De ambities, opgaven en uitdag ngen van de gemeente Bladel Rapport Philip van Veller Johannes ten Hoor Laurens Vellekoop Pepijn van der Beek
De ambities, opgaven en uitdagingen van de gemeente Bladel lnhoud Samenvatting 1. lnleiding 1.1 Aanleiding en context 1.2 Doelstelling van het onderzoek 1.3 Onze werkwijze 1.4 Leeswijzer 2. Feitelijke beschrijving van de gemeente Bladel 2.1 Ontstaan en kenmerken van de gemeente Bladel 2.3 Toekomstvisie Bladel uit 2009 3. Trends en ontwikkelingen 3.1 (lnterlnationaletrends en ontwikkelingen 3.2 Regionaal 4. Raadpleging van de gemeenschap 4.1 Thema-avond'sociaal' 4.2 Thema-avond'economie en ondenrijs' 4.3 Bewonersconferentie 5. Ambities, opgaven en uitdagingen van de gemeente Bladel 5.1 Ambities 5.2 Opgaven 5.3 Uitdagingen 5.4 Bestuur 5.5 Wat vindt de gemeenteraad? Pagina 1 5 5 5 6 10 11 11 24 25 25 28 34 34 35 36 37 37 45 51 55 56
Samenvatting Doel van dit rapport is een beschrijving te geven van de uitdagingen en de maatschappelijke opgave die op de gemeente Bladel afkomen. De ambities, opgaven en uitdagingen vormen input voor de volgende fases van 'Veerkrachtig bestuur', waarbij bestuurlijke scenario's voor Bladel worden ontwikkeld en gewogen die het mogelijk maken optimaal deze opgaven aan te gaan. Uitgangspositie De gemeente Bladel is met 20.073 inwoners de grootste gemeente in de Kempen. Het is een 'buitengemeente' met vijf kernen, en een relatief lage bevolkingsdichtheid. Bladel kent zowel een relatief hoge groene druk (jongeren) als grijze druk (met op termijn vergrijzing). Er zijn veel (duurdere) koopwoningen. De werkgelegenheid is hoog, mede door de grote economische bedrijvigheid in (maak)industrie (bedrijventerreinen met regiofunctie) en MKB. Bladel heeft primair (ook speciaal) onderwijs en een grote middelbare school (ook hier: regiefunctie). Statistisch scoort Bladel goed in bereikbaarheid (maar in de praktijk zijn hier aandachtspunten), met de nabijheid van de 467 en de N284. Het OV is minder ontwikkeld. De gemeente staat er financieel goed voor en werkt met name samen in de Kempengemeenten en de Metropoolregio Eindhoven Trends en ontwikkelingen Er zijn verschillende trends en ontwikkelingen waar de gemeente Bladel mee te maken heeft of mee te maken zal krijgen. Onder de trends die ook de gemeente Bladel raken, scharen we ten eerste individualisering en de opkomst van nieuwe collectieven. Mensen organiseren zichzelf, ook in Bladel zoals rond energie en glasvezel. Een kans is de maatschappelijke zelfredzaamheid zoals in de (ook kleinere) kernen van de gemeente; een risico ligt in de afname van vrijwilligerswerk en mantelzorg. Het rijke Bladelse verenigingsleven en de zorg voor ouderen kunnen daaronder gaan lijden. Ook staan economische en technologische ontwikkelingen niet stil, ofschoon exacte consequenties daarvan nog lastig zijn te voorspellen. Zonder meer neemt het belang van digitalisering toe. Naast een veranderende (terugtredende en meer regisserende) rol van de overheid, zien we verdere decentralisaties, voortschrijdende bezuinigingen en een groter belastinggebied voor lokale overheden. De overheid opereert op verschillende schalen; het belang van stad en regio neemt toe. Zuidoost Brabant is een sterke economische regio. Binnen die regio en de Kempen in het bijzonder oriënteren gemeenten zich op hun bestuurlijke toekomst. De Kempengemeenten benadrukken alle het belang van samenwerking. ln meer of Ambities,... Ambities zijn doelstellingen die de gemeente heeft uit eigen kracht. Voor Bladel gaat het daarbij om Aantrekkelijk wonen en leven in vitale kernen Een steeds terugkerende ambitie is het behouden van vitale dorpskernen. 'Aantrekkelijk wonen en leven in vitale kernen', dat is wat de burgers van de gemeente Bladel willen, ook voor de toekomst. Er wordt aandacht voor de kernen gevraagd met betrekking tot: Leefbaarheid en levendigheid, Balans tussen wonen, werken, recreëren en natuur, Reële voorzieningen, en Cultureel erfgoed. De essentie voor de gemeente is de korte lijn tussen gemeenschap en bestuur.
