Provinciale Staten renthe Dagdeelvraag "Overheidsondersteuning van regionale vliegvelden" Aan Leden van Provinciale Staten en bijzondere commissieleden, niet zijnde statenleden Fractiemedewerkers, college van Gedeputeerde Staten Overheidsondersteuning van regionale vliegvelden Gommissie Cultuur en Economie / Commissie Omgevingsbeleid 2l maa 12012
Dagdeelvraag Overheidsondersteuning van regionale vliegvelden INLEIDING In deze notitie wordt de dagdeelvraag 1 Overheidsondersteuning van regionale vliegvelden behandeld, waarvan de inhoud volgens het onderzoeksprotocol in de bijlage (laatste pagina) is bijgevoegd. Doel van een dagdeelvraag is om actuele, nog niet beschikbare informatie te presenteren met het oog op politiek-bestuurlijke besluitvorming/debat rond het onderwerp op korte termijn. Om toegevoegde waarde te hebben voor het debat wordt de dagdeelvraag en de beantwoording hiervan breed verspreid. De onderhavige dagdeelvraag is op 20 februari 2012 ingediend en bestaat uit twee punten, namelijk 1. Zijn er voor de andere regionale vliegvelden afspraken over financiële ondersteuning door overheden gemaakt en zo ja welke? 2. Hoe zijn de exploitatieresultaten van de andere regionale vliegvelden? Voor de beantwoording van de dagdeelvraag heeft de onderzoeker financiële jaarverslagen van vier 2 regionale vliegvelden (Rotterdam/Den Haag, Lelystad, Eindhoven en Maastricht/Aken) en beleidsnota s luchtvaart en andere notities van diverse provincies (Noord-Brabant, Limburg en Overijssel) geraadpleegd. Er is gebruik gemaakt van openbaar beschikbare informatie. Ook heeft de onderzoeker contact gehad met ambtenaren verkeer en vervoer van deze provincies. Dit document wordt verspreid onder alle fracties en gaat in afschrift naar de fractiemedewerkers en GS. PS worden hiermee ondersteund in hun kaderstellende en controlerende rol richting GS. Het is aan de fracties om te bepalen in hoeverre de aangeboden informatie onderdeel zal worden van het politiek-bestuurlijke debat. VRAAG IN HET KORT In de loop van dit jaar zullen de staten van Drenthe, evenals de andere aandeelhouders, een besluit moeten nemen over een eventuele voortzetting van de financiële steun aan vliegveld Eelde, of eigenlijk Groningen Airport Eelde. In dat licht willen de staten graag informatie hebben over de volgende punten: Zijn er voor de andere regionale vliegvelden afspraken over financiële ondersteuning door overheden en zo ja welke? Hoe zijn de exploitatieresultaten van de andere regionale vliegvelden? KADER Wet Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens (RBML) 1 Dagdeelvragen zijn vragen die niet aan de ambtelijke organisatie van GS gesteld kunnen worden, relatief weinig tijd (ongeveer één dagdeel) van de onderzoeksgroep vragen en passen binnen het taken- en rollenpakket van de onderzoekers van de griffie. Voor meer informatie wordt u verwezen naar het onderzoeksprotocol Provinciale Staten Drenthe (Statenstuk 2011-505) 2 Plannen voor vliegveld Twente zijn nog in de ontwikkelingsfase. Als dit vliegveld operationeel wordt, dan zal het vliegveld volgens de provincie Drenthe een grotere omvang hebben dan vliegveld Eelde.
