Turbo s & Trading. Uitzendkracht of zwakte?

RBS Markets Nummer 299, Week 3, 17 januari 2012 Turbo s & Trading Technische Analyse P2 S&P 500 Index - Beleggen in VS weer leuk... De week in Turbo s & warrants Onzekerheid blijft overheersen Uitzendkracht of zwakte? Het leuke van aandelenhandel is dat de markt altijd overdrijft. Hierdoor ontstaan kansen. Bedrijven die het bedrijfseconomisch voor de wind gaat, doen het op de beurs geweldig. Andersom kennen bedrijven in mindere perioden, vaak dramatische beurskoersen. Niet leuk als je de aandelen bezit, maar des te interessanter als je wilt inspelen op onder- en overwaardering. Er zijn voorbeelden te over: TomTom, KPN(Quest), Enron en andersom kocht je 3 jaar geleden ASML voor een tientje. Achteraf een geweldige investering als je timing perfect was. Aan achteraf hebben we alleen niets. Tenzij we lering trekken uit het verleden en niet zoals de meeste beleggers keer op keer tegen dezelfde stenen stoten: overmoed en hebzucht in geval van gestegen koersen. Paniek en angst ten tijde van koersdalingen. Zo sprak ik laatst een belegger die stelde dat je beslist niet in uitzendaandelen moet beleggen. Immers, de koers van bijvoorbeeld Randstad of USG, is in het afgelopen jaar gehalveerd en met een recessie voor de deur zal de branche het zwaar krijgen. En dat klopt. Waar we echter vaak aan voorbij gaan is dat alle beschikbare informatie is verwerkt in de koers en je als belegger over het algemeen niets weet wat andere beleggers niet weten. In de koers van USG is een recessie en een terugloop van de omzet reeds verwerkt. Sterker nog, beïnvloed door angst drukken we de koers misschien nog wel meer dan gerechtvaardigd is. Blind kopen dus!? De vraag die je als belegger eerst moet stellen is of je überhaupt in de uitzendsector moet investeren. Daarna volgt pas de vraag welk P3 Certificaten P4 Chinese economie niet van porselein aandeel je eventueel koopt. Uitzend-aandelen zijn zeer cyclisch. Dit wil zeggen zeer conjunctuurgevoelig. Als de economie krimpt, dan zal de uitzendmarkt 3-4 keer zo hard krimpen. Met een recessie voor de deur zal de sector het dus zwaar krijgen. Marges komen onder druk, omzetten zullen dalen en de vraag is welke bedrijven dan de meest gezonde balans hebben om deze periode door te komen. Maar, een recessie is zoals gezegd verwerkt in de koersen. Hoe erg de recessie zal zijn en of deze dezelfde impact heeft als de recessie in 2008-2009 is niet te voorspellen. Wat we wel weten is dat op weg naar de herstelfase juist defensieve aandelen als Shell of Unilever het relatief slecht zullen doen. Cyclische aandelen, zoals uitzenders leveren dan de beste performance. Of de bodem al is bereikt weten we niet, maar de bodem is wellicht dichterbij dan we denken. Het is dan aannemelijk dat in de komende jaren obligaties en defensieve aandelen verhoudingsgewijs minder goed zullen renderen. Bank Advies Koersdoel Goldman Sachs Neutral 24 Citigroup Hold 23 S&P Strong buy 30 HSBC Overweight 37 Morgan Stanley Sell 26 KBC Buy 37 RBS Buy 40 ING Houden 25 Analistenadviezen en koersdoelen van verschillende banken mbt Randstad. Bronnen: Dow Jones News en Analist.nl, 17 januari 2012 De vraag die nu rest: welk aandeel? Hoewel Randstad het grootste deel van haar omzet in de EU realiseert is het bedrijf meer Webinars & seminars Ontmoet RBS internationaal georiënteerd. Zo n 20% van de omzet komt uit de VS. USG richt zich hoofdzakelijk op de Nederlandse markt. Die is meer verzadigd en de groeivooruitzichten zijn slechter dan voor Duitsland, Frankrijk of Spanje. Randstad is koploper als het gaat om een trend die zich de komende jaren meer zal ontwikkelen: managed serving, waarbij uitzendorganisaties staffing voor complete bedrijfsonderdelen van multinationals verzorgen. De komende jaren zal een consolidatieslag plaats vinden en dan zijn de bedrijfsomvang en de naam Randstad in het voordeel. Ook op kerncijfers en waardering wint Randstad van USG. De koers/winstverhouding ligt voor 2012 rond 8,5 (hoe lager, hoe beter). Het marktgemiddelde is 12 en het historisch gemiddelde ligt op 17. Dit betekent dat er volop ruimte is voor koersstijging. Het bedrijf is door overnames flink gegroeid, de balans is sterk, maar de koers blijft achter. Kortom, er is weinig downside en de upside is groot. Als Turbobelegger weet u natuurlijk als geen ander hoe u maximaal profiteert van het overdrijven van de markt. Wees echter niet te gretig. Zojuist had ik Nico Bakker aan de telefoon. Hem interesseert het niet wat K/W s zijn en of een aandeel cyclisch is. Wat hem interesseert is dat hij op 27,40 weerstand ziet en flinke steun rond 20. Het is dus een kwestie van timing. Jim Tehupuring Beleggingsspecialist RBS www.twitter.com/jimtehupuring P5 1

