Management van de Publieke Sector 2007/2008 1 Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.
Campus Den Haag Sinds 1999 heeft de Universiteit Leiden een vestiging in de Hofstad: Campus Den Haag. Inmiddels is Campus Den Haag uitgegroeid tot een volwaardig academisch instituut met een divers aanbod van activiteiten, rekening houdend met de in Den Haag gevestigde organisaties op het gebied van recht, politiek en bestuur. Campus Den Haag richt zich met zijn onderwijsactiviteiten op de in Den Haag werkzame professionals. Zo biedt Campus Den Haag de mogelijkheid in de avonduren in vier jaar tijd een volwaardige universitaire avondopleiding Politicologie (zowel Bachelor als Master) af te ronden. Dit is tevens mogelijk voor de Rechtenopleiding. Sinds 2005 is het mogelijk het éénjarige masterprogramma Management van de Publieke Sector te volgen. Het cluster In Company ontwikkelt opleidingen op maat voor diverse opdrachtgevers in de publieke sector. Inhoud Management van de Publieke Sector 1 1 Bestuurskunde 2 2 Management van de Publieke Sector 4 3 Toelating 7 4 Meer informatie 8 5 Overige opleidingen 10 6 Adressen, openingstijden 12 Daarnaast huisvest Campus Den Haag drie wetenschappelijke centres: het Centre for Government Studies het Grotius Centre for International Legal Studies het Centre for Modern Urban Studies Verder organiseert Campus Den Haag regelmatig lezingen, debatten en korte cursussen. Voor meer informatie over Campus Den Haag surft u naar www.campusdenhaag.nl.
1 Management van de Publieke Sector Het masterprogramma Management van de Publieke Sector is een éénjarige voltijdopleiding in de avonduren, bedoeld voor professionals met een relevante hogere beroeps- of wetenschappelijke opleiding en werkervaring in het openbaar bestuur. De colleges vinden gedurende twee avonden per week plaats bij Campus Den Haag. Het departement Bestuurskunde van de Faculteit Sociale Wetenschappen/Universiteit Leiden verzorgt het onderwijs. Het reguliere collegegeld voor voltijdopleidingen is van toepassing: circa s 1500 voor studenten van 30 jaar en jonger en circa s 2000 voor studenten boven de 30 jaar. De voertaal van het programma is Nederlands. Management van de Publieke Sector
1 Bestuurskunde 2 Bestuurskunde Bestuurskunde Wanneer je een bestuurskundige vraagt zijn vak te omschrijven, is de kans groot dat hij zegt: Bestuurskunde houdt zich bezig met de bestudering, de beoordeling en de advisering van het openbaar bestuur. Dat klinkt abstract. Toch is dat openbaar bestuur in de werkelijkheid van alledag heel tastbaar aanwezig. Je hoeft maar uit het raam te kijken en je ziet wegen, stoplichten, rijen met huizen, scholen... Het zijn allemaal prestaties van het openbaar bestuur. Voor de totstandkoming daarvan zijn plannen gemaakt, organisaties opgericht en gebouwen neergezet. We staan er eigenlijk zelden bij stil, maar ons dagelijks leven is doortrokken van het openbaar bestuur. Of we het nu willen of niet, we kunnen er niet meer buiten. Vandaar dat de kwaliteit van publieke organisaties en het functioneren van overheden zo veel aandacht krijgen. Met dit thema houdt de bestuurskunde zich bezig. Hoe zit dat open bestuur in elkaar en hoe functioneert het? Hoe is het met de kwaliteit van het openbaar bestuur gesteld in termen van effectiviteit, efficiency, democratie en rechtstatelijkheid? En hoe kun je de organisatie en het functioneren van het openbaar bestuur verbeteren? Het departement Bestuurskunde Het departement Bestuurskunde van de Universiteit Leiden biedt sinds 1984 onderwijsprogramma s aan die worden gekenmerkt door een academische oriëntatie. Dat wil zeggen dat zij niet beperkt zijn tot het bijbrengen van kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een loopbaan binnen het openbaar bestuur. Minstens zoveel nadruk ligt op het vermogen wetenschappelijke inzichten te begrijpen en toe te passen op de praktijk van beleid en management in de publieke sector. De onderwijsprogramma s zijn geworteld in sociaal-wetenschappelijk onderzoek, hetgeen een wetenschappelijke onafhankelijke attitude vereist. Daarnaast benadrukken we het vermogen om te reflecteren op de ethische en normatieve dimensies van het openbaar bestuur en de consequenties die deze hebben voor het gedrag van vertegenwoordigers van de overheid. In Leiden wordt bestuurskunde opgevat als een zelfstandige disci-
