Tuinkrant's Tuindokter - Ziekten en Plagen Gids - Plantenziekten Ziekten en plagen van Thuja levensboom Een geslacht met vijf soorten winterharde, groenblijvende, kegeldragende bomen, inheems in China, Formosa, Japan en oord-amerika. Het loof bestaat uit platte schubben, die dicht tegen de scheuten aanliggen. De jonge naalden staan meer af en zijn puntiger dan de volwassen naalden. LEGEDE: cipressenkankers Seiridium cardinale - Coryneum cardinale Ernst van de ziekte of plaag: 9 Vaak voorkomend probleem waarover nogal wat onduidelijkheid bestaat.. Vooral Cupressus, Juniperus, Thuja plicata en Cupressocyparis leylandii zijn gevoelig. Het ziektebeeld is vrij moeilijk te onderscheiden van Kabatina en Botryosphaeria kanker (zie aldaar voor beschrijving). iets belet dat de coniferen trouwens door meerdere belagers zouden zijn aangetast. Typerend voor deze ziekte is dat de coniferen van boven naar onderen afsterven (bruin worden). Algemeen beginnen de coniferen volledig vaal tot geel te verkleuren omdat de sapstroom van de twijgen wordt afgesneden. Ook ietwat bruinrode tot purperachtig gekleurde twijgen op groene planten komen voor. In een verder stadium wordt de plant dan volledig bruin en sterft tenslotte af. Op de stammen zitten kankers waardoor de schors enigszins ruw wordt. Er vloeit gom uit de stammen en er zijn ook kleine, zwarte schimmelsporen op de stammen waar te nemen. In een zeer vroeg stadium van deze ziekte zijn vaak kleine takjes bruin geworden die net lijken alsof ze zijn afgebroken. Meestal wordt dan eerst de gehele twijg bruin. Deze aggressieve schimmel verspreid zich voornamelijk via wind en regen. Ook insecten zoals luizen, Coleoterri scolitidii of vogels kunnen de schimmel verder verspreiden. Ook door besmet snoeigereedschap wordt de schimmel verder overgedragen. Planten die langer nat blijven staan (gesloten tuinen, onder bomen, haagvormen) zijn dus daardoor meer vatbaar. Ook planten die minder goed groeien en dus minder gezond, zijn sneller aangetast. Dit verklaart ook waarom oudere planten sneller aangetast worden dan jonge, vitaal groeiende coniferen. Planten kunnen ook zwakker groeien door bodemproblemen (wateroverlast, verzuring, bodemstructuur) of door armoede (droogte, voedseltekort). Algemeen moeten dus deze stress toestanden absoluut vermeden worden. Sporen kunnen ook afkomstig zijn van naburige gevoelige planten zoals Thuja en Juniperus. Een chemische bestrijding heeft alleen zin in een vroeg stadium. Preventief behandelen lijkt ook nuttig en zou volgens onderzoek door John Banks met koperhoudende middelen zijn af te remmen. Zijn er planten met een beperkte schade van bruine, gebroken takjes, dan worden deze zieke delen zo snel mogelijk weggesnoeid tot op de gezonde delen. Vaalgroene en bruin geworden coniferen worden best zo snel mogelijk gerooid. De overblijvende coniferen dan toch nog chemisch behandelen. Zorg voor een verbeterde groei en een meer open tuin zodat de planten sneller kunnen opdrogen. Volgens John Banks is het mogelijk redelijk zieke planten toch te redden door de coniferen te injecteren. Dit is natuurlijk erg duur er er is maar 30% kans op herstel. Vaak wordt het snoeiafval van de hagen ter plekke gelaten..dit is dus absoluut uit den boze..de schimmelsporen moeten altijd zo snel mogelijk verwijderd en uit de buurt gehouden worden. Vooral in boomkwekerijen (productie) is het nuttig de coniferen preventief te behandelen en dit 3 maal per jaar met carbendazim: tweemaal in de late winter en 6 weken later in de lente. Pagina 1 van 11
