Green Deal Circulaire Gebouwen Green Deal evaluatie 2015 & doorkijk naar 2016 Op 13 januari 2015 is de Green Deal Circulaire Gebouwen officieel van start gegaan met de ondertekening door ca. 60 marktpartijen en drie ministeries. Na bijna een jaar is het een goed moment voor een tussentijdse evaluatie. We blikken terug om te kijken waar we nu staan en kijken vooruit naar de vervolgstappen in 2016. In het komende jaar zal het realiseren van het gebouwpaspoort en de toepassing op gebouwen centraal staan. De rol en betrokkenheid van u als deelnemer kan komend jaar op verschillende manieren worden ingevuld door deelname aan één of meerdere activiteiten: Paspoort ontwikkelen: ontwikkelen van de leidraad circulaire gebouwen inclusief gebouwpaspoort; Pilotproject(en): werken aan praktijkcases binnen pilotprojecten; Testen van gebouwpaspoort: testen van gebouwpaspoort op het (eigen) gebouw, inclusief aandragen van circulaire tips, oplossingen of verbeteringen voor in de leidraad en gebouwpaspoort; Uitrol van circulaire gebouwen: stappenplan voor grootschalige uitrol van de leidraad, het gebouwpaspoort en de borging van circulariteit in gebouwen. Op deze wijze kan iedere deelnemer zijn specifieke kennis of zijn praktijkvraagstuk inzetten voor de ontwikkeling van circulaire gebouwen. Van iedere deelnemer wordt verwacht ten minste een bijdrage te leveren aan één van de bovenstaande activiteiten. Daarnaast kunnen deelnemers naar eigen behoefte deelnemen aan de verschillende themasessies die in 2016 weer gaan plaatsvinden. In deze evaluatie worden de volgende onderwerpen toegelicht: - Green Deal ondertekend op 13 januari 2015 in Den Haag - Praktijk ontmoet wetenschap: samenwerking met TU Delft gestart - Flexibiliteit en adaptief vermogen staan centraal op eerste themasessie - Bevordering kennisuitwisseling door introduceren Gebruikersgroep - Uitbreiding van deelnemers en samenwerking netwerkpartners - Uitkomsten van diverse pilots als inspiratie en hulpmiddel deelnemers Green Deal - Doelstellingen 2016: succesvolle pilots en realisatie van gebouwpaspoort Green Deal ondertekend op 13 januari 2015 in Den Haag De Green Deal Circulaire Gebouwen is geen loze belofte, maar een krachtige samenwerking tussen architecten, projectontwikkelaars, aannemers, industrie, gebouwbeheerders en eindgebruikers om het gedachtegoed van de circulaire economie op actieve wijze te vertalen naar gebouwen, dat zei gastheer Ric de Rooij, Hoofddirecteur Interne Organisatie bij het Ministerie van Economische Zaken, tijdens de start van de Green Deal Circulaire Gebouwen op 13 januari. Gezamenlijk met ZKH prins Carlos de Bourbon de Parme zette hij de eerste handtekeningen, waarna de circa 60 deelnemers eveneens hun deelname met een ondertekening bekrachtigden. De deelnemers zijn ingedeeld in groepen gekoppeld aan een concreet pilotgebouw en tijdens de startbijeenkomst gingen deze pilotgroepen aan de slag met de vraag hoe de desbetreffende gebouw circulair kan worden. Aansluitend hebben verschillende pilots vervolgsessies georganiseerd om hier verder invulling aan te geven. Green Deal Circulaire Gebouwen 2
Praktijk ontmoet wetenschap: samenwerking met TU Delft gestart In juni 2015 heeft de TU Delft de Green Deal ondertekend. De TU Delft ontwikkelt kennis en voert onderzoeken uit binnen diverse thema s op het gebied van circulair bouwen en ze kunnen waardevolle input en kennis leveren voor de ontwikkelingen binnen de Green Deal. Met de TU Delft als deelnemer ontstaat er een goede mix van wetenschappelijke en toegepaste kennis binnen de Green Deal. Naast kennisuitwisseling via workshops en themasessies bestaat de mogelijkheid dat inhoudelijke onderzoeksvragen verder worden uitgewerkt als onderzoek binnen de TU Delft. De TU Delft stelt daarnaast zijn netwerk van studenten beschikbaar voor het uitwerken van circulaire onderzoeken. Flexibiliteit en adaptief vermogen staan centraal op eerste themasessie Op 28 september jl. vond de eerste themasessie van de Green Deal plaats bij Interface in Scherpenzeel. De themasessie stond in het teken van flexibiliteit en adaptief vermogen in circulaire gebouwen. Hierbij gaven dhr. Geraedts (TU Delft) en dhr. Lichtenberg (Stichting SlimBouwen) hun visie op circulair