (vandaar Knardijk) zijn goed weergegeven. Starend naar zo n kaart gaan bij ons de radertjes draaien: Is dit iets voor een leuk cultuurhistorisch project, zodat de mensen meer binding krijgen met het gebied waar ze wonen? We weten het nog niet.. dus houden we de kaart nog even. Wil je onze kaart bekijken? Kijk dan even op onze website in ons fotoalbum. 5
agenda Activiteiten zomer/najaar 2012 Aanmelden bij Landschapsbeheer Flevoland: (0320) 294939, via www.landschapsbeheer.net /agenda of bij de contactpersoon. Kleinschalig natuurbeheer Heel Flevoland Zeiscursus De cursus wordt gegeven op zaterdag 30 juni van 9.30 uur tot 15.30 uur in natuurgebied Kamperhoek in Oostelijk Flevoland. Maaien met de zeis en haren. Er is een mobiele smid aanwezig die uw zeis in de juiste stand zet. Voor vrijwilligers van Landschapsbeheer is de cursus gratis. Voor overige belangstellenden 35, - exclusief de eventuele aanschaf van een zeis. Opgave bij Ria Heemskerk, heemskerk@landschapsbeheer.net Bevers tellen In juni en juli worden het aantal uitkomende dieren van de ca. 30 burchten in Flevoland geteld: Op vrijdag 22 juni en 20 juli vindt de telling plaats in het Natuurpark Lelystad. Voor mensen die nog nooit geteld hebben een goede kans om het te leren van een ervaren teller. Start om 20.00 uur op P-terrein van het Natuurpark Lelystad. Op zaterdag 23 juni en 21 juli zal bij de andere burchten gepost worden in de driehoek Lelystad-Almere- Zeewolde. Wil je een burcht tellen, meld je dan aan bij Jeroen Reinhold, reinhold@landschapsbeheer.net Noordoostpolder Wei van GeLuc In Nagele wordt in juni en augustus de bloemenwei gemaaid met de zeis en gehooid. Er wordt gewerkt zaterdag 30 juni en 25 augustus van 9.30-12.30 uur. Verzamelen op de hoek van de Gerstehof in Nagele. Voor meer informatie of opgeven Arda van der Lee 0320-294939 of vanderlee@landschapsbeheer.net Oostelijk Flevoland Jaar van de Bij in Lelystad Zondag 8 juli vindt de tweede bijenexcursie plaats onder leiding van bijendeskundige Jeroen de Rond. De wilde plantentuin in Lelystad is in deze tijd van het jaar een zeer geschikte plek om verschillende wilde bijen tegen te komen. Excursie van 13.00-15.00 uur. Verzamelen bij de ingang van de Heemtuin (in stadspark bij Lelycentrum achter de Meerkoet (straat heet stadspark). Opgeven via reinhold@landschapsbeheer.net Ringslangen Lelystad Wil je leren hoe je ringslangen moet tellen, ga dan mee tijdens een monitoringsronde in het Oostvaardersveld. Tellingen vinden plaats op 23 juni, 14 juli, 25 aug en 8 sept. De broeihopen met uitgekomen eieren gaan we 13 oktober omzetten. Verzamelen om 14.00 uur op de Knardijk ter hoogte van de Lage Knarsluis (Lage Vaart). Opgave: reinhold@landschapsbeheer.net. 20 okt. gaan we broeihopen omzetten in de ecozone van Lelystad. Hier zijn in 2012 nieuwe broeihopen geplaatst dus we zijn erg benieuwd of ze gebruikt zijn. Verzamelen om 13.30 uur kantoor Landschapsbeheer Flevoland. Opgave: reinhold@landschapsbeheer.net Wisentbos - Dronten De Vrienden van het Wisentbos gaan op zaterdag 8 september aan de slag. Er wordt gemaaid met de zeis om afwisseling in de oevervegetatie te krijgen. Van het maaisel zal een broeihoop voor de ringslang worden gemaakt. Ook gaan we een dichtgroeiende poel weer open maken. Opgeven bij Ria Heemskerk (0320) 294939 of heemskerk@landschapsbeheer.net Spettertuin Lelystad Natuurspeelplaats de Spettertuin is volop in ontwikkeling. Op woensdag 11 juli, 8 augustus, 12 september en 10 oktober van 13.30-16.00 uur bent u van harte welkom om mee te helpen. Voor meer info of opgave kunt u contact opnemen met Margriet Brouwer 0320-294939 of brouwer@landschapsbeheer.net Bergbos Lelystad In het Bergbos in Lelystad voeren vrijwilligers allerlei klussen uit om het bos natuurlijker en gevarieerder