Het is nuttig snoeimateriaal te ontsmetten. Dit kan in 100% alcohol, in zuiver bleekwater of in chloorwater. Diverse rooien en opruimen van de aangetaste planten Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Cuperit Fungicide spuitpoeder Protex koperoxychloride 50% 32/B Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Cuprex Fungicide spuitpoeder Hermoo koperoxychloride 50% 924/B Cupro-Antracol Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 37 % + propineb 17,5 % (*verboden BE) 7332/B (verboden BE 17/01/05) Bavistin WG Fungicide water dispengeerbaar g Basf carbendazim 50% A 9045/B Benlate DF Fungicide stuifpoeder Dupont benomyl (*verboden BE + L) Carbendazim 500 SC carbendazim 500 g/l A Fungicide 524/P + 454/P vloeibaar Dupont-Benlate Fungicide stuifpoeder Dupont benomyl 50 % (*verboden BE + L) A 5910/B (Verboden) (Verboden) Goldazim Fungicide suspensie concentraat Chimac-Agriphar carbendazim 500 g/l A 9229/B Hermoo-Benomyl Fungicide stuifpoeder Hermoo benomyl (*verboden BE + L) Luxan Carbendazim 750 WG Fungicide water dispergeerbaar g Luxan carbendazim 50% A 8403/B Topsin 70 WG Fungicide water dispergeerbaar g Aventis Cropscie thiofanaat-methyl 70% B 8666/B Pagina 2 van 11
Topsin M 500 SC Fungicide suspensie concentraat Aventis Cropscie thiofanaat-methyl 500 g/l A 7057/B Virolex SC Fungicide suspensie concentraat Protex carbendazim 500 g/l A 7994/B dopluizen (algemeen) Lecaniae, Parthenolecanium corni Ernst van de ziekte of plaag: 9 Deze plaag van Lecaniae dopluizen kan ernstige afmetingen aannemen met kale en verdorde plekken in de planten. Zowel op de schors als aan de onderzijde van naalden zijn kleine bruine dopjes te merken. De larven zijn bruingeel gekleurd. Dopluizen kunnen zich in enorme aantallen ontwikkelen waardoor de planten sterk in hun groei worden geremd. Bijkomend probleem is de vorming van honingdauw en roetdauw die een zwarte laag vormen bovenop het blad. Biologische bestrijding is mogelijk in kassen met de lieveheersbeestjes die als natuurlijke vijanden fungeren. Het beste tijdstip is als de eitjes net zijn uitgekomen wan dan hebben de larven hebben dan nog beschermende dop. dit tijdstip varieert meestal tussen mei en juli. Chemische behandelen gaat ook goed met een VBC oplossing van 6% maar dit vereist enige ervaring. VBC is een actieve olieoplossing die door het beschermomhulsel van het ongedierte kan doordringen. Ook de (winter)eitjes worden grotendeels gedood. Vruchtboomcarbolineum moet wel correct tijdens de winterperiode decemberjanuari toegepast worden. Bij een verkeerde toepassing kan de gehele haag verbranden en afsterven. Door de hardnekkigheid van deze plaag zal ook deze VBC behandeling het jaar daarop toch moeten herhaald worden. Een andere mogelijkheid is een bestrijding uit te voeren met een zomerolie. Deze oliën zoals Sun Spray (toelatingsnummmer 6556/B) van Protex zijn gebaseerd op paraffinne (ook als bladglansverbeteraar toegepast) en werken zachter maar ook minder sterk en dus minder doeltreffend. og zachter is Promanal welke door Ecostyle verdeeld wordt. Bij een lichte aantasting is een rendabele poging te ondernemen met een mengsel van zeep (groene, sunlight) + 10% spiritus. De professionele tuinier kan nog middelen inzetten op basis van mevinfos en in mindere mate amitraz. Biologisch vloeibaar weke zeep + spiritus Diverse afwrijven met vochtig doek Promanal Biologisch Ecostyle paraffine olie Sun Spray 7 E emulgeerbaar concentr Protex paraffine olie 850 g/l 6556/B Admire imidacloprid Agrichim Pirimicarb water dispergeerbaar g Agrichim pirimicarb 50 % B 8756/B Verboden sinds 5 oktober 2001 Pagina 3 van 11