Technische Analyse TA: S&P 500 Index Beleggen in VS weer leuk... De wekelijkse TA van Nico Bakker Nico Bakker is hofleverancier van technische analyse binnen RBS Markets. Hij publiceert regelmatig artikelen in allerlei media. Ook verzorgt hij diverse trainingen en workshops en is hij een graag geziene spreker tijdens beleggingsevenementen. Voor de uitleg van technische analyse termen verwijzen wij u naar www.rbs.nl/markets. Het chart-technische beeld van de brede VS beursindicator staat op het punt aanzienlijk te verbeteren. Er was recent al sprake van een technische verbetering toen de gemiddeldelijn en RSI 50-lijn opwaarts werden gekruist. Maar op afgerond 1293 lag vooralsnog een stevige horde voor de stier. Echter, de ontwikkelingen neigen steeds sterker naar een breakoutscenario op de weekplaat. Ik loop de weekgrafiek nog eens met u door en wijs hierbij op de Grafiek S&P 500 kansen, maar ook op de bedreigingen. Op de weekgrafiek plakt de koers momenteel tegen het kantelpunt op afgerond 1293, hetgeen een interessant draaipunt is. Boven deze weerstand zwelt de ondertoon aanzienlijk aan en wordt de weg vrij gemaakt richting de toppen op circa 1355. Al met al staat boven 1293 het stoplicht op groen, namelijk koersvorming boven de gemiddeldelijn, een RSI boven de 50-lijn en pas weerstand op circa 1355. Genoeg ingrediënten voor een positief scenario. Echter, 1293 is niet voor niets een draaipunt. Mocht de koers direct of na een breakout rap terugzakken onder afgerond 1293, dan vervalt daarmee het breakoutscenario en het positief getinte plaatje. Bij een zwarte weekcandle onder het kantelpunt neemt de kans namelijk toe op dubbele topvorming op circa 1290-1300. Hiermee wordt de beer in de gelegenheid gesteld de aanval te openen richting het steunpunt op afgerond 1160. U ziet, twee totaal verschillende scenario s. Beiden vanaf het kantelpunt 1293. Dat is kantelpuntenanalyse, nietwaar? Turbo Tijd Het landschap staat op het punt te verbeteren. Actieve RBS Turbojagers komen in actie bij het wegslaan van de 1293 weerstand. Dan wordt de weg vrijgemaakt richting de top op afgerond 1355. Daarentegen kan bij een zwarte candle onder de weerstand op 1293 de koers sterk terug vallen richting 1160. Figuur 1. S&P 500 maandgrafiek, periode 2001 2011, 17 januari 2012. Bron: BTAC Visuele Analyse Visuele Analyse, 17 januari 2012. Selectie aanbod S&P 500 Turbo s Met Turbo s kunt u inspelen op een stijging en/of daling van S&P 500 Index. Voor een compleet overzicht van het aanbod kijkt u op www.rbs.nl/markets. Vul in het scherm linksboven de zoekterm Naam ISIN code Hefboom S&P 500 Turbo Long 1.060 NL0009560283 4,62 S&P 500 Turbo Long 1.230 NL0010001194 11,34 S&P 500 Turbo Short 1.380 NL0006095523 10,52 S&P 500 Turbo Short 1.480 NL0000374296 5,57 S&P 500 in. Figuur 2. Een selectie van het aanbod van S&P 500 Turbo s. Bron: RBS, 17 januari 2012. 2

De week in Turbo s & Warrants Onzekerheid blijft overheersen De Recessie in Oost-Europa De AEX sloot uiteindelijk op 310.3 punten (-0,26%). Onder de hoofdfondsen waren de grote uitschieters opwaarts er voor TomTom (+17,53%) en ING (+11,24%). Belangrijkste dalingen werden er genoteerd voor Philips (-7,32%), Royal Dutch Shell (-6,07%) en SBM Offshore (-5,41%). De DAX steeg verder naar 6143.08 punten (+1,4%). De Dow-Jones sloot vrijdag op 12.422,1 punten (+0,5%). Voor de S&P500 eindigde de week uiteindelijk op 1289,09 punten (+0,88%). Bij de grondstoffen noteerde de Brent Crude Olie 110,35 Amerikaanse dollars per vat (-2,40%). Goud en zilver stegen ook gedurende deze week, waarbij goud uiteindelijk eindigde op 1639 dollar per troy ounce (+1.30%) en zilver bleef steken op 29,71 dollar per troy ounce (+3,27%). De Recessie in