Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 28 juni 2010 Agenda nr: Onderwerp: Vaststelling verordeningen WIJ Vaststellen Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Wet investeren in jongeren (WIJ) De Eerste Kamer heeft op 30 juni 2009 ingestemd met het wetsontwerp Wet investeren in jongeren (WIJ). Deze wet is op 1 oktober 2009 van kracht geworden. Doelstelling van de WIJ is om jongeren tot 27 jaar in het vangnet van de sociale zekerheid een werkleeraanbod te doen gericht op werken, leren, of een combinatie van beide. Hiermee wordt een duurzame arbeidsparticipatie in regulier werk van jongeren tot 27 jaar beoogd. De wetgever heeft de gemeente belast met de uitvoering van de WIJ. De WIJ wordt in medebewind (de plicht van lagere overheden om medewerking te geven aan de uitvoering van regelingen van de hogere overheid) uitgevoerd. Het college is verantwoordelijk gesteld voor de uitvoering (artikel 11 WIJ). De gemeenteraad heeft de verplichting op een aantal terreinen beleid vast te stellen en in een verordening vast te leggen (artikel 12 WIJ). Bij verordening dient de gemeenteraad regels te stellen met betrekking tot: - de inhoud van een werkleeraanbod; - het verlagen van het bedrag van de inkomensvoorziening bij verwijtbaar gedrag; - het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van deze wet; - het verhogen en verlagen van de norm (inkomensvoorziening); - de cliëntparticipatie bij de uitvoering van deze wet. Aangezien de periode tot 1 oktober 2009 te kort was om de beleidsvorming en politieke besluitvorming rondom de verordeningen naar behoren invulling te geven, heeft uw raad op 12 oktober 2009 het Raadsbesluit tijdelijke regels WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul vastgesteld. Met dit besluit wordt tot de datum waarop de verordeningen in werking treden, voldaan aan de opdracht tot regelstelling (artikel 12 WIJ). Inmiddels zijn de nieuwe verordeningen geconcipieerd en worden deze ter vaststelling aan uw raad aangeboden. Het betreft: - de Verordening Cliëntenparticipatie WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul. De verordeningen hebben ook effect op 2 verordeningen krachtens de Wet werk en bijstand (WWB). Zowel de Verordening Toeslagen en Verlagingen bijstand 2004 als de Afstemmingsverordening WWB 2006 zijn aangepast. Deze aanpassingen hebben te maken met het leeftijdscriterium van 27 jaar, respectievelijk met de gelijkschakeling van het afstemmingsbeleid van de WWB en WIJ. Beide gewijzigde verordeningen worden eveneens ter vasttelling aan uw raad aangeboden. Het betreft: - de Afstemmingsverordening WWB gemeente Valkenburg aan de Geul. Pagina 1 van 7
Bij vaststelling c.q. wijziging van de verordeningen dienen onderstaande verordeningen te worden ingetrokken. Het betreft: - het Raadsbesluit tijdelijke regels WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Verordening Handhaving WWB 2006 gemeente Valkenburg aan de Geul; de Geul 2005 en volgende. Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten inwerking (Wet BUIG) Per 1 januari 2010 is de Wet bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeenten (Wet BUIG) in werking getreden. Op grond van de Wet BUIG dient de gemeenteraad bij verordening regels vast te stellen met betrekking tot de weigering en de verlaging van de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) respectievelijk de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) Uit oogpunt van efficiency wordt deze verordening, tegelijk met de verordeningen in het kader van de wet WIJ, ter vaststelling aan uw raad voorgelegd. Het betreft: - de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ gemeente Valkenburg aan de Geul Advies Resumerend wordt uw raad geadviseerd: 1. met ingang van 1 juli 2010 vast te stellen: - de Verordening Cliëntenparticipatie WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening WWB gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ gemeente Valkenburg aan de Geul. 2. onder gelijktijdige intrekking van: - de Verordening Tijdelijke regels WIJ Valkenburg aan de Geul; - de Verordening Handhaving WWB 2006; de Geul; - de Verordening toeslagen en verlagingen bijstand 2004; - de Afstemmingsverordening WWB 2006. 