te maken. Activiteiten op 26 juni, 24 juli, 28 augustus vanaf 19.00u. Op za 29 september start het winterseizoen en starten we om 13.00 uur. Verzamelen op de parkeerplaats aan de Bronsweg. Voor meer info of opgave Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net Boeierbosje Lelystad Bewoners uit de wijk de Boeier maken het bosje achter de woningen van Boeier 02 en het fietspad naar Bataviastad natuurlijker. Zij voeren allerlei werkzaamheden uit om het bos natuurlijker en gevarieerder te maken. Activiteiten op 12 juli om 19.00 uur. Op za 29 september start het winterseizoen en starten we om 9.30 uur. Verzamelen aan het fietspad bij de Boeier 02. Voor meer informatie of opgave Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net Kwelstrook Batavia In Lelystad bij Bataviastad langs de Houtribweg ligt een bijzondere natuurstrook. Deze zomer gaan we verder met het begaanbaar maken en houden van het pad, en de botanisch waardevolle delen maaien en afvoeren. Er wordt op dinsdagavond 26 juni, 17 juli, 7 augustus, 28 augustus, 18 september van 19.00uur tot 21.30uur. Wij verzamelen bij de fietsbrug tussen de Boeier en Bataviastad. Voor meer informatie of opgave Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net Eiland/dorpsbos Biddinghuizen Natuurlijk, kleinschalig beheer op het natuureiland en in het dorpsbos. Activiteiten: Maaien en broeihoop maken op het eiland do. 19 juli, 20 september van 13.00 tot 16.00 uur. Verzamelen bij het gebouw van de ijsclub, nabij de Sportlaan. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of kemenade@landschapsbeheer.net 6
Natuurstrook van Werven Het IVN verzorgt een excursie in de natuurstrook die normaal niet toegankelijk is op 16 juni om 10.00 uur. Op 25 augustus is er een werkdag van 9.00 tot 15.30 uur. Dan wordt de opslag verwijderd zodat de strook geschikt blijft voor de vele orchideeën die er groeien. Aanmelden bij Ans Schrijer,0321 331576 of ansschrijer@kpnmail.nl Dorpsbos Swifterbant Natuurlijk, kleinschalig beheer in het dorpsbos van Swifterbant. Activiteiten: maaisel afvoeren, jonge opslag weghalen in bosrand, takkenhopen maken ma. 16 juli en 17 september van 13.00 tot 16.00 uur. Verzamelen bij de kruising Zwanebloem- Bisontocht. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade (0320) 294936 of kemenade@landschapsbeheer.net Zuidelijk Flevoland Zeewolde - Voormalig Gronddepot Zeewolde Kleinschalig natuurbeheer op diverse locaties in Zeewolde. Za. 7 juli en 1 september, opslag verwijderen, bomen ringen en ijsvogelwand aanleggen. Verzamelen om 13.00 uur bij ingang Gronddepot (houten hek) aan de Gelderse weg. Informatie en aanmelden bij Lodewijk van Kemenade 0320-294939 of kemenade@landschapsbeheer.net Zeewolde - Heemtuin Polderwijk Voor aanleg en beheer van de nieuwe heemtuin in de Polderwijk worden mensen met groene vingers en enthousiaste klussers voor het maken van voorzieningen voor dieren gezocht. Werkdagen in de ZOMER zijn op 3 e dinsdagavond van de maand: 19 juni, 17 juli en 21 augustus te beginnen om 19.00-21.00 uur. In de WINTER werken we op 3 e zaterdagmiddag van de maand: 16 september, 20 oktober. We beginnen om 13.30 uur. Info en opgave: Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net Bosrand Almere Buiten Dit jaar veel aandacht om de natuurwaarde van de randen te vergroten. De werkdagen zijn op de laatste zaterdag van de maand; 28 juli, 25 aug, 29 sept en 27 okt van 10.00-12.30 uur. Verzamelplaats is de witte brug aan het Moutmolenpad. Meer info: www.bosrandwerkgroep.nl. Opgeven bij André Heuzer: 06-27025087of andre@heuzer.nl Kronkelveld Almere Haven Kom ook helpen om dit ecologisch waardevolle gebied natuurlijker en landschappelijk mooier te maken. Werkdagen: za. 18 aug, 15 sept en 13 okt van 10.00-12.00 uur. Opgeven bij Sia Schipper (036) 5319360 of sia.schipper@planet.nl Polderpark Almere Kleinschalig beheer en onderhoud van de vlindertuin en bloemenweide. In de zomer wordt er op wo 18 juli en gewerkt van 19-21 uur en elke 3 e zat. van de maand van 10 tot 13 uur: 14 juli, 18 aug, 15 sept, 20 okt. Verzamelen onder de pergola in de vlindertuin. Info en aanmelden bij Gerard Gidding (036) 5327072 fam.gidding@gmail.com Lumièrepark Almere Lekker bezig zijn, iets leren over de natuur, gezond en goedkoper dan de sportschool. Activiteiten zijn op zondag (17 juni, 16 sept, 21 okt van 10.00-12.00 uur.) In de zomermaanden ligt de nadruk op maaien met de zeis. Voor informatie of opgeven Roelof van der Valk: (036) 5375504 of vrijwilligersgroeplumierepark@hotmail.com Beatrixpark Almere Buurtbewoners van het Beatrixpark zetten zich vrijwillig in voor kleinschalig onderhoud in delen van het park, voor meer variatie in planten en dieren. Activiteiten :1 e zat. van de maand: 7 juli, 4 aug, 1 sept en 6 okt van 13.30-16.30 uur, op de website staat aangegeven wat er allemaal gedaan wordt. Aanmelden via www.beatrixpark.tk of Diana Stam: (036) 5334180. De Buitenkans Almere-Buiten Wilt u eens meewerken om de bosstrook bij deze nieuwe ecologische wijk gevarieerder te maken? Activiteiten in de bosrand zijn op de 1 e zat. van de maand, 7 juli, 4 aug, 1 sept en 6 okt van 13-16 uur. Verzamelen bij de poel in de wijk. Neem contact op met Nellie de Groot (036) 5378361 / 06-46307971 of mail naar Nelliedegroot@planet.nl De Hoekwierde Almere-Haven Een ochtend meewerken om het vogelbosje aan de Hoekwierde ecologisch gevarieerder te maken? U bent van harte welkom op de 2 e zaterdag van de maand; 14 juli, 11 aug, 8 sept, 13 okt van 9.30 tot 12.30 uur. Verzamelen bij de gezamenlijke ruimte aan de Hoekwierde- Centraal Wonen. Opgeven bij Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net De Uithof Almere Haven Een ochtend meewerken om in het bosje van de Uithof een bospad aan te leggen en het ecologisch gevarieerder te maken? U bent van harte welkom op de 2 e zat. van de maand; 14 juli, 11 aug, 8 sept, 13 okt van 13.30 tot 16.00 uur. Verzamelen bij het fietspad bij de Montessorischool aan de Uithof. Opgeven bij Petra Borsch 06-53994608 of borsch@landschapsbeheer.net 7
interview Geheim achter de dijken "Ik was pas nog bij de boomplantdag in het Horsterwold. Hieraan deden alle kinderen van groep 6 van de basisscholen uit Zeewolde mee. Toen ik vroeg wie er weleens in het Horsterwold was geweest, stak bijna niemand zijn vinger op. Een paar dagen later kwam ik op een fietstocht door het bos verschillende kinderen met hun ouders tegen. Ik hoop dat ik zo een klein beetje heb bijgedragen aan de natuurbeleving van deze kinderen." De favoriete plek van Gerrit Jan Gorter, burgemeester van Zeewolde, is het Horsterwold, het grootste loofbos van Nederland. Toen ik solliciteerde naar de functie van burgemeester van Zeewolde vroegen familie en vrienden me regelmatig 'wat zoek je toch in die grote, kale polder?' Maar vanaf dag één was ik gecharmeerd van dit prachtige dorp. Zeewolde is uniek gelegen aan het Wolderwijd en met het Horsterwold op loopafstand van de dorpskern." "Op een vrije middag fiets ik met mijn vrouw graag door het Horsterwold. De bomen die daar staan, waren 30 jaar geleden nog maar kleine sprietjes. De groeikracht is hier enorm. Het Horsterwold is heel gevarieerd." Gerrit Jan haalt een luchtfoto van het Horsterwold tevoorschijn en toont enthousiast de verschillen in beplanting en de waterpartijen. "Onlangs heeft Staatsbosbeheer de fietspaden verbreed. Daardoor is het gebied nog aantrekkelijker geworden." "Ook bij de aanleg van de dorpskern en de ontwikkeling van de nieuwe wijken is veel aandacht besteed aan het openbaar groen. Een groenstrook met daarin het gronddepot