Oost-Europa In de jaren tot aan 2008 kenden de landen in het Oosten van de Eurozone sterke economische tijden met een gemiddelde economische groei van 7 tot 8% per jaar. Dit alles werd mede mogelijk gemaakt door succesvolle privatisering, deregulatie en het (onterechte) gevoel van financiële stabiliteit. Niettemin werd er al in 2006 gewaarschuwd dat bij de eerst volgende financiële crisis Oost-Europa een zwaar getroffen slachtoffer zou zijn 1. De regio is namelijk erg afhankelijk van de instroom van buitenlands kapitaal en daarnaast waren de inkomstenbronnen van de naar het Westen geëmigreerde arbeiders zeer belangrijk voor de achtergebleven families. In landen als Bulgarije, Albanië, Moldavië, en Roemenië daalden overschrijvingen vanuit het buitenland met meer dan de helft in 2011 2. Veel regeringen in Oost-Europa (die nog geen deel uitmaakten van de Euro) maakten daarnaast een klassieke beleidsfout: het hanteren van een vaste wisselkoers waardoor de tekorten op de betalingsen handelsbalans niet konden worden gecorrigeerd 3. Over het algemeen kan toch wel gezegd worden dat de huidige crisis in Oost- en Centraal-Europa veel gelijkenis kent met die van Azië in 97/ 98. Excessieve instroom van korte termijnbankkredieten, vaste wisselkoersen, grote buitenlandse schulden en scheve betalingsbalansen 4. Oost-Europa werd het hardst getroffen van alle Europese gebieden. Aan het begin kon de EU (in samenwerking met de IMF) de benodigde ondersteuning nog bieden. Nu ligt de nadruk volledig op het blussen van de brand in het Westen, en is er weinig tijd en energie over voor het voormalig Oostblok. Grote zorg was er lange tijd dat de Westerse banken die veel van de Oost- Europese banken hadden overgenomen de regio zouden verlaten. Dit is tot nu toe niet gebeurd. Voor veel investeerders blijven de fundamentele voordelen nog bestaan in de regio en is er nog zeer veel ruimte tot groei. De huidige moderne generatie afgestudeerden lijken te blijven en landen als Polen en Tsjechië zijn nog zeer competitieve exporteurs met groeiende consumentenmarkten. Daartegenover kunnen corruptie en gebrekkige politieke stelsels voor veel landen nog de grote struikelblok zijn om uit deze situatie te komen en (lange termijn) veranderingen door te voeren. Top 5 Stijgers Turbo s en Warrants ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Platina Call Warrant NL0009965789 300,00% -81,48% Sinds 7 oct 2011 BNP Paribas Turbo Long NL0010000451 169,23% 62,97% Sinds 21 dec 2011 Aegon Turbo Long NL0010012050 134,33% 75,00% Sinds 22 dec 2011 ING Turbo Long NL0010012092 121,74% 94,03% Sinds 22 dec 2011 Accor Turbo Long NL0010001368 104,76% 104,80% Sinds 5 jan 2012 Figuur 3. Top 5 stijgers periode 9 januari t/m 13 januari 2012. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bied- en laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website www.rbs.nl/markets onder rendementsoverzicht. Bron: RBS, 17 januari 2012. 316 315 314 313 312 311 310 309 1,285 1,280 1,275 1,270 1,265 1,260 1,255 1. The Times December 2006 2. The Economist November 2011 3. Reuters News September 2010 4. European Economy Edition 7 2009 Overzicht markten AEX 0,6% 309,28 140,0 139,8 139,6 139,4 139,2 139,0 138,8 Bund Future 0,8% 139,94 138,6 EUR/USD 0,3% 1,2680 1,290 113,5 113,0 Brent Crude Olie Future 2,3% 110,44 Overzicht Volume/Omzet Onderliggende waarde Long Short Omzet(EUR) AEX 12.215.116 20.404.647 52.143.510 Brent Crude Oil Future 152.410 55.085 2.196.955 Bund Future 200 128.552 809.029 EUR/USD 317.563 468.086 4.662.763 Nikkei 225 1.855 400 33.453 Goud 510.311 315.893 8.146.099 Figuur 4. Overzicht Volume/Omzet, periode 9 januari t/m 13 januari 2012. Bron: RBS, 17 januari 2012. Geen data beschikbaar over deze periode. Long/Short-Ratio Turbo Ratio AEX -3,33 Brent Crude Oil Future 6,44 Bund Future -137,56 EUR/USD -3,27 Nikkei 225 12,64 Goud 15,54 Figuur 5. Long/Short-Ratio van uitstaande posities per 17 januari 2012. Bron: RBS, 17 januari 2012. 112,5 112,0 111,5 111,0 110,5 110,0 Figuur 6. De prestaties van belangrijke markten van 6 januari t/m 13 januari 2012. Bron: Bloomberg, 17 januari 2012. 3

