commissie-informatiebrief inzake jaarstukken 2011 Anti Discriminatievoorziening Limburg (ADV-L)

Transcriptie

1 uw nummer uw datum ons nummer onze datum verzonden inlichtingen bij sector/afdeling doorl^iesnr. E. Berkx SECR/Kabinet en Communicatie AAN de voorzitter van de commissie Bestuur en ivliddelen bijlage(n) betreffende commissie-informatiebrief inzake jaarstukken 2011 Anti Discriminatievoorziening Limburg (ADV-L) Geachte voorzitter, Hierbij treft u ter informatie de cijfers en analyses van het Anti Discriminatie Voorziening-Limburg (ADV- L) 2011 voor Roermond aan. Om praktische redenen (omvang) zijn de cijfers en analyses van de andere bij het ADV-L aangesloten gemeenten en de monitor met achtergrondinformatie en praktijkvoorbeelden niet bijgevoegd, maar digitaal verspreid. Enkele kernpunten uit de stukken: In 2011 werden in totaai in Limburg 252 klachten bij ADV Limburg ingediend (240 in 2010), waarvan 15 door ingezetenen van Roermond (26 in 2010), waarvan 14 over voorvallen in Roermond. Erzijn 5 klachten van inwoners van andere gemeenten over een voorval dat plaatsvond in Roermond binnengekomen. Onderstaand wordt nog slechts gesproken overde klachten over de voorvallen in Roermond. In Roermond en Weert nam het aantal klachten af met respectievelijk 35% en 25%), terwijl in IVlaastricht het aantal klachten met circa 50% toenam en Venlo liet een stijging van 21% zien. Noord- en Midden Limburg waren relatief ondervertegenwoordigd wat het aantal klachten betreft. - In heel Limburg zijn de klachten in meerderheid afkomstig van autochtone Nederlanders (circa 58%) en in de tweede plaats van mensen van Marokkaanse afkomst (circa 9,5%). Voor Roermond geldt in 2011 een verdeling van 26,5% autochtoon (46% in 2010) en 20% van de mensen afkomstig uit Azië (4) en de rest uit Turkije (2) en Afrika (2). Allochtone melders klagen, net als in 2010, met name over discriminatie op grond van ras, godsdienst en nationaliteit. De discriminatiegronden ras (circa 35%) en handicap/chronische ziekte (circa 15%o) blijven evenals in 2010 verreweg de meeste klachten genereren (de helft van het aantal klachten). De discriminatiegronden godsdienst, leeftijd en geslacht genereren ook bijna 10%) van de klachten. Discriminatie op grond van geslacht nam in 2011 aanzienlijk toe ten opzichte van 2010 (circa met 67%)) en discriminatie op grond van godsdienst steeg met circa 23%). In Roermond is in 2011 het grootst aantal meldingen over ras ontvangen (bijna 44%).Op de 2^ plaats komt de discriminatiegrond godsdienst {21%). Het beeld in Roermond is vergelijkbaar met In vergelijking met het provinciaal niveau heeft Roermond een stadhuis IVIarl<t EIVI j Postbus AX Roermond j T F Rabobanl< I j

2 Ons nummer Pagina 2 aanzienlijl< aantal nneer meldingen op grond van godsdienst: 10% op provinciaal niveau en 25%) op Roermonds niveau. In heel Limburg worden in 2011 de maatschappelijl<e terreinen arbeidsmarl<t, collectieve voorziening, commerciële dienstverlening en buurt/wijk net als in 2010 het meest genoemd. In Roermond hebben de meeste klachten betrekking op de arbeidsmarkt en op de tweede plaats staan de klachten op het gebeid van collectieve voorzieningen. Roermond kent ten opzichte van Limburg een aanzienlijk hoger aantal klachten overde collectieve voorzieningen. Klachten over het terrein commerciële dienstverlening zijn er net als in 2010 in Roermond, niet. Als kanttekening wordt gemaakt dat de cijfers geen totaal beeld geven over het vóórkomen van discriminatie in Limburg, maar het geeft een beeld van de klachten zoals die ingediend zijn bij ADV- Limburg. De naamsbekendheid van het nog jonge ADV Limburg en met name de meldingsbereidheid van de slachtoffers is nog relatief laag. De cijfers geven de ervaren discriminatie weer, niet alle meldingen betreffen juridisch of objectief aantoonbare discriminatie. Ik vertrouw erop u met het bovenstaande voldoende te hebben geïnformeerd. Ik verzoek u de brief door te leiden naar de leden van de commissie. D^ethouder voor integrale veiligheid, communicatie, personeel en organisatie, Vincent ^wijnenberg stadhuis IVIarl<t EIVI j Postbus AX Roermond T F Rabobanl<

3 Roermond Registratieformulier gemeentelijke rapportage Antidiscriminatievoorziening Limburg februari

4 Registratieformulier gemeentelijke rapportage 2011 Naam antidiscriminatievoorziening Antidiscriminatievoorziening Limburg Rapportage ten behoeve van gemeente Roermond Jaar van registratie aantal klachten Klacht van ingezetene Roermond voorval in de gemeente Roermond Discriminatiegrond 1 Klacht van ingezetene Roermond voorval in de gemeente Roermond Antisemitisme Arbeidsduur Arbeidscontract Burgerlijke staat Geslacht Godsdienst Handicap/chronische ziekte Herkomst / kleur / ras Leeftijd Levensovertuiging Nationaliteit Politieke gezindheid Seksuele gerichtheid Overige (niet wettelijke) gronden Onbekend Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totaal aantal klachten. Een klacht kan namelijk over discriminatie op meerdere gronden gaan, waardoor er verschillen ontstaan tussen de twee totalen.

5 Registratieformulier gemeentelijke rapportage Maatschappelijk terrein Klacht van ingezetene Roermond voorval in de gemeente Roermond Arbeidsmarkt Buurt / wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca/amusement Huisvesting Media en reclame Onderwijs Openbare ruimte Politie/OM/ Vreemdelingendienst Privésfeer Publieke/politieke opinie Sport/recreatie Overig Onbekend/n.v.t Aard 3 Klacht van ingezetene voorval in de gemeente Omstreden behandeling Vijandige bejegening Geweld Bedreiging Overig onbekend Onder de categorie politie/om/vreemdelingendienst valt ook Justitie. Het totale aantal geregistreerde meldingen naar aard voorval kan afwijken van het totaal aantal klachten omdat een klacht over meer dan één aard kan gaan.

