SMARTFRESH SM KWALITEITSSYSTEEM Aanbevelingen voor kwaliteitsverbetering van Elstar Versie augustus 2012 1 Elstar wordt onder duidelijk hogere kwaliteitseisen afgezet richting binnenlandse supermarkten en detailhandel. Met een vereiste hardheid bij sortering van 5,5 kg per cm 2 en een gegarandeerde hardheid van 5,0 kg per cm 2 bij levering aan de klant, wordt het belang van maatregelen voor hardheidsbehoud duidelijk groter. Ook de kleureis is aangescherpt. Met een kleureis van 100% van de vruchten met meer dan 30% aaneengesloten blos, waarvan tenminste 50% van de vruchten met meer dan 50% kleur, is er ook een groter belang van op kleur doorplukken en voldoende rijp doorplukken. Met deze hogere kwaliteitseisen, ondersteund door een reclamecampagne, willen de Nederlandse telers en handelsbedrijven een belangrijk deel van het terrein terugwinnen dat Elstar gedurende de afgelopen 5 jaar aan binnenlandse afzet is verloren. Zeker voor appels van de tweede en derde pluk is de genoemde hardheidseis een stevige eis. De afgelopen jaren heeft de toepassing van juist voor deze appels, die vervolgens in de periode oktober tot en met januari worden afgezet, bewezen dat een vrijwel volledig behoud van de hardheid tijdens bewaring en uitstalleven goed mogelijk is. is dan ook hét instrument om een groot aandeel van uw appels geschikt te houden voor de nieuwe kwaliteitsstandaard waaronder Elstar wordt afgezet. De groep telers en handelsbedrijven die juist op Elstar van latere plukken toepast, groeit gestaag en is in het algemeen zeer tevreden. Maar waar het gebruik van op rassen als Jonagold, Gala, Pink Lady of Granny Smith alleen maar voordelen kent (mits op voldoende rijpe vruchten én volgens de gebruiksaanbevelingen toegepast), is Elstar bij de toepassing van een heus juffertje en moeten de in deze brochure beschreven aanbevelingen strikt worden opgevolgd. Indien deze aanbevelingen worden nageleefd, is Elstar echter juist een ras dat bijzonder gebaat is bij een -behandeling. Het uitstalleven verbetert sterk en na celopening, sorteren en verpakken blijven de langer vers. Bovendien treffen de consumenten in het winkelschap een veel betere kwaliteit aan, wat resulteert in aantoonbaar meer herhalingsaankopen. Een belangrijk risico van het gebruik van op Elstar is de grotere kans op schilvlekjes. Dit verhoogde risico treedt op bij ULO-bewaring ná 1 januari. Indien het fruit vóór 1 januari wordt geruimd, is dit risico gering. Het schilvlekjesrisico wordt vrijwel uitgesloten wanneer met behandelde mechanisch worden bewaard. In combinatie met is mechanische bewaring tot eind januari mogelijk. Als bij met behandelde gestreefd wordt naar bewaring langer dan januari, dan dient er gekozen te worden voor DCS -bewaring. Bij de toepassing van op Elstar gelden enkele gouden regels: Zet de vruchten direct na de oogst koud en zorg dat het zuurstofgehalte in de cel tijdens de inkoelfase boven de 20% blijft (belucht met buitenlucht!). Zet geen water op de vloer, daar natte bewaaromstandigheden de gevoeligheid voor schilvlekjes kunnen vergroten. Pas toe bij voorkeur binnen10 dagen na de plukdatum van de eerste vruchten in de cel; bij rijpere moet de behandeling zelfs binnen 1 week na de oogst plaatsvinden. Houd het zuurstofgehalte in de cel ook in de 3-4 weken na de -toepassing nog boven de 20% (belucht met buitenlucht). Daarna kan de cel bij