Certificaten Chinese economie niet van porselein Beleggers die zich zorgen maakten dat de wereldeconomie naast de Europese schuldencrisis ook nog last zou krijgen van een terugval van de Chinese groei kunnen weer even gerust adem halen. De Chinese economie groeide in het laatste kwartaal van 2011 met 8,9% (geannualiseerd)*. Dit lag onder de groei in het derde kwartaal, maar door de verslechterde marktomstandigheden lag een lager percentage al in de verwachting. De markt reageert positief om twee redenen. Ten eerste is de verwachting dat de Chinese regering een verdere daling van de groei zal willen voorkomen en daarom het monetaire beleid zal versoepelen. Dit kan bijvoorbeeld door de vereiste kapitaalratio s te verlagen waardoor er meer geld in het systeem komt. Ten tweede lijken de gegevens aan te geven dat de Chinese economie afstevent op een zachte landing. Een zachte landing wordt in het geval van China gezien als een groei tussen de 8% en 9% en een harde landing is een groei in de buurt van 7%. Van zo n groeicijfer kunnen we in Europa alleen maar dromen op dit moment, maar voor China kunnen de gevolgen zeer negatief zijn; toen eind 2008 de groei vertraagde naar 6,1% creëerde dat naar verluidt op het platteland een leger van 20 miljoen werkloze migranten.* Tegenover deze optimistische visie kan gesteld worden dat de groei weliswaar hoog is, maar nu toch op het laagste niveau in 2,5 jaar staat. Daarnaast is inflatie het gevaar van een meer op groei gericht beleid en zijn er zorgen over de vastgoedsector. Beursgoeroe Marc Faber betwijfelt bovendien de juistheid van de gegevens: I question any number that is published by governments, not just in China, everywhere in the world. Marc Faber verwacht dat een meer op groei gericht beleid de problemen alleen groter zal maken. We have huge excesses, we have excessive credit growth in China and the excesses and the misallocation of capital in my opinion will become only worse.** *China s Stocks Climb most since 2009 on government support hopes, Bloomberg, 17-1-2012 **China Slowdown is Certain, but Analysts differ on how much, www.cnbc.com, 17-1-2012 Top 5 Stijgers Certificaten ISIN code Rendement Rendement sinds introductie Zonne-energie Certificaat NL0000847689 16,43% -83,35% Sinds 7 mei 2007 Vietnam II Certificaat NL0006303281 8,85% -21,20% Sinds 2 jun 2008 Turkije Certificaat NL0000458198 7,91% 95,41% Sinds 29 nov 2004 US Homebuilding Certificaat NL0006152514 7,42% 17,62% Sinds 14 jan 2008 Vietnam Certificaat NL0000691046 6,58% -75,73% Sinds 18 jun 2007 Figuur 7. Top 5 stijgers periode 9 januari t/m 13 januari 2012. Deze tabel is gebaseerd op het gemiddelde van de bieden laatkoers van RBS. Een actueel overzicht vindt u op de website: www.rbs.nl/markets. Bron: RBS, 17 januari 2012. Top 10 meest verhandelde Certificaten: vorige week en All-Time Vorig week ISIN code All-Time ISIN code 1 Goud Quanto Certificaat NL0000458735 Water Certificaat NL0000290195 2 Rente Certificaat EUR NL0000453348 Agribusiness Certificaat NL0000696565 3 African Commodities NL0000838167 BRIC II Certificaat NL0000290328 4 Palladium Certifcaat NL0000451896 Goud Quanto Certificaat NL0000458735 5 BRIC Infrastructuur Certificaat NL0000696219 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 6 Agribusiness Certificaat NL0000696565 Oil & Gas Services Certificaat NL0000833317 7 Emerging 11 Certificaat NL0000842029 India Certificaat NL0000456465 8 Oil & Gas Services Certificaat NL0000833317 Zonne-energie Certificaat NL0000847689 9 Black Rock Momentum Certificaat NL0000290526 RICI Enhanced SM Certificaat NL0006066227 10 Goud Certificaat NL0000455905 AEX Certificaat NL0000778728 Figuur 8. Top 10 bestsellers Certificaten, periode 9 januari t/m 13 januari 2012 en All Time. Bron: RBS, 17 januari 2012. Lees voor meer informatie over Certificaten de brochure, het (basis) prospectus en de toepasselijke definitieve voorwaarden. 4