6 Registratieformulier gemeentelijke rapportage Klachtbehandeling 4 Klacht van ingezetene Roermond voorval in de gemeente Roermond Registratie Advies / informatie Beïnvloeding beleid Bemiddeling Bijstaan in procedure Doorverwijzing Eigen onderzoek ADV Overig Per klacht kunnen meerdere wijzen van klachtbehandeling worden toegepast en geregistreerd. Daarbij kan de wijze van klachtbehandeling niet of niet volledig ingevuld zijn voor de op het moment van rapportage nog lopende klachten. Het totale aantal geregistreerde werkwijzen van klachtbehandeling kan om die redenen dan ook afwijken van het totale aantal klachten. De werkwijze registratie betekent dat de klachtbehandeling heeft bestaan uit het registreren van de klacht of melding en uit het geven van een korte reactie (telefonisch of per ). Onder de klachtbehandelingswijze advies en informatie vallen: informeren en adviseren, het bieden van een luisterend oor, morele ondersteuning en empowerment. Het totaal aantal geregistreerde klachten naar wijze van klachtbehandeling advies en informatie kan om die reden afwijken van het totaal aantal klachten.

7 Monitor gemeentelijke rapportage gemeente Roermond Antidiscriminatievoorziening Limburg Februari

8 Monitor gemeentelijke rapportage gemeente Roermond monitor Roermond De zes grootste Limburgse gemeenten (qua inwoneraantal) krijgen ieder een eigen beknopte toelichting op de gemelde klachten van discriminatie. De gemeente Roermond ontvangt deze eigen monitor als vijfde gemeente van Limburg. Leeswijzer Voor een goed begrip van deze monitor voor Roermond is het nodig deze te lezen in combinatie met de algemene monitor gemeentelijke rapportage In de inleiding van de algemene monitor (1.2) worden namelijk aanwijzingen gegeven voor het lezen en het interpreteren van de gepresenteerde cijfers zoals te vinden in de wettelijk verplichte gemeentelijke rapportage In de inleiding van de algemene monitor vindt u tevens relevante opmerkingen met betrekking tot de validiteit en bruikbaarheid van de gepresenteerde cijfers (1.1). In de algemene monitor worden de begrippen nader verklaard die ook in deze monitor voor Roermond worden gebruikt. Het betreft begrippen die worden gehanteerd bij de beschrijving van de cijfers met betrekking tot de discriminatiegronden, de maatschappelijke terreinen, de aard van de voorvallen, de wijze van klachtbehandeling en de etniciteit van de melders. Ook voor voorbeelden van concrete gevallen van discriminatie alsmede voor voorbeelden van klachtbehandelingswijzen verwijzen wij u naar de algemene monitor. Deze voorbeelden zijn ook illustratief voor de klachten van melders uit Roermond en voor de klachten over voorvallen van discriminatie in Roermond. ADV Limburg presenteert in deze monitor voor Roermond cijfers en toelichting voor twee verschillende categorieën klachten: de klachten van ingezetenen van de gemeente Roermond (over voorvallen in en buiten de gemeente Roermond) en de klachten van burgers (van waar dan ook in Roermond, Limburg en Nederland) over voorvallen van discriminatie die zich in Roermond afspeelden. U krijgt aldus ten eerste een beeld van alle meldingen van de burgers van de gemeente Roermond en ten tweede een beeld van de meldingen van voorvallen van discriminatie die zich feitelijk in de gemeente Roermond voordeden. De cijfers In 2011 heeft ADV Limburg 15 klachten van discriminatie ontvangen van ingezetenen van de gemeente Roermond. De gemelde voorvallen vonden 14 keer plaats in de gemeente Roermond en 1 maal in een andere Limburgse of Nederlandse gemeente. De gemeente Roermond staat in 2011 als vijfde gemeente van Limburg op de vijfde plaats in de rangorde van het aantal ontvangen klachten. Er is sprake van een flinke daling in vergelijking met 2010, een daling van ruim 42%, van 26 naar 15 klachten. Het aandeel in het totaal aantal klachten ingediend bij ADV Limburg (252) bedraagt circa 6%; in 2010 was dat aandeel bijna 11%. Naast de 14 klachten ingediend door inwoners van Roermond over een voorval in Roermond zijn 5 klachten binnengekomen van inwoners van andere Limburgse gemeenten over een voorval in Roermond. In 2011 werd Roermond dus 19 maal gemeld als plaats waar een voorval van discriminatie zich had afgespeeld. In 2010 werd Roermond eveneens 19 keer als zodanig vermeld. Van alle deelnemende gemeenten staat Roermond daarmee in 2011 samen met Venlo op de vierde plaats in de rangorde van Limburgse gemeenten. 1 Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties dient van iedere individuele gemeente een rapportage te ontvangen in de vorm van een cijfermatig overzicht van de klachten van discriminatie. De ADV Limburg stelt deze wettelijk verplichte gemeentelijke rapportage voor elke deelnemende gemeente samen. 2

9 monitor Roermond ADV Limburg geeft nu een nadere weergave van de cijfers door achtereenvolgens in te gaan op de diverse discriminatiegronden en maatschappelijke terreinen, de diverse aard van voorvallen van discriminatie, de verschillende wijzen van klachtbehandeling en de etnische achtergrond van de melders. ADV Limburg geeft deze nadere weergave zowel voor de klachten gemeld door inwoners van Roermond (15) als voor de klachten gemeld over voorvallen in Roermond (19). Kanttekening vooraf: het jaar 2010 is het eerste gehele jaar waarin door ADV Limburg conform de landelijke richtlijnen met het landelijke registratiesysteem klachten van discriminatie zijn geregistreerd. De eerste trendanalyses kunnen pas gemaakt worden op basis van cijfermateriaal van minimaal drie volledige jaren. Dat zal voor de eerste keer mogelijk zijn in 2013 over de cijfers van 2010, 2011 en Wel kunnen in dit stadium vergelijkingen worden gemaakt en indicaties worden gegeven. In de monitor voor de gemeente Roermond worden de cijfers van 2011 vergeleken met die van Tevens wordt een vergelijking gemaakt met de cijfers voor geheel Limburg. Discriminatiegronden In de vorm van een cirkeldiagram wordt hieronder de verdeling van de 15 klachten van ingezetenen van Roermond over de verschillende discriminatiegronden weergegeven. ras (7) 6,25% 6,25% godsdienst (4) 6,25% 12,50% 43,75% geslacht (2) handicap/chronische ziekte (1) leeftijd (1) 25,00% nationaliteit (1) De verdeling van de 19 klachten van discriminatie in de gemeente Roermond over de diverse discriminatiegronden wordt op de volgende pagina in de vorm van een cirkeldiagram weergegeven. 3