pline die de institutionele arrangementen van de publieke besluitvorming en de publieke dienstverlening analyseert. Deze wetenschap heeft de publieke sector als kennisobject en is gericht op de integratie en ontwikkeling van kennis over dit onderwerp. Binnen de bestuurskunde worden inzichten uit verschillende andere vakgebieden gebruikt, zoals het recht, de economie, sociologie en politicologie. Bovendien maakt de bestuurskunde, als sociale wetenschap, gebruik van sociaal-wetenschappelijke onderzoeksmethoden en technieken. De Leidse Bestuurskunde heeft zich in de afgelopen jaren vooral geprofileerd door aandacht voor de klassieke thema s in het vakgebied. Dat betreft onder meer de werking van verschillende politiek-bestuurlijke systemen, lokaal, nationaal en internationaal; politiek-ambtelijke verhoudingen; de organisatie van de publieke sector, de uitvoering van beleid en vraagstukken van ethiek en integriteit. Daarbij wordt door de Leidse Bestuurskunde met name het belang van instituties benadrukt voor de werking en verandering van het politiek-bestuurlijke proces. Het profiel van de Leidse opleiding Bestuurskunde komt niet alleen tot uitdrukking in onze onderwijsprogramma s, maar ook in het onderzoeksprogramma van het departement. Het nieuwste onderzoeksprogramma, getiteld The politics and administration of institutional change, richt zich vooral op de rol en het belang van instituties in veranderingsprocessen binnen het openbaar bestuur. Het departement Bestuurskunde in Leiden heeft de tweeledige ambitie een nationaal en internationaal vooraanstaande onderwijsprogramma s aan te bieden én internationaal erkend wetenschappelijk onderzoek op het terrein van de bestuurskunde te verrichten. Centres en organiseert post-academische cursussen en In-companytrainingen voor ministeries en andere overheidsdiensten. Daarnaast verzorgt Campus Den Haag bijvoorbeeld het introductieprogramma Rijkstrainees en ook de opleiding voor startende beleidsmedewerkers ( het klasje ) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Campus Den Haag beschikt over twee locaties in de Haagse binnenstad, het meeste onderwijs vindt plaats op het adres Lange Houtstraat 5-7. De locaties zijn door de centrale ligging uitstekend bereikbaar met het openbaar vervoer en per auto. In de directe omgeving zijn verschillende parkeergarages. Bestuurskunde in Den Haag Sinds januari 2005 biedt Campus Den Haag de mogelijkheid een masterprogramma van het departement Bestuurskunde te volgen: het éénjarige avondprogramma Management van de Publieke Sector, één van de vijf specialisaties van de MSc-opleiding Public Administration aan de Universiteit Leiden. 3 Bestuurskunde Campus Den Haag Sinds 1999 heeft de Universiteit Leiden een vestiging in Den Haag: Campus Den Haag. Deze Haagse Universiteit is gespecialiseerd in juridische, politieke en bestuurlijke onderwerpen die met name in de Hofstad een belangrijke rol spelen. Professionals kunnen aan Campus Den Haag in de avonduren een volwaardige universitaire opleiding Rechtsgeleerdheid of Politicologie (zowel BA als MA) afronden. Campus Den Haag huisvest drie wetenschappelijke