Seminars & webinars Ontmoet RBS... op het hoofdkantoor in Amsterdam Elke eerste maandag van de maand heeft u de gelegenheid om het team van RBS Markets te ontmoeten en een presentatie bij te wonen over actuele ontwikkelingen en met ons in gesprek te gaan of vragen te stellen. De eerste bijeenkomst is op dinsdag 7 februari, en vanaf maart elke eerste maandag van de maand.... of online Vanaf februari verzorgt RBS Markets op elke dinsdag om 20:00 uur een webinar. 1. Eerste dinsdag van de maand: De gouden 6 van... Een bekende gastspreker uit de financiële wereld geeft in 30 minuten zijn of haar mening over een aantal financiële markten of specifieke onderliggende waarden in een tweegesprek met Erik Mauritz. De spreker van de voorgaande maand belt in voor commentaar op zijn eerdere opinie 1. 2. Tweede dinsdag van de maand: Ins en outs beleggingsproduct Een educatief webinar waarbij een specifiek beleggingsproduct een uur lang centraal staat en u uw vragen kunt stellen aan de productspecialisten van RBS. 3. Derde dinsdag van de maand: Bakker s Bull/Bear webinar Technisch analist Nico Bakker geeft u in een klein uur de kans om uit zijn TA carrousel aandelen of indices te kiezen voor de laatste stand van zaken. Vooraf kunt u aangeven welk educatieve TA onderwerpen Nico dient te behandelen. Elk webinar kijkt hij terug op zijn uitspraken van de voorgaande maand. 4. Vierde dinsdag van de maand: Turbo thema Maandelijks licht Rogier San Giorgi, productspecialist RBS, een actueel Turboonderwerp toe. We beginnen eenvoudig bij de basiswerking van Turbo s en breiden uit met kennis over indices, valuta, grondstoffen en strategieën. Op de hoogte blijven Alle seminars & webinars zullen altijd aangekondigd worden op www.rbs.nl/markets en in deze nieuwsbrief. Wilt u op de hoogte blijven van onze webinars? Klik dan hier voor een actueel overzicht van de webinars, en vink bij het inschrijven aan dat u op de hoogte gehouden wilt worden. 1. Het eerste webinar met een gastspreker vind plaats op woensdag 8 februari. Vanaf maart elke eerste dinsdag van de maand. Datum Type Titel Spreker Aanvang Dinsdag 7 februari Seminar: Amsterdam Ontmoet RBS Markets JP van Oudheusden 18:30 Woensdag 8 februari Webinar: on-line De gouden 6 van: Guy Boscart Guy Boscart & Erik Mauritz 20:00 Dinsdag 14 februari Webinar: on-line Ins and outs van Warrants Martine Rommen, Jim Tehupuring 20:00 Dinsdag 21 februari Webinar: on-line Bakker s Bull/Bear webinar Nico Bakker 20:00 Dinsdag 28 februari Webinar: on-line Turbo Thema: de basis met aandelen Rogier San Giorgi 20:00 5

Risico s De aanschaf van Turbo s en Certificaten brengen bepaalde risico s met zich mee, zoals prijsrisico, kredietrisico en liquiditeitsrisico. Turbo s en Certificaten zijn daarom niet geschikt voor iedere belegger. Het is van belang dat u de kenmerken en risico s van deze producten begrijpt voordat u een beleggingsbeslissing neemt. Tevens dient u zorgvuldig af te wegen of de Turbo s en Certificaten geschikt zijn voor u gezien uw ervaring, beleggingshorizon, overige beleggingen, financiële positie, risico-bereidheid en andere relevante omstandigheden. In geval van twijfel, dient u professioneel advies in te winnen. Deze nieuwsbrief dient slechts ter informatie en is geen aanbieding of een uitnodiging tot het doen van een aanbieding van Turbo s of Certificaten. Het aanbod van Turbo s en Certificaten vindt uitsluitend plaats op basis van het respectievelijke basisprospectus, eventuele bijbehorende supplementen en de definitieve voorwaarden. De beslissing om Turbo s en Certificaten te kopen moet dan ook op basis van deze documenten worden gemaakt. Deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar via www.rbs.nl/ markets. Deze paragraaf bevat slechts een overzicht van de belangrijkste risico s. Lees voor een volledig overzicht het respectievelijke basisprospectus. Turbo s en Warrants zijn beleggingsinstrumenten voor actieve en ervaren beleggers. Door de hefboom is een belegging in Turbo s en Warrants risicovoller dan een directe belegging in de onderliggende waarde. Hoe hoger de hefboom die men kiest, hoe sneller een beweging van de onderliggende waarde doorwerkt in de waarde van de Turbo en de Warrant. Het stop loss-niveau van een Turbo kan wijzigen, waardoor bij een wijziging het stop loss-niveau dichter bij de koers van de onderliggende waarde kan komen. Bij indices zullen deze wijzigingen in periodes waarin veel dividend wordt uitgekeerd, groter zijn. De koers van een Certificaat volgt in principe één-op-één de prestaties van de onderliggende waarde, maar kan hiervan afwijken doordat de beheerkosten (jaarlijks) in rekening worden gebracht