10 monitor Roermond 5,00% 5,00% ras (7) godsdienst (6) 10,00% 35,00% geslacht (3) 15,00% leeftijd (2) handicap/chronische ziekte (1) 30,00% nationaliteit (1) Uit bovenstaande cirkeldiagrammen blijkt met betrekking tot de discriminatiegronden het volgende 2. Het grootste aantal meldingen werd in 2011 ontvangen op grond van ras, zowel van melders uit Roermond (bijna 44%) als ook van melders over feitelijke voorvallen in Roermond (35%). Op de tweede plaats komt in beide categorieën de discriminatiegrond godsdienst (respectievelijk 25% en 30%). De overige gronden genereerden alle minder meldingen. Het beeld van 2011 is zeer vergelijkbaar met dat van Ook in dat jaar werd door inwoners van Roermond discriminatie het meest gemeld op de gronden ras (bijna 45%) en godsdienst (ruim 24%). Dat geldt eveneens voor de meldingen over de voorvallen in de gemeente zelf (respectievelijk circa 48% en circa 14%). Een klein verschil is dat er in 2010 geen leeftijdsdiscriminatie werd gemeld en in 2011 wel. In vergelijking met de provincie Limburg als geheel geven de cijfers van Roermond deels een vergelijkbaar beeld. Ook op provinciaal niveau wordt de grond ras het meest gemeld. Een duidelijk verschil betreft het aandeel van de grond godsdienst. Door inwoners van Roermond werd discriminatie op grond van godsdienst duidelijk meer gemeld (25%) dan in Limburg als geheel (bijna 10%). Met betrekking tot de meldingen over voorvallen in de gemeente zelf is het beeld nog duidelijker, 30% versus circa 10%. 2 De categorie niet-wettelijke gronden wordt in de toelichting niet meegenomen daar het een samengestelde categorie betreft waarin de vele diverse gronden slechts één of hoogstens twee maal voorkomen. 4

11 monitor Roermond Maatschappelijke terreinen De verdeling van de 15 klachten van ingezetenen van de gemeente Roermond over de diverse maatschappelijke terreinen wordt in het volgende cirkeldiagram weergegeven. 6,67% 6,67% arbeidsmarkt (6) collectieve voorzieningen (5) 13,33% 40,00% buurt/wijk (2) onderwijs (1) 33,33% sport en recreatie (1) De verdeling van de 19 klachten over voorvallen van discriminatie in de gemeente Roermond over de diverse maatschappelijke terreinen: 10,53% 5,26% 5,26% arbeidsmarkt (8) collectieve voorzieningen (7) 42,11% buurt/wijk (2) onderwijs (1) 36,84% sport en recreatie (1) 5

12 monitor Roermond Uit de beide cirkeldiagrammen blijkt het volgende met betrekking tot de maatschappelijke terreinen waarop de discriminatie zich afspeelt. Met betrekking tot de klachten van inwoners van Roermond kan gesteld worden dat de meeste klachten (6) betrekking hebben op de arbeidsmarkt (40%) en dat het terrein van de collectieve voorzieningen op de tweede plaats staat met circa 33% van de klachten (5). Bij klachten over voorvallen in Roermond is het beeld nauwelijks anders, ook hier werd discriminatie vooral ervaren op de arbeidsmarkt en bij collectieve voorzieningen. In vergelijking met 2010 kan gesteld worden dat het beeld in 2011 nauwelijks afwijkt van dat in 2010, met zowel bij inwoners van Roermond als bij de meldingen over voorvallen in de gemeente zelf, arbeidsmarkt en collectieve voorzieningen op de eerste en tweede plaats. De vergelijking van de cijfers van Roermond met die van Limburg als geheel laat zien dat het beeld zeer vergelijkbaar is, met een aantal verschillen. Ook in Limburg als geheel werden de meeste klachten gemeld over de arbeidsmarkt en de collectieve voorzieningen, waarbij Roermond een aanzienlijk hoger aandeel klachten over collectieve voorzieningen kent - melders uit Roermond: ruim 33% en voorvallen in Roermond: bijna 37%. Op provinciaal niveau was dat aandeel ruim 16%. Een verschil met het provinciale beeld is tevens dat klachten over het maatschappelijk terrein commerciële dienstverlening geheel afwezig zijn in de statistieken voor Roermond, terwijl op provinciaal niveau deze categorie op de derde plaats staat en het aandeel van dergelijke klachten bijna 9% is. Aard Voorval Met betrekking tot de 15 klachten van melders uit Roermond kan het volgende worden geconstateerd. In 2011 was in 80% van de gevallen van discriminatie sprake van omstreden behandeling en in 20% was sprake van vijandige bejegening. Bedreiging, mishandeling en andere vormen van geweld werden in 2011 niet gemeld. In vergelijking met 2010 is in 2011 sprake van een duidelijke afname van het aandeel vijandige bejegening, van 50% naar 20% - en overeenkomstig daarmee een stijging van het aandeel omstreden behandeling van ruim 43% naar 80%. In 2010 was nog sprake van één geval van geweld, in 2011 niet. De verdeling over de diverse categorieën aard voorval is in 2011 deels vergelijkbaar met het provinciale beeld in 2011, maar toch licht afwijkend. De meeste meldingen hebben in beide gevallen betrekking op omstreden behandeling en in de tweede plaats op vijandige bejegening, maar er is minder sprake van vijandige bejegening (20% versus circa 31%) en geen sprake van bedreiging, mishandeling en andere vormen van geweld (Limburg: circa 5,5%). Met betrekking tot de 19 voorvallen van discriminatie in Roermond in 2011 kan het volgende worden geconstateerd. Bij de voorvallen in Roermond was in 2011 nog minder sprake van vijandige bejegening in relatie tot omstreden behandeling (circa 16% en circa 84%) en ook in deze categorie was geen sprake van bedreiging, mishandeling en andere vormen van geweld. In vergelijking met 2010 is in 2011 sprake van een duidelijke afname van het aandeel vijandige bejegening, van circa 43,5% 50% naar circa 16% - en overeenkomstig daarmee een stijging van het aandeel omstreden behandeling van circa 48% naar ruim 84%. In 2010 was nog sprake van één geval van geweld, in 2011 niet. De verdeling over de diverse categorieën aard voorval is in 2011 deels vergelijkbaar met het provinciale beeld in 2011, maar toch licht afwijkend. De meeste meldingen hebben in beide gevallen betrekking op omstreden behandeling en in de tweede plaats op vijandige bejegening, maar er is duidelijk minder sprake van vijandige bejegening (bijna 16% versus circa 31%) en geen sprake van bedreiging, mishandeling en andere vormen van geweld (Limburg: circa 5,5%). 6