bewaring tot 1 januari mechanisch worden gehouden of geleidelijk op ULO-regime worden gezet. Bij een bewaarduur die eindigt tussen 1 januari en 1 februari, kunnen de appels mechanisch (mits het zetmeelstadium bij de oogst onder de 5 was) óf onder DCS -condities worden bewaard. Bij een bewaarduur langer dan 1 februari dient een DCS -regime te worden gehanteerd. Volg bij ieder van de specifieke bewaarvormen de aanbevelingen zoals die in deze brochure staan aangegeven. Het ssysteem, dat wordt aangeboden door AgroFresh, kent vele voordelen met betrekking tot Elstar: meer kilo s, kleur en aroma door later oogsten, minder bederf, en behoud van grondkleur en hardheid na bewaring. Ook een hoger percentage voorlopers blijft na bewaring de gewenste hardheid behouden. Zoals eerder aangegeven, verbetert daarnaast het uitstalleven sterk en blijven de na celopening, sorteren en verpakken langer vers. De consument www.smartfresh.com treft in het winkelschap een veel betere kwaliteit Elstar aan, wat leidt tot meer herhalingsaankopen.
Vermindering van schilvlekjes Schilvlekjes, die bij daarvoor gevoelige Elstar- tijdens standaard ULO-bewaring kunnen optreden, blijven veel vragen oproepen. Deze schilvlekjes, die met en zonder de toepassing van kunnen ontstaan, hebben diverse oorzaken. FBR Wageningen, FruitConsult Randwijk, Schmitz Koeladvies Posterholt en AgroFresh hebben zich de laatste jaren intensief beziggehouden met kwaliteitsverbetering van en schilvlekjesvermindering bij Elstar. Zij komen nu gezamenlijk tot de volgende aanbevelingen voor het seizoen 2012. Teelt In het algemeen zijn Elstar-appels in jaren waarin de vruchten in de laatste maand voor de oogst en tijdens de pluk veelvuldig vochtig worden, gevoeliger voor schilvlekjes dan in drogere jaren. Vruchten die in de schaduw hangen, zijn duidelijk gevoeliger voor schilvlekjes dan vruchten die goed zijn belicht. Vruchten die enkel hangen, zijn minder gevoelig dan die in een cluster. Ook zijn vruchten met een goede kleuring minder vatbaar voor schilvlekjes dan vruchten die een relatief slechte kleuring hebben. En als vruchten op een optimaal tijdstip geoogst worden, is hun gevoeligheid minder groot dan wanneer ze te onrijp geplukt zijn. Intensief doorplukken vermindert om deze reden de vatbaarheid voor schilvlekjes. Gebaseerd op deze algemene aandachtspunten is een aantal specifiekere aandachtspunten geformuleerd. Het is zeer belangrijk om te zorgen voor open bomen. Dit geeft meer lichtinval op de vruchten en beperkt het aantal in de schaduw hangende vruchten. Tevens drogen vruchten en blad sneller op. Zorg tijdens de wintersnoei voor open bomen (maak eerst een ronde met de zaag). Zorg voor voldoende vruchtdunning; verwijder vruchten uit de broek van de boom en zet de vruchten zo veel mogelijk op één. Pas zonodig zomersnoei toe om de hoeveelheid licht in de boom te vergroten en het gewas sneller te laten drogen. Neem de algemeen geldende maatregelen voor een gezond gewas in acht (optimale bemesting, watergift en bladstand). Bij schilvlekjesgevoelige percelen kan het gebruik van calciumchloride het best zo veel mogelijk worden vermeden, omdat deze bladvoeding het optreden van schilvlekjes kan bevorderen. Geformuleerde bladvoedingsmiddelen op basis van calciumchloride (bijvoorbeeld Aminocal) hebben dit nadeel niet. Breng bij Elstar-aanplanten een juk aan. Dit zorgt