2. Situatie / Aanleiding / Probleem WIJ Op 1 oktober 2009 is de WIJ in werking getreden. Doelstelling van deze wet is de duurzame arbeidsparticipatie in regulier werk van jongeren tot 27 jaar. Om dit te bereiken is in de wet een recht op een zogenaamd werkleeraanbod vastgelegd. Het werkleerrecht berust op het uitgangspunt dat jongeren, die goed geschoold zijn en over voldoende kwalificaties beschikken, gemakkelijker aan het werk zullen komen en daardoor zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. De WIJ verplicht gemeenten om te investeren in de arbeidsinschakeling van alle jongeren, ook bij een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daartoe moeten gemeenten jongeren in beginsel een werkleeraanbod doen. Het recht op een werkleeraanbod is meer dan een recht op een eenmalige voorziening. Het is zo nodig een recht op een reeks van voorzieningen met als doel duurzame arbeidsinschakeling van de jongere. Hoe lang de kortste weg daar naar toe is, verschilt per jongere. Maatwerk is geboden. Het werkleeraanbod kan daarom allerlei vormen hebben. Variërend van een echte baan, tot vakgerichte scholing of een combinatie van beide. Pagina 2 van 7
Het werkleeraanbod richt zich op werknemersvaardigheden. Als het ondernemerschap een kansrijkere optie is, dan kan het werkleeraanbod zich ook daarop richten. Een werkleeraanbod kan ook bestaan uit voorzieningen die nodig worden geacht op weg naar arbeidsinschakeling, zoals een sollicitatietraining of cursus gericht op de ontwikkeling van werknemersvaardigheden. Afgeleide van het werkleeraanbod is een inkomensvoorziening voor jongeren vanaf 18 jaar als de jongere onvoldoende inkomsten heeft. Deze inkomensvoorziening is alleen beschikbaar als het werkleeraanbod wegens in de persoon van de jongere gelegen of niet verwijtbare omstandigheden zijnerzijds geen optie is, dit aanbod onvoldoende inkomsten genereert of er nog geen werkleeraanbod kan worden gedaan. Er bestaat eveneens geen recht op een inkomensvoorziening als de jongere het werkleeraanbod weigert of daar ondubbelzinnig onvoldoende aan meewerkt. De samenhang tussen het werkleeraanbod enerzijds en de inkomensvoorziening anderzijds is een bepalend element in de WIJ. De relatie tussen werken, leren en een uitkering is fundamenteel anders dan in de WWB, waarbij het recht op bijstand voorop staat met als afgeleide de plicht tot arbeidsparticipatie. Met de WIJ wordt een paradigmawisseling beoogd: is het uitgangspunt in de WWB een uitkering, mits in de WIJ is dit omgedraaid en geldt als uitgangspunt geen uitkering, tenzij. In de WIJ staat de duurzame arbeidsparticipatie van de jongere, en daarmee het werkleeraanbod voorop met als afgeleide een inkomensvoorziening. Om aan de WIJ uitvoering te kunnen geven moet de gemeenteraad bij verordening nadere regels stellen op het gebied van het werkleeraanbod, het verlagen van de inkomensvoorziening bij verwijtbaar gedrag, de handhaving, het verhogen en verlagen van de norm en de cliëntenparticipatie (artikel 12 WIJ). BUIG De Wet Buig is op 1 januari 2010 in werking getreden. Met deze nieuwe wet worden de gemeentelijke middelen voor de IOAW, de IOAZ, het Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) voor zover dat betrekking heeft op algemene bijstand aan startende ondernemers, alsmede de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) gebundeld met het Inkomensdeel voor de Wet werk en bijstand (WWB). Met de invoering van deze gebundelde uitkering krijgt de gemeente één budget voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de WWB, de IOAW, de IOAZ en het Bbz. De financieringssystematiek van de