en de heemtuin loopt als een groen lint door het dorp. Beiden zijn op loopafstand van basisscholen in de buurt. De gemeente heeft het gronddepot gebruikt voor de opslag van zand. Inmiddels heeft het zich ontwikkeld tot een heel mooi natuurgebied. Het gaat nu echt niet meer gebeuren dat er grond uit het depot wordt gehaald." Ik wil iedereen van harte uitnodigen om het geheim achter de dijken van Zeewolde te ontdekken. Kom naar Zeewolde en beleef hetzelfde gevoel dat ik hier heb. Maak een fietstocht door het Horsterwold of geniet langs het Wolderwijd en in het Harderbroek van de vele watervogels die het gebied rijk is." Het genietmoment van Margriet Brouwer Dromen van de blauwe zee.. Zo n 10 jaar geleden verhuisde ik van Vollenhove naar Almere. Druk in de weer met ons nieuwe huis en alles verhuizen van de oude locatie naar onze nieuwe plek. Het was begin juni, en al rijdend over de A7 zag ik de prachtige blauwe zee opduiken in het land. Hu, de zee? Hier? Ik vond het prachtig maar ik wist even niet meer waar ik was. Opgezocht op de kaart, maar nee, dat kon natuurlijk helemaal niet. De volgende dag weer terug en toen gingen mijn slaperige ogen open van verbaasdheid. Het was natuurlijk geen zee (ik kende Flevoland na twee jaar werken bij Landschapsbeheer toch wel beter?). Een blauwe gloed van vlas stond op het land, gelijkend op die prachtige blauwe zee van gisteren! Een paar dagen heb ik er van genoten, toen waren de bloempjes helaas uitgebloeid. Af en toe zie ik het nog, als ik s zomers op pad ga om akkerranden te monitoren. Een lichtblauw golvende zee van bloempjes in de polder en toevallig ook nog met een prachtige akkerrand eromheen. 8
agrariërs Pioniersgeest springlevend "Toen we begonnen met de aanleg van akkerranden, waren we een van de eersten. Het stimuleren van natuurlijke vijanden van schadelijke insecten heeft eigenlijk alleen zin als ze ruim voldoende in de omgeving voorkomen. Een enkele akkerrand is daarvoor niet voldoende. Om ook andere akkerbouwers enthousiast te maken is de agrarische natuurvereniging Akkerwaard opgericht. We hebben inmiddels ongeveer 40 leden en in ons werkgebied hebben we in 2012 ruim 50 hectare akkerrand ingezaaid. Zo wordt de biodiversiteit in de polder steeds groter." Flevoland staat bekend om haar ondernemerszin en pioniersgeest. Ook op het akkerbouwbedrijf van Wim Stegeman en Marga Klein Swormink is de pioniersgeest nog springlevend. "Als een akkerbouwbedrijf geen akkerranden heeft dan zijn ze afhankelijk van bosjes of wegbermen voor de overleving en overwintering van natuurlijke vijanden. Langs ons bedrijf loopt het Larserpad. We hebben hier de berm gepacht en een akkerrand van zes meter breed aangelegd. In een pilot met Landschapsbeheer wordt nagegaan hoe we de tussenliggende sloot het beste kunnen beheren, zodat er een robuuste natuurlijke zone ontstaat. Natuurlijk bermbeheer zou voor veel boeren uitkomst kunnen bieden." "Ons bedrijf richt zich op drie pijlers: economie, duurzaamheid en biodiversiteit. Economie staat voorop, want er moet wel brood op de plank komen. Wij vinden het belangrijk om daarnaast ook aandacht te hebben voor duurzaamheid en biodiversiteit. Als boerenbedrijf ben je tenslotte onderdeel van de natuur." "We doen daarom ook mee met het project Akkerranden Flevoland. Bedoeling is een natuurlijke beheersing van schadelijke insecten. Daarvoor wordt de akkerrand ingezaaid met een bloemenmengsel dat nuttige roofinsecten aantrekt. De bloemrijke akkerranden verfraaien het landschap en trekken vogels, zoals de grauwe kiekendief en de veldleeuwerik. Vorig jaar hadden we zelfs een nest van de grauwe kiekendief." Trots laat Wim een foto zien van zijn kinderen, Jesse en Isa, die beiden heel stoer een jonge kiekendief vasthouden. "We zijn ook bezig ons erf