4 Management van de publieke sector 2 Management van de publieke sector Management van de Publieke Sector Het belang van goed management in de publieke sector wordt alom onderschreven. In de afgelopen dertig jaar zijn veel initiatieven genomen om de kwaliteit van dat management te verbeteren. Dit geldt niet alleen voor Nederland, maar voor vrijwel alle landen ter wereld. Aandacht voor overheidsmanagement is kenmerkend voor modern overheidsbestuur. Hervormingen en reorganisaties zijn aan de orde van de dag, waarbij de verbetering van doelmatigheid en doeltreffendheid hoog in het vaandel staan. New Public Management, outputsturing, modernisering van de financiële bedrijfsvoering zijn enkele van die veranderingen. Maar er is meer. Recentelijk worden vragen gesteld bij de legitimiteit van bestuur en management. Eisen in deze richting worden aangescherpt. Publieke managers moeten balanceren tussen een veelheid aan vaak tegenstrijdige eisen. De thematiek van het complexe management van de publieke sector staat centraal in het programma Management van de Publieke Sector. Wat houdt management van de publieke sector in? Welke hervormingen zijn er gaande? Wat zijn de achtergronden en de resultaten? Welke factoren dragen bij aan succes dan wel falen? Met welke dilemma s hebben publieke managers te maken? Hoewel publieke organisaties in toenemende mate werken met bedrijfseconomische en bedrijfskundige inzichten, is een wezenlijk verschil tussen publieke en private organisaties de politiekbestuurlijke en juridische context. Behalve aan die specifieke context, wordt in dit programma veel aandacht geschonken aan financieel-economisch management. Op basis van recente theoretische inzichten uit de bestuurskunde, de organisatiekunde en de leer der openbare financiën staan veranderingen binnen publieke organisaties centraal en wordt er aandacht gegeven aan praktische ervaringen met organisatieveranderingen. Doelgroep Het avondprogramma Management van de Publieke Sector is bedoeld voor professionals met werkervaring in het openbaar bestuur. Belangstellenden hebben al een relevante hogere beroepsof universitaire opleiding afgerond. Tijdens de studie wordt aandacht besteed aan het toepassen van bestuurskundige theorieën in de praktijk waarmee studenten dagelijks te maken hebben. Studiebelasting De ervaring leert dat de combinatie van studeren en werken zeer inspirerend kan zijn. Het volgen van een academische opleiding vraagt echter veel tijd en aandacht. De totale studiebelasting varieert per student en per semester. Het programma Management van de Publieke Sector is een voltijdse opleiding die in de avonduren wordt aangeboden. Het collegejaar is verdeeld in twee semesters (september t/m januari en februari t/m juni). U volgt
in principe twee avonden per week college in Den Haag van circa 18.30 tot uiterlijk 22.00 uur. Het is mogelijk dat er ook colleges op zaterdag zijn. Daarnaast wordt er een aanzienlijke hoeveelheid zelfstudie van u verwacht. De opleiding kent relatief weinig contacturen en is daarmee toegesneden op de omstandigheden van de studenten die hun studie combineren met een baan. Studiebegeleiding Met al uw vragen over het masterprogramma Management van de Publieke Sector kunt u zich wenden tot Mette Léons (studieadviseur). Zij is onder werktijd telefonisch of per e-mail bereikbaar (zie pagina 12). Mette Léons zal regelmatig aan het begin van de avond spreekuur houden bij Campus Den Haag. Didactiek Het programma Management van de Publieke Sector kent diverse onderwijsvormen: (interactieve) hoorcolleges; seminars, waarin individueel of in kleine groepjes onderzoeksgerelateerde opdrachten worden uitgevoerd; individuele begeleiding tijdens het schrijven van de Masterthesis. De colleges zijn zeer compact en vragen een grondige voorbereiding. De voertaal in dit programma is Nederlands; veel literatuur is echter wel Engelstalig. Er is een digitale leeromgeving (Blackboard) beschikbaar. Studiekosten De kosten voor de opleiding bestaan uit twee componenten: het collegegeld en het onderwijsmateriaal (boeken, syllabi e.d.). Het collegegeld wordt jaarlijks vastgesteld. Ter indictatie: voor het collegejaar 2006/2007 bedroeg het collegegeld voor een voltijdopleiding: s 1.519 of s 2.035. Afhankelijk van uw leeftijd betaalt u het hoge of lage tarief: voor studenten die op 1 september 30 jaar of ouder zijn