13 monitor Roermond Wijze van klachtbehandeling Met betrekking tot de 15 klachten van melders uit Roermond kan het volgende geconstateerd worden. De wijze van klachtbehandeling bestond in circa 92,5% van de gevallen uit advies en informatie. In deze categorie vallen - op basis van landelijke richtlijnen - onder andere het bieden van een luisterend oor, morele ondersteuning, empowerment van de cliënt en het feitelijke geven van (juridisch) advies en informatie. In de overige 7,5% van de klachten was sprake van bemiddeling en doorverwijzing. Met betrekking tot de 19 voorvallen van discriminatie in Roermond in 2011 is het beeld bijna exact hetzelfde (respectievelijk circa 93,5% en circa 6,5%). In vergelijking met 2010 is het beeld in beide gevallen vergelijkbaar, met een iets hoger aandeel voor de overige categorieën. De klachtbehandeling bestond ook in 2010 met name uit advies en informatie (melders uit Roermond: ruim 85%, voorvallen in Roermond bijna 89%). De overige circa 15% en ruim 11% betroffen bemiddeling, bijstaan in procedures en doorverwijzing. Het beeld in de gemeente Roermond komt grotendeels overeen met de cijfers voor de provincie Limburg als geheel. Advies en informatie (bijna 90%), alsmede de overige categorieën werden in 2011 in Limburg als geheel in bijna dezelfde mate toegepast als wijze van klachtbehandeling, zowel bij melders uit Roermond, als bij meldingen over Roermond. Etniciteit melder De etnische achtergrond van de grootste groepen melders uit Roermond was in 2011 als volgt. Van de 15 melders was circa 26,5% van autochtoon Nederlandse afkomst (4) en 20% van mensen afkomstig uit overig Azië (3). De rest van de klachten waren met name verdeeld over mensen van Turkse afkomst (2), en mensen afkomstig uit overig Afrika (2). Met betrekking tot de voorvallen van discriminatie die zich daadwerkelijk in Roermond afspeelden was de etnische achtergrond van de grootste groepen melders in 2011 niet veel anders. Van de 19 melders was circa 31,5% van autochtoon Nederlandse afkomst (6) en circa 21% van mensen afkomstig uit overig Azië (4). De rest van de klachten waren m.n. verdeeld over mensen afkomstig uit overig Europa 3 (3), mensen van Turkse (2) en Marokkaanse afkomst (2). Het beeld was in 2011 voor beide categorieën licht afwijkend van het beeld in Het aandeel autochtone Nederlanders was in 2011 weliswaar het grootst, maar lager dan in Circa 26,5% van de melders uit Roermond was in 2011 van autochtoon Nederlandse afkomst, maar in 2010 was dat nog circa 46%. Ook met betrekking tot tot de meldingen over voorvallen in de gemeente zien we het zelfde beeld. Circa 31,5% van de melders over voorvallen in Roermond was in 2011 van autochtoon Nederlandse afkomst, maar in 2010 was dat nog circa 47,5%. Voor beide categorieën geldt dat in 2011 sprake was van een hoger aandeel van meldingen vanuit diverse allochtone bevolkingsgroepen. Op provinciaal niveau blijkt dat autochtone Nederlanders in 2011 de grootste groep melders vormden en Marokkanen de tweede groep. In Roermond is het aandeel autochtone melders echter kleiner (circa 26,5% en circa 31,5%) in vergelijking met de provincie als geheel (circa 57,5%) en het aandeel allochtone melders overeenkomstig groter. In Roermond is het aandeel van Marokkanen niet groter dan het aandeel van andere allochtone groepen als Turken, mensen afkomstig uit overig Azië, mensen afkomstig uit overig Europa en mensen afkomstig uit overig Afrika. De laatste drie etnische groepen behoren ook op provinciaal niveau tot de top vijf, naast autochtone Nederlanders en Marokkanen. 3 De categorie Overig Europa bestaat in het algemeen voor het grootste deel uit mensen afkomstig uit Midden- en Oost-Europa. 7

14 monitor Roermond Nawoord Deze monitor voor de gemeente Roermond biedt - in combinatie met de algemene monitor gemeentelijke rapportage een nadere toelichting op de wettelijke rapportage 2011 in het kader van de Wet gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen. Het rapportageformulier dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van de individuele gemeenten dient te ontvangen biedt immers slechts een summier cijfermatig overzicht van de meldingen van discriminatie. Voor vragen over de inhoud van deze monitor kunt u te allen tijde terecht bij ADV Limburg. In de algemene monitor gemeentelijke rapportage 2011 vindt u een aantal beleidsaanbevelingen. Deze aanbevelingen gelden evenzeer voor de gemeente Roermond. ADV Limburg zal zowel met beleidsmakers van de gemeente Roermond als ook met de andere lokale samenwerkingspartners in overleg treden over deze beleidsaanbevelingen. 8

15 Monitor gemeentelijke rapportage Antidiscriminatievoorziening Limburg Februari

16 Inhoud monitor gemeentelijke rapportage 2011 Voorwoord 4 Samenvatting vooraf 6 1 Inleiding - algemeen Validiteit en bruikbaarheid Leeswijzer 10 2 De cijfers - algemene inleiding 11 3 De cijfers - verdeling over discriminatiegronden Ras Handicap of chronische ziekte Godsdienst Leeftijd Geslacht Seksuele gerichtheid Nationaliteit Burgerlijke staat Levensovertuiging Politieke gezindheid Arbeidscontract Arbeidsduur Niet-wettelijke discriminatiegronden Discriminatiegronden - samenvatting Discriminatiegronden - vergelijking 2011 en De cijfers - verdeling over maatschappelijke terreinen Arbeidsmarkt Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Buurt/wijk Onderwijs Horeca en amusement Openbare ruimte Politie/OM/vreemdelingendienst Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Huisvesting Media en reclame Privésfeer Maatschappelijke terreinen - samenvatting Maatschappelijke terreinen - vergelijking 2011 en De cijfers - aard van de voorvallen van discriminatie Omstreden behandeling Omstreden behandeling - gronden en terreinen Omstreden behandeling - etniciteit 38 2

17 monitor gemeentelijke rapportage Vijandige bejegening Vijandige bejegening - gronden en terreinen Vijandige bejegening - etniciteit Geweld Bedreiging Overig Onbekend Aard voorval - samenvatting Aard voorval - vergelijking 2011 en De cijfers - wijze van klachtbehandeling Registratie Advies en informatie Bemiddeling Doorverwijzing Bijstaan in procedures Wijze van klachtbehandeling - samenvatting Wijze van klachtbehandeling - vergelijking 2011 en De cijfers - etniciteit melder Etniciteit - gronden, terreinen en aard voorval Etniciteit melder - vergelijking 2011 en De cijfers - woonplaats melder Woonplaats melder - vergelijking 2011 en De cijfers - plaats voorval Plaats voorval - vergelijking 2011 en Conclusies en aanbevelingen Nawoord 57 3

