Feitenkaart Discriminatie 20 Zuid-Holland-Zuid
Inhoud Inleiding... 2 Meldingen van discriminatie... 2 Aard van de discriminatie... Discriminatiegrond... 5 Maatschappelijk terrein... 8 Herkomst van de melders... Werkwijze en beoordeling van de meldingen... 2 Geografische spreiding van meldingen... 3 Bijlagen... 5
Inleiding RADAR is het bureau vóór gelijke behandeling en tegen discriminatie werkzaam in de regio s Midden- en West-Brabant, Zuid-Holland-Zuid, Rotterdam-Rijnmond en delen van Brabant-Noord. RADAR bevordert gelijke behandeling en streeft naar een samenleving zonder uitsluiting die iedereen gelijke kansen biedt. RADAR verhindert en verhelpt gevallen en gevoelens van discriminatie, zoekt samenwerking en deelt kennis. Deskundigheid, betrokkenheid, betrouwbaarheid en onpartijdigheid zijn daarbij kernwaarden. Bij RADAR kunnen mensen terecht die in aanraking zijn gekomen met discriminatie of hiervan getuige zijn geweest. De meest voorkomende vormen zijn discriminatie op grond van huidkleur/afkomst, geslacht, seksuele gerichtheid, geloofs-/levensovertuiging, leeftijd en handicap/chronische ziekte. Naast advies en ondersteuning bij klachten en meldingen van discriminatie, registreert RADAR de klachten en bekijkt deze op ontwikkelingen die onder meer van belang kunnen zijn voor een gemeentebestuur en professionals die werken aan het voorkomen en bestrijden van discriminatie. RADAR verzorgt ook voorlichtingen en trainingen aan scholen, bedrijven en overheden. RADAR werkt vanuit vestigingen in Breda, Rotterdam, s-hertogenbosch en Tilburg. 2 Discriminatieervaringen kunnen zowel in een persoonlijk gesprek met een klachtbehandelaar, als telefonisch, per email of rechtstreeks via de website radar.nl worden gemeld. Ook kan via deze wegen informatie over het voorkomen en bestrijden van discriminatie worden opgevraagd. 3 De feitenkaart geeft een overzicht van de klachten en meldingen van discriminatie die in 20 vanuit Zuid-Holland-Zuid bij RADAR binnenkwamen. De nadruk ligt op de aantallen. Het is van belang te onderstrepen dat discriminatie bij uitstek een onderwerp is waarbij het aantal meldingen niet alles zegt, omdat niet alle ervaren voorvallen worden gemeld (onderrapportage). Deze feitenkaart geeft een overzicht van het aantal meldingen per maatschappelijk terrein en discriminatiegrond en er wordt verslag gedaan van de aard van discriminatie. Daarbij wordt steeds een korte toelichting gegeven en wordt ingegaan op verschuivingen ten opzichte van voorgaande jaren. Kale cijfers zeggen niet veel over de inhoud en de impact van zaken. Om daar een idee van te krijgen wordt in tekstwolken een aantal casussen weergegeven. Dit zijn korte voorbeelden van meldingen die in 20 zijn gedaan. Meldingen van discriminatie Discriminatie betekent letterlijk onderscheid maken. Al staat niet ieder onderscheid gelijk aan discriminatie. De wet bepaalt welk onderscheid wel of niet geoorloofd is. Wettelijk gezien wordt alleen onderscheid op de volgende gronden gerekend tot mogelijk ongeoorloofd onderscheid: herkomst, nationaliteit, godsdienst, sekse, seksuele gerichtheid, leeftijd, handicap of chronische ziekte, levensovertuiging, politieke overtuiging, burgerlijke staat, soort contract en arbeidsduur. Sinds april 20 is RADAR werkzaam voor de bewoners van s-hertogenbosch en andere gemeenten in Brabant-Noord. 2 In 20 werd de vestiging in Dordrecht gesloten RADAR blijft wel werkzaam voor deze regio. De vestiging in s-hertogenbosch werd in 20 geopend. 3 Op www.radar.nl is meer informatie te vinden. De RADAR-vestigingen zijn bereikbaar via een lokaal telefoonnummer of via het centrale nummer 0900-2 35 35. E-mails kunnen worden verstuurd naar info@radar.nl. Meldingen kunnen ook rechtstreeks via de website worden gedaan. 2