is het hoge tarief van toepassing. Voor studenten onder de 30 jaar geldt het lage tarief. Voor boeken en readers moet u rekenen op ongeveer s 750 per jaar. 5 Claudia Verhoeff (34) volgt de master Management van de Publieke Sector. Voor de master volgde zij aan de Haagse Hogeschool de studie Management, Economie en Recht en deed zij het pre-master programma. Toen ik bij de Algemene Rekenkamer ging werken als beheersassistent had ik vrij snel in de gaten dat ik graag de kant van het onderzoek op wilde. De Rekenkamer bood mij de gelegenheid te gaan studeren, en ik begon aan de studie Management, Economie en Recht MER) bij de Haagse Hogeschool. Na het afronden van de MER kon ik na het volgen van de pre-master de master Management van de Publieke Sector gaan volgen bij Campus Den Haag. Ik heb altijd als einddoel voor ogen gehad het behalen van een academische titel, omdat de Algemene Rekenkamer academisch werk- en denkniveau vraagt van haar onderzoekers. Universiteit Leiden speelt goed in op mensen die van het HBO komen, met werkervaring in publieke sector, die naast hun studie ook nog een baan en wellicht ook een gezin hebben. En mijn ervaring is dat mijn medestudenten net als ik diezelfde drive hebben om eruit te halen wat erin zit. Dat voel je aan de sfeer tijdens de colleges en de prettige manier van samenwerken. De combinatie van een full-time baan, een gezin en een studie is best heel wat. Maar omdat de lessen op inspirerende wijze worden gegeven, en ik het gevoel heb dat we als collegastudenten elkaar stimuleren, maakt dat je doorzet. Bovendien sluit de inhoud van de vakken binnen de master heel goed aan op de kennis die ik nodig heb binnen mijn dagelijks werk. Omdat ik in Den Haag werk is een prettige bijkomstigheid dat ik de colleges ook in Den Haag kan volgen. Management van de publieke sector
De opbouw van het programma Het curriculum van Management in de Publieke Sector bevat de volgende onderdelen: Financieel Management van de Publieke Sector Financiële Decentrale Overheden en de EU Governance New Public Management Organisatieverandering in de Publieke Sector Reflectie seminar Research Design State of the Art Strategisch Management van de Publieke Sector Masterthesis Het curriculum is echter ook gericht op het aanleren van professionele vaardigheden. Afgestudeerden: zijn in staat problemen op te lossen die zich voordoen bij het ontwikkelen van beleid dat bedoeld is om sociaal gedrag in een bepaalde richting te beïnvloeden hebben een generalistisch perspectief dat hen in staat stelt binnen de publieke sector als makelaar tussen specialisten op te treden beschikken over argumentatieve vaardigheden waarmee zij onderscheid kunnen maken tussen en gebruik kunnen maken van verschillende analytische inzichten uit de bestuurskunde kunnen zich in woord en geschrift goed uitdrukken. U kunt voor elk vak 5 ECTS halen. De masterthesis is 15 ECTS waard. Het éénjarige masterprogramma bestaat uit 60 ECTS en is onderverdeeld in twee semesters, die elk bestaan uit twee blokken. Per blok volgt u drie vakken. In blok 4 volgt u het Reflectie seminar en schrijft u de masterthesis. 6 Management van de publieke sector Voor actuele informatie over roostering, inhoud van de vakken e.d. zie www.bestuurskunde.leidenuniv.nl (onder voorbehoud van wijzigingen). Titulatuur De éénjarige masteropleiding in Public Administration, waarvan het programma Management van de Publieke Sector deel uitmaakt, levert de graad en de titel Master of Science (MSc) op. Na de opleiding Het programma Management van de Publieke Sector heeft in de eerste plaats een academisch profiel. Zo hebben afgestudeerden een grondig inzicht in het eigen karakter van bestuur in de publieke sector en in de gangbare bestuurskundige theorieën en benaderingswijzen. Ze zijn in staat theoretische inzichten toe te passen op problemen en vragen die zich in de praktijk van het openbaar bestuur voordoen en kunnen onderzoek naar die problemen doen.