voor minder hangend hout en heeft vele voordelen: een betere vruchtkleuring wat leidt tot een hoger percentage klasse I een effectievere chemische vruchtdunning, het eenvoudiger nadunnen met de hand en het beter opdrogen van het gewas. Daarnaast is er minder schade door opspattende deeltjes vanaf de grond en door herbiciden. Streef bij volgroeide bomen naar 90 tot 110 vruchten per boom bij circa 3000 bomen per hectare. Worden andere boomaantallen per hectare gehanteerd, dan moeten de gewenste vruchtaantallen in dezelfde verhouding verhoogd of verlaagd worden. Vanuit de praktijk wordt gemeld dat gladdere Elstar duidelijk minder gevoelig zijn voor schilvlekjes dan met meer verruwing. Ook gladdere mutanten, zoals Exellent Star en Elrosa, lijken minder gevoelig dan de traditionele mutanten, zoals Elshof en Red Elstar. FBR Wageningen en Fruitconsult hebben met medefinanciering van AgroFresh en enkele boomkwekers in 2009 een onderzoek opgestart om voornoemde praktijkervaringen in proeven te toetsen. Ook in dit onderzoek was de schilvlekjesgevoeligheid van de gladdere mutanten geringer dan die van de standaardmutanten (Elshof en Red Elstar). Optimaal pluktijdstip Stel u op de hoogte van de regionale pluktijdstipvoorspellingen. Op ieder perceel is voorafgaand aan de oogst een goede vaststelling van de rijping en ontwikkeling van de vruchten noodzakelijk: bepaal het zetmeelstadium op 10, 5, en 1 dag voor de verwachte oogstdatum. Stel hierbij ook grondkleur, hardheid, suikergehalte (in Brix) en smaak vast. Volg ook tussen de verschillende percelen en plukrondes de ontwikkeling in de rijping. Oogst en inslag Pluk die met behandeld gaan worden, niet te vroeg. Kleur en smaak van de vruchten moeten eerst goed ontwikkeld zijn. Streef ernaar dat minstens 95% van dezelfde plukgang ten minste zetmeelstadium 3 heeft. Houd bij voorkeur 4 plukgangen aan: een voorpluk (1 tot 2 kg per boom), 2 hoofdplukken en een napluk. (Geef de plukkers bij iedere pluk opnieuw een goede instructie!) Streef binnen de oogst naar homogene : voorkom enerzijds overrijpe en anderzijds onrijpe, rauwe vruchten. Te laat plukken geeft meer kans op schilvlekjes, maar ook appels die te grauw zijn bij de pluk, zijn hiervoor gevoeliger. Let op de blos; appels met een goed ontwikkelde blos zijn minder gevoelig voor schilvlekjes. Zorg voor een nauwkeurige oogstschatting en voor voldoende plukkers, dan kan een eventuele extra plukronde tijdens de Conference-oogst ingelast worden. Een goede plukinstructie bij de overgang van Conference naar Elstar is zeer belangrijk. Gebruik schone kisten (zonder schimmelhistorie) en schone bodemvellen om bederf te beperken. Oogst indien mogelijk bij droog weer en gebruik bij voorkeur droge kisten. Zorg dat er bij een natte oogst van schilvlekjesgevoelige aansluitend goede luchtcirculatie en ruime luchtverversing plaatsvinden tijdens de eerste dagen in de koelcel, zodat appels en kisten kunnen opdrogen. Het best kunnen de kisten dan tijdelijk met enige tussenafstand in de cel worden gezet, zodat de lucht goed rondom de kisten kan stromen. Zet de partij vervolgens op de juiste plaats voor de bewaring. Voorkom condensvorming tijdens transport. Transport van uw fruit tussen verschillende koelhuizen geeft kans op condensvorming en daarmee op schilvlekjes, ook direct na de oogst. Onderbreek de koelketen daarom niet. Voorkom condensvorming