In 20 ontving RADAR uit Zuid-Holland-Zuid 58 klachten en/of meldingen over discriminatie. In Figuur is te zien dat het aantal meldingen daarmee, na een stijging in de twee voorgaande jaren, is gedaald. Figuur. Aantal meldingen van discriminatie Zuid-Holland-Zuid in 20 20 00 00 93 80 6 58 60 5 0 20 0 2007 2008 2009 200 20 Aantal meldingen Betekent de daling van het aantal meldingen dat er minder discriminatie is ervaren of dat er minder is gediscrimineerd? Waarschijnlijk niet. Een meer voor de hand liggende verklaring is dat in 20 geen pr campagne is gevoerd om de bekendheid met antidiscriminatievoorzieningen te vergroten en mensen bewust te maken van discriminatie. In 2009 en 200 voerde de Rijksoverheid een dergelijke landelijke publiekscampagne onder de titel Moet jij jezelf thuislaten als je naar buiten gaat. Door middel van televisie- en radiospotjes (en posters in bushaltes in 2009) en een bijbehorende website bracht de campagne discriminatie bij een breed publiek onder de aandacht en vergrootte de meldingsbereidheid. Gedurende de campagneperiode zag RADAR het aantal meldingen stijgen wat in 2009 tott een forse toename van het aantal meldingen leidde, een aantal dat in 200 werd geëvenaard. In Figuur 2 is goed te zien dat de piek in de zomer/het najaar (de periode van de campagne in 2009 en 200) in 20 ontbreekt. Figuur 2. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 2009-20 per maand 35 30 25 20 5 0 5 0 2009 200 20 3
De aard van discriminatie Tabel. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 naar aard Aard van discriminatie 20 Aantal % Omstreden behandeling 0 69% Weigering goed/dienst 2 Toepassing regels 3 Overig 3 Vijandige bejegening 3 22% Demonstratie 0 Belediging 2 Bekladding/pamfletten 0 Overig Geweld 2 3% Bedreiging 2% Overig 2 3% Totaal 58 00% Met de aard van discriminatie bedoelen we de manier waarop discriminatie zich uit. Ongeveer zeven van de tien meldingen gaan in 20 over omstreden behandeling (0). We spreken van omstreden behandeling wanneer mensen de toegang wordt geweigerd tot een dienst of goed (denk aan een sportclub, horecagelegenheid, maar ook aan werk of het afsluiten van een verzekering) omdat zij tot een bepaalde groep behoren (of geacht worden te horen). Bijvoorbeeld omdat zij allochtoon zijn, een beperking hebben of te oud zijn. Ook als een gebouw niet toegankelijk is voor mensen die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten, is er sprake van omstreden behandeling. Daarvan is ook sprake wanneer algemene regels, direct of indirect, nadelig uitpakken voor een bepaalde groep. Bijvoorbeeld wanneer hoofddoeken niet zijn toegestaan, waardoor moslima s worden getroffen en uitgesloten. Ik werk in een zorginstelling voor jongeren. Afgelopen week kreeg ik te horen dat de ouders van een nieuw meisje niet willen dat ik haar begeleid omdat ik moslim ben. Dertien meldingen gaan over vijandige bejegening. Veruit de meeste meldingen hebben betrekking op discriminatoire belediging, waaronder beledigende, denigrerende en/of stigmatiserende uitspraken en scheldpartijen, bijvoorbeeld op het werk of op straat. Ook pesten valt onder deze categorie. Ik heb waterschade in huis en er kwam iemand langs om de schade op te nemen. Toen ik protesteerde omdat hij zei dat hij de schade niet kon vaststellen, reageerde hij onbeschoft. Hij zei onder andere: jullie allochtonen maken alles erger dan het is.