Asepta VBC Pura Oliën emulgeerbaar concentr Asepta actieve olie 763 g/l (vruchtboomcarbolineum) B 5738/B Chilocorus nigritus lieveheersbeestjes Biologisch larven Envidor spirodiclofen 240 g/l 9409/B Mitac Acaricide emulgeerbaar concentr Agro-Plus amitraz 200g/l (verboden BE 12/08/04) B 226/P Phosdrin emulsie, olie in water Cynanmid Benel mevinfos 145 g/l A 6924 Pirimor water dispergeerbaar g Zeneca Agro pirimicarb 50 % B 6640/B en 476/P (Verboden) thuja kanker Kabatina thujae Ernst van de ziekte of plaag: 8 Een vrij courant voorkomende ziekte waarbij de naaldschubben van de conifeer verkleuren naar bruin tot zwart. Tenslotte sterven ze af. Zorg voor een grotere plantafstand. Bij geringe aantasting niet bestrijden. Zorg voor betere groeiomstandigheden (bodem). Bij ernstige aantasting is een bestrijding mogelijk, doch de resultaten zijn wisselvallig. Toepassen rond het einde van juli. Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Benlate DF Fungicide stuifpoeder Dupont benomyl (*verboden BE + L) Captan 80 WG Fungicide water dispergeerbaar g Makhteshim-Aga captan 80% B 8759/B Orthocide 83 Fungicide stuifpoeder Protex captan 83% A 2805/B Topsin Glob 70 WG thiofanaat-methyl 70 % Fungicide 577/P vloeibaar Pagina 4 van 11
jeneverbessen schildluizen Caralaspis juniperi Ernst van de ziekte of plaag: 7 Deze hardnekkige schildluizen zuigen aan naalden en schubben waardoor ze hun normale kleur verliezen en kunnen afvallen. Daarna worden de planten aangetast door roetdauwschimmels. Vooral Thuja, Juniperus en Cupressocyparis zijn er gevoelig voor. Bij zware aantastingen gedurende 2 tot 3 seizoenen kan de schade erg groot worden en lijden tot het volledig afsterven van de plant. Deze luizen bevinden zich hoofdzakelijk aan de onderzijde van de naalden of schubben. Vrouwelijk schildluizen zijn eerst wit gekleurd. Later worden ze grijs en zwart gekleurd. Ze kunnen op de planten blijven overwinteren. Schilluizen zijn moeilijk te bestrijden. aast enkele geschikte insecticiden werken zowel zomer- als winterolïen goed. Winterolie altijd correct toepassen en niet op geelbladige planten! Middelen met parafinne versterken de werking. Compo Anti-schildluis vloeibaar Bayer malathion + paraffine olie KB Schildluis vloeibaar KB malathion + paraffine olie KB Winter vloeibaar KB malathion + paraffine olie Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Agrichim Carbaryl WP spuitpoeder Agrichim carbaryl 50% B 7133/B Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Predex Malathion emulgeerbaar concentr Edialux malathion 500 g/l B 8845/B Sevin 480 SC suspensie concentraat Rhône-Poulenc A carbaryl 480 g/l B 8669/B VBC-AVEVE Oliën vloeibaar Aveve vruchtboomcarbolineum (actieve olie) VBC-Sanac Oliën vloeibaar Sanac vruchtboomcarbolineum (anthracee-olie) Pagina 5 van 11
coniferen wortelrot Phytophthora cinnamomi Ernst van de ziekte of plaag: 5 Phytophthora en met name en in het bijzonder Phytophthora cinnamomi is een vrij algemeen voorkomende bodemschimmel die wortelrot veroorzaakt. Planten met rottende wortels groeien uiteraard slecht, er worden weinig nieuwe scheuten gevormd. In erge gevallen gaat de gehele plant verdorren en afsterven. Bij het nader bekijken van het wortelgestel valt op dat vooral de kleinere, witte vezelwortels dood zijn. De dode wortels zijn bruinzwart gekeurd. Als we de schors aan de hoofdtak of de stam losmaken, wordt een roodachtig of zwartbruine verkleuring zichtbaar. Verwijder aangetaste planten. Verwijder de cultuurgrond. Zorg voor een betere afwatering. Bij een lichte aantasting kunnen de planten nog met een middel