ook na celopening, tijdens opslag, sorteren en verpakken. Plaats gesorteerd product direct terug in een droge koelcel en zorg voor 100% luchtcirculatie. Houd bij toepassing van een zetmeelstadium van 3 tot 5 bij de oogst aan. Omdat vruchten met een betere blosvorming minder schilvlekjes vertonen, is het vooral bij blekere verstandig bij een zetmeelstadium van 4 tot 5 te plukken. Zet bij rijpere binnen 7 dagen na de oogst in. Deze zijn uiteraard niet geschikt voor de langste bewaarduur. De ervaring leert dat een zetmeelstadium van 5 tot 7 een prima smaak geeft, waarbij de inzet van deze relatief rijpe appels uitstekend geschikt maakt voor afzet tot eind februari. Koelcellen voorbereiden Zorg dat de cel droog is; er mag geen water op de vloer staan. Het lekwater van de verdamper moet dus buiten de cel afgevoerd worden. Zorg dat de cel in goede conditie is. Algemene aandachtspunten zijn: koelcapaciteit, lekdichtheid, capaciteit stikstofgenerator, nauwkeurigheid en kalibratie van meetapparatuur voor temperatuur, O2 en CO2, bemonstermogelijkheid door luik, ventilatie en beluchting. Bepaal het haalbare regime: geschikt voor mechanische koeling, ULO of geconcentreerde DCS -bewaring (0,3 tot 0,7% O2). Koel traag in. Dit veroorzaakt meer vochtverlies, waardoor de kans op schilvlekjes verkleind wordt. 2 3
Aanvullende aanbevelingen voor inslag bij toepassing van Belucht de cel al vanaf het plaatsen van de eerste kist goed met buitenlucht (CO2-percentage maximaal 1%). Ventileer de cel vlak voor de -toepassing nog een keer zeer goed met buitenlucht, zodat alle aanwezige koolzuur en rijpingsstoffen afgevoerd worden. Beluchten met buitenlucht (deur op een kier/luik geheel open) is eenvoudig. Let erop dat het CO2-percentage ook in de eerste weken na inslag lager is dan 1%. Meet in deze periode het koolzuurgehalte! Wacht nadat de laatste kisten in de cel zijn geplaatst minstens 24 uur met de -toepassing, totdat de luchttemperatuur lager is dan 2 C. De schiltemperatuur moet namelijk voldoende laag zijn. Overleg met FruitConsult over het juiste moment van de toepassing. CO2-scrubkalk mag al voor de -toepassing in de cel worden geplaatst. Advies voor cellen met diverse rijpheden en/of herkomsten Voorkom zoveel mogelijk dat rijpe en onrijpe in één cel staan. Rijpe produceren relatief veel ethyleen. Dit kan de rijping van andere in de cel beïnvloeden. Het is dus belangrijk goed te ventileren. Indien een toepassing plaats vindt op dergelijke, deze dan zo kort mogelijk voor de toepassing bij elkaar plaatsen. Pas de bewaarduur van dergelijke aan. Bewaarstrategie kiezen Schilvlekjes treden vooral op tijdens standaard ULO-bewaring, zeer zelden in mechanische koelcellen. De omstandigheden in de laatste 6 weken voor de oogst zijn zeer belangrijk: weinig zon, vochtige omstandigheden en afkoeling van het gewas (o.a. door regen, beregening, dauw en bespuitingen) vergroten het risico op schilvlekjes. Vruchten met weinig blos (zowel wat het percentage als de kleurintensiteit betreft) zijn gevoeliger, dus ook de blosarme na de eerste hoofdpluk. Ook uw eigen ervaring uit eerdere seizoenen kan een goed beeld geven van de gevoeligheid voor schilvlekjes van en percelen. Om het optreden van schilvlekjes bij gevoelige te beperken, is het aan te bevelen om een andere bewaarstrategie en een kortere bewaarduur te kiezen. Mechanische koeling