Meldingen van fysiek letsel of ernstige dreiging daartoe, zijn geregistreerd als geweld of bedreiging. Het gaat hierbij om een beperkt aantal incidenten (2 resp. ). Tot de restcategorie overig zijn twee meldingen gerekend. Hieronder vallen meldingen over roddels, negeren of buitensluiten. Ook meldingen waarbij de aard van de discriminatie-ervaring onduidelijk of onbekend is gebleven, worden in deze categorie geregistreerd. Vergeleken met 200 In tabel in de bijlage kan het aantal meldingen naar aard in 200 worden opgezocht. Hoewel de relatief kleine aantallen het lastig maken om de jaren met elkaar te vergelijken, is af te lezen dat er in 200 (zowel in absolute aantallen als relatief) iets meer meldingen over omstreden behandeling waren. Discriminatiegrond Figuur 3 Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 naar discriminatiegrond Geslacht 2 Godsdienst 5 Handicap/chronische ziekte 0 Herkomst/kleur/ras 26 Leeftijd 5 Politieke overtuiging Seksuele gerichtheid Overig 8 0 0 20 30 In 20 gaat iets minder dan de helft van de meldingen over discriminatie op grond van herkomst, kleur en ras, ook wel etnische discriminatie genoemd (26). De meldingen gaan over diverse maatschappelijke terreinen, maar met name over de terreinen buurt/wijk (5) en de arbeidsmarkt (). Verder zijn er meldingen over vermeend discriminatoir optreden door onder andere de politie (), horecagelegenheden (2), binnen het onderwijs (2) en door (zakelijke of van overheidszijde) dienstverleners (2). De melders van etnische discriminatie zijn overwegend allochtoon, hoewel etnische discriminatie ook door autochtone Nederlanders kan worden gemeld. Vanuit Zuid-Holland- van Zuid is dat in 20 bij één melding het geval. Er wordt hier melding gedaan als getuigee discriminatie van een allochtone vriend. De definitie van het begrip allochtoon is volgens het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) een persoon van wie tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (de eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (de tweede generatie). RADARR maakt bij de registratie gebruik van zelfdefinitie en registreert de 5
Sinds ik terug ben van mijn zwangerschapsverlof krijg ik steeds te horen dat ik mijn werk niet goed doe. Mijn manager voegde daar de laatste keer iets aan toe over domme zwarte krachten. Dat vind ik discriminerend. Tien meldingen gaan over discriminatie op grond van handicap en/of chronische ziekte. De helft van de meldingen heeft betrekking op een psychische problematiek of verstandelijke beperking. Bij de andere helft van de meldingen spelen lichamelijke beperkingen een rol. Zo meldt een vrouw dat zij een restaurant niet mocht bezoeken met haar blindengeleidehond en meldt een ander dat hij of zij niet is aangenomen voor een baan vanwege een gehoorbeperking. Twee melders zijn vanwege hun rolstoel geweigerd; bij de ene melding ging het om een concert, bij de andere om een sauna. In beide gevallen werden veiligheidsredenen genoemd als reden voor de weigering, bij de sauna werden daarbij ook problemen met hygiëne als reden gegeven. Over discriminatie op grond van leeftijd zijn in 20 vijf meldingen binnengekomen. In alle gevallen vermoeden melders dat zij vanwege een te hoge leeftijd ergens geen aanspraak op kunnen maken, zijn afgewezen of dat er voor hen andere regels gelden. Zoals in het geval van een vrouw, die meldt dat haar reisverzekering minder vergoedt voor ouderen (zij is zelf 70+) of een melder die als oproepkracht minder vaak wordt opgeroepen en vermoedt dat dit is omdat andere oproepkrachten jonger zijn. Twee melders zijn afgewezen voor een vacature en vermoeden ook dat dit met hun leeftijd te maken heeft (50+). Een melder voelt zich gediscrimineerd omdat het leerlingenvervoer alleen voor leerlingen tot tien jaar wordt aangeboden. Voor leeftijdsdiscriminatie die zich buiten het terrein van arbeid, beroep of beroepsonderwijs afspeelt, is overigens geen wettelijke bescherming. Op de website van RADAR is een factsheet te vinden met meer informatie over leeftijd en discriminatie (www.radar.nl/read/publicaties). Ook over discriminatie op grond van godsdienst komen in 20 vijf meldingen binnen. Deze