natuurvriendelijker te maken. Langs de oprit hebben we een zweefvliegmengsel gezaaid. We maken ook ieder jaar een hoop van snoeiafval, zodat vogels daar kunnen broeden. En Tiem van Veen van Landschapsbeheer heb ik gevraagd om een beplantingsadvies. Op zijn advies hebben we de singel flink uitgedund en veel grote bomen weggehaald. Ook hebben we naast de singel een stuk ingezaaid met granen dat we niet maaien. Het dient als wintervoedsel voor vogels. En langs de lindelaan bij de oprit zigzaggen de zwaluwen s zomers onder de bomen. Een prachtig gezicht." Doodgevroren coniferenhagen in Flevoland Strenge vorst na een milde periode heeft deze winter in de fruitteelt veel schade aangericht. Ook veel coniferenhagen in de fruitteeltgebieden zijn bevroren. Het project Fruitteelthagen geeft een financiële bijdrage voor de vervanging van deze coniferen door een haag van inheemse soorten om zo het karakteristieke fruitteeltlandschap te herstellen. De fruitteeltgebieden in de omgeving van Dronten, Marknesse en Kraggenburg vormen een karakteristiek landschap met hagen van zwarte elzen en andere boomsoorten. In tegenstelling tot het verder zo open Flevolandse landschap zijn deze gebieden kleinschalig en besloten. De hagen vormen mede daardoor een cultuurhistorisch en ecologisch waardevol onderdeel van het landschap in Flevoland. Het project richt zich op alle grondeigenaren in de oorspronkelijke fruitteeltgebieden. Een voorwaarde is dat hagen van inheemse soorten aangeplant worden. Deze hagen bieden leefruimte en voedsel aan allerlei vogels, kleine zoogdieren en insecten. Tijdige aanmelding is aanbevolen, het totaalbedrag voor subsidies is beperkt. 9
cultuurhistorie Cultuurhistorie in het Visvijvergebied in Lelystad In het visvijvergebied bij Lelystad is een bijzonder stukje cultuurhistorie te vinden. Architect Romke de Vries heeft, naast twee woningen, ook een tweetal pomphuisjes voor de visvijvers ontworpen. Het bekendste van de twee staat op de dijk en is bekend als het hevelhuisje. De ronde daken en het kleurgebruik van wit met blauwe randen is bij alle vier de gebouwen het meest in het oog springend. De twee woonhuizen in het visvijvergebied staan op de monumentenlijst, de twee kleine gebouwtjes niet. Samen vormen ze een markant complex en dragen sterk bij aan het bijzondere landschappelijke karakter van het visvijvergebied. Het hevelhuisje midden op de dijk is een uniek gebouwtje, ontworpen voor een bijzondere functie: het veilig transporteren van water over een primaire waterkering (de dijk). Dit jaar is het huisje in het nieuws geweest omdat er plannen bestonden om het gebouwtje te slopen. Ben Barkema, melkveehouder uit het Rivierduingebied, deed een oproep in de media om het hevelhuisje te behouden. Na overleg met diverse instanties heeft Waterschap Zuiderzeeland besloten het hevelhuisje te laten staan en er wordt nu een restauratieplan voorbereid. In het kader van het Oral History project van Landschapsbeheer heeft Carine Nieuwenhuis een interview afgenomen bij Wout Uijthoven die vanaf zijn veertiende een tijd in het visvijvergebied gewoond heeft. De volgende informatie over het hevelhuisje is uit dit interview afkomstig. Via het hevelhuisje kwam IJsselmeerwater het gebied in en liep via een aanvoersloot naar alle visvijvers. In het hevelhuisje liggen twee buizen van 90 cm doorsnede. Die mochten niet zomaar door de dijk gelegd worden i.v.m. de eventuele risico s. Daarom is er een dubbele hevel aangelegd. In het hevelhuisje staat een elektrische pomp om die buizen vacuüm te zuigen, vervolgens stroomt het water op eigen kracht door de hevel. Beneden aan de dijk staat het tweede huisje. Daar kon per buis geregeld worden hoe snel het water naar binnen stroomde. Zelfs als de buizen niet helemaal open stonden zag je in het