Standaard ULO Standaard ULO (of CA) is de bewaring bij een verlaagd zuurstofgehalte en een verhoogd koolzuurgehalte voor middellange en lange duur. Goede hardheid tijdens de bewaring, maar snelle afname na celopening. Risico bij schilvlekjesgevoelige. Volg de aanbevelingen voor risicobeperking op en voer regelmatig controles uit tijdens de bewaring. Standaard ULO-bewaarcondities Met de bewaaradviseurs (FBR Wageningen en Schmitz Koeladvies) zijn de volgende adviezen opgesteld voor ULO-bewaarcondities vanaf het einde van de celvulling. Opmerking: bij die gevoelig zijn voor inwendig bruin, is het advies om de inwendige vruchttemperatuur op 1,7 tot 2 C te houden. Zeer goede hardheid bij cel opening. Langer uitstalleven met een goede smaak. Geschikt voor niet-schilvlekjesgevoelige en langere bewaring. Bij gevoelige kunnen schilvlekjes vervroegd optreden en/of beter zichtbaar zijn. Volg de aanbevelingen voor risicobeperking op en voer 3-wekelijks controles uit tijdens de bewaring. Volg de aanbevelingen voor -toepassing op. biedt de mogelijkheid om langer te wachten met het begin van de ULO-condities. Uit onderzoek blijkt dat in de standaard ULO-bewaring (zowel met als zonder ) hogere zuurstofpercentages de kans op schilvlekjes bij gevoelige aanzienlijk vergroten. Boven 1,2% en met name boven 2,5% zuurstof is de kans op schilvlekjes groter. Zorg dus dat uw cel voldoende luchtdicht is en dat de streefwaarde gehandhaafd blijft. Er zijn diverse benamingen voor mechanische koeling. Men kan spreken van NA (normal atmosphere), RA (regular atmosphere) of normale koeling. Mechanische koeling is de bewaring bij een normale luchtsamenstelling, 20,5% O2 dus. Alle cellen zijn geschikt, het enige wat belangrijk is, is dat de koel- en ventilatiecapaciteit voldoende is. Zeer goede bewaarresultaten zijn behaald in koelgangen, werkcellen en verouderde cellen. Schilvlekjes treden zeer zelden op bij mechanische koeling. In Nederland en Noord-Duitsland (Das Alte Land) wordt mechanische bewaring in combinatie met de inzet van door bewaaradviseurs aanbevolen voor schilvlekjesgevoelige. Voor bewaring tot maximaal half februari is de combinatie van mechanische koeling en een zeer goed alternatief voor standaard ULO. Snelle afname van gewenste hardheid. Vroege afzet vereist. Schilvlekjes treden zeer zelden op. Uitstekende resultaten tot maximaal half februari. Aroma blijft vooral bij mechanische bewaring zeer goed behouden. Schilvlekjes treden zeer zelden op. Voor schilvlekjesgevoelige is de combinatie van mechanische koeling en daarom dé aanbevolen bewaarstrategie. Andere voordelen ten opzichte van ULO zijn: energiebesparing (geen stikstofgenerator nodig) en lage bewaarkosten door gebruik van werk-cellen en gekoelde tussengangen. Inwendige vruchttemperatuur Zuurstof (0 2 ) Koolzuur (C0 2 ) Eerste 21 dagen 1,0 C (niet lager). Daarna minstens 1,5 C met streefwaarde tussen 1,5 en 1,7 C. Vanaf de eerste kist in de cel goed beluchten met buitenlucht. Voordat met de O2-daling wordt begonnen, moet de vruchttemperatuur van 1,0 C zijn bereikt. Vanaf 7 dagen mag zuurstof dalen. Na 14 dagen moet 1,2% O2 zijn bereikt. Tot de start van de O2-daling maximaal 1% CO2. Vanaf de start van O2-daling maximaal 2,5% CO2. Eerste 14 dagen 1,0 C (niet lager). Daarna minstens 1,5 C met streefwaarde tussen 1,5 en 1,7 C. Besteed aandacht aan een juiste Zie laatste pagina. Eerste 28 dagen maximaal 1% CO2. Daarna maximaal 1,5% CO2. 5