meldingen hebben alle vijf betrekking op het islamitische geloof, waarvan vier specifiek te maken hebben met het dragen van een hoofddoek. Een vrouw meldt dat zij al enkele weken sportte in een sportschool, met hoofddoek, toen het beleid werd aangepast en hoofddoeken niet langer werden toegestaan. Een ander vertelt over een voorval waarin een meisje met hoofddoek de toegang tot een bus werd ontzegd. Twee meldingen betreffen discriminatie-ervaringen aan een balie of kassa. Waarbij in het ene geval een klant aangaf niet geholpen te willen worden door een medewerkster met hoofddoek en in het andere geval een klant het gevoel had niet geholpen te worden vanwege haar hoofddoek. Sinds drie weken sport ik in een sportschool bij mij in de buurt. Dat doe ik met mijn hoofddoek, ook anderen sporten met een hoofddoek. Dat was nooit een probleem, tot gister: toen kreeg ik te horen dat het beleid van de sportschool is aangepast en het niet langer is toegestaan om met hoofddoek op te sporten. Verder is er in 20 twee keer melding gedaan over discriminatie op grond van geslacht. Een melder attendeert RADAR op een vacature waarin specifiek om mannen wordt gevraagd. De andere melding betreft een man, die zich ten opzichte van vrouwen in de Nederlandse samenleving in het etnische herkomst die de melder zelf aangeeft; er wordt niet naar geboorteland of het geboorteland van ouders gevraagd. 6
algemeen voelt ondergewaardeerd. Over discriminatie op grond van seksuele gerichtheid komt één melding binnen, evenals over discriminatie op grond van politieke overtuiging. Ik ben ontslagen door mijn werkgever. Ik vermoed dat het te maken heeft met het feit dat ik op de werkvloer mijn mening over de PVV niet onder stoelen of banken steek. De acht meldingen die zijn geregistreerd in de restcategorie overig gaan over oneerlijke behandeling op gronden die wettelijk niet als discriminatie worden gezien. Het gaat bijvoorbeeld om mensen die zich anders behandeld voelen vanwege hun uiterlijk, woonplaats of hun sociale positie (bijvoorbeeld vanwege het krijgen van een bijstands- of andere uitkering, werkloos of dakloos zijn). Eén melding betreft een melder die zich onterecht beschuldigd achtte van discriminerend gedrag. Een andere melder voelde zich als (ex-) Limburger gediscrimineerd, omdat in een televisieprogramma was opgemerkt dat ook Limburgers zouden moeten inburgeren. In deze restcategorie worden ook de meldingen opgenomen waarvan de discriminatiegrond onbekend of onduidelijk blijft. Vergeleken met 200 Zoals eerder vermeld waren er in 20 minder meldingen van discriminatie bij RADAR vanuit Zuid- Holland-Zuid dan in 200. De daling van de meldingen is echter niet over alle gronden gelijk verdeeld. In de bijlage is in tabel 2 het aantal meldingen per discriminatiegrond in 200 en 20 na te lezen. Voor zover de kleine aantallen het mogelijk maken om daar uitspraken over te doen, valt op dat er verhoudingsgewijs minder meldingen zijn over de discriminatiegrond geslacht. Over discriminatie op grond van handicap en/of chronische ziekte zijn zowel in 200 als in 20 tien meldingen gedaan; waarmee het relatieve aandeel van het aantal meldingen over deze discriminatiegrond van procent is toegenomen tot 7 procent. Tot slot zijn er in 20 verhoudingsgewijs iets meer meldingen over discriminatie op overige (niet wettelijke) gronden. 7
Maatschappelijk terrein Figuur. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 naar maatschappelijk terrein Arbeid Buurt/wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca/amusement Huisvesting Onderwijs Openbare ruimte Politie/OM Politieke en publieke opinie Privé sfeer Sport en recreatie 2 5 6 8 2 0 5 0 5 20 25 Met 2 meldingen is de arbeidsmarkt wederom het maatschappelijk terrein waaroverr RADAR de meeste meldingen ontvangt. De meldingen gaan met name over discriminatie-ervaringen op de werkvloer. Daarnaast zijn er meldingen over de werving- en selectieprocedure, de arbeidsbemiddeling, over ontslag (uitstroom) en de arbeidsvoorwaarden. Ongeveer de helft van de meldingen gaat over discriminatie op grond van etniciteit (). Drie meldingen gaan over leeftijdsdiscriminatie. Op de website www.wervingenselectiegids.nl is te lezen welke eisen aan sollicitanten mogen worden gesteld en onder welke criteria het is toegestaan om bijvoorbeeld op zoek te gaan naar sollicitanten in een bepaalde leeftijdsgroep of van een bepaald geslacht. Figuur 5. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 over de arbeidsmarkt 2 2 9 Werving en selectie Werkvloer Uitstroom Arbeidsvoorwaarden Arbeidsbemiddeling 8