IOAW, de IOAZ en het Bbz wijzigt eveneens. De IOAW, de IOAZ en het Bbz kenden tot 1 januari 2010 een financieringssystematiek van 75% declaratie en 25% eigen budget. Het gecombineerde declaratie- en budgetsysteem voor deze uitkeringskosten is vervangen door een systeem van volledige budgetfinanciering, zoals dit eveneens van toepassing is voor het Inkomensdeel WWB. Hierdoor ontstaat voor de gemeente, meer dan eerst, een direct belang om de regelingen zo goed en doeltreffend mogelijk uit te voeren. Bij een systeem van volledige budgetfinanciering past dat administratieve eisen worden afgeschaft en verplichtingen voor gemeenten worden omgezet in bevoegdheden, bijvoorbeeld ten aanzien van de frequentie van heronderzoeken en de terugvordering van ten onrechte verstrekte uitkeringen. Ook de verplichting voor het college om in het kader van de IOAW en de IOAZ bij bepaalde overtredingen met toepassing van het (rijks) Maatregelenbesluit Abw, IOAW en IOAZ een maatregel op te leggen is omgezet in een bevoegdheid en de bestuurlijke boete in de IOAW en IOAZ zijn vervallen. In artikel 35 van zowel de IOAW als de IOAZ is de verplichting opgenomen voor de gemeenteraad bij verordening regels te stellen aangaande de weigering en de verlaging van de IOAW- respectievelijk IOAZ-uitkering. 3. Relatie met bestaand beleid Met het vaststellen c.q. intrekken van de verordeningen wordt voldaan aan de verplichtingen die het rijk de gemeente oplegt bij het uitvoeren van de WWB, WIJ, IOAW en IOAZ. De verordeningen vormen de juridische basis van het lokale beleid inzake de WWB, WIJ, IOAW en IOAZ. Pagina 3 van 7
4. Gewenst beleid en mogelijke opties Verordeningen WIJ De verordeningen die naar aanleiding van de WIJ door de gemeenteraad moeten worden vastgesteld, zijn in grote lijnen dezelfde als die gelden voor de WWB. De gemeente kan er voor kiezen nieuwe verordeningen vast te stellen, dan wel de bestaande WWB verordeningen uit te breiden c.q. te wijzigen. Het is echter duidelijker om per wet één specifieke reeks aan verordeningen te hebben. Daarbij is in overweging genomen dat in de verordeningen frequent wordt teruggegrepen op begrippen (bijstandsnorm, leerwerkaanbod, doelgroep) en artikelen uit de wet zelf. Indien gekozen wordt voor één reeks aan verordeningen waarin zowel de hoofdregels voor de uitvoering van de WWB als de WIJ worden vastgelegd dient steeds naar begrippen en bepalingen uit beide wetten te worden verwezen. Dit maakt de tekst ondoorzichtig. Alleen ten aanzien van regels omtrent handhaving en cliëntenparticipatie wordt gekozen voor een identiek beleidskader aangezien hierin de uniformiteit naar beide groepen van groter belang wordt geacht dan het onderscheid. 1. Verordening Werkleeraanbod WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul In de Verordening Werkleeraanbod WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul is het gemeentelijk beleid vastgelegd met betrekking tot de inhoud van het werkleeraanbod. De voorgestelde verordening benoemt een reeks voorzieningen die ingezet kunnen worden door het college. Uitgangspunt daarbij is dat bij het inzetten van de voorzieningen individueel maatwerk wordt geleverd. Dit betekent dat het werkleeraanbod wordt afgestemd op de omstandigheden en mogelijkheden van de jongere, waarbij tevens de wensen of interesses van de jongere worden betrokken. Mocht het doen van een werkleeraanbod niet direct mogelijk zijn, dan dient een aanbod gedaan te worden dat op termijn perspectief biedt op arbeidsinschakeling. Dat kan betekenen dat voorzieningen worden ingezet in de vorm van zorg- of hulpverlening, waarbij ook aandacht kan worden besteed aan belemmerende factoren, zoals psychische, sociale en cognitieve problemen. Het werkleeraanbod omvat immers het geheel van re-integratievoorzieningen dat gericht is op duurzame arbeidsparticipatie. Feitelijk deden we dit al in meer of mindere mate onder de vlag van de WWB. Door de invoering van de WIJ wordt dit extra benadrukt. 