bouwen. Daarnaast gaf dhr. Geraedts een toelichting op de door de TU Delft ontwikkelde lijst met indicatoren voor flexibiliteit in gebouwen. De belangrijkste conclusie na de lezingen en de discussies die volgden is dat flexibiliteit uiteindelijk wel onderdeel moet worden van het te ontwikkelen gebouwenpaspoort. Echter, flexibiliteit is geen doel op zichzelf, het is een strategie, een middel om tot circulariteit te komen. In 2016 zullen meerdere themasessies plaatsvinden om gezamenlijk de discussie aan te gaan over circulaire thema s en hiermee input te verzamelen voor de circulaire pilots en het gebouwpaspoort. Bevordering kennisuitwisseling door introduceren Gebruikersgroep In mei 2015 is besloten om een extra groep toe te voegen aan de Green Deal. Dit is de gebruikersgroep en bestaat uit een afvaardiging van de pilotprojecten. De gebruikersgroep is opgericht om meer interactie te creëren tussen pilots onderling en interactie met het programmateam en de ontwikkelgroep. Hiermee is getracht het ontwikkelproces van het gebouwpaspoort te versnellen. De gebruikersgroep geeft het programmateam daarnaast meer inzicht in wat er speelt binnen de pilots. Bovendien kunnen de pilots onderling met elkaar in gesprek gaan om van elkaar te leren. Uitbreiding van deelnemers en samenwerking netwerkpartners Naast de TU Delft hebben sinds de ondertekening op 13 januari de volgende organisaties de Green Deal ondertekend: Gemeente Schiedam, Sustainable Durable Systems, DGMR en Rockwool. Daarnaast heeft eind 2015 afstemming plaatsgevonden met o.a. MVO Nederland en de Dutch Green Building Council voor bevordering van een gemeenschappelijke taal en tools richting circulaire gebouwen in 2016. In totaal hebben per 1 december 2015 65 deelnemers zich gecommitteerd aan deze Green Deal. Green Deal Circulaire Gebouwen 3
Uitkomsten van diverse pilots als inspiratie en hulpmiddel deelnemers Green Deal Het afgelopen jaar zijn de verschillende pilotgroepen bij elkaar gekomen om te werken aan circulaire cases. Hierbij een korte samenvatting van de resultaten van een aantal pilots. Onderstaand schema geeft op hoofdlijnen de resultaten weer van de pilots. Tijdens het symposium op 4 februari worden de resultaten en lessons learned verder kenbaar gemaakt als inspiratie voor de andere deelnemers / organisaties. ABN AMRO Vestdijk Eindhoven De pilotgroep van ABN AMRO heeft als doelstelling om een plan te bedenken voor het realiseren van een circulair bankgebouw op basis van hun bestaande kantoorgebouw aan de Vestdijk in Eindhoven. De pilotgroep heeft diverse discussies gevoerd over uiteenlopende circulaire thema s. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een visie vanuit de bank op het gebied van Circulaire Gebouwen. Daarnaast heeft de pilotgroep een grote bijdrage geleverd aan het opzetten van het paspoort voor circulaire gebouwen. In januari zal een sessie plaatsvinden waarin samen met de pilotgroep een eerste versie van het paspoort wordt ingevuld voor het bankkantoor aan de Vestdijk. Hiermee beschikt ABN AMRO Bank als één van de eerste organisaties in Nederland over een paspoort waarin de circulaire prestaties van het kantoor zijn vastgelegd, inclusief een aantal scenario s voor het verder uitwerken van circulaire gebouwen. Koninklijke Bibliotheek Den Haag Deze pilotgroep heeft als doel een advies neer te leggen hoe de Koninklijke Bibliotheek haar gebouw succesvol circulair kan renoveren naar een gezond en comfortabel gebouw zonder energierekening, welke waarde toevoegt aan hetgeen de KB wil bereiken. Inmiddels zijn er vier verschillende sessies binnen de pilotgroep geweest. Samen met de gebouweigenaar het Rijksvastgoedbedrijf heeft de Koninklijke Bibliotheek (KB) voor de 4e bijeenkomst diverse sprekers uitgenodigd met onderwerpen over o.a. omgekeerd DBFMO en juridische lessen over samenwerking en contactvormen. Aansluitend waren stellingen voorbereid waar de circa 40 deelnemers in groepen over in discussie gingen. Yvette Watson, Teamleider Huisvesting & Facilitaire Services KB: Onze droom is om een aantrekkelijk en circulair gebouw neer te zetten voor het geheugen van de toekomst. Hoe we daar komen is een complex vraagstuk dat wij samen met onze pilotgroep-leden proberen te beantwoorden. Wij vinden het daarbij belangrijk om de kennis en ontwikkelingen in de markt optimaal te benutten en tegelijkertijd transactiekosten en doorlooptijd van de aanbesteding te verminderen. Door middel van de pilot hebben we adviezen gekregen om onze ambities met betrekking tot aanbesteden waar te maken en heeft de groep ons met scherpe vragen weten uit te dagen om te komen tot een juiste vraagstelling richting de markt. Green Deal Circulaire Gebouwen 4