3 Toelating Toelatingseisen Dit éénjarig programma is toegankelijk voor iedereen die bij de Universiteit Leiden een Bachelor Bestuurskunde (mono-disciplinair of major) heeft gehaald. Daarnaast wordt een werkervaring van tenminste drie maanden in het openbaar bestuur dringend geadviseerd. Over de toelating van andere geïnteresseerden besluit een toelatingscommissie. Deze commissie bekijkt in hoeverre kandidaten beschikken over kennis en vaardigheden die vergelijkbaar zijn met de inhoud van de Leidse Bachelor Bestuurskunde. De toelatingscommissie kan besluiten u toe te laten tot het premasterprogramma. Toelatingsprocedure Wie toegelaten wil worden, dient een verzoek tot toelating in te dienen via het aanmeldingsformulier, dat te downloaden is via www.mastersinleiden.nl. Op de website kunt u de deadlines vinden voor het insturen van het toelatingsformulier. Het verzoek tot toelating wordt beoordeeld door de toelatingscommissie van het departement Bestuurskunde van de Universiteit Leiden. Indien uw vooropleiding voldoet aan alle toelatingseisen, wordt u rechtstreeks toegelaten tot de masteropleiding, specialisatie Management van de Publieke Sector. Dit zal slechts in een beperkt aantal gevallen aan de orde zijn. Indien u over een relevante vooropleiding beschikt, maar op enkele onderdelen van de toelatingseisen deficiënt bent, kunt u worden toegelaten tot het pre-masterprogramma. Dit premasterprogramma levert, na succesvolle voltooiing, een certificaat op dat toegang verschaft tot de masteropleiding, specialisatie Management van de Publieke Sector. De geldigheidsduur van dit certificaat is één jaar. Alle overige verzoeken worden afgewezen. 7 Toelating
8 Meer informatie 4 Meer informatie Literatuur, roosters Alle colleges vinden plaats in de avonduren. Het rooster kan per twee maanden wisselen. Nadat u bent ingeschreven, ontvangt u zo snel mogelijk toegang tot de digitale leeromgeving Blackboard. De roosters vindt u op onze website: www.bestuurskunde.leidenuniv.nl (onder de knop roosters ). Vakbeschrijvingen, met daarin alle informatie over te bestuderen literatuur, wijze van tentamineren en docenten staan in de digitale studiegids, die u eveneens op de website aantreft. Inschrijven voor tentamens gebeurt ook digitaal via U-Twist. Faciliteiten Als student bij Campus Den Haag kunt u gebruik maken van alle faciliteiten van de Koninklijke Bibliotheek, zoals de computers met internetaansluiting en de uitgebreide verzameling tijdschriften en naslagwerken. Op vertoon van uw collegekaart krijgt u korting op het lidmaatschap van de Koninklijke Bibliotheek. De bibliotheek is geopend van maandag tot met vrijdag van 9.00 uur tot 18.00 uur, dinsdagavond tot 20.00 uur en zaterdag van 9.00 tot 13.00 uur. Voor meer informatie zie www.kb.nl. Uiteraard staan vergelijkbare faciliteiten van de Universiteitsbibliotheek in Leiden eveneens tot uw beschikking. De Universiteitsbibliotheek is gevestigd aan de Witte Singel 27 te Leiden en heeft ook een eigen website: www.ub.leidenuniv.nl
Voorlichtingsavond Enkele malen per jaar kunt u informatie over de opleidingen krijgen tijdens een voorlichtingsbijeenkomst. De voorlichtingsavonden voor 2007 zullen (onder voorbehoud) plaatsvinden op: Maandag 5 februari 2006: Campus Den Haag, Lange Houtstraat 5-7 in Den Haag Maandag 2 april 2007 Faculteit der Rechtsgeleerdheid (Kamerlingh Onnes Gebouw, Steenschuur 25, Leiden) Woensdag 30 mei 2007: Campus Den Haag, Lange Houtstraat 5-7 in Den Haag Dr. Frits van der Meer Dr. Frits van der Meer is als universitair hoofddocent vergelijkende Bestuurskunde verbonden aan de Universiteit Leiden. Hij houdt zich daar vooral bezig met onderwijs en onderzoek naar hervormingen binnen de publieke sector. Vanuit de universiteit is hij ook betrokken bij advisering en consultancy in Midden-Europa en Azië op het terrein van publiek management hervormingen. Wanneer ik terugkijk dan is mijn belangstelling voor de bestuurskunde eigenlijk ontstaan toen ik mij realiseerde dat je, wellicht wat al te dramatisch gesteld, zonder een overheid niet goed kunt leven. Dat zie je met name wanneer je in landen komt waar het bestuur echt corrupt en incapabel is. Hoeveel kritiek sommigen ook mogen spuien, bij ons is dat niet het geval. Echter wanneer een openbaar bestuur noodzakelijk is, is het wel van belang dat die instanties goed werken. Dat die overheid effectief en efficiënt werkt. Dat men zich aan de gestelde regels houdt en er geen misbruik van maakt. Dat de overheid luistert naar de samenleving. De sterke kant van de bestuurskunde is volgens mij dat wetenschappelijk inzicht in de bovengenoemde thema s wordt gekoppeld aan een ambitie om de bestuurspraktijk te verbeteren. Dit is voor mij ook de relevantie van dit vak voor mensen die al werken in het openbaar bestuur. 