Citation for published version (APA): Mazzola, P. (2016). Phenylketonuria: From body to brain [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen

Vergelijkbare documenten
Van 'gastarbeider' tot 'Nederlander' Prins, Karin Simone

De betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der

Improving the properties of polymer blends by reactive compounding van der Wal, Douwe Jurjen

Laat maar zitten Janssen, Janine Hubertina Lambertha Joseph

Neuroanatomical changes in patients with loss of visual function Prins, Doety

University of Groningen. Up2U Harder, Annemiek T.; Eenshuistra, Annika

University of Groningen. De afkoelingsperiode in faillissement Aa, Maria Josepha van der

Citation for published version (APA): Veeze, P. (1968). Rationale and methods of early detection in lung cancer. [S.n.].

University of Groningen

Mensen met een verstandelijke handicap en sexueel misbruik Kooij, D.G.

Quantitative STIR MRI as prognostic imaging biomarker for nerve regeneration Viddeleer, Alain

Dynamics of inner ear pressure change with emphasis on the cochlear aqueduct Laurens-Thalen, Elisabeth Othilde

University of Groningen. Hulp op maat voor leerlingen met leerproblemen in het vmbo Mombarg, Remo

University of Groningen. Zorgvermijding en zorgverlamming Schout, Hendrik Gerrit

Bouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor

University of Groningen

Draagvlak migratiebeleid Postmes, Thomas; Gordijn, Ernestine; Kuppens, T.; Gootjes, Frank; Albada, Katja

University of Groningen

Interactie als gereedschap Koole, Tom

Procesevaluatie van het Navigator project Jager, John Mike

University of Groningen. De besmettelijkheid van de ftisis Groenhuis, Dirk Johan Jacob

Schoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs de Boer, Hester

Hypothalamus, pituitary and thyroid. The control system of thyroid hormone production. Sluiter, Wim J.

University of Groningen. Eerste Hulp vaker ter plaatse Verhage, Vera

Multiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus

Zorgen rondom IVF Boekaar, J.; Riemersma, M.

Improving metabolic control in NIDDM patients referred for insulin therapy Goddijn, Patricia Petra Maria

Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk

Citation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma.

Citation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n.

Molecular aspects of HNPCC and identification of mutation carriers Niessen, Renee

Citation for published version (APA): Hoekstra, H. J. (1982). Fractures of the proximal femur in children and adolescents [S.n.]

The importance of tactical skills in talent development Kannekens, Rianne

Multiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus

Citation for published version (APA): Roodenburg, J. L. N. (1985). CO2-laserchirurgie van leukoplakie van het mondslijmvlies. [S.l.]: [S.n.].

Uw mening over gaswinning uit het Groningen-gasveld: Onderzoeksresultaten fase 2 Hoekstra, Elisabeth; Perlaviciute, Goda; Steg, Emmalina

Citation for published version (APA): Weide, M. G. (1995). Effectief basisonderwijs voor allochtone leerlingen Groningen: s.n.

University of Groningen. Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje

University of Groningen. Inferior or superior Carmona Rodriguez, Carmen

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

University of Groningen. Stormy clouds in seventh heaven Meijer, Judith Linda

University of Groningen. Resultaat van pleegzorgplaatsingen Oijen, Simon van

Intrapersonal factors, social context and health-related behavior in adolescence Veselska, Zuzana

Man of vrouw? Een onderzoek naar sekseverschillen in reacties op chronische aandoeningen Roeke, M.

University of Groningen. Positron emission tomography in urologic oncology Jong, Igle Jan de

Citation for published version (APA): Tijdschrift voor Genderstudies (2018). Jaarrekening Stichting Tijdschrift voor Vrouwenstudies.

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

University of Groningen

University of Groningen. Electron Holography of Nanoparticles Keimpema, Koenraad

Cryosurgery in cervical intraepithelial neoplasia. A morphometric study Boonstra, Hendrik

Today's talented youth field hockey players, the stars of tomorrow? Gemser, Marije

University of Groningen. Living with Rheumatoid Arthritis Benka, Jozef

Electric double layer interactions in bacterial adhesion and detachment Poortinga, Albert Thijs

University of Groningen. Symptoms of Distress and Imbalance in Children Nijboer, J.M.

Citation for published version (APA): Crane, L. M. A. (2011). Intraoperative fluorescence imaging in cancer Groningen: s.n.

University of Groningen. Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert

University of Groningen

The development of stable influenza vaccine powder formulations for new needle-free dosage forms Amorij, Jean-Pierre

University of Groningen. Pieces of the Puzzle Vissia, Eline Margreta

University of Groningen. Recovery from mild traumatic brain injury Scheenen, Myrthe

University of Groningen. Risk factors for injury in talented soccer and tennis players van der Sluis, Alien

University of Groningen. Ondernemerschap in Zuidoost Drenthe Hans, Lianne; Edzes, Arend; Koster, Sierdjan

University of Groningen. Embryogenesis and neogenesis of the endocrine pancreas Gangaram-Panday, Shanti Tireshma

De primaire frozen shoulder Stenvers, Jan Derek

Helping infants and toddlers in Foster family care van Andel, Hans

Verbindingskracht & combinatievermogen de Vries ev Delies, Jantina Jantje

Citation for published version (APA): Holwerda, A. (2013). Work outcome in young adults with disabilities Groningen: s.n.

University of Groningen. Sodium intake and therapy resistance to ACE inhibition Kocks, Menno Johan Adelbert

Citation for published version (APA): Oldenziel, W. H. (2006). Application of a glutamate microsensor to brain tissue. s.n.

