http://bit.ly/2pjgadl Wereldtemperatuur 188-216 Ontwikkeling extreme neerslag Doel: voorkom regenwateroverlast! Masterclass klimaatadaptatie Kennemerland, 18 mei 217. Harry van Luijtelaar, Stichting RIONED Schade door onderlopen gebouwen Gevaar voor gezondheid Met doelmatige oplossingen Tov jaargemiddelde periode 198-215 Zwaarste bui De Bilt 13 juni 1953 Zwaarste buien deze eeuw Overzicht presentatie De Bilt, 43 mm in 6 minuten (1953) De reeks van de De Bilt is bepalend voor de statistieken in Nederland! Apeldoorn, 12 mm in minuten (29) Herwijnen 94 mm in 7 minuten (211) Deelen, mm in 6 minuten (214) Munster, 22 mm in 9 minuten (214) Kopenhagen, 15 mm in 12 minuten (211) Rol functioneren rioolstelsel. Perceptie extreme waarden. Wat is extreme neerslag. Welke maatregelen werken (niet). 1
Regenwateroverlast Droog weer Rol rioolstelsel Het functioneren van rioolstelsel speelt bij echt extreme buien geen Voor niet-insiders Hoe werkt een rioolstelsel Rol voorkomen regenwateroverlast doorslaggevende rol in het voorkomen van regenwateroverlast! Hoe werkt een (gemengd) rioolstelsel? Gemaal voert afvalwater af naar zuivering Regenweer Rioolstelsel begint over te lopen cap. beperkt: Water op straat Een rioolstelsel heeft een inhoud van circa 7 mm neerslag via overstorten: 2 4 mm/h Berging water op straat : 1 4 mm Ledigingscapaciteit naar zuivering:,5 1, mm/h Lediging naar zuivering:,5 1, mm/h 2
Rol van een rioolstelsel Riolering = minor system Verplaatsen regenwater naar oppervlaktewater bij (zeer) zware buien, via overstorten. Beperken omvang en duur water op straat/overlast! Major / minor systeem Rol inrichting bovengrond Afvoer naar gemaal ledigt alleen het stelsel Bovengrond = major system Waterbalans (tijd) 15 Waterbalans (tijd) Trottoir Straat 198 Vervlakking Stoepranden verdwijnen geleidelijk Overlast Berging bovengronds Ledigingscapaciteit capaciteit 5 6 12 18 Tijd (min) Goot Goot 199 2 21 Vooral in winkelcentra ligt het straatpeil gelijk aan vloerpeil winkels Woningpeilen worden steeds lager aangelegd Waterberging op straat is afgenomen Perceptie extreme waarden Herhalingstijd extreme bui Kans op wateroverlast Statistiek punt of ruimte 3
T gebeurtenis T gebeurtenis, periode 6 jaar T-T1 gebeurtenis, periode 6 jaar Hoe groot is de kans dat u in de komende 6 jaar wordt getroffen door een T jaar gebeurtenis. Hoe groot is die kans door klimaatontwikkeling als de herhalingstijd van die gebeurtenis in 6 jaar afneemt tot T1 jaar. Kans op wateroverlast 1,,9,8,7,6,5,4,3,2,1 T beschermingsniveau Kans op wateroverlast 1,,9,8,7,6,5,4,3,2,1 T - T1 beschermingsniveau, 1 2 3 4 5 6, 1 2 3 4 5 6 Hoe vaak valt 6 mm in een uur ergens in NL? Periode Periode Uursom > 4 mm ergens in NL Hoe vaak valt extreme neerslag ergens in Nederland Wat is een redelijke kans op overlast? 36 miljard metingen in radarvakken van 1 km2 >7 keer per jaar valt > 6 mm in een uur ergens in NL T = jaar, 2% kans in 6 jaar T = jaar, 2% kans in 6 jaar Radarwaarnemingen 28 t/m 216, 9 jaar Radar geeft eerder een onderschatting van extremen 2 of 2% kans op minimaal 1 keer overlast in 6 jaar? 4
Nieuwe statistiek, AWS Klimaatbestendig, uursom! 16 T met marge T veilig 14 T straks Wat is extreme neerslag? Onzekerheidsmarge 12 T nu T, of jaar Norm voor lokale situaties 8 6 4 T toen Lenderink en van Oldenborgh (KNMI) 2 riool 195 niet matig goed zeer goed Welke maatregelen werken? Klimaatontwikkeling! Commerciële kans, ook voor avonturiers. Normale problemen toegeschreven aan klimaat. Maatregelen principes Opvangen en tijdelijk bergen. Verspreiden over de ruimte. FOCUS op regenwateroverlast Verwerken van enorme en ongekende hoeveelheden water Integrale benadering mist vaak inhoud, synergie van maatregelen vaak overdreven. Veel fictie en weinig feitelijke onderbouwing. Verplaatsen naar buiten het gebied. Lokaal verwerken naar bodem en atmosfeer. 5
Opvangen en tijdelijk bergen Water verspreiden over ruimte Verplaatsen naar buiten gebied 15 15 15 Duur 5 5 5 6 12 18 4 l/s/ha 6 12 18 9 l/s/ha 6 12 18 15 l/s/ha Lediging Lokaal verwerken Kanttekeningen Welke maatregelen werken niet Infiltratievoorzieningen slibben geleidelijk dicht. Verminderen verharding, minimaal effect. Voorzieningen voor het be/ontluchten van de riolering zijn noodzakelijk bij afkoppelen regenpijpen. Vertraagd afvoeren van daken is niet zo eenvoudig. Eenvoudige groene daken, minimaal effect. Regenton, geen effect. 6
Welke maatregel werken wel Bouwpeilen van woningen! Bergen van regenwater op of onder de straat. Verspreiden en verplaatsen Doorlatende verharding, beter dan groen? Overzicht doelen en effecten Maatregeleneffectiviteit doelen Water overlast Hitte locaal Droogte Milieu Bio divers Effect bijdrage Bouwpeil woning ***** *** Afkoppelen naar tuin ** * *** ** Afkoppelen naar berging in tuin ***** * *** ** Minder verharding ** * *** Groen dak traditioneel * ** ** *** * Groen dak met berging ** *** ** *** * Water dak met berging ** ** * Water dak met gestuurde berging ** ** ** * Groene berging openbaar *** * Onder straat berging **** Bomen **** ** ** Capaciteit rioolstelsel *** *** Conclusies Samengevat Statements Inhoudelijk Boodschap Belangrijk Functioneren rioolstelsel belangrijk maar niet doorslaggevend bij regenwateroverlast. Bij de ontwikkeling extreme buien gaat het om ongekende hoeveelheden regenwater. Verantwoordelijkheid nemen! Kijk over de muur van je eigen hok. Steek de kop niet in het zand voor de echt extreme buien. Waterberging is essentieel om regenwater de tijd te geven om te infiltreren, te verdampen of af te voeren. Ervaring opbouwen belangrijk. Maar we moeten ons voorbereiden op situaties die we nog niet zagen We moeten proactief gaan bedenken hoe we kunnen reageren. Alle vakdisciplines moeten kunnen bedenken dat water naar beneden stroomt!!! Ervaringen van (ook bijna) rampen goed vastleggen om te kunnen leren. 7