SNS Bank N.V., circulaire winkel SNS Bank heeft met leveranciers het bestaande winkelconcept tegen het licht gehouden met als doel een circulaire winkel te ontwikkelen. Een concrete winkel dient als pilot waar de geselecteerde circulaire oplossingen worden toegepast. In Q1 2016 zal de winkel officieel worden geopend. Naast het toepassen van herbruikbare grondstoffen wordt er in deze pilot ook specifiek gekeken hoe de toegepaste producten en materialen op termijn hoogwaardig in te zetten voor een volgende winkel van SNS Bank. De circulaire eigenschappen en verbeterkansen worden inzichtelijk gemaakt voor het publiek om niet alleen de huidige mogelijkheden te laten zien maar ook de circulaire uitdagingen en ontwikkelpunten. Lyceum Schravenlant (HEVO) De pilotgroep onder leiding van HEVO is begin dit jaar gestart met het verzamelen van alle beschikbare gegevens van het Lyceum Schravenlant in Schiedam. In zijn discussies gevoerd over de informatie die nodig is voor het in kaart brengen van de circulariteit van het lyceum. Daarnaast is nagedacht over de acties die nodig zijn om de bedrijfsvoering van het lyceum circulair in te richten. Hierbij zijn onderwerpen naar voren gekomen zoals energiemanagement, het organiseren van het onderhoud en het effect van toekomstige aanpassingen aan het gebouw. Voor komend jaar is de doelstelling een circulair paspoort invullen en een plan maken voor de circulaire bedrijfsvoering. Alliander Duiven, Bezoekerscentrum Fort aan de Buursteeg, KPN Fauststraat De overige pilots hebben één of enkele sessies gehouden voor het circulair maken van het gebouw. Het concept paspoort en de uitkomsten van de andere pilots worden mogelijk ingezet als inspiratie om de resultaten verder te concretiseren, waarmee de pilots naar behoefte worden voortgezet of afgerond. De resultaten, aanpak en lessons learned van alle pilots worden uiteindelijk als input gebruikt voor de leidraad en het gebouwpaspoort. Green Deal Circulaire Gebouwen 5
Doelstellingen 2016: succesvolle pilots en realisatie van gebouwpaspoort In 2015 hebben veel deelnemers een actieve bijdrage geleverd binnen de pilots, aan het ontwikkelen van de circulaire leidraad of bij discussies tijdens de themasessie. Hiervoor willen we één ieder die hieraan heeft bijgedragen hartelijk danken. Zonder de inzet van de deelnemers zouden de huidige resultaten niet mogelijk zijn. Desondanks constateren we dat niet alle deelnemers een even actieve rol hebben vervult het afgelopen jaar en dat niet alle pilots hebben geleid tot concrete resultaten in 2015. Onderstaande aanpak heeft als doel om de betrokkenheid te vergroten en gezamenlijk resultaten te behalen in 2016. De ambitie is om in 2016 verdere stappen te zetten richting het realiseren van het gebouwpaspoort. Daarnaast zullen nieuwe en bestaande pilots bijdragen aan het realiseren van circulaire gebouwen in Nederland. Een overzicht van de doelstellingen die voor komend jaar zijn gesteld: - Leidraad circulaire gebouwen vaststellen - Indicatoren gebouwpaspoort vaststellen - Alle pilotgebouwen vullen het gebouwpaspoort in - De circulaire indicatoren meetbaar maken - Vergroten betrokkenheid van deelnemers - Ieder kwartaal een themasessie rondom een circulair thema organiseren Om deze doelstellingen te bereiken zijn de volgende succesfactoren bepaald: - Deelnemers meer direct inzetten bij ontwikkeling van paspoort en leidraad - Vergroten betrokkenheid kennis- & netwerkpartners - Bijdrage deelnemers op basis van eigen voorkeur - Aansluiten bij bestaande (informatie)systemen We kijken uit naar een succesvolle voortzetting van de samenwerking in 2016, waarbij de gezamenlijke doelstelling voor het realiseren van circulaire gebouwen in Nederland wordt gehaald! Green Deal Circulaire Gebouwen 6