ULO met trapsgewijze daling naar ±0,8% O 2 In Noord-Duitsland (Das Alte Land) wordt het Niederelbe-systeem succesvol toegepast met trapsgewijze zuurstofdaling naar 0,8%. Ook in Nederland zijn goede ervaringen gemeld. Bij schilvlekjesgevoelige kan met dit systeem een duidelijke afname in schilvlekjesaantasting worden bereikt vergeleken met bewaring bij 1,2% O2. Hoewel het effect minder is dan bij DCS, is trapsgewijze zuurstofdaling wel voor meer cellen geschikt. Het risico op laag O2-schade is gering, maar vereist een regelmatige controle van appelmonsters op ethanol. DCS (Dynamic Control System, ULO van ±0,3% tot ±0,8% O2) DCS -bewaring is inmiddels in Nederland een gangbare bewaarmethode die in elk professioneel koelhuis toepasbaar is, mits de cellen perfect luchtdicht zijn. Op basis van een DCS -protocol wordt het O2-percentage door middel van ethanolbemonstering in vruchten per partij/herkomst (7 tot 8 monstermomenten) in stapjes verlaagd tot celspecifieke niveaus tussen 0,3 en 0,8%. DCS wordt ingezet voor bewaring later dan 1 februari van schilvlekjesgevoelige. Aan de gasdichtheid en de installatie worden de hoogste eisen gesteld. Begeleiding door FBR Wageningen voor controle op alcoholvorming is hierbij noodzakelijk. Verbetering van hardheid vergeleken met standaard ULO. Goede hardheid tijdens bewaring vergeleken met ULO. Hardheidsafname wordt vertraagd na celopening. Dit geldt voor die met voldoende hardheid en bij een zetmeelstadium van 2 tot 4 geoogst worden. Optimale appels voor de lange bewaring. Zeer goed behoud van hardheid en smaak. Langer uitstalleven. Schilvlekjes worden verminderd in vergelijking met standaard ULO. Goede resultaten uit praktijk en onderzoek. Vergt kennis, ervaring, een goede controlediscipline en maandelijkse ethanolmetingen vanwege risico op laag O2-schade. Zeer geschikt voor rijpere appels van schilvlekjesgevoelige percelen die toch de langere bewaring in gaan. DCS (schilvlekjesonderdrukking) en (uitstalleven) vullen elkaar prima aan voor een optimale kwaliteit. Het zetmeelstadium moet bij de pluk 3 tot 5 zijn. Deze hebben een vollere blos en meer smaak. Zeer goed behoud van hardheid en smaak na celopening gedurende langere periode. Schilvlekjes worden aantoonbaar verminderd in vergelijking met standaard ULO. Gebaseerd op ethanolmetingen. Specialistische begeleiding is noodzakelijk. Vochtontrekking Een juiste vochtontrekking heeft een grote invloed op de bewaarkwaliteit en bewaarafwijkingen. Informeer bij uw bewaaradviseur voor de te volgen strategie per cel. Aanbevelingen voor bewaring Stel u op de hoogte van de actuele bewaarcondities. Informeer voor het begin van het bewaarseizoen bij uw bewaarspecialist naar de recente aanbevelingen. Voor schilvlekjesgevoelige geldt daarnaast het volgende. Schilvlekjes treden hoofdzakelijk op bij standaard ULO-bewaring. Ze komen zelden voor in mechanische koelcellen (bij een normale praktijkaandacht voor oogst en inslag). De combinatie van mechanische koeling en is een zeer goed alternatief voor standaard ULObewaring tot maximaal half februari. Voorkom bij celopening tijdens of aan het eind van de bewaring het natslaan van de vruchten. Onderbreek de koelketen niet. Vermijd een extreem hoge luchtvochtigheid in de cel (geen water op de vloer, geen actieve bevochtiging, optimale