op basis van fosethyl worden aangegoten, doch de resultaten zijn vaak teleurstellend. Plant op deze plaats heideachtigen zoals Azalea, Erica, Calluna of Rhododendron. Diverse watergifte beter afstemmen Fysiologisch bodem- en/of groeiomstandigheden verbeteren Aliette WG Fungicide water dispergeerbaar g Rhône-Poulenc A fosethyl 80% 8692/B Aaterra Fungicide spuitpoeder Crompton (Uniro etridiazol 35% (verboden BE) B 6437/B (*verboden BE) Prochlorus Fungicide emulgeerbaar concentr Phytorus prochloraz 450 g/l B 8610/B Ridomil-5 G metalaxyl Fungicide phomarot (gangreen) Phoma exigua Ernst van de ziekte of plaag: 5 Bodemschimmel waardoor bladeren en stengels bruinzwart gaan verkleuren. Verwijder alle aangetaste planten. Diverse rooien en opruimen van de aangetaste planten Pagina 6 van 11
thuja bladmineermotten (rupsen van) Argyresthia thuiella Ernst van de ziekte of plaag: 5 Een vrij courant voorkomende plaag die voorkomt in Chamaecyparis lawsoniana en Thuja occidentalis. De motten zetten in juli hun eitjes af op de schubben. De motten vliegen vooral 's nachts van tussen half juni tot eind juli. De eieren zijn groen van kleuren komen na twee tot drie weken uit. De rupsen van 3-5 mm lang vreten aan de schubben waardoor de toppen van de schubben bruin verkleuren. Ze hollen de twijg uit. Dit doen ze vanuit de top van de twijg naar oudere gedeeltes. Bij het breken van aangetaste delen vindt met men zwarte uitwerpselen en bruin boormeel. Uiteindelijk sterft de twijg af. Bij een voortdurende aantasting wordt de plant kaal en sterft. De aantasting komt vooral bij de jonge delen van de plant voor. De larven overwinteren in de twijgen van de waardplant in een spinsel. Binnenin de schubben zijn ook zwarte uitwerpselen te vinden. Thujamineermot verpopt van half mei tot eind juni. De poppen zijn ruim 3 mm lang en groen bruin van kleur. Er is één generatie per jaar. De rupsen overwinteren op de plant. Het schadebeeld is meest tijdens de winterperiode zichtbaar. Schade kan vrij ernstige afmetingen aannemen. Preventief : de aangetaste takken kunnen worden weggeknipt en vernietigd met de snoei. Zo worden de larven bestreden. Het beste is het om in het najaar te snoeien, omdat de larven na de winter hun mijn verlaten. Bestijding toepassen tussen eind juli begin augustus voordat de eieren uitkomen. In juni - juli kunnen de vliegende motten worden bestreden. Er wordt aangeraden de bespuiting 2 maal te herhalen met een tussenpoos van vijf tot zes dagen. Decis 2,5 EC suspensie concentraat deltamethrin 25 g/l 576/P en 473/P (Verboden) Diazin 81 EC emulgeerbaar concentr Hermoo diazinon 81 g/l 4745/B Beperkt gebruik toegelaten (1x/jaar) omolt suspensie concentraat Basf teflubenzuron 150 g/l 8424/B 9914 Ethionyl vloeibaar parathion Gusathion Methyl azinfos-methyl (*verboden BE) Verboden vanaf 25/07/1993 atol geësterde koolzaadolie Ontsmettingsmidd 9298/B Parathion 25 vlb vloeibaar Pro Agro parathion A Phosdrin emulsie, olie in water Cynanmid Benel mevinfos 145 g/l A 6924 Pagina 7 van 11
Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l 8837/B Systephos mevinfos Ultracid 40WP spuitpoeder ovartis methidathion (*verboden BE) A Intrekking van de erkenning vanaf 20 maart 2003 thuja taksterfte Didymascella thujina Ernst van de ziekte of plaag: 5 Op de schubben verschijnen kleine, zwarte vruchtlichamen van ongeveer 1 mm groot die later gaan openbarsten. Zo komen sporen de vrij om zich verder via de lucht te verspreiden. In de naalden worden bruin en blijven met ingezonken putten of gaatjes achter. Komt vooral voor aan de voet van de planten. Bij een