RESULTATEN 1. Zijn er voor de andere regionale vliegvelden afspraken over financiële ondersteuning door overheden gemaakt en zo ja welke? Financiële structuur Drie van de vier regionale vliegvelden zijn geprivatiseerd. Het gaat om vliegveld Lelystad en vliegveld Rotterdam-Den Haag, die beide 100% eigendom zijn van de Schiphol Group 3. De laatste organisatie heeft ook luchthaven Amsterdam Airport Schiphol in portefeuille. Vliegveld Maastricht-Aken is sinds 2003 geprivatiseerd. Aandeelhouders zijn het Britse Omniport Holdings Limited (99,86%) en Dura Vermeer Deelnemingen BV (0,14%). Vóór 2003 waren er meerdere aandeelhouders: 5% provincie Limburg, 1% gemeente Maastricht en 94% overige (Rijk, Kamer van Koophandel, LIOF). Vliegveld Eindhoven is de enige regionale luchthaven naast vliegveld Eelde waarin de regionale overheid participeert. Provincie Noord-Brabant en gemeente Eindhoven zijn gezamenlijk voor 49% aandeelhouder. De overige aandelen zijn in handen van de Schiphol Group. Toekomst De provincie Noord-Brabant en de gemeente Eindhoven zijn beide aandeelhouder (voor ieder 24,5%) in vliegveld Eindhoven. De provincie Noord-Brabant verwacht dat hier in de toekomst geen verandering in zal komen. Het beleid rond het vliegveld Eindhoven wordt bepaald door de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de zogenaamde Alderstafel. Deze afspraken zijn door de Tweede Kamer bekrachtigd. Vliegveld Eindhoven kan volgens deze afspraken doorgroeien tot een luchthaven van nationale betekenis. De bevoegdheden van de provincie liggen op het terrein van milieuvergunningen en bereikbaarheid. Voor het verbeteren van de bereikbaarheid van het vliegveld zijn meerjarige afspraken met het Rijk gemaakt. De plannen voor vliegveld Twente zijn nog in de ontwikkelfase. In april 2011 is de aanbestedingsprocedure van start gegaan om een exploitant te vinden voor het vliegveld en de aangrenzende bedrijventerreinen. Volgens het Area Development Twente (ADT) (een gemeenschappelijke regeling van de provincie en de gemeente Enschede) zal de concessieovereenkomst van de nieuwe exploitant begin 2013 van start gaan. De ADT blijft eigenaar van de grond. In de bestuursovereenkomst tussen Rijk, provincie en gemeenten is afgesproken dat er door drie publieke partijen budgetten beschikbaar worden gesteld ten behoeve van de gebiedsontwikkeling. Vliegveld Maastricht-Aken is al enige jaren in private handen. De provincie Limburg verwacht dat hier in de toekomst geen verandering zal komen. Als vergunningverlener voor het vliegveld acht zij een strikte scheiding tussen de provincie als aandeelhouder en bevoegd gezag ten aanzien van milieuvergunningen van groot belang. 2. Hoe zijn de exploitatieresultaten van de andere regionale vliegvelden? De volgende informatie is beschikbaar over de financiële resultaten van de vier regionale vliegvelden en vliegveld Eelde sinds 2007. Dit betreft cijfers over de omzet, bedrijfsresultaat en resultaat voor, voor zover beschikbaar. Om de cijfers in een goed perspectief te plaatsen zijn ook gegevens over het aantal passagiers en het aantal vliegbewegingen opgenomen. 3 Het Rijk is voor 70% aandeelhouder van de Schiphol Group. Andere aandeelhouders zijn de gemeenten Amsterdam en Rotterdam en Aéroports de Paris S.A. 2
Bedrijfsomvang De omvang van de vier regionale vliegvelden is zeer divers. Vliegveld Eindhoven is met ruim 2 miljoen passagiers in 2010 de grootste regionale luchthaven, gevolgd door Vliegveld Rotterdam-Den Haag met een kleine 1 miljoen passagiers in 2010. Kleinere vliegvelden zijn vliegveld Maastricht-Aken (260.000 passagiers) en vliegveld Lelystad (ruim 9.000 passagiers). In vergelijking hiermee hoort vliegveld Eelde met 153.000 passagiers tot de kleinere regionale vliegvelden. Als naar het aantal vliegbewegingen wordt gekeken dan scoort vliegveld Eelde hoger met 66.000 vliegbewegingen dan Vliegveld Rotterdam-Den Haag (ruim 52.000) en Eindhoven Airport (bijna 19.000), maar lager dan vliegveld Lelystad (bijna 134.000), waarbij opgemerkt moet worden dat 60% van de vliegbewegingen in Lelystad lesvluchten betreft. Bedrijfsomvang regionale vliegvelden 2010-2007 Vliegveld 2010 2009 2008 2007 Eelde Aantal passagiers 153.637 167.107 190.934 172.455 Vliegbewegingen 64.066 65.548 61.337 59.406 Eindhoven Aantal passagiers 2.142.833 1.711.504 1.629.893 1.544.098 Vliegbewegingen 18.860 15.641 17.217 16.744 Maastricht/Aken Aantal passagiers 260.000 180.500 252.000 155.000 Vliegbewegingen n.b.