ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING MBO OPLEIDINGSNIVEAU Friesland College te Leeuwarden Ondernemer detailhandel November 2014
BRIN: 25LG Onderzoeksnummer: 277525 Onderzoek uitgevoerd in: September 2014 Conceptrapport verzonden op: 20 november 2014 Rapport vastgesteld te Utrecht op: 17 december 2014
INHOUD 1 Inleiding... 1 2 Conclusie en vervolg... 3 2.1 Conclusie... 3 2.2 Vervolgtoezicht... 3 3 Resultaten... 5 Bijlagen... 9 Bijlage I Normeringen kwaliteitsgebied... 9 Bijlage II Overzicht bc-codes... 10 Bijlage III Beoordeling indicatoren Ondernemer detailhandel... 11
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs voerde op 30 september 2014 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uit bij het Friesland College. Dit onderzoek heeft betrekking op de opbrengsten en de kwaliteitsborging. De volgende opleiding is onderzocht: Gebied opbrengsten Gebied Kwaliteitsborging Leerweg, niveau, locatie bc151 90290 - Ondernemer detailhandel leerweg bol, niveau 4, locatie Abe Lenstra Boulevard 29, Heerenveen De aanleiding voor dit onderzoek naar kwaliteitsverbetering is het oordeel zoals dit is opgenomen in het rapport van de Staat van de instelling (vastgesteld op 29 april 2013). Er waren toen tekortkomingen geconstateerd in de opbrengsten en de kwaliteit van de kwaliteitsborging. Hierdoor was er sprake van onvoldoende opbrengsten en niet naleving van de wettelijke vereisten op het gebied van kwaliteitsborging. In het onderhavige onderzoek naar kwaliteitsverbetering hebben wij ons specifiek gericht op de aspecten die eerder met een onvoldoende waren beoordeeld. Er zijn geen aanwijzingen het oordeel bij te stellen van de eerder als voldoende beoordeelde aspecten. Wij hebben gesprekken gevoerd met docenten en de directie en hebben aanvullend documenten onderzocht. In hoofdstuk 2 leest u de conclusies en het vervolg voor de instelling. De resultaten van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering kunt u lezen in hoofdstuk 3. De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader bve 2012. Dit is te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Hier is ook de werkwijze te vinden die de inspectie gebruikt bij onderzoeken naar kwaliteitsverbetering. De normering is als bijlage I toegevoegd aan dit rapport. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 1 van 11
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 2 van 11
2 Conclusie en vervolg In dit hoofdstuk geven we aan welke conclusie we trekken uit het onderzoek naar kwaliteitsverbetering en beschrijven wij het vervolg. 2.1 Conclusie Het onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft geleid tot het oordeel voldoende voor het kwaliteitsgebied kwaliteitsborging. De opbrengsten zijn onvoldoende. In de volgende paragraaf is het vervolg uitgewerkt. 2.2 Vervolgtoezicht De kwaliteitsborging is voldoende, maar de opbrengsten zijn wederom onvoldoende. Daarom vindt vervolgtoezicht plaats vanwege onvoldoende opbrengsten. In onderstaand schema is het vervolgtoezicht te lezen: 90290 - Ondernemer detailhandel, niveau 4 Beoordeling Toezichtvorm Vervolgtoezicht Niveau opbrengsten is onvoldoende*. Aangepast toezicht vanwege onvoldoende opbrengsten*. Na circa een jaar onderzoek naar kwaliteitsverbetering. * Het oordeel van de opbrengsten betreft de opleidingen binnen de bc-code. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 3 van 11
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 4 van 11
3 Resultaten In dit hoofdstuk vermelden we het oordeel over de onderzochte kwaliteitsgebieden. Daarna geven we hierop een toelichting. Het onderzoek naar kwaliteitsverbetering heeft geleid tot de volgende oordelen: Kwaliteitsgebied Goed Voldoende Onvoldoende 3. Opbrengsten 4. Kwaliteitsborging Slecht Oordeel per aspect Hieronder geven we het oordeel op de aspecten van de onderzochte kwaliteitsgebieden weer. De oordelen over de aspecten die tijdens het vorig onderzoek als voldoende zijn beoordeeld, zijn overgenomen. Een detaillering van het oordeel vindt u in bijlage III. Daarin is de beoordeling van de nu onderzochte indicatoren weergegeven. Kwaliteitsgebied Voldoende Onvoldoende Aspect Gebied 3: Opbrengsten 3.1 Rendement Gebied 4: Kwaliteitsborging 4.1 Sturing* 4.2 Beoordeling* 4.3 Verbetering en verankering* 4.4 Dialoog en verantwoording De aspecten met een * zijn kernaspecten, zie bijlage I voor normering per gebied. Beschouwing Algemeen Bij het onderzoek van de inspectie Staat van de Instelling is vastgesteld dat de opbrengsten en de kwaliteitsborging van deze