IJsselmeer al een kolk ontstaan. De capaciteit van dit systeem was zo groot vanwege het grote oppervlakte van het visvijvergebied. Een groot deel van de 220 ha. bestond uit water. Achter de hevel waren roosters geplaatst, die ongewenste roofvis vanuit het IJsselmeer moesten tegenhouden. De waterstroom moest zo beperkt mogelijk gehouden worden om te voorkomen dat die roosters zouden bezwijken. Het hevelhuisje is bijzonder stevig gebouwd met veel ijzeren balken om bestand te zijn tegen alle weersomstandigheden, zelfs tegen kruiend ijs. In het begin stond er naast het hevelhuisje een baken. Vrijwilligers zoeken inspiratie aan de andere zijde van het Kanaal Tijdens de natuurwerkdag 2011 heeft een groep Engelsen op twee locaties in Flevoland meegeholpen. Ze waren op bezoek in het kader van een internationale uitwisseling. Doel was om ervaringen met het organiseren van vrijwilligerswerk in het landschap met elkaar te delen, kennis uit te wisselen en inspiratie op te doen voor concrete maatregelen in natuur en landschap. Flevolandse vrijwilligers gaan op hun beurt eind juni tijdens het tegenbezoek aan de Cheshire en Shropshire Wildlife inspiratie opdoen in Engeland. De Flevolandse groep volgt een gevarieerd driedaags programma. Eén dag is gewijd een workshop rondom de otter, waarbij de groep leert een otterholt (otterschuilplaats) te bouwen. Landschapsbeheer onderzoekt de mogelijkheid om dergelijke otterholts in de Noordoostpolder aan te gaan leggen en daarvoor een speciale vrijwilligersgroep op te richten. In de Noordoostpolder zijn vorig jaar namelijk een aantal otters gesignaleerd, afkomstig uit de Weerribben - Wieden. Helaas zijn vijf van deze otters als verkeersslachtoffer gevonden. Het bouwen van schuilplaatsen kan een onderdeel van de bescherming van de otter in de Noordoostpolder zijn. 10
nieuw project Natuur op het Landal recreatiepark Het is vakantie. In het zonnetje zit je op je terrasje voor je gehuurde huisje te genieten van de vogelgeluiden en van de geurende bloemen. Met dit idee voor ogen heeft Landal ons benaderd om eens te bekijken hoe de natuur op het recreatiepark bij Biddinghuizen verstevigd kan worden. Het Landalpark is een ruim opgezet terrein met recreatiewoningen aan de dijk van het Wolderwijd, grenzend aan het Harderbos. Ideaal om van de natuur te genieten. Maar nog leuker zou het zijn als de natuur ook naar het park zou komen. Een eerste ronde over het terrein leert al dat de buizerd in het vroege voorjaar graag over de graslanden loopt, op zoek naar regenwormen. Leuk om te zien maar op de langere termijn, bij het drukker worden van het gebied geen houdbare situatie. De kans dat de buizerd gaat broeden op het terrein is erg klein met zulke grote en rustige bosgebieden vlak naast de deur. Wel ziet Landschapsbeheer goede kansen voor de kerkuil. Met een kleine aanpassing is een schuur op het terrein geschikt te maken als broedlocatie. Het zou toch geweldig zijn om een witte uil zwevend over het terrein te zien als je s avonds een glaasje wijn op je terras zit te drinken. Met wat kleine veranderingen aan de huisjes zouden ook meer kansen ontstaan voor vleermuizen. Zo n plek tussen het muggenrijke Wolderwijd en het insectenrijke Harderbos zou voor hen ideaal zijn. Onze opdrachtgever is (nu) nog iets minder enthousiast. Hij voorziet toch wat problemen als er veel vleermuizen op en over het terrein gaan vliegen. En in het bijzonder als de vleermuizen binnen zouden komen. Deze zomer gaan we nog enkele keren kijken op het terrein om inspiratie op te doen. Samen met de opdrachtgever zal dan ook bekeken moeten worden hoe haalbaar en wenselijk zij onze ideeën vinden. Want meer natuur op het terrein is leuk, mits de gasten er natuurlijk geen last van hebben. Vakantie vieren doe je om te genieten op