University of Groningen. Safe and Sound van den Bosch, Kirsten Anna-Marie

Citation for published version (APA): Egberink, I. J-A. L. (2010). Applications of item response theory to non-cognitive data Groningen: s.n.

Effective monitoring and control with intelligent products Meyer, Gerben Gerald

Brain dead donor graft deterioration and attenuation with N-octanoyl dopamine preconditioning Hottenrott, Christina Maximilia Valentina

Transcriptome analysis to investigate the link between obesity and its metabolic complications Wolfs, Marcel Guillaume Maria

Psychopathologische en klinische aspecten van de psychogene psychose van Dijk, Wybe Kuno

Citation for published version (APA): Scheepstra, A. J. M. (1998). Leerlingen met Downs syndroom in de basisschool Groningen: s.n.

University of Groningen. De emergentie en evolutie van drie werelden de Vries, André

University of Groningen. Similar but different Joustra, Monica Laura

Lamotrigine in bipolar depression Loos, Marcus Lambertus Maria van der

The diversity puzzle Mäs, Michael

University of Groningen. Enabling knowledge sharing Smit - Bakker, Marloes

Citation for published version (APA): Wagemakers, M. (2015). Angiogenesis and angiopoietins in human gliomas [Groningen]: University of Groningen

University of Groningen. Structured diabetes care in general practice Fokkens, Sudara Andrea

University of Groningen. Symptom network models in depression research van Borkulo, Claudia

University of Groningen. BNP and NT-proBNP in heart failure Hogenhuis, Jochem

University of Groningen. Patient characteristics related to health care consumption Olthof, Marijke

Oxidative dehydrogenation of ethylbenzene under industrially relevant conditions Zarubina, Valeriya

University of Groningen. Dwaallichten, struikeltochten, tolwegen en zangsporen Roodbol, Pieternella

Citation for published version (APA): Ambrosio de Castro, A. H. (2006). Atmospheric NH3 deposition, S and N metabolism in curly kale s.n.

University of Groningen. Paula voor goud Piersma, Theun. Published in: Vogels+

Citation for published version (APA): Droogh, J. (2014). Interhospital transport of the critically ill patient: Focus on the journey [S.l.]: [S.n.

University of Groningen. Who cares? Kamstra, Aafke

University of Groningen. The impact of political factors on drivers of economic growth Klomp, Johannes Gerardus

University of Groningen

Computer assisted decision support in acutely ill patients. Application in glucose management and quantification of myocardial reperfusion

Bijdrage tot de statistiek en behandeling der lip- en verhemeltespleten Borgesius, Eltje Jacob

The etiology of functional somatic symptoms in adolescents Janssens, Karin

Transcriptie:

University of Groningen Phenylketonuria Mazzola, Priscila IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's PDF, also known as Version of record Publication date: 2016 Link to publication in University of Groningen/UMCG research database Citation for published version (APA): Mazzola, P. (2016). Phenylketonuria: From body to brain [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen Copyright Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Take-down policy If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim. Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum. Download date: 15-11-2017

167

Fenylketonurie: van lichaam tot brein In dit proefschrift worden de effecten van aërobe training op centrale en perifere markers in fenylketonurie (PKU) beschreven. Ons onderzoek, uitgevoerd met patiënten en in diermodellen van PKU, laat zien dat deze vorm van training therapeutische waarde kan zijn voor PKU-patiënten. PKU is de meest voorkomende aangeboren afwijking van aminozuurmetabolisme. PKU wordt gekaraketeriseerd door hoge concentraties fenylalanine in het bloed, dit leidt tot verstandelijke beperkingen wanneer de ziekte onbehandeld blijft. Op dit moment is de behandeling van PKU gericht op het verlagen van fenylalanine concentratie in het lichaam d.m.v. een eiwitarm dieet. Hoewel deze behandeling effectief is, is het dieet moeilijk vol te houden. Hierdoor vertonen patiënten vaak hoge percentages fenylalanine en bijbehorende cognitieve stoornissen. Additionele behandelingsstrategieën zijn dan ook van therapeutische waarde voor PKU patiënten, aërobe training is daarvoor een geschikte kandidaat. De studies in dit proefschrift laten zien dat in PKU diermodellen één trainingssessie voldoende is om tryptofaan concentraties te verbeteren in de hersenen. Regelmatige lichaamsbeweging corrigeerde oxidatieve stress, bijnier catecholamine inhoud en angst-gedrag. Deze verbeteringen werden bereikt zonder wijziging van fenylalanine concentraties, wat benadrukt dat deze aanpassingen als gevolg van aërobe training 168

zelfs plaats kunnen vinden wanneer er sprake is van hoge fenylalanine concentraties. In PKU patiënten heeft één enkele aërobe trainingssessie geen effect op fenylalanine niveaus, maar zorgt deze wel voor veranderingen in metabole parameters zoals ook waargenomen in de controlegroep. PKU patiënten verschillen op basaal niveau niet van de sekse-, leeftijds- en body mass-index gematchte controles in de kans op obesitas, lichaamssamenstelling, nutritional status, basaal metabolisme en maximale fysieke capaciteit. Tezamen laten deze studies zien dat aërobe training, wat betreft mogelijke wijzigingen in aminozuurconcentraties en metabole markers, een veilige behandelingsmethode is voor PKU patiënten. Daarnaast werden ondanks hoge fenylalaline niveaus trainingseffecten waargenomen. Dit laat zien dat gebruik van aerobe training als een (additionele) behandelingsstrategie in PKU patiënten mogelijk is. PKU patiënten moeten worden aangemoedigd om te sporten. 169