18 monitor gemeentelijke rapportage 2011 Voorwoord In het opstellen van de wettelijk verplichte gemeentelijke rapportage 2011 en het schrijven van de bijbehorende monitoren zijn 211 koppen koffie, 307 mokken thee, 641 mails, 2 potloden en de nodige gesprekken geïnvesteerd. Wat zeggen deze cijfers u? Wat zeggen cijfers in het algemeen? Een vraag die de lezer van onze rapportages en monitoren zich wellicht stelt bij het doorbladeren van de teksten, overzichten en grafieken die samen verslag doen van de klachten van discriminatie uit 30 Limburgse gemeenten in Cijfers vertellen ons iets. Ze bieden een objectief overzicht van de veelheid en diversiteit van de voorvallen van discriminatie die zijn gemeld bij ADV Limburg en wat er mee is gedaan. Deze cijfers bieden daarmee gespreksstof voor gemeenten, het Openbaar Ministerie en de politie om trends te herkennen en waar nodig beleid te ontwikkelen en maatregelen te treffen om discriminatie te voorkomen en te bestrijden. De cijferoverzichten in het format van de gemeentelijke rapportage 2011, die samen met deze monitor naar de gemeenten worden gestuurd, vertellen op die manier een deel van het verhaal van discriminatie in de Limburgse gemeenten. De zes grootste gemeenten krijgen naast de monitor voor Limburg een eigen monitor die dieper ingaat op de specifieke lokale situatie. Cijfers zeggen niet alles. Al jaren blijkt uit landelijke onderzoeken dat een groot deel van ervaringen met discriminatie niet wordt gemeld, noch bij antidiscriminatiebureaus noch bij andere organisaties. De naamsbekendheid en de meldingsbereidheid zijn om diverse redenen nog altijd laag. Dat geldt ook voor Limburg. Dat blijkt uit een onderzoek dat ADV Limburg door een onafhankelijk bureau onder de Limburgse bevolking heeft laten uitvoeren. Daaruit komt naar voren dat er in 2011 veel meer ervaringen van discriminatie waren dan de meldingen laten zien en dat één op de zes Limburgers stelt met discriminatie te maken te hebben gehad. Maar men weet ADV Limburg niet te vinden of denkt dat melden geen zin heeft. Cijfers laten slechts een deel van de werkelijkheid zien. Achter de cijfers zitten mensen die zich gediscrimineerd voelen door opmerkingen van collega s, door teksten op de muur van hun woning, doordat ze niet naar binnen mogen in een café of discotheek, of omdat hun zoontje niet welkom is bij de voetbalclub. De een trekt daar zijn schouders bij op, een ander is diep gekwetst. Discriminatie is een vorm van uitsluiting die soms openlijk, dan weer heel subtiel gebeurt. En juist subtiele uitsluiting doet vaak onopgemerkt veel pijn. Niet alleen de persoon in kwestie raakt beschadigd. Wederzijdse verwijten, openlijke spanningen en soms fysiek geweld kunnen de directe leefomgeving in een schoolklas, op straat, in de buurt of in het bedrijf ontwrichten. Wie er oog voor heeft, kan ook dàt verhaal achter de cijfers lezen. De gemeentelijke rapportage 2011 en de Monitor 2011 willen dit alles in beeld brengen. Cijfers dagen uit om verder te gaan. ADV Limburg heeft in de beschreven periode niet alleen klachten geregistreerd en behandeld maar is - omdat er altijd een persoonlijk verhaal achter de cijfers zit - na een voorzichtige start in 2010 in 2011 actief aan de slag gegaan met voorlichting aan vele groepen en organisaties. Verder zijn diverse perscampagnes door de hele provincie uitgevoerd gericht op het vergroten van de naamsbekendheid en meldingsbereidheid. Daarnaast zijn in opdracht van ADV Limburg twee onderzoeken uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau. Eén onderzoek betreft diversiteit en discriminatie op de werkvloer 4

19 monitor gemeentelijke rapportage 2011 in het Midden- en Kleinbedrijf in Limburg en het tweede onderzoekt de ervaringen van burgers met discriminatie in Limburg alsmede de naamsbekendheid van ADV Limburg. ADV Limburg gaat alle informatie bundelen in een kennisbank waaruit partners maar ook burgers uit de hele provincie informatie kunnen halen om zelf aan de slag te gaan met discriminatiebestrijding. Aan deze kennisbank wordt momenteel hard gewerkt. De inspanningen daartoe staan beschreven in de rapportage Voorlichting, preventie en communicatie Met deze strategie volgt ADV Limburg de aanscherping van de discriminatiebestrijding zoals die door de ministers Opstelten en Donner in juli 2011 in een brief aan de Tweede Kamer is geformuleerd 1. Daarin wordt het belang van voorlichting en educatie benadrukt en geadviseerd een lokaal beleid met betrekking tot discriminatie te ontwikkelen waarbij met name de burgerschapsagenda een grote rol speelt. Daarnaast wordt een brede samenwerking gevraagd tussen het Openbaar Ministerie, politie, antidiscriminatiebureaus en andere maatschappelijke organisaties. ADV Limburg beoogt dat klachten over discriminatie onderwerp van gesprek zijn en blijven bij gemeenten, bedrijven, instellingen en organisaties om op basis daarvan gezamenlijk zo veel mogelijk preventieve maatregelen te treffen. De cijfers in deze rapportages en monitoren dienen vanuit deze intentie en context gelezen worden. Drs. J.M.L. Dinjens Directeurbestuurder ADV Limburg 1 Ministers Opstelten en Donner (7 juli 2011). Brief van Ministeries van Veiligheid en Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkszaken aan de Tweede Kamer. Aanscherping bestrijding discriminatie. 5