en door de marktbeweging van vraag en aanbod. Bij alle beleggingsinstrumenten kan gedurende zowel de looptijd als op de afloopdatum de volledige inleg verloren gaan. Veranderingen van de wisselkoersen van onderliggende waarden die niet in euro zijn genoteerd, beïnvloeden de waarde van de in euro genoteerde producten. Een stijging van de lokale valuta ten opzichte van de euro zal een positief effect hebben, een daling een negatief effect. Beleggen in aandelenmarkten van opkomende markten gaan gepaard met extra risico s op politiek, economisch, de sociaal en juridisch gebied. Daarnaast ontbreekt door gebrekkige beschikbaarheid van financiële verslaggeving en andere data in sommige markten transparantie. Ongunstige ontwikkelingen hebben hierdoor vaak een sterk negatieve invloed hebben op de waarde van beleggingen in opkomende markten. Beleggen in grondstoffen gebeurt meestal door middel van termijncontracten Door te beleggen in termijncontracten en deze op tijd te verkopen kan fysieke levering van een grondstof worden voorkomen. Wanneer een belegger voor lange termijn in een bepaalde grondstof belegt, dient hij/zij het termijncontract voor het aflopen door te rollen naar een termijncontract met een langere looptijd. Het doorrollen van termijncontracten kan rendement opleveren of juist rendement kosten. Dit is afhankelijk van de termijnmarkt en staat los van veranderingen van de spotprijs van de desbetreffende grondstof. Wanneer een termijncontract afloopt, zal de prijs daarvan de actuele spotprijs benaderen. Bij het doorrollen wordt het aflopende contract verkocht en het volgende contract gekocht. Het verschil tussen opeenvolgende termijnprijzen kan een negatief rendement opleveren voor de belegger. Turbo s en Certificaten worden uitgegeven door The Royal Bank of Scotland N.V. Beleggers lopen kredietrisico op deze bank. Dit betekent dat in geval van insolventie van de uitgevende instelling beleggers in Turbo s en Certificaten mogelijk minder terugkrijgen dan hun initiële belegging en in het slechtste geval zelfs hun gehele belegging verliezen. Turbo s en Certificaten worden gehouden via het bewaringssysteem van Euroclear Nederland en zijn daardoor afgescheiden van het vermogen van de uitgevende instelling. Het Nederlandse depositiogarantiestelsel is niet op Turbo s en Certificaten van toepassing. Beleggers krijgen met een belegging in Turbo s en Certificaten geen eigendom in onderliggende waarde daarvan. Turbo s en Certificaten worden genoteerd op Euronext Amsterdam met RBS als market maker. Dat wil zeggen dat RBS onder normale marktomstandigheden tijdens beursuren van Euronext Amsterdam, van 9:05 uur tot 17:30 uur bereid is om Turbo s en Certificaten te kopen en te verkopen. Hierdoor is het mogelijk om onder normale marktomstandigheden tijdens genoemde beursuren de Turbo s en Certificaten te kopen of verkopen. De prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te kopen wordt de biedprijs genoemd en de prijs waarvoor RBS bereid is een Turbo of een Certificaat te verkopen wordt de laatprijs genoemd. Het verschil tussen de bied- en laatprijzen wordt de spread genoemd. Gedurende de looptijd van een Turbo of een Certificaat kan de spread aan wijziging onderhevig zijn. Bijvoorbeeld, indien er belangrijke cijfers worden gepubliceerd zoals jaarcijfers of macro-economische cijfers kan de spread (tijdelijk) wordt vergroot. Actuele informatie over de bied- en laatprijzen gehanteerd durende de looptijd van Turbo s en Certificaten treft u aan op de relevante product pagina van de website www.rbs.markets.nl. Door bijzondere omstandigheden kan het voorkomen dat RBS geen prijzen afgeeft. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren indien de rbs.nl/markets handel in de onderliggende waarde wordt stilgelegd, een Turbo of een Certificaat is uitverkocht, indien in korte tijd een groot aantal orders wordt geplaatst, er een storing in het handelssysteem van RBS is opgetreden, er een storing is opgetreden in het handelssysteem van Euronext Amsterdam of de beurs waarop de onderliggende waarde wordt verhandeld of indien er extreme marktomstandigheden zijn. Indien RBS geen prijzen afgeeft kan het zijn dat het niet mogelijk is om een Turbo of een Certificaat te kopen of te verkopen of niet tegen de door u gewenste prijs. Dit laatste kan zich voordoen omdat u in dergelijke situaties voor koop en verkoop afhankelijk bent van andere beleggers die willen kopen of verkopen. Disclaimer Technische Analyse / Turbo Tip Het onderdeel technische analyse wordt verzorgd door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en uitgebracht door RBS. Nico Bakker is bestuurder van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. en is een onafhankelijk analist. RBS en Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn een samenwerkingsverband aangegaan waarin Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. in ruil voor een financiële vergoeding technische analyse verzorgd en bepaalde promotionele activiteiten verricht. De technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. zijn niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Iedere (potentiële) investering dienen beleggers te toetsen aan hun persoonlijke beleggersprofiel en te bespreken met hun adviseur. De in de technische analyse genoemde standpunten en vooruitzichten zijn door Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. gegeven in zijn hoedanigheid als technisch analist. RBS kan van tijd tot tijd producten uitgeven die dezelfde onderliggende waarden kunnen hebben als de financiële instrumenten besproken in de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. RBS heeft echter geen enkele betrokkenheid bij, op welke manier dan ook, invloed op, zeggenschap over of inspraak in van de totstandkoming van de technische analysen van of namens Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. RBS is niet verantwoordelijk voor de volledigheid, juistheid en geschiktheid voor welke doeleinden dan ook en aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid in verband met de technische analysen van Bakker Technische Analyse Consultancy B.V. of een aan haar gelieerde onderneming of persoon. Disclaimer RBS Dit document is opgesteld door The Royal Bank of Scotland N.V. of haar dochtervennootschappen of groepsondernemingen ( RBS ). Alle informatie in dit document is gebaseerd op informatie afkomstig van RBS en van andere instellingen die als betrouwbaar gelden. RBS geeft in dit document een getrouwe reproductie van dergelijke informatie, echter RBS biedt geen garantie voor de juistheid van de getoonde gegevens verkregen van derden. Geen garantie of zekerheid in welke vorm ook, expliciet of impliciet, wordt gegeven met betrekking tot de volledigheid en juistheid van de informatie opgenomen in dit document. RBS accepteert geen enkele verplichting om enige informatie opgenomen in dit document te herzien of te corrigeren. Geen handelen of nalaten van RBS of haar directeuren, werknemers, agenten of andere vertegenwoordigers met betrekking tot de informatie opgenomen in dit document vormt, of wordt geacht te vormen, een verplichting of garantie van RBS of enig ander persoon. Indicatieve prijzen of analyses in dit document zijn ter goede trouw opgesteld, uitgekozen en beoordeeld en derhalve wordt geen garantie gegeven ten aanzien van de juistheid, volledigheid en redelijkheid van deze prijsopgaven of analyses. Onverminderd de juridische verantwoordelijkheid voor informatievoorziening, accepteert RBS geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor kosten, schade en claims ontstaan uit, of in verband met, een belegging in effecten beschreven in dit document. RBS en/of haar dochtervennootschappen of groepsvennootschappen, verbonden vennootschappen, werknemers of klanten kunnen een belang in financiële instrumenten hebben zoals de effecten beschreven in dit document of daaraan gerelateerde financiële instrumenten. Een dergelijk belang kan omvatten het handelen, aanhouden, onderhouden van een markt in zulke instrumenten als ook het verschaffen van bank-, krediet- en andere financiële diensten aan een vennootschap of de uitgevende instelling van de effecten en financiële instrumenten beschreven in dit document. RBS treedt met betrekking tot een transactie, de effecten of andere verplichtingen beschreven in dit document, niet op als financiële adviseur of in een fiduciaire rol. RBS geeft met betrekking tot geen enkele