2. Afstemmingsverordening WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul Evenals in de WWB geldt binnen de WIJ een stelsel van rechten en plichten. De gemeente is verplicht een werkleeraanbod en eventueel een inkomensvoorziening aan te bieden, de jongere is daar tegenover verplicht zich te houden aan diverse verplichtingen. Worden deze verplichtingen geschonden, dan dient de inkomensvoorziening verlaagd te worden. Die verlaging geschiedt conform de regels die in een gemeentelijke verordening moeten zijn vastgelegd. Dat is de Afstemmingsverordening WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul. De reikwijdte van de voorgestelde verordening is beperkter van aard dan die van de WWB. Aan het werkleeraanbod en de inkomensvoorziening kunnen minder uiteenlopende verplichtingen verbonden worden dan aan de bijstand. De verplichtingen die op grond van artikel 41 WIJ kunnen worden gesanctioneerd betreffen slechts de inlichtingen-, medewerkings- en identificatieplicht (artikel 44 WIJ). Daarnaast is sanctie mogelijk voor een aantal concreet benoemde verplichtingen met betrekking tot de arbeidsinschakeling en de totstandkoming en tenuitvoerlegging van een werkleeraanbod (artikel 45 WIJ). 3. Handhavingsverordening WIJ en WWB gemeente Valkenburg aan de Geul De regels die zijn gesteld in de Verordening Handhaving WWB 2006, regelen het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van uitkeringen. Als zodanig kennen de regels geen onderscheid naar leeftijd. Gelet op de overeenkomsten tussen de WWB en WIJ wordt het handhavingsbeleid voor de WIJ opgenomen in de huidige Handhavingsverordening WWB 2006. De WIJ terminologie wordt aldus aan de huidige verordening toegevoegd. Dit betekent dat er sprake is van een gecombineerde handhavingsverordening WWB en WIJ. Het beleid inzake bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik kan zodoende ook toegepast worden op jongeren die een inkomensvoorziening op grond van de WIJ ontvangen. Pagina 4 van 7
4. Verordening Toeslagen en Verlagingen WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul Evenals in de WWB bestaat de inkomensvoorziening uit een rijksgeregeld deel (de norm) die binnen bepaalde grenzen verhoogd of verlaagd kan worden op grond van gemeentelijk beleid (toeslag en verlaging). De Verordening Toeslagen en Verlagingen heeft een categoriaal karakter, dat wil zeggen dat voor een aantal categorieën uitkeringsgerechtigden de hoogte van de toeslag dan wel verlaging van de norm of de toeslag in de verordening is beschreven. Het is daarbij niet nodig c.q. mogelijk om alle mogelijke situaties uitputtend te beschrijven. In niet geregelde gevallen is het college immers bevoegd én verplicht om de inkomensvoorziening bij wijze van individualisering afwijkend vast te stellen. De normensystematiek van de WWB is zoveel mogelijk overgenomen in de WIJ. 5. Cliëntenparticipatie Het ligt voor de hand om aan te sluiten bij de bestaande vormen van cliëntenparticipatie in het kader van de WWB In het verlengde daarvan zal de Cliëntenraad Mergelland tevens de cliëntenparticipatie in het kader van de WIJ vertegenwoordigen. Dit betekent dat er sprake is van een gecombineerde cliëntenparticipatie WWB en WIJ, en dat de verordening dienaangaande is aangepast. De komende tijd zal worden nagegaan of er ook jongeren gevonden kunnen worden die zitting kunnen nemen in de Cliëntenraad Mergelland. Wijzigingsverordeningen WWB De invoering van de WIJ heeft niet alleen tot gevolg dat een aantal nieuwe verordeningen moeten worden vastgesteld, maar heeft ook gevolgen voor verordeningen WWB. Aanpassing van de Verordening Toeslagen en verlagingen bijstand WWB 2004 en de Afstemmingsverordening WWB 2006 is noodzakelijk. De voorgestelde wijziging van beide verordeningen houdt in, dat jongeren niet meer tot de doelgroep van deze verordeningen behoren, voor zover zij tot de doelgroep van de WIJ behoren. Wet BUIG / Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ In de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ is er voor gekozen om met betrekking tot de IOAW en IOAZ zoveel mogelijk aan te sluiten aan het afstemmingsbeleid ingevolge de WWB. Deze verordening is dan ook nagenoeg hetzelfde als de Afstemmingsverordening WIJ en WWB. 5. Aanbestedingen Niet van toepassing. 