20 monitor gemeentelijke rapportage 2011 Samenvatting vooraf ADV Limburg presenteert u hierbij een korte weergave van de belangrijkste cijfers en trends, alsmede van de aanbevelingen tot mogelijke gezamenlijke actie. Deze aanbevelingen vloeien niet alleen voort uit de voor u liggende monitor gemeentelijke rapportage 2011, maar ook uit de resultaten van een tweetal onderzoeken die ADV Limburg in 2011 heeft laten uitvoeren 2 alsmede uit de ministeriële brief inzake de aanscherping van de bestrijding van discriminatie 3. De cijfers In 2011 registreerde ADV Limburg 252 klachten - een kleine toename van 12 klachten in vergelijking met Deze toename vond plaats ondanks het feit dat in 2011 geen grootschalige landelijke publiciteitscampagne op tv en radio plaatsvond zoals in 2010, een campagne die in korte tijd erg veel klachten genereerde (90 klachten in twee maanden). De klachten zijn in meerderheid afkomstig van autochtone Nederlanders (circa 58%) die met name klagen over discriminatie op grond van handicap/chronische ziekte, leeftijd, geslacht en seksuele gerichtheid. Autochtone Nederlanders meldden - in beduidend mindere mate - ook discriminatie op de gronden ras, godsdienst en nationaliteit, maar meestal als getuige, niet als slachtoffer. Opvallend voor 2011 is de afname van het aantal autochtone Nederlanders dat zichzelf op de gronden ras, godsdienst en nationaliteit gediscrimineerd voelde. In 2010 betrof het nog 22 klachten, in 2011 slechts 6. De klachten zijn in de tweede plaats afkomstig van mensen van Marokkaanse afkomst (circa 10%). Geen andere individuele etnische groep - op de autochtone Nederlanders na - is zo vaak als melder geregistreerd. Op de derde plaats (circa 9,5%) staan klachten van mensen afkomstig uit overig Europa (vooral Midden- en Oost-Europeanen, maar ook Duitsers en andere West-Europeanen). De overige klachten zijn afkomstig van mensen van diverse allochtone afkomst. Allochtone melders klagen met name over discriminatie op grond van ras, godsdienst en nationaliteit. Dit beeld is vergelijkbaar met het beeld in De discriminatiegronden ras (circa 35%) en handicap/chronische ziekte (circa 15%) blijven evenals in 2010 verreweg de meeste klachten genereren. Circa de helft van de klachten heeft betrekking op deze twee gronden. De discriminatiegronden godsdienst, leeftijd en geslacht genereren ieder ook bijna 10% van de klachten. Discriminatie op grond geslacht nam in 2011 aanzienlijk toe ten opzichte van 2010 (circa 67%) en discriminatie op grond van godsdienst met circa 23%. Discriminatie op grond van leeftijd en seksuele gerichtheid bleven relatief stabiel, waarbij discriminatie op grond van seksuele gerichtheid in beide jaren relatief weinig werd gemeld (circa 4%). De klachten van discriminatie hadden in aanzienlijke mate betrekking op de arbeidsmarkt (37%). In 2010 was dat 26%. Klachten op de arbeidsmarkt hadden met name betrekking op werving en selectie (circa 43%) en incidenten op de werkvloer (circa 29%). Eén op de zes klachten betrof het maatschappelijk terrein collectieve voorzieningen en daarmee veelal het handelen van vertegenwoordigers van diverse overheidsinstanties of publieke instellingen zoals gemeenten, UWV of Bureau Jeugdzorg. De terreinen commerciële dienstverlening (onder andere winkels, banken, verzekeraars en openbaar vervoer) en buurt/wijk volgen met ieder een aandeel klachten van circa 8%. Ook in 2010 waren deze vier maatschappelijke terreinen bij elkaar de terreinen met het grootste aandeel aan klachten. 2 3 Onderzoeksbureau I&O Research, Leerschool en Lempens (2011), Diversiteit in het MKB in Limburg. I&O Research, Leerschool en Lempens (2012), Discriminatieklimaat Limburg. Ministers Opstelten en Donner (7 juli 2011). Brief van Ministeries van Veiligheid en Justitie en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkszaken aan de Tweede Kamer. Aanscherping bestrijding discriminatie. 6

21 monitor gemeentelijke rapportage 2011 Een meerderheid van de klachten (ruim 60%) had in 2011 betrekking op omstreden behandeling - in ruim 60% van de gevallen voelde men zich ongelijk behandeld. Ruim 30% van de klachten had betrekking op vijandige bejegening zoals discriminatoire beledigingen of pesterijen. Bedreiging en geweld maakten in 2011 slechts een klein deel uit van het totaal aantal klachten (circa 5%). Dit beeld is grotendeels vergelijkbaar met het beeld in 2010, met dien verstande dat in 2011 het aandeel vijandige bejegening is gedaald van circa 36% naar 31% en dat het aandeel van de categorieën geweld en bedreiging eveneens afnam, respectievelijk van 5% naar ruim 3% en van bijna 3% naar ruim 2%. De zes grootste Limburgse gemeenten naar inwoneraantal leverden ook in 2011 de meeste klachten. In Maastricht nam het aantal klachten met circa 50% toe. Venlo liet een stijging zien van circa 21%. In Roermond en Weert daarentegen nam het aantal klachten af met respectievelijk circa 35% en 25%. Qua inwoneraantal is Noord- en Midden-Limburg relatief ondervertegenwoordigd wat het aantal klachten betreft. De deelnemende gemeenten in Noord- en Midden-Limburg hebben gezamenlijk circa 43% van het totaal aantal inwoners en genereren circa 33% van het aantal klachten. Omgekeerd genereert circa 57% van de inwoners van de deelnemende gemeenten (Zuid-Limburg) circa 67% van de klachten. Bij de cijfers zoals gepresenteerd moeten enkele kanttekeningen worden geplaatst. Ze vormen slechts het topje van de ijsberg, aangezien de naamsbekendheid van het nog jonge ADV Limburg en met name de meldingsbereidheid van de slachtoffers nog relatief laag is. De cijfers geven de door burgers ervaren discriminatie weer; niet alle meldingen betreffen juridisch of objectief aantoonbare discriminatie. De cijfers geven geen omvattend beeld van het vóórkomen van discriminatie in Limburg, maar met name een beeld van de klachten zoals ingediend bij ADV Limburg. Aanbevelingen Zich baserend op de cijfers voor 2011, de uitkomsten van de reeds genoemde onderzoeken Discriminatieklimaat Limburg en Diversiteit in het MKB in Limburg en de hiervoor genoemde ministeriële brief stelt ADV Limburg voor om actief verdere stappen te zetten gericht op het tegengaan van discriminatie in Limburg. Het is aan de Limburgse overheden als opdrachtgever van ADV Limburg om te bepalen of en zo ja welke voorstellen ter hand kunnen worden genomen. Formuleren en implementeren van een actief antidiscriminatiebeleid op lokaal, regionaal en provinciaal niveau in nauwe samenwerking met de deelnemende gemeenten en andere samenwerkingspartners. Doorontwikkelen en verder versterken van voorlichting, educatie en preventie teneinde een bijdrage te leveren aan de burgerschapsagenda en het bevorderen van leefbaarheid en veiligheid. Onderzoeken waarom de discriminatiegrond handicap/chronische ziekte juist in Limburg zo hoog scoort en welke instrumenten kunnen worden ingezet dan wel moeten worden ontwikkeld om dit te reduceren. Onderzoek naar het voorkomen van discriminatie op grond van leeftijd aangezien het I&O Research onderzoek aangeeft dat leeftijdsdiscriminatie in Limburg het meest wordt ervaren. Gegeven het grote aantal discriminatieklachten dat betrekking heeft op de arbeidsmarkt, onderzoeken op welke wijze diversiteit in het bedrijfsleven kan worden bevorderd en discriminatie bestreden. Gegeven het ook in 2011 relatief groot aantal klachten dat betrekking heeft op het maatschappelijk terrein collectieve voorzieningen, onderzoeken of actie op dit vlak nodig en/of gewenst is en welke rol de overheden daarin zouden kunnen vervullen. 7