Ik ben 56 jaar en heb onlangs gesolliciteerd voor een nieuwe baan. Ik ben afgewezen en kreeg als reden dat het bedrijf op zoek is naar een veertiger. Als dat geen discriminatie is. In 20 krijgt RADAR acht meldingen binnen over vermeend discriminatoir optreden door zakelijke dienstverleners, waaronder banken, verzekeringsmaatschappijen, winkels en vervoersmaatschappijen (commerciële dienstverlening). De grond waarop melders zich gediscrimineerd voelen is divers en loopt uiteen van godsdienst, tot handicap, etniciteit, leeftijd en seksuele gerichtheid. Het betreft meestal het weigeren van dienstverlening. Eén maal betreft het een melding van een belediging en één maal meldt iemand getuige te zijn geweest van een mishandeling in een winkel. Zes meldingen gaan in 20 over discriminatie door collectieve voorzieningen. Dit zijn voorzieningen die van overheidszijde zijn geregeld. De meeste meldingen hebben betrekking op (een voorziening van) een gemeente. Ook is er een melding over landelijk overheidsbeleid. Drie meldingen gaan over discriminatie op grond van handicap. Verder zijn er meldingen over etnische discriminatie, discriminatie op grond van godsdienst en leeftijd. Vorige week heb ik een parkeerboete gekregen. Vanwege mijn lichamelijke beperking heb ik een vergunning om op gehandicaptenparkeerplaatsen te parkeren. Omdat de parkeermeter op meer dan 00 meter lopen van die parkeerplek was en ik zo ver niet kan lopen, heb ik geen kaartje gekocht. Er zijn vijf meldingen gedaan over discriminatie die zich afspeelt in de buurt of wijk. Dit zijn zaken waarbij veelal sprake is van pesten of beledigende/discriminerende opmerkingen tussen buurtgenoten. Vaak gaat het om burenruzies. Eenmaal is melding gedaan van bedreiging. De vijf meldingen gaan allen over discriminatie op grond van etniciteit. Mijn kinderen worden door kinderen uit de buurt gepest en uitgescholden. Ze worden uitgescholden voor vieze Turken en krijgen te horen dat zij naar hun eigen land moeten oprotten. Horecagelegenheden leveren vier discriminatiemeldingen op in 20. De vier meldingen gaan over het weigeren van de toegang; drie maal tot een restaurant en een maal tot een discotheek. Dat is volgens twee melders gebeurd op grond van handicap; in een geval mocht de hulphond niet mee naar binnen, in een ander geval kreeg een man te horen dat hij niet meer welkom was nadat hij de keer ervoor onwel was geworden. De andere twee melders voelen zich vanwege hun etnische herkomst gediscrimineerd. Meldingen van vermeend discriminerend deurbeleid vormen voor RADAR een aanleiding om met horeca-ondernemers in gesprek te gaan. Daarnaast testte RADAR in 20 op eigen initiatief het deurbeleid van diverse horecagelegenheden in de gemeente Dordrecht. Eén van de gelegenheden sprong er in negatieve zin uit: daar werden verschillende allochtone jongens op grond van dubieuze redenen geweigerd. Een tweede en derde test bevestigden deze bevindingen (ook nadat er afspraken waren gemaakt met de ondernemer). RADAR heeft deze zaak uiteindelijk 9
voorgelegd aan de Commissie Gelijke Behandeling. Over het oordeel van de Commissie is meer te vinden op www.radar.nl. Over discriminatie in het onderwijs ontvangt RADAR vier meldingen. Twee meldingen gaan over etnische discriminatie en twee over discriminatie op overige (niet-wettelijke) gronden. De meldingen gaan over pesten (door medeleerlingen) of problemen met docenten en regels die volgens de melders een discriminerende uitwerking hebben. Eén melding gaat over het (volgens de melders) onterecht beschuldigd worden van discriminatie. Mijn zoon moet vanwege een vechtpartij bij de directeur komen. In een brief aan de ouders staat dat hij zich in discriminerende taal heeft uitgelaten, maar dit bestrijd ik ten zeerste. De