luchtcirculatie). Schilvlekjes ontstaan bij langere bewaarduur. Hanteer daarom een kwaliteitscontroleprogramma om de kwaliteit van uw appels tijdens de bewaring goed te volgen. Hierna volgt een voorbeeld. scontrole tijdens bewaring 1. Neem bij inslag controlemonsters met zowel enkele blosarme vruchten als vruchten die representatief zijn voor de in de cel. Leg deze monsters in de nabijheid van het controleluik. Vooral bij de blosarme vruchten zullen de eventuele eerste symptomen van schilvlekjes het eerst zichtbaar zijn. 2. Neem per monster minimaal 20 appels. 3. Maak van iedere partij tenminste zoveel monsters als de verwachte bewaarduur in maanden na december. 4. Beoordeel de monsters vanaf begin januari steeds meerdere keren per maand nadat u ze 4 tot 5 dagen bij 18 C in een gesloten, iets vochtige zak heeft weggelegd. (Let op uw veiligheid bij het nemen van monsters uit zuurstofarme cellen!) 5. Controleer schilvlekjesgevoelige reeds vanaf begin december. 6. Beëindig de bewaring vroegtijdig indien de eerste schilvlekjes zichtbaar worden. Risico op schilvlekjes beperken en afzet bevorderen In de afgelopen jaren zijn de ervaringen met mechanische koeling plus elk jaar uitstekend. Onder die omstandigheden bewaarde Elstar-appels kunnen tot eind februari bewaard worden en staan bekend om hun uitstekende smaak en knapperigheid. In toenemende mate kiezen grootwinkelbedrijven bewust voor appels die aan deze bewaarstrategie onderworpen zijn. Voor Elstar van de tweede en derde pluk zou dit een belangrijke stap zijn om te komen tot appels met een betrouwbare kwaliteit en een uitstekend uitstalleven. Voor die ongevoelig zijn voor schilvlekjes, kan ook bij een langere bewaring gekozen worden voor, maar dan wel in combinatie met ULO. Voor schilvlekjesgevoelige die langer worden bewaard, is DCS een goede methode om schilvlekjes af te remmen. De combinatie van DCS en geeft een optimale beperking van schilvlekjes en een uitstekend uitstalleven. 6 7
ULO Bewaring na toepassing 2012 BE+NL Na de behandeling: begin direct met beluchten, zet daarna de CO 2 scrubber weer aan, meetapparatuur aan (CO 2, O 2 en temperatuur). Elstar, vanaf de toepassing: 3 tot 4 weken koeling zonder O 2 daling, bij maximaal 1% CO 2 Starten met meten. CO 2 scrubber aan, of deur en luik geopend. Wacht na de toepassing bij Elstar 3 tot 4 weken met het begin van de CA-condities. Dit kan zonder hardheidsverlies. Daarna O 2 langzaam dalen door natuurlijke ademhaling van de vruchten. Streef naar een O 2 waarde van 1,2% na 4 weken (dus 7-8 weken vanaf de toepassing). Verdere daling van zuurstof volgens regionaal advies (o.a. DCS protocol). CO 2: eerste 28 dagen maximaal 1% CO 2, daarna maximaal 1,5% CO 2. Indien u dit wenst, zijn FBR Wageningen, Schmitz Koeladvies, Fruitconsult en AgroFresh graag bereid u meer informatie over dit onderwerp te verstrekken. Anderzijds zijn wij zeer geïnteresseerd in uw ervaringen met betrekking tot de teelt en de bewaring van Elstar en het beperken van schilvlekjes. U kunt ons bereiken op de volgende nummers en e-mailadressen. FBR Wageningen Tel.: 0317 481 318 E-mail: alex.vanschaik@wur.nl/frank.vandegeijn@wur.nl Schmitz Koeladvies Fax: 0847 449 058 E-mail: agracool@cs.com FruitConsult Tel.: 0488 422 957 Fax: 0488 422 326 E-mail: kantoor@fruitconsult.com AgroFresh Tel.: 06 22 80 86 44 E-mail: jvernooij@agrofresh.com