9 Meer informatie Meer informatie over data van voorlichtingsavonden vindt u op de website: www.campusdenhaag.nl
5 Overige opleidingen Avondopleiding Politicologie voor professionals Naast de master Management van de Publieke Sector verzorgt Campus Den Haag tevens de voltijd avondopleiding Politicologie (BA en MA) voor professionals. Uit de brochure van de opleiding in Den Haag: Politiek leeft. Niet alleen in het parlement, maar ook op het werk, op school en in het café. Op al die plaatsen wordt vandaag de dag intensief gediscussieerd over bijvoorbeeld veiligheid, normen en waarden en de multiculturele samenleving. Ook internationale problemen als de strijd tegen het terrorisme, de toekomst van Europa en het Palestijns-Israëlische conflict houden mensen bezig. En dat terwijl het onderwerp politiek een paar jaar geleden heel wat minder in de belangstelling leek te staan. Meer informatie over deze opleiding bij Campus Den Haag kunt u vinden op www.campusdenhaag.nl. Avondopleiding Rechtsgeleerheid voor professionals Wat is een inspirerendere plaats om rechten te studeren dan Den Haag? Naast regeringscentrum van Nederland is Den Haag wereldhoofdstad voor vraagstukken van vrede en internationaal recht. De residentie huisvest dertien ministeries, vele rijksdiensten, zelfstandige bestuursorganen, de Zuid-Hollandse provinciale overheid, hoofdzetels van landelijke organisaties en een aantal internationale gerechtshoven. In de talloze nationale en internationale publieke en private organisaties werken professionals uit allerlei disciplines. De deeltijdavondstudie Rechtsgeleerdheid in Den Haag brengt Leidse academische allure binnen handbereik van al diegenen die wonen of werken in de hofstad. De Haagse avondopleiding richt zich op professionals met een afgeronde hbo- of universitaire opleiding en enige juridische voorkennis. Het compacte en ambitieuze studieprogramma duurt vier jaar. Meer informatie over de opleiding Rechtsgeleerdheid bij Campus Den Haag kunt u vinden op www.campusdenhaag.nl. 10 Overige opleidingen Campus Den Haag
11 Overige opleidingen Campus Den Haag
6 Adressen, openingstijden Adressen, openingstijden Campus Den Haag Bezoekadres: Lange Houtstraat 5-7, 2511 CV Den Haag Postadres: Postbus 13228, 2501 EE Den Haag E-mail: info@campusdenhaag.nl Telefoon: 070 302 10 70 Fax: 070 302 10 80 Website: www.campusdenhaag.nl Campus Den Haag is telefonisch bereikbaar van maandag t/m donderdag van 9 tot 17 uur, op vrijdag van 9 tot 13 uur. Tijdens vakantieperiodes kan het secretariaat van Campus Den Haag minder bereikbaar zijn. Voor actuele informatie hierover zie www.campusdenhaag.nl 12 Studieadviseur Mw. mr. Mette Léons Telefoon: 071 527 38 46 Email: leons@fsw.leidenuniv.nl Adressen, openingstijden Campus Den Haag Universiteitsbibliotheek Leiden Adres: Witte Singel 27 2311 BG in Leiden Openingstijden: Ma-do: 8.30 tot 22 uur Vr: 8.30 tot 17 uur Za: 9.30 tot 17 uur Zo: 13-17 uur. Departement Bestuurskunde Faculteit Sociale Wetenschappen Pieter de la Courtgebouw Wassenaarseweg 52 2333 AK Leiden Telefoon: 071 527 38 88
Colofon Met dank aan Mw. mr. Mette Léons mw. drs. Lucienne de Roos Vormgeving Ratio Design, Haarlem Beeldmateriaal Hollandse Hoogte, Campus Den Haag Beeldbank Universiteit Leiden, André van Haasteren Druk Drukkerij Groen, Leiden Januari 2007 Hoewel aan de samenstelling van deze brochure de grootst mogelijke zorg is besteed, is het mogelijk dat er wijzigingen optreden. Aan de tekst in deze brochure kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Plattegrond
14 Xxxxxx Universiteit Leiden Campus Den Haag Lange Houtstraat 5-7 2511 CV Den Haag Telefoon 070 302 10 70 info@campusdenhaag.nl www.campusdenhaag.nl CampusDenHaag.nl