vechtpartij was ook niet zijn schuld. Nog eens vier meldingen gaan over vermeend discriminatoir optreden door de politie. De meldingen gaan over niet of onvoldoende hulp door de politie, gewelddadig optreden bij een aanhouding en onheuse bejegening door een politieagent. Voor twee melders zijn huisvestingsproblemen aanleiding om bij RADAR melding te doen van discriminatie. In beide gevallen gaat het om een klacht over de bemiddeling of toewijzing van een woning. Eén maal voelt de melder zich gediscrimineerd op grond van (een psychische) handicap, in het andere geval meent iemand voor een woning te zijn geweigerd vanwege een overige (niet wettelijke) onderscheidsgrond. Steeds één melding wordt gedaan over discriminatie op het terrein van sport en recreatie, de openbare ruimte en de publieke en politieke opinie. Ook wordt er één keer melding gemaakt van een voorval in de privésfeer. Vergeleken met 200 In tabel 3 in de bijlage zijn de meldingen naar maatschappelijk terrein over 20 en 200 terug te vinden en met elkaar te vergelijken. Verhoudingsgewijs zijn er geen grote verschuivingen; de daling van de meldingen is min of meer gelijk over de verschillende terreinen verdeeld. Over de arbeidsmarkt is die daling verhoudingsgewijs iets sterker. En over de horeca is het aantal meldingen in 20 niet gedaald, maar juist met twee gestegen ten opzichte van 200. Het aantal meldingen over de politie is in beide jaren hetzelfde. 0
Herkomst van de melders Figuur 6. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid naar herkomst van de melder Nederlands Antilliaans/Arubaans Surinaams Marokkaans Turks Moluks Overig Afrikaans Overig Aziatisch Overig Europees Onbekend 7 2 0 5 0 5 20 25 Bij discriminatie wordt vaak alleen gedacht aan discriminatie op grond van etniciteit. Dat terwijl er ook andere gronden van discriminatie zijn, zoals leeftijd, geslacht en seksuele gerichtheid. De melders van discriminatie hebben ook diverse etniciteiten. In 20 hebben 27 melders een allochtone etniciteit, 2 melders zijn autochtoon Nederlands. 5 Van zeven melders blijft de etniciteit vanwege uiteenlopende redenen gedurende het contact met RADAR onbekend. De 27 melders met een allochtone achtergrond doen veelal melding van discriminatie op grond van etniciteit (2). Drie meldingen gaan over discriminatie op grond van godsdienst, een melding over discriminatie op grond van politiekee overtuiging en twee meldingen gaan over discriminatie op overige (niet-wettelijk beschermde) gronden. Binnen de groep allochtone melders zijn melders van Turkse herkomst het sterkst vertegenwoordigd (). De 2 melders van autochtone Nederlandse herkomst melden discriminatie op meer uiteenlopende gronden. Zo zijn er acht meldingenn over discriminatie op grond van handicap, vijf meldingen over leeftijdsdiscriminatie en zijn er enkele meldingen over discriminatie op grond van bijvoorbeeld geslacht, godsdienst en overige (niet-wettelijke) gronden. Autochtone melders kunnenn ook discriminatie melden op grond van etniciteit. In Zuid-Holland-Zuid gebeurt dit in 20 één maal. In dit geval was de melder getuige van discriminatie van een allochtone vriend. Vergeleken met 200 Het aantal Nederlandse melders is in 20 vergeleken met 200 met de helft verminderd. Omdat het totale aantal meldingen met minder dan 0 procent is gedaald, zijn er in 20 verhoudingsgewijs minder melders van autochtone herkomst. Het aantal Turks-Nederlandse melders is over beide jaren gelijk gebleven en het aantal Marokkaans-Nederlandse melders is toegenomen van twee naar vier. 5 Zoals in een eerdere voetnoot vermeld, hanteert RADAR de zogenaamde zelfdefiniëring ; de melders wordt gevraagd welke etnische herkomst zij hebben, er wordt niet gevraagd naar geboorteland (van ouders).