* n.b. n.b. n.b. Lelystad Aantal passagiers n.b. n.b. n.b. n.b. Vliegbewegingen 125.675 4 133.755 128.600 116.519 Rotterdam/Den Haag Aantal passagiers 1.000.858 991.390 1.059.006 1.146.692 Vliegbewegingen 52.644 52.095 59.651 65.531 * Gegevens over het aantal vliegbewegingen op vliegveld Maastricht-Aken ontbreken uit concurrentieoverwegingen. Financiële cijfers De regionale vliegvelden Rotterdam-Den Haag en Eindhoven hebben een vergelijkbare omzet in de jaren 2008 tot en met 2010 gehad van rond 25 miljoen per jaar. Het bedrijfsresultaat is bij beide vliegvelden in die periode sterk verbeterd. Vliegveld Lelystad laat een licht positief resultaat zien voor 2010 na een aantal jaren in de rode cijfers. Het positieve resultaat is grotendeels het gevolg van een hoger resultaat in de vastgoed exploitatie. Negatief was tot 2009 het bedrijfsresultaat van vliegveld Maastricht-Aken. Sinds de privatisering van 2003 kampte het vliegveld met flinke verliezen. Omdat in die jaren nog subsidiebedragen werden ontvangen, was het netto resultaat minder negatief. Over de periode maart 2009- maart 2010 kondigde de directie een klein positief resultaat aan. De winst is echter vooral toe te schrijven aan een eenmalige bate op verkoop van gronden. Bij vliegveld Eelde was in 2010 sprake van een exploitatietekort, dat wat lager lag dan in 2009. Het resultaat werd positief beïnvloed door rentebaten van bijna 2 ton ten gevolge van een belegd vermogen van bijna 9 miljoen. Dit vermogen is opgebouwd uit overheidsbijdragen, kapitaalstortingen en vooruit ontvangen bedragen voor o.a. de baanverlenging. 4 60% betreft lesverkeer. 3
Overzicht financiële kengetallen regionale vliegvelden 2010-2007 (in 1.000 euro s) Vliegveld 2010 2009 2008 2007 Eelde Netto omzet (excl 4.363 4.364 4.362 3.925 brandstof verkopen) Bedrijfsresultaat -613-805 -866-1.030-440 -505-469 -743 Eindhoven Netto omzet 25.241 21.691 22.300 Bedrijfsresultaat 7.993 3.806 4.455 3.923 7.018 2.860 3.787 2.788 Maastricht/ Aken Netto omzet * 2.879 (2009/2010) Bedrijfsresultaat * -173 (2009/2010) * 892 (2009/2010) 3.337 (2008/2009) -4.441 (2008/2009) -3.911 (2008/2009) 3.739 (2007/2008) -4.336 (2007/2008) -4.114 (2007/2008) Lelystad Netto omzet 2.600 2.500 2.800 2.760 Bedrijfsresultaat 100-700 -800-400 - - - - Rotterdam/ Den Netto omzet 25.900 24.700 24.400 24.600 Haag Bedrijfsresultaat 5.400 4.800 2.200 4.100 - - - - N.B. Vliegveld Twente is nog niet operationeel. -: gegevens zijn opgenomen in geconsolideerde winst- en verliesrekening van Schiphol Group *: Vanwege de Britse eigenaar loopt het boekjaar van maart tot maart. Jaargegevens 2010/2011 Maastricht-Aken waren nog niet beschikbaar. 4
Bronnen: Financial report Maastricht-Aachen Airport 2008/2009 en 2009/2010 Jaarverslagen 2006, 2008, 2010 Groningen Airport Eelde Jaarverslag 2008 en 2010 Eindhoven Airport Jaarverslagen 2007, 2009 en 2010 Schiphol Group Powerpoint van 18 juli 2011 van Bedrijfskring Lelystad: Uitbreiding Lelystad Airport met Ondersteuning van Regionaal Bedrijfsleven Beleidsnota Luchtvaart Noord-Brabant (20-10-2010) Kadernota aanbesteding luchthaven Twente (25-1-2011) Website wijlimburg.nl Eindelijk! Airport Maastricht maakt winst (..) 4 januari 2011 Website rtvoost.nl Aanbesteding luchthaven Twente van start 8 april 2011 Gesprekspartners: Provincie Drenthe. Mevrouw G. Akkerman van de afdeling Economische ontwikkeling, Mobiliteit en Cultuur Provincie Limburg. De heer P. Simons van de afdeling Milieu en Duurzame Ontwikkeling Provincie Noord-Brabant. De heer H. Wassenberg Nadere informatie over de beantwoording van de dagdeelvraag kunt u krijgen bij Hugo Parker Brady (365245). Bereikbaar op maandag tot en met donderdag. 5
STATENFRACTIE DRENTHE Dagdeelvraag voor het onderzoeksbureau Onderwerp: Vragen over overheidsondersteuning van regionale vliegvelden Ingebracht door: dhr. H. Beerda, PvdA fractie Datum: 20/02/2012 Hoe luidt de vraag? In de loop van dit jaar zullen de staten van Drenthe, evenals de andere aandeelhouders, een besluit moeten nemen over een eventuele voortzetting van de financiële steun aan vliegveld Eelde, of eigenlijk Groningen Airport Eelde. In dat licht wil de fractie van de PvdA graag informatie hebben over de volgende punten: - Zijn er voor de andere regionale vliegvelden afspraken over financiële ondersteuning door overheden en zo ja welke? - Hoe zijn de exploitatieresultaten van de andere regionale vliegvelden? Is het een vraag die gesteld kan worden aan GS? (Ja/nee. Zo ja, dien deze vraag dan in bij GS) Nee, GS beschikken niet standaard over deze informatie Wanneer moet ik het weten? Vòòr 1 april 2012 Wat is de inschatting hoeveel tijd beantwoording oplevert? Minimaal een halve en maximaal één dag Opmerking: de PvdA fractie stelt het op prijs indien ook de portefeuillehouders/gs zowel de vragen als de antwoorden ontvangen. 6