22 monitor gemeentelijke rapportage Inleiding - algemeen Antidiscriminatievoorziening Limburg (ADV Limburg) verzorgt jaarlijks voor 30 Limburgse gemeenten de wettelijk verplichte gemeentelijke rapportage discriminatieklachten 4. ADV Limburg presenteert hierbij de monitor gemeentelijke rapportage 2011 met daarin een gedetailleerde weergave en een nadere duiding van de klachten van discriminatie die in 2011 bij ADV Limburg zijn ingediend en geregistreerd. Op grond van de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen (WGA) en de Gemeenschappelijke Regeling Subsidiëring ADV Limburg registreert de ADV Limburg sinds 1 juli 2009 klachten van ervaren discriminatie en ongelijke behandeling. Het betreft klachten die zijn ingediend door inwoners van Limburg alsmede door niet-inwoners die voorvallen van in Limburg ervaren discriminatie melden. ADV Limburg verzorgt momenteel voor 30 Limburgse gemeenten en daarmee voor ruim 94% van de inwoners van Limburg 5 de uitvoering van de wettelijke taken van de WGA. De gemeentelijke rapportage is één van deze wettelijke taken. ADV Limburg maakt het deze gemeenten aldus mogelijk te voldoen aan hun wettelijke verplichting voortvloeiende uit de WGA. Ook in 2011 krijgt iedere deelnemende gemeente de rapportage toegestuurd vergezeld van de monitor gemeentelijke rapportage De monitor gemeentelijke rapportage is een extra service. Deze monitor biedt een handleiding om de puur cijfermatige wettelijke rapportage discriminatieklachten nader te kunnen duiden en interpreteren. De monitor wordt een instrument waarmee in toenemende mate trends gesignaleerd kunnen worden en op basis waarvan regionaal en lokaal beleid ontwikkeld kan worden om discriminatie en ongelijke behandeling actief te signaleren, te voorkomen en te bestrijden. ADV Limburg wil deze uitdaging graag met de diverse samenwerkingspartners oppakken omdat discriminatie een negatieve invloed heeft op processen van integratie en participatie in onze samenleving en omdat discriminatie schadelijk is voor de leefbaarheid en veiligheid binnen lokale samenlevingen. Bovendien is discriminatie veelal kwetsend voor individuen en groepen met alle negatieve gevolgen van dien voor mens en maatschappij. ADV Limburg vervolgt de inleiding op deze monitor met een aantal kanttekeningen met betrekking tot de validiteit en bruikbaarheid van de cijfers (1.1) en geeft vervolgens in een leeswijzer een aantal nuttige aanwijzingen voor het lezen van de rapportage en de monitor (1.2). 1.1 Validiteit en bruikbaarheid Alle gegevens voor de gemeentelijke rapportage discriminatieklachten en voor deze monitor worden gegenereerd uit het registratiesysteem van het landelijke expertisebureau Art.1. Alle gegevens worden daarin door ADV Limburg volgens een vast protocol ingevoerd, gerubriceerd en gearchiveerd. Uit dit registratiesysteem genereert ADV Limburg de gemeentelijke rapportage in de vorm van het registratieformulier van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties 6. Dit formulier bevat voor iedere gemeente de gerubriceerde klachten van ingezetenen van die betreffende gemeente, alsmede klachten van niet-ingezetenen over voorvallen in die gemeente De gemeentelijke rapportage 2011 ontvangt u samen met deze monitor. De drie gemeenten Horst aan de Maas, Gennep, Mook en Middelaar nemen momenteel niet deel aan de Gemeenschappelijke Regeling. Conform publicatie in de Staatscourant nr , 16 november

23 monitor gemeentelijke rapportage 2011 Hoewel aan de hand van deze 30 rapportages een eerste indicatie gegeven kan worden van ontwikkelingen in Limburg met betrekking tot discriminatie, zijn de volgende nuanceringen met betrekking tot de validiteit en bruikbaarheid van deze cijfers op zijn plaats: De cijfers geven geen indicatie van juridisch of objectief aantoonbare discriminatie. Uitgangspunt bij de registratie van klachten is de door de melder ervaren discriminatie. Dit kunnen situaties zijn waarbij daadwerkelijk (en eventueel ook wettelijk gezien) sprake is van discriminatie maar ook van voorvallen die slechts als discriminatie ervaren worden. De cijfers geven met name aan hoeveel voorvallen van (ervaren) discriminatie in 2011 bij ADV Limburg zijn gemeld. Uit onderzoek 7 blijkt dat een groot deel van de ervaringen van discriminatie nergens wordt gemeld. De meldingsbereidheid blijkt laag. Het feitelijke aantal klachten betreft het spreekwoordelijke topje van de ijsberg en staat in onbekende verhouding tot de feitelijk ervaren discriminatie. I&O Research heeft in opdracht van ADV Limburg in het najaar van 2011 onderzoek verricht naar het discriminatieklimaat in Limburg 8. Uit het rapport blijkt dat circa één op de zes inwoners van Limburg in 2011 ervaringen met discriminatie gehad zouden hebben. Het feit dat de meeste voorvallen van discriminatie niet worden gemeld, impliceert dat het beeld eventueel anders zou kunnen zijn dan de klachten bij ADV Limburg doen vermoeden. De cijfers van ADV Limburg geven ook om de volgende reden geen volledig beeld van de feitelijk ervaren discriminatie in Limburg. Discriminatie wordt niet alleen bij ADV Limburg gemeld. Ook bij de politie wordt discriminatie gemeld. Uit die cijfers komt een ander beeld naar voren. Bij de politie wordt veel vaker melding gedaan van discriminatie in buurt en wijk of in de openbare ruimte dan bij ADV Limburg. Daarentegen wordt bij ADV Limburg discriminatie op de arbeidsmarkt het meest gemeld en ontvangt de politie nauwelijks of geen klachten van discriminatie op de arbeidsmarkt. Een koppeling van gegevens van politie en ADV Limburg zal een vollediger beeld kunnen verschaffen. In het in 2012 te verschijnen Criminaliteitsbeeld discriminatie, een publicatie van ADV Limburg, Politie Limburg en OM Limburg zullen deze gegevens samengebracht worden. ADV Limburg registreert sinds medio 2009 klachten en werkt sinds november 2009 met het landelijk erkende registratiesysteem. Deze periode is te kort om nu al valide trendanalyses uit te voeren en harde conclusies te kunnen trekken. Wel kunnen in dit stadium vergelijkingen worden gemaakt en indicaties worden gegeven. In deze monitor zullen de cijfers van 2011 met die van 2010 vergeleken worden - het eerste gehele jaar waarin door ADV Limburg conform de landelijke richtlijnen met het landelijke registratiesysteem is geregistreerd. De eerste trendanalyses kunnen pas gemaakt worden op basis van cijfermateriaal van minimaal drie volledige jaren. Dat zal voor de eerste keer mogelijk zijn in 2013 over de cijfers van 2010, 2011 en Hoe langer ADV Limburg gegevens verzamelt, hoe doeltreffender analyses gemaakt kunnen worden die als basis kunnen dienen voor een effectieve aanpak van discriminatie in het kader van een breed veiligheid- en leefbaarheidbeleid in de deelnemende gemeenten. De conclusie dient te luiden dat de klachten niet in eerste instantie een compleet beeld geven van discriminatie in Limburg, maar met name een beeld van de klachten bij ADV Limburg - een beeld dat wel een serieuze indicatie vormt van hetgeen zich in Limburg op dit vlak afspeelt. 7 8 O.a.: Coenders, M., Boog, I., en Dinsbach, W. (2010). Discriminatie-ervaringen Een onderzoek naar ervaren discriminatie op grond van land van herkomst, geloof en huidskleur. Berg, H. van den en Evers. J. (2006). Discriminatie-ervaringen Een onderzoek naar ervaringen met discriminatie op grond van land van herkomst, geloof en (huids)kleur. I&O Research, Leerschool en Lempens (2012). Discriminatieklimaat Limburg. 9