jurisdictie een garantie of advies over fiscale, juridische en boekhoudkundige zaken. Dit document is niet bedoeld voor de distributie of het gebruik door enig persoon of enititeit in een jurisidictie of land waarin een dergelijke distributie of gebruik in strijd is met locale weten regelgeving. De informatie opgenomen in dit document is eigendom van RBS en is verstrekt op verzoek van een geselecteerd aantal ontvangers en mag niet (geheel of gedeeltelijk) worden verstrekt of anderszins gedistributeerd aan een andere derde partij zonder de schriftelijke toestemming van RBS. Verenigde Staten van Amerika: Dit document is uitsluitend bestemd voor verstrekking aan major institutional investors zoals gedefinieerd in Rule 15a-6 van de Amerikaanse Exchange Act van 1934, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Exchange Act ) en mag niet worden verstrekt aan andere Amerikaanse ingezetenen. Elke Amerikaanse major institutional investor die deze informatie ontvangt en komt door het ontvangst ervan overeen dat hij de informatie in dit document niet zal verstrekken of anderszins distributeren aan anderen. De effecten zoals hierin beschreven zijn en zullen niet worden geregistreerd zoals bedoeld in de de Amerikaanse Securities Act van 1933, zoals van tijd tot tijd gewijzigd (de Securities Act ) en mogen niet worden aangeboden of verkocht in de Verenigde Staten van Amerika, tenzij aan qualified institutional buyers (gekwalificeerde institutionele beleggers) in lijn met Rule 144A of op grond van een andere vrijstelling van of het niet van toepassing zijn van de registratieverplichting van de Securities Act. De aanbieding of verkoop van de effecten of transacties in de effecten kunnen verder beperkt worden door toepasselijke wet- en regelgeving van de Verenigde Staten of van haar afzonderlijke staten. Potentiële beleggers dienen zichzelf daarom op de hoogte te stellen van en juridische beperkingen bij het aangaan van transacties na te leven. Potentiële beleggers dienen zich te realiseren dat de effecten mogelijk niet geschikt zijn voor alle beleggers. The Royal Bank of Scotland N.V. staat in Nederland onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. The Royal Bank of Scotland plc staat in het Verenigd Koninkrijk onder toezicht van Financial Services Authority. Behalve in landen waarin dit wettelijk is vereist is de inhoud van dit document is niet beoordeeld door toezichthouders in de landen waarin dit document wordt verstrekt. In geval van twijfel over de inhoud van dit document dient onafhankelijk professioneel advies te worden ingewonnen. The Royal Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm ook van de inhoud van deze nieuwsbrief is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik. De nieuwsletter bevat merken van The Royal Bank of Scotland Group plc en andere vennootschappen binnen de RBS groep. De merken omvatten onder andere het logo van The Royal Bank of Scotland en de merknamen The Royal Bank of Scotland en RBS. Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot de indices genoemd in dit document behoren toe aan de relevante Index sponsoren (de Index Sponsoren ). De relevante Index Sponsoren zijn op generlei wijze betrokken bij de totstandkoming of verkoop van de producten genoemd in dit document, noch wordt door hen enig advies tot aankoop van deze producten gegeven. TURBO is een geregistreerde merknaam van The Royal Bank of Scotland N.V. www.rbs.nl/markets RBS Markets bestaat uit een enthousiast team van specialisten dat klanten wereldwijd al meer dan vijf jaar van gestructureerde producten voorziet. De onderliggende waarden zijn divers: aandelen, commodities, valuta, beleggingsfondsen, vastgoed en obligaties. Van de AEX tot de CRB, van China Mobile tot Vestas Wind, van de EUR/ USD tot beleggen in olie: er is vrijwel altijd wel een markt waar u rendement kunt behalen. U kunt inspelen op koersstijgingen en koersdalingen, u kunt beleggen in diverse uithoeken van de wereld, u kunt eenvoudig en transparant een index als de AEX volgen: kortom u kunt beleggen als een professional. Het startpunt van uw beleggingen is www.rbs.nl/markets. U kunt contact met ons opnemen via beleggen@rbs.com en/of 0900-MARKETS (0900 627 5387). 6