6. Financiën WIJ De kosten van het WIJ werkleeraanbod komen ten laste van het werkdeel WWB, sinds 1 januari 2009 onderdeel van het Participatiefonds. Financiering van de WIJ inkomensvoorziening vindt plaats binnen de bestaande systematiek en regels van het inkomensdeel WWB (het jaarlijks vastgestelde bedrag voor het bekostigen van de bijstandsuitkeringen). De Wij voorziet niet in een compensatie in het participatiefonds. Wet BUIG.Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ De Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ heeft geen budgettaire consequenties. 7. Communicatie Na vaststelling door uw raad worden de verordeningen gepubliceerd in Heuvelland Aktueel en ter inzage gelegd. De verordeningen worden tevens op de website van de gemeente geplaatst. De Cliëntenraad Mergelland is in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen over betreffende nota en de voorgestelde verordeningen. Pagina 5 van 7
8. Afwegingen en Advies Uw raad wordt geadviseerd: 1. met ingang van 1 juli 2010 vast te stellen: - de Verordening Cliëntenparticipatie WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening WWB gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ gemeente Valkenburg aan de Geul. 2. onder gelijktijdige intrekking van: - de Verordening Tijdelijke regels WIJ Valkenburg aan de Geul; - de Verordening Handhaving WWB 2006; de Geul; - de Verordening toeslagen en verlagingen bijstand 2004; - de Afstemmingsverordening WWB 2006. 9. Bijlagen Bij dit raadsvoorstel liggen de volgende stukken ter inzage: 1. de Verordening Werkleeraanbod WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; 2. de Afstemmingsverordening WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul 3. de Handhavingsverordening WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; 4. de Verordening Toeslagen en Verlagingen WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; 5. de Verordening Cliëntenparticipatie WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; 6. de Verordening Toeslagen en Verlagingen WWB gemeente Valkenburg aan de Geul; 7. de Afstemmingsverordening WWB gemeente Valkenburg aan de Geul; 8. de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ gemeente Valkenburg aan de Geul. Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris Drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 6 van 7
De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders de dato 25 mei 2010 Gehoord de raadsadviescommissie Cultuur, Sociale Zaken, Welzijn en Onderwijs de dato 7 juni 2010 Gelet op het bepaalde in de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet investeren in jongeren (WIJ), de Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikkte werkloze werknemers (OAW) en de Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) B e s l u i t : 1. De Raad stelt met ingang van 1 juli 2010 de volgende verordeningen vast: - de Verordening Cliëntenparticipatie WWB en WIJ gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening WWB gemeente Valkenburg aan de Geul; - de Afstemmingsverordening IOAW en IOAZ gemeente Valkenburg aan de Geul. 2. onder gelijktijdige intrekking van: - de Verordening Tijdelijke regels WIJ Valkenburg aan de Geul; - de Verordening Handhaving WWB 2006; de Geul; - de Verordening toeslagen en verlagingen bijstand 2004; - de Afstemmingsverordening WWB 2006. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 28 juni 2010. De raad voornoemd, A.M. Hoeberigs griffier Drs. M.J.A. Eurlings voorzitter Pagina 7 van 7