24 monitor gemeentelijke rapportage Leeswijzer ADV Limburg geeft u graag een aantal praktische aanwijzingen voor het lezen van de bijgevoegde gemeentelijke rapportage 2011 en de monitor gemeentelijke rapportage In het standaard registratieformulier van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties worden de klachten van de ingezetenen van een gemeente uitgesplitst naar voorval in de gemeente en voorval in een andere gemeente. In beide gevallen gaat het om burgers uit de betreffende gemeente die in de eigen gemeente of elders een voorval hebben meegemaakt. Daarnaast wordt in een aparte kolom op het registratieformulier aangegeven hoeveel klachten van niet-ingezetenen over een voorval in de betreffende gemeenten zijn gemeld en geregistreerd door ADV Limburg. In de wettelijke rapportage wordt van alle klachten de discriminatiegrond, het maatschappelijk terrein, de aard van het voorval en de wijze van klachtbehandeling geregistreerd. Het is hierbij van belang te beseffen dat één klacht kan gaan over meerdere gronden, dat per klacht meer dan één aard voorval kan worden ervaren en dat per klacht meerdere wijzen van klachtbehandeling kunnen worden toegepast en geregistreerd. Het aantal klachten - in 2011 voor heel Limburg hoeft dus niet gelijk te zijn aan het aantal discriminatiegronden, het aantal registraties aard voorval of het aantal registraties wijze van klachtbehandeling. ADV Limburg biedt naast de gemeentelijke rapportage discriminatieklachten ook de monitor gemeentelijke rapportage aan. Deze monitor geeft een meer gedetailleerde weergave van de cijfers evenals een nadere duiding van deze cijfers. ADV Limburg beschrijft de diverse discriminatiegronden, de maatschappelijke terreinen, de diverse opties bij aard voorval en de verschillende wijzen van klachtbehandeling. ADV Limburg trekt conclusies uit de cijfers, geeft sprekende voorbeelden van klachten van discriminatie en maakt een vergelijking met de cijfers van De zes grootste Limburgse gemeenten naar inwoneraantal ontvangen gescheiden van deze monitor een eigen weergave en toelichting op de klachten van discriminatie. In overleg met de centrumgemeenten is er voor gekozen om een dergelijke analyse niet bij elke gemeente toe te voegen omdat in sommige gevallen te weinig materiaal voorhanden is om in dit stadium effectieve en aansprekende analyses uit te voeren. In deze monitor gaat ADV Limburg nu in op de daadwerkelijke cijfers en de nadere duiding daarvan. Achtereenvolgens worden besproken: de gronden waarop de discriminatie is gemeld, de maatschappelijke terreinen waarop de discriminatie zich heeft afgespeeld, de aard van de voorvallen van discriminatie, de wijze van klachtbehandeling, de etniciteit van de melder, de woonplaats van de melder en tot slot de plaats waar het voorval zich heeft afgespeeld. 10

25 monitor gemeentelijke rapportage De cijfers - algemene inleiding Discriminatie is het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen en groepen mensen op basis van kenmerken die er in de betreffende situatie niet toe doen. In de wet zijn de volgende discriminatiegronden opgenomen: ras, godsdienst, levensovertuiging, leeftijd, seksuele gerichtheid, geslacht, nationaliteit, handicap of chronische ziekte, politieke gezindheid, burgerlijke staat, arbeidscontract en arbeidsduur. Klachten over discriminatie kunnen ook gronden betreffen die wettelijk niet als discriminatiegrond erkend worden. Iemand kan zich bijvoorbeeld gediscrimineerd voelen op grond van uiterlijk, sociale positie of woonplaats. Deze categorie gronden worden samengevat onder de noemer niet-wettelijke gronden. Discriminatie speelt zich af op diverse maatschappelijke terreinen, de aard van de voorvallen van discriminatie kan verschillen - bijvoorbeeld vijandige bejegening of omstreden behandeling, de etniciteit van de melders is divers en de wijze van klachtbehandeling verschilt per klacht. In hoofdstuk 3 van deze monitor krijgt u een nadere inhoudelijke uitleg van de diverse discriminatiegronden, de verschillende maatschappelijke terreinen, de diverse opties bij de aard van het voorval en de verschillende wijzen waarop de klachten behandeld kunnen worden. Klachten over discriminatie kunnen zowel door slachtoffers zelf worden gemeld als door getuigen van een voorval, belangenbehartigers en door vertegenwoordigers van politie of andere organisaties. Ook de media vormen een bron van klachten - dit betreft nieuwsberichten over voorvallen van discriminatie. Het grootste deel van de klachten werd in 2011 gemeld door de slachtoffers zelf. ADV Limburg ontving ook klachten van getuigen en belangenbehartigers en een enkele maal van politie en andere organisaties. Drie klachten zijn in 2011 gebaseerd op krantenberichten, zoals een bericht over het spoor aan racistische leuzen in een Limburgse gemeente. In principe kan ADV Limburg ook eigen onderzoek verrichten en op die wijze klachten genereren. Dat is in 2011 niet gebeurd. ADV Limburg is halverwege 2009 begonnen met de registratie van discriminatieklachten. Vanaf november 2009 werd het landelijke registratiesysteem van expertisecentrum en branchevereniging Artikel 1 in gebruik genomen. In 2010 vond in Limburg voor het eerst een volledige en valide registratie van discriminatieklachten plaats. In 2011 werd een dergelijke registratie voor de tweede keer op rij verricht. 2011: 252 klachten In 2011 heeft ADV Limburg 252 klachten geregistreerd. Dit impliceert een toename van 12 klachten in vergelijking met 2010 en een gemiddelde van exact 21 klachten per maand. In 2010 werden 240 klachten gemeld en geregistreerd, een gemiddelde van precies 20 klachten per maand. Deze kleine toename van discriminatieklachten in vergelijking met 2010 kan uiteraard betekenen dat er in 2011 meer discriminatie werd ervaren. Het is op grond van een dergelijke relatief kleine toename niet te bepalen of dit daadwerkelijk het geval is. ADV Limburg doet op basis van deze toename geen uitspraak over de eventuele groei van de feitelijke discriminatie in de Limburgse samenleving. Hoewel het een relatief kleine toename van het aantal klachten betreft, is er gezien de omstandigheden toch sprake van een relevante toename. In september en oktober 2010 leidde een grootscheepse landelijke publiciteitscampagne op televisie en radio tot een zeer groot aantal klachten, met meer dan 90 klachten voor de maanden september en oktober. Maar liefst 50% van de klachten in 2010 werd 11