opleiding onvoldoende waren. De betrokkenen bij deze opleiding hebben het afgelopen jaar met veel inzet gewerkt aan het wegwerken van de door de inspectie geconstateerde tekortkomingen. Zo is aan de hand van een analyse onderzocht wat de oorzaak is van de lage opbrengsten. Op basis van een verbeterplan zijn acties uitgezet om de tekortkomingen met betrekking tot de opbrengsten te verbeteren. De opbrengsten over het schooljaar 2012-2013 blijven nog achter. De kwaliteitsborging was slecht door tekortkomingen bij alle onderzochte aspecten. De elementaire processen van de onderzochte opleiding waren nog geen onderdeel van een planmatige, periodieke kwaliteitscontrole. De eerste stappen voor een sluitende kwaliteitszorgcyclus waren gezet, echter er was nog geen sprake van een cyclisch proces. De verankering van de kwaliteitszorg was nog onvoldoende uitgewerkt en belegd. Daarnaast was er weliswaar aandacht voor verbeteringstrajecten, maar waren deze onvoldoende systematisch ingericht. Op het gebied kwaliteitsborging heeft het opleidingsteam veel vooruitgang geboekt. Dit gebied is nu voldoende. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 5 van 11
Opbrengsten De opbrengsten zijn met een jaarresultaat van 46,2 procent en een diplomaresultaat van 50 procent onvoldoende. Voor de beoordeling van de opbrengsten, gebaseerd op de BRON-gegevens 2012/2013 zijn de resultaten van de bc-id 151, niveau 4 gebruikt. In bijlage II is te zien welke opleidingen hierbij betrokken zijn. De opbrengsten zijn al enkele jaren onder de norm en de ontwikkeling naar een voldoende rendement verloopt traag. Zowel voor het jaarresultaat en het diplomaresultaat is er in 2012-2013 een dalende lijn te bespeuren ten opzichte van de rendementen van 2011-2012 (jaarresultaat 53,3 procent, diplomaresultaat 54,3 procent). Het opleidingsteam heeft de opbrengsten geanalyseerd. Dit heeft geresulteerd in een aantal verbeteractiviteiten. Zo is de intake aangescherpt. Studenten worden nu ingeschreven voor de opleiding Filiaal Manager. Als uit de intake blijkt dat studenten geschikt zijn om direct te starten met de opleiding Ondernemer Detailhandel worden zij voor dit crebo ingeschreven. Een tweede verbeteractie is de uitgestelde keuze voor opleiding Filiaal Manager of Ondernemer Detailhandel gedurende het opleidingstraject. Studenten kunnen na 60 weken kiezen voor de opleiding Filiaal Manager of Ondernemer Detailhandel. Toetsingscriteria bij deze keuze zijn onder andere de resultaten van bedrijfseconomie en bedrijfsadministratie. Door deze ingevoerde maatregel worden tussentijdse mutaties voorkomen. Hiermee verwacht de opleiding dat studenten die het diploma Ondernemer Detailhandel willen behalen een hogere kans van slagen hebben. Een derde verbeteractie is het aanpassen van de programmering van de onderdelen bedrijfseconomie en boekhouden. Voor deze specifieke onderdelen van het kwalificatiedossier Ondernemer Detailhandel wordt meer effectieve onderwijstijd geprogrammeerd. Hierdoor worden de studenten beter voorbereid op het examen. De laatste verbeteractie heeft betrekking op het aanscherpen en uitbreiden van de studieloopbaanbegeleiding door onder andere scholing. Studenten worden meer eenduidig en gestructureerd begeleid tijdens de studieloopbaanbegeleiding. Hierdoor kan de opleiding de ontwikkeling van de studenten beter volgen. Het management verwacht dat de opbrengstcijfers vanwege het inzetten van bovenstaande maatregelen voor het studiejaar 2013-2014 voldoen aan de norm. Kwaliteitsborging De kwaliteitsborging beoordelen we als voldoende. Binnen de instelling en bij deze opleiding is de aanpak van de kwaliteitsborging aangescherpt en verbeterd. Er is nu een werkende kwaliteitscyclus die organisatorisch is belegd binnen het team Commerciële Dienstverlening in Heerenveen. Duidelijk is dat het management en het team voor ogen hebben waar zij aan werken. De sturing beoordelen wij als voldoende. Het team werkt meer planmatig en de plannen zijn op elkaar afgestemd. In het teamplan is dan ook een duidelijke relatie met het managementcontract en de kaderbrief zichtbaar. De doelen in het teamplan moeten nog meer richtinggevend en resultaatgerichter geformuleerd worden zodat effectmeting beter mogelijk is. Het verbeterplan naar aanleiding van Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 6 van 11