Werkwijze en beoordeling van de meldingen Mensen die persoonlijk discriminatie ervaren of die getuige zijn van discriminatie kunnen bij RADAR terecht voor advies, informatie en/ /of ondersteuning. Zij kunnen RADAR telefonisch, persoonlijk, schriftelijk, per e-mail of rechtstreeks via de website benaderen. In samenspraak wordt gekeken welke acties wenselijk en haalbaar zijn om de discriminatie-ervaring aan te kaarten. Welke stappen er genomen kunnen worden hangt sterk af van de aard van de klacht, de wensen en verwachtingen van de melder en van de juridische mogelijkheden. RADAR werkt volgens het zogeheten dialoogmodel. Dit houdt in dat RADAR vindt dat de aangeklaagde persoon of organisatie de kans moet krijgen zijn/haar visie op het gebeuren te geven. Wanneer deze dialoog niet mogelijk of wenselijk is, kunnen andere stappen worden ondernomen. Dat kan een gesprek zijn tussen de klager en de aangeklaagde, het inschakelen van een bemiddelaar, het doen van nader onderzoek, het zoeken van publicitaire of politieke aandacht of het in gang zetten van een juridische procedure. In onderstaande grafiek is af te lezen welke werkwijzen zijn toegepast in 20 (er zijn meerdere werkwijzen per melding mogelijk, met uitzondering van de werkwijze alleen registratie ). Figuur 7. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 naar werkwijze 6 Alleen registratie 7 2 Advies/informatie Beïnvloeding beleid 6 Bemiddeling Bijstaan in procedure 7 7 Doorverwijzing Overig Een discriminatiemelding staat niet gelijk aan bewezen discriminatie. Voor de behandeling van meldingen past RADAR hoor en wederhoor toe. Bij de beoordeling maakt RADAR gebruik van het juridisch instrumentarium. Het beoordelen van discriminatiemeldingen is buitengewoon ingewikkeld. Wanneer melders geen onderzoek of inmenging wensen, onthoudt RADARR zich van een oordeel over mogelijke discriminatie (geen oordeel). Over lopende zaken kan evenmin een oordeel gegeven worden. Soms loopt een onderzoek vast omdat hoor en wederhoor geen uitsluitsel geeft. Als er geen spijkerhard bewijs van discriminatie is, maar het vermoeden van discriminatie niet is weggenomen, luidt het oordeel: vermoeden van discriminatie. In bepaalde gevallen brengt RADAR discriminatiezaken aan bij de rechter of andere bevoegde organen. Wanneer daar het oordeel luidt dat er sprake is van discriminatie is dat ook de kwalificatie in de registratie. Dat geldt ook bij voorvallen waarover jurisprudentie voorhanden is. Er is geen sprake van discriminatie als de benadeling gebaseerd is op ) een grond die buiten de wettelijke discriminatieverboden valt, 2) wanneer uit nader onderzoek van RADAR blijkt dat er van discriminatie geen sprake was of 3) wanneer een bevoegd orgaan tot dit oordeel is gekomen. 2
Feitenkaart Discriminatie Zuid-Holland-Zuid Zuid 20, maart 202 Figuur 8. Aantal meldingen Zuid-Holland Holland-Zuid 20 naar beoordeling 3 Sprake van discriminatie 3 Vermoeden van discriminatie Geen sprake van discriminatie Geen oordeel Lopende zaken 28 Geografische spreiding van meldingen RADAR Zuid-Holland-Zuid Zuid registreert uitsluitend meldingen van inwoners van de regio Zuid-HollandZuid Zuid en/of van voorvallen die in de regio plaatsvinden. De meldi meldingen in de categorie bovenregionaal gaan vaak over meldingen van discriminatie in de landelijke media, op het internet of door bovenregionale instanties (bijvoorbeeld de Rijksoverheid). De melders van deze discriminatie-ervaringen ervaringen wonen wel in de regio Z Zuid-Holland-Zuid. Zuid. Hetzelfde geldt voor de melders van voorvallen die zich in een andere regio ( buiten de regio ) afspelen. Bij een aantal (anonieme) meldingen is de plaats van het voorval onbekend gebleven. Figuur 8 Aantal meldingen Zuid-Holland Holland-Zuid 20 naar plaats voorval 23 7 Regio Zuid-Holland-Zuid: Zuid: Dordrecht 22 Regio Zuid-Holland-Zuid: Zuid: Overige gemeenten Buiten de regio Onbekend Bovenregionaal 2 Figuur 9 Aantal meldingen Zuid-Holland Holland-Zuid 20 naar woonplaats melder Regio Zuid-Holland-Zuid: Zuid: Dordrecht Regio Zuid-Holland-Zuid: Zuid: Overige gemeenten 25 Buiten de regio 29 Onbekend 3