Economie De gemeente wilwerkgelegenheid en ondernemersklimaat behouden en versterken voor de toekomst. Dit is een aanpak met een sterke regionale invalshoek. Drie aspecten van de lokale economie springen er daarbij uit: - Een sterk MKB: de kern Bladel als 'winkelhart van de Kempen' - Hoogwaardige (maak)industrie als bron van innovatie en werkgelegenheid - Ruimte voor de agrarische sector, met aandacht voor gezondheid en duurzaamheid. Recreatie De gemeente Bladel ambieert een aantrekkelijke gemeente te zijn, waar zowel inwoners als gasten een groot aanbod aan recreatiemogelijkheden hebben. Daarmee samen hangt het behoud van de mooie natuur. De gemeente Bladel opereert ook hierbij in regionaal verband. Duurzaamheid Een duurzame gemeente vertaalt zich voor Bladel naar bevordering van energiebesparing, het verduurzamen van (gemeentelijke) panden en woningen, het verduurzamen van de agrarische sector en een verduurzaming van de industrie. Positieve aandacht voor jongeren De gemeente Bladelwil een levendige gemeente zijn met positieve aandacht en voldoende vertier voor jongeren.... Opgaven,... De gemeente Bladel krijgt ook te maken met een aantal onafwendbare opgaven. Deze zijn Vergrijzing Uit gegevens en voorspellingen blijkt dat de bevolking van de gemeente Bladel vergrijst. Daarmee komen opgaven als een veranderende woonbehoefte (eenpersoons huishoudens), een grotere zorgvraag, en de opgave om de kernen met voorzieningen vitaal te houden. Digitalisering Het grote en nog toenemende belang van ICT uit zich in de behoefte aan infrastructuur (glasvezel), en digitale dienstverlening door de gemeente zelf. De digitalisering biedt ook kansen, zoals bij domotica. Duurzaam wonen voor jong en oud woningen zijn wel beschikbaar, maar ook kostbaar. De verhouding tussen woonvraag en -aanbod in de gemeente Bladel is een aandachtspunt. Omgevingswet Met de komst van de Omgevingswet wordt de bestuurlijke (lokale) afwegingsruimte voor de fysieke leefomgeving vergroot, en de fysieke leefomgeving samenhangend benaderd. De komst van de Omgevingswet vraagt voorbereiding en implementatie in de organisatie. Criminaliteit e n ondermijning Als opgave en risico in het heden en de toekomst worden ook (georganiseerde) criminaliteit en ondermijning genoemd. Dit is een probleem dat ook sterk geldt voor de rest van Brabant. 2
... en Uitdagingen Uitdagingen zijn (mogelijke) beperkingen om de ambities en opgaven te halen. Dit zijn: Sociale cohesie (saamhorigheid) Sociale cohesie is nodig om de kernen vitaalte houden, verenigingen draaiende te houden, en (burger)participatie vorm te geven. Toekomstige kansen liggen daarbij op het terrein van samenwerking tussen verenigingen, besturen, scholen, andere kernen en de gemeente. Bereikbaarheid De bereikbaarheid van de kernen van Bladel is een aandachtspunt voor wat betreft de vitaliteit, woonkwaliteit, het onderwijs en de economische ontwikkeling inclusief recreatie. Daarbij gaat het om het OV, fiets en auto. Goed geschoold personeel Talent houden (zie de groene druk)en aantrekken vormen een uitdaging om de economische kansen te benutten. Een nauwe samenwerking tussen werkgevers en ondenivijs kan daarbij helpen Bereikbaarheid en goed wonen ook. Uitstraling Een uitdaging ligt verder in het'vermarkten' van de Kempen: het bieden van een aantrekkelijk perspectief en dat ook effectief uitstralen en communiceren. Deze positionering kan worden opgepakt met (bestuurlijke en andere) partners. En nu verder Op basis van de bovenstaande maatschappelijke ambities, opgaven en uitdagingen (de inhoud) worden bestuurlijke scenario's ontwikkelend en gewogen (de vorm). De gemeenteraad van Bladel heeft daarbij aangegeven welke elementen het belangrijkst zijn. Daarbij was aan dacht voor: mens en maatschappij, milieu en leefomgeving, en de economie. Mens en maatschappij De raad hecht sterk aan de sociale cohesie in de gemeente Bladel. Daaronder vallen het dorpse karakter en het verenigingsleven. ln de gemeente Bladel moet het goed wonen ziin. Daar hoort ook bereikbaarheid bij(fysiek en digitaal). Gezondheid en zorgzijn aandachtspunten voor de (oudere) bevolking. Milieu en leefomgeving De gemeente Bladel is een groene plattelandsgemeente en wil dat blijven. Daar hoort ook duurzaamheid bij, en een goede inrichting van het buitengebied. Economie De economie (breed gezien) vormt de motor voor de ontwikkeling van Bladel. Deze economie moet van de raad nadrukkelijk in regionaal verband worden gezien. Het eerder genoemde aspect van (digitale) infrastructuur is ook hier belangrijk. 3