de lage opbrengsten is echter wel concreet beschreven. Met behulp van dit plan heeft het team het afgelopen jaar gewerkt om de opbrengsten te verbeteren. De beoordeling beoordelen wij voldoende. Monitoringsgegevens worden geëvalueerd en geanalyseerd, gerelateerd aan de normen uit het kwaliteitskader en verbeterpunten daaruit worden benoemd en opgenomen in het teamplan of in een verbeterplan. Het team heeft een zelfevaluatie gemaakt. Vooral de beoordelingen in deel II van de zelfevaluatie zijn voldoende onderbouwd en verbeteringen zijn geformuleerd. Deze zelfevaluatie is input voor het teamplan. Ook vinden er interne audits plaats waarbij onafhankelijke deskundigen zijn betrokken. De verbetering en verankering is voldoende. Er is nu een werkende kwaliteitscyclus die organisatorisch belegd is in het team. Een goed voorbeeld hiervan is het verbeterplan naar aanleiding van de lage opbrengsten. Met behulp van dit plan waarin na een grondige analyse van de oorzaken concrete doelen, termijnen en verantwoordelijken weergegeven zijn, wordt gewerkt aan verbeteracties die zijn ingezet om de opbrengsten te verbeteren. De systematiek voor kwaliteitsborging is uitgewerkt conform de instellingsbrede systematiek en de toedeling naar taken en verantwoordelijkheden is belegd. Hierbij zijn regisseurs eigenaar van één of meerdere resultaatgebieden en vormen de link naar het team. De dialoog en verantwoording zijn eveneens voldoende. Middels de werkveldcommissie onderhoudt het team een dialoog met betrokkenen buiten de instelling. In deze commissie wordt gesproken met bedrijven uit de regio Leeuwarden en Heerenveen waarbij onder andere de examinering op de agenda staat. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 7 van 11
Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 8 van 11
Bijlagen Bijlage I Normeringen kwaliteitsgebied De normen Op basis van het onderzoek spreekt de inspectie oordelen uit waarbij zij gebruik maakt van een normering. Deze bestaat uit: 1. Een normering per indicator: wanneer wordt voldaan aan de indicator? Hiervoor gebruikt de inspectie portretten: de aangetroffen situatie voldoet aan de indicator indien deze over het geheel genomen voldoet aan de beschrijving in het portret. Het gaat hier om een weging van het geheel met hantering van toleranties. 2. Een normering per aspect. 3. Een normering per kwaliteitsgebied. Deze normering wordt hieronder toegelicht. Voor de beoordeling van de opbrengsten is gebruik gemaakt van onderstaande norm. Voor een oordeel voldoende moet tenminste aan één van de twee normen zijn voldaan. Niveau Jaarresultaat Diplomaresultaat 4 64,2 67,3 Voor de normering van het gebied Kwaliteitsborging zijn drie kernaspecten benoemd. De kernaspecten zijn 4.1 Sturing, 4.2 Beoordeling en 4.3 Verbetering en verankering. Deze kernaspecten moeten alle drie voldoende zijn om een voldoende beoordeling te krijgen. Bij één of meer onvoldoende kernaspecten is de kwaliteitsborging onvoldoende. Normering Kwaliteitsborging Goed Aan alle aspecten is voldaan. Aan alle indicatoren is voldaan. De elementen in het portret worden op een uitstekende wijze uitgevoerd. Voldoende Aan alle kernaspecten is voldaan. Aan alle indicatoren van deze aspecten is voldaan. Er wordt voor het grootste deel aan de omschrijving van de portretten van deze indicatoren voldaan, waaronder de essentiële onderdelen. Onvoldoende Aan twee aspecten is niet voldaan. Aan één of twee kernaspecten is niet voldaan. Slecht Aan drie of vier aspecten is niet voldaan. Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 9 van 11
Bijlage II Overzicht bc-codes Hieronder is per onderzochte bc-code aangegeven welke opleidingen betrokken zijn bij het bepalen van de opbrengsten. Overzicht bc-codes bc-code: bc151 Niveau: 4 Crebo: Opleiding: 90290 Ondernemer detailhandel Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 10 van 11
Bijlage III Beoordeling indicatoren Ondernemer detailhandel In onderstaande tabel is de score weergegeven van de indicatoren waarnaar een onderzoek heeft plaatsgevonden. Wanneer er geen score is vermeld betekent dit dat er geen aanwijzingen waren dat het oordeel van het eerdere onderzoek onderzocht moest worden. Gebied 3: Opbrengsten Voldoende Onvoldoende Aspecten Indicatoren 3.1 Rendement 3.1.1 Rendement Gebied 4: Kwaliteitsborging Voldoende Onvoldoende Aspecten Indicatoren 4.1 Sturing* 4.1.1. Plannen 4.1.2. Informatie 4.1.3. Continuïteit 4.2 Beoordeling* 4.2.1. Monitoring 4.2.2 Evaluatie 4.3 Verbetering en 4.3.1. Verbeteraanpak verankering* 4.3.2. Deskundigheidsbevordering 4.3.3. Verankering 4.4 Dialoog en 4.4.1. Intern verantwoording 4.4.2. Extern De aspecten met een * zijn kernaspecten Onderzoek naar kwaliteitsverbetering mbo Friesland College pagina 11 van 11