In tabel 2 is per gemeente af te lezen hoeveel meldingen RADAR ontving van voorvallen in die gemeente of van bewoners van die gemeente over voorvallen die zij elders hebben meegemaakt (bijvoorbeeld: een bewoner van de gemeente Binnenmaas meldt een discriminatie-ervaring in de gemeente Dordrecht). In de tabel is dit aantal meldingen omgerekend naar het aantal meldingen per 0.000 inwoners, waardoor de gemeenten met elkaar vergeleken kunnen worden. Tabel 2 Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid 20 per gemeente en naar aantal inwoners Regio Zuid-Holland- Zuid Voorval in gemeente (aantal meldingen) Voorval elders, melder en/of slachtoffer woonachtig in gemeente (aantal meldingen) Totaal aantal meldingen Aantal inwoners Totaal aantal meldingen per 0.000 inwoners Alblasserdam 0 9.208 0,52 Binnenmaas 0 28.967 0,35 Cromstrijen 0 2.789 0,78 Dordrecht 22 7 29 8.80 2, Giessenlanden 0 0 0.27 0 Gorinchem 3 0 3 3.895 0,86 Graafstroom 0 0 0 9.807 0 Hardinxveld- Giessendam 0 0 0 7.535 0 Hendrik-Ido- Ambacht 2 0 2 27.66 0,72 Korendijk 0 0 0 0.88 0 Leerdam 2 3 20.692,5 Liesveld 0 0 0 9.76 0 Nieuw-Lekkerland 0 9.5,05 Oud-Beijerland 0 23.536 0,2 Papendrecht 5 0 5 3.883,57 Sliedrecht 5 2 7 2.06 2,9 Strijen 0 0 0 8.868 0 Zederik 0 0 0 3.32 0 Zwijndrecht 5.5,2 Eerder in deze feitenkaart is al aan de orde gekomen dat discriminatiecijfers niet alles zeggen: uit ander onderzoek weten we dat er sprake is van onderrapportage. Lang niet alle discriminatieervaringen worden gemeld, soms wordt discriminatie ook niet als zodanig herkend. Op basis van bovenstaande cijfers kunnen we dus niet zonder meer concluderen dat discriminatie in de ene gemeente vaker voorkomt dan in de andere. Ook betekent nul meldingen naar alle waarschijnlijkheid niet dat er helemaal geen discriminatie plaatsvindt in die gemeente. De aantallen zeggen mogelijk wel iets over de naamsbekendheid van RADAR. Daar waar RADAR onder een groter publiek bekend is, zullen meer melders het meldpunt weten te vinden. RADAR is ook nog niet in alle gemeenten even lang werkzaam. Verder verschilt het niveau van dienstverlening per gemeente, waardoor RADAR in de ene gemeente beter zichtbaar is dan in de andere. Tenslotte zij aangetekend dat de meldingen bij RADAR slechts één van de indicatoren zijn en dat het beeld completer wordt als de meldingen worden aangevuld met andere gegevens, zoals die van de politie. In die zin is het vermeldenswaard dat RADAR in samenwerking met de politie Zuid-Holland- Zuid ook een gemeenschappelijke presentatie van de discriminatieregistraties voorbereidt.
Bijlagen Tabel. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid naar aard 20 en 200 Aard van discriminatie 20 200 Aantal % Aantal % Omstreden behandeling 0 69% 68 73% Vijandige bejegening 3 22% 8 9% Geweld 2 3% % Bedreiging 2% 2 2% Overig 2 3% % Totaal 58 00% 93 00% Tabel 2. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid naar discriminatiegrond 20 en 200 6 Discriminatiegrond 20 200 Aantal % Aantal % Antisemitisme 0 0% % Arbeidsduur 0 0% 0 0% Burgerlijke staat 0 0% 3 3% Geslacht 2 3% 8 9% Godsdienst 5 9% 7 8% Handicap 0 7% 0 % Herkomst/kleur/ras 26 5% % Leeftijd 5 9% 9 0% Levensovertuiging 0 0% 0 0% Nationaliteit 0 0% 2 2% Politieke overtuiging 2% 0 0% Seksuele gerichtheid 2% 3 3% Soort contract 0 0% 0 0% Overig 8 % 9 0% Totaal 58 00% 93 00% Tabel 3. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid naar maatschappelijk terrein 20 en 200 Maatschappelijk terrein 20 200 Aantal % Aantal % Arbeid 2 36% 37 0% Buurt/wijk 5 9% 8 9% Collectieve voorzieningen 6 0% 2% Commerciële dienstverlening 8 % 2 3% Horeca/amusement 7% 2 2% Huisvesting 2 3% % Media/reclame 0 0% 0 0% Onderwijs 7% 7 8% Openbare ruimte 2% 3 3% Politie/OM 7% % Privésfeer 2% 2 2% Politieke en publieke opinie 2% 0 0% Sport en recreatie 2% 5 5% Overig 0 0% % Totaal 58 00% 93 00% 6 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totaal aantal meldingen. Eén melding kan over discriminatie op meerdere gronden gaan en dat verklaart het verschil. 5
Tabel. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid over de arbeidsmarkt 20 en 200 Arbeidsmarkt 20 200 Aantal Aantal Werving en selectie 2 Werkvloer 9 9 Uitstroom 7 Promotie en doorstroom 0 0 Arbeidsvoorwaarden 2 8 Arbeidsbemiddeling 2 Overig 0 0 Totaal 2 37 Tabel 5. Aantal meldingen Zuid-Holland-Zuid naar herkomst melder 20 en 200 Etnische herkomst melder 20 200 Aantal % Aantal % Onbekend 7 2% 8 9% Nederland 2 % 50 5% Antillen/Aruba 7% 8 9% Suriname 2% 3 3% Marokko 7% 2 2% Turkije 9% 2% Molukken 2% 0 0% Overig Europa 2% 2 2% Overig Afrika 7% 5 5% Overig Amerika 0 0% 0 0% Overig Azië 2% % Totaal 58 00% 93 00% 6