grootschalige infectie kunnen de planten afsterven. De sporen overwinteren in slijm dat op de beschadigde plantendelen blijft zitten. Komt vooral voor aan het eind van de zomer bij vochtige weersomstandigheden. Snoei regelmatige de aangetaste plantendelen weg zodat de sporen zich niet kunnen verspreiden. Behandel met middelen op basis van zwavel. Fysiologisch snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Biofa Fungicide stuifpoeder Biofar-Agrar spuitzwavel Kumulus WG Fungicide water dispergeerbaar g Basf zwavel 80 % 9185/B 6147 Luxan Spuitzwavel 800 WG Fungicide spuitpoeder Luxan Chem Pha zwavel 80 % 5558/B 4960 Microsulfo Fungicide water dispergeerbaar g Bayer zwavel 80 % 8490/B Pagina 8 van 11
thujakevers Phoeosinus aubei Ernst van de ziekte of plaag: 3 De kevers vreten s nachts aan de schors van de plant. Tijdens de dag zitten ze verscholen onder de aardkluiten aan de voet van de planten. Kunnen niet vliegen. * kevers vangen * Biologische bestrijding uitproberen met roofaaltjes Heterohabditis * bodem met chemische middelen behandelen Marshall 5 GR microgranulaat FMC Corporation carbosulfan 5% 7274/B Biologisch Biobest Heterorhabditis heliothidis Curater granulaat Bayer carbofuran 5% B 6658/B Endofan 35 EC emulgeerbaar concentr Makhteshim-Aga endosulfan 350 g/l (verboden BE) A 8626/B (* Verboden BE) eostop Starter Diverse Chimac-Agriphar chloorprofam 300 g/l (CIPC) (*verboden L) 9126/B Verboden sinds 22 februari 2002 Parathion 25 vlb vloeibaar Pro Agro parathion A thuja takluizen Cinara cupressi Ernst van de ziekte of plaag: 1 Grote zwartbruine en langpotige luizen zuigen aan de schors van de takken en aan de schubben en naalden. Daardoor treed naalval en groeiremming op. Komt voor op Thuja, Juniperis en Cupressocyparis Bij ernstige aantasting eventueel bestrijden met chemisch middel. Anti-Ongedierte Spray spuitbus atural Granen propoxur 0,25 % 6831/B Pagina 9 van 11
Diazin 81 EC emulgeerbaar concentr Hermoo diazinon 81 g/l 4745/B Beperkt gebruik toegelaten (1x/jaar) Malathyne 25 emulgeerbaar concentr Gardiflor malathion 250 g/l 4057/B Dimistar Progress 400 EC dimethoaat 400 g/l 8165/B Ethionyl vloeibaar parathion Malathex 50% EC emulgeerbaar concentr Protex malathion 500 g/l (verboden BE) B 2372/B (*verboden BE) Parathion 25 vlb vloeibaar Pro Agro parathion A Perfekthion S emulgeerbaar concentr Basf dimethoaat 500 g/l B 4858/B Phosan Forte emulgeerbaar concentr Cheminova dimethoaat 400 g/l B 9276/B Phosan-plus dimethoaat + malathion + methoxychloor Phosdrin emulsie, olie in water Cynanmid Benel mevinfos 145 g/l A 6924 Systephos mevinfos Undeen stuifpoeder propoxur Pagina 10 van 11
Giftigheidsklassen: : A of B: Middelen die vaak vrij kunnen gebruikt en verkocht worden voor particulier gebruik. Verkrijgbaar in tuincentra edm. Middelen die enkel kunnen gebruikt worden door erkende gebruikers of vakmensen uit de beroepssector en enkel kunnen verkocht worden door erkende verkopers. In deze lijst zijn middelen opgenomen met toelating in BE tot: donderdag 23 november 2006 Deze tuindokter lijst is exclusief voorbehouden voor TK-Plus abonnees, download regelmatig de bijgewerkte ziekten en plagen brochures met courante lijst van toegelaten middelen iks van deze lijst kan gereproduceerd of gepubliceerd worden zonder de uitdrukkelijke toestemming van de eigenaar, Rudi Van Overloop, ruda@skynet.be, http://www.tuinkrant.com, alle rechten voorbehouden. Bronnen, literatuur. Zie op http://www.tuinkrant.com/tuindokter/bronnen.htm http://www.tuindokter.com/ Vanaf eind 2005 - Tuindokter verkrijgbaar op CD-ROM!!! Pagina 11 van 11