het terrasje van de huisjes en niet om je zorgen te maken over de enge dieren die ook in de natuur voorkomen. Onze suggesties gaan we bundelen in een ideeënboek en hopen dat het Landalpark hieruit verschillende voorstellen overneemt en in de praktijk gaat uitvoeren. Zeiscursus op 30 juni - Om meer mensen dit oude ambacht te leren en er zo voor te zorgen dat deze kunst niet verloren gaat, organiseert Landschapsbeheer in september een regionale wedstrijd maaien met de zeis voor teams. Om de kandidaten goed voor te bereiden wordt er tweemaal een cursus gegeven met drie zeer ervaren docenten. Deze eendaagse cursus heeft 3 onderdelen: hoe kan ik maaien met de zeis, hoe maak ik de zeis scherp (haren van de zeis) en staat de zeis wel goed aan de steel? Er is een mobiele smid aanwezig die de zeis afstelt op de eigen lichaamslengte. Na afloop neem je een goede zeis en goede basistechnieken mee naar huis. De eerste cursusdag zat helemaal vol. Daarom wordt er op zaterdag 30 juni een tweede cursusdag gehouden van 9.30 uur tot ongeveer 15.30 uur in Kamperhoek in Oostelijk Flevoland. Voor vrijwilligers van Landschapsbeheer is de cursus gratis. Overige belangstellenden betalen 35,-, exclusief de eventuele aanschaf van een zeis. Deelnemers kunnen via Landschapsbeheer een professionele zeis aanschaffen of een zeis lenen voor de cursusdag. Per cursusdag kunnen maximaal 20 personen deelnemen. Opgave bij Ria Heemskerk, heemskerk@landschapsbeheer.net. Wilt u meer informatie dan kunt u contact opnemen met Lodewijk van Kemenade 0320-294936 of kemenade@landschapsbeheer.net. 11
vrijwilligers Festivalgangers aan het werk in de natuur Zaterdag 12 mei hebben honderd vrijwilligers die deelnamen aan het 10.000 HOURS vrijwilligersproject het Colombinehuis opgeknapt. Overal rond het huis werd geschilderd en geklust. Onder begeleiding van Landschapsbeheer Flevoland werd een vlindertuin aangelegd en een insectenhotel gebouwd. Het rolstoelpad in het naastgelegen bos werd opnieuw verhard en omgetoverd tot een natuurpad met informatieborden over planten en dieren. Op ooghoogte zijn nestkasten opgehangen, zodat alle bezoekers, ook kinderen in een rolstoel, erin kunnen gluren. Ook de vleermuizen kregen nestkasten langs de route. Rondom de poel achter de tuin werd de opgaande beplanting verwijderd, zodat er weer zon op het wateroppervlak kan schijnen. De klusdag werd afgesloten met een barbecue en een klein feestje. 10.000 HOURS vrijwilligersproject is om zo snel mogelijk 10.000 uren aan vrijwilligerswerk te realiseren. Voor Landschapsbeheer was dit een mooie kans om jongeren tussen de 18 en 30 jaar enthousiast te krijgen voor werken in de natuur. Van beide kanten is het goed bevallen, met grote inzet en veel plezier is er gewerkt. Wellicht op de natuurwerkdag in november een herhaling? Het insectenhotel is educatief voor de gezinnen die in het Colombinehuis logeren. Op de nectar en het stuifmeel in de nieuwe vlindertuin komen vlinders en andere insecten af, kinderen en volwassenen vinden het leuk om er naar te kijken. Zo komt er extra kleur en fleur bij het Colombinehuis. En een wandeling over het rolstoelpad maakt de natuurbeleving compleet. De vrijwilligers zijn Defqon.1 festivalgangers die een dag van hun tijd hebben gedoneerd om samen iets bij te dragen aan dit vakantiehuis. Het doel van het Het Colombinehuis is een vakantieverblijf voor gezinnen met kinderen tot 21 jaar die nauwelijks op vakantie kunnen, omdat ze bijvoorbeeld een zware medische behandeling hebben gehad, rolstoelafhankelijk of chronisch ziek zijn. Het complex bestaat uit een moederhuis en acht huisjes die in totaal plaats bieden aan veertig personen. Kinderen en ouders kunnen hier genieten van een vakantie waarbij rust, ontspanning, aandacht en verzorging gewaarborgd zijn. 12