Zien & Beleven Leer houden van de stad Schloß Holte- Stukenbrock tussen de rivier de Senne en het Teutoburger Wald. Het jachtslot Holte, de kerkelijke bezienswaardigheden, de natuur, de Ems-Beleveniswereld en het Zoo Safari- en Hollywoodpark... De stadgidsen van de VHS begeleiden u graag! Stadt Schloß Holte-Stukenbrock 02/2010 Foto s: Stadt SHS, stadsgidsen van de VHS, E.Kruse, Stadt Schloß D.Topel, Holte-Stukenbrock T.Strüwe, B.Paarmann, Eine L.Teichmann, Veranstaltungsreihe Zoo Safariim Kreis en Hollywoodpark Gütersloh Vertaling: Fotos: Stadt Freddy Schloß Storm, Holte-Stukenbrock, België Ludwig Teichmann, Engelbert Kruse
Jachtslot Holte Het stralendgele slot met de drie markante torens en de vestinggebouwen ligt aan de oostrand van het Holter Wald. Bij elk weer en in elk jaargetijde biedt het u een zonnige aanblik! Oorspronkelijk stond hier het Huis Holte uit de 14e eeuw. Na een verwoestende brand werd in een bouwtijd van acht jaar (1608 tot 1616) het huidige jachtslot in renaissancestijl opgetrokken. In 1822 kocht Friedrich Ludwig Tenge de rechten en bezittingen van de prins von Kaunitz in het graafschap Rietberg en daarmee ook het jachtslot Holte. Het in meerdere woningen verdeelde slot is nog steeds in familiebezit. Het is niet toegankelijk voor het publiek en kan enkel van bij de slotpoort worden bekeken. Maar zelfs van hier loont de blik de moeite! In het kader van een rondleiding in de stad kan men het slotplein betreden en de slotkapel bezichtigen! Stadgidsen van de VHS, telefoon +49 5207 9299980 Vensterdetail van het slot Jachtslot Holte Klok van het slot
Smelterij Holte en ovens Holte In 1839 werd tegenover het jachtslot Holte een ijzersmelterij met hoogoven, koepelovens, een machinefabriek, een emailleerfebriek en een slijperij gevestigd die pas in 1966 buiten bedrijf werd gesteld. De ruime aanwezigheid van ijzererts aan de oppervlakte, het grote Holter Wald (houtskool) en de Ölbach (waterenergie) zorgden voor het succes van de smelterij Holte. Het productenassortiment van de ijzersmelterij Holte was uitgesproken veelzijdig: zaagramen en landbouwmachines, deegkneders, maalinstallaties, giet- en machinedelen hoorden erbij. Maar de onderneming was vooral bekend door de productie van gietijzeren ovens. Over de veelzijdigheid van het productenassortiment loopt van maandag tot vrijdag een tentoonstelling in het stadhuis. Behalve talrijke decoratief vervaardigde ovens ziet men er ook geëmailleerde kook- en braadpannen, ovenplaten en gietijzeren toestellen. Veel foto s tonen de geschiedenis van de arbeiders en hun gezinnen die eng verbonden zijn met de geschiedenis van de stad. Op de plek van de voormalige smelterij ziet men nog nauwelijks sporen van dit belangrijk industriecomplex. Een informatiezuil aan het straatje naar het slot geeft enkele wetenswaardigheden. www.schloss-holte-stukenbrock.de Günter Potthoff, telefoon +49 5207 8395 Kolen en ijzererts Terreinen van de smelterij Ovententoonstelling
Idyllische hofsteden en hun aanbod In Schloß Holte-Stukenbrock zijn er naast de hofsteden (waaruit zich oorspronkelijk de nederzettingsgeschiedenis ontwikkelde) ook veel andere historisch waardevolle boerderijen te vinden. De meeste zijn boerderijen in vakwerk, maar er zijn ook gebouwen in natuursteen, zoals de oude Fockelmühle (Am Furlbach 7) die nu een café herbergt. Ook toegankelijk voor het publiek: de hofstede Brechmann met de natuurwinkel Kornrade (Paderborner Straße 36). Ook de hofstede Aschof (Paderborner Straße 15) heet u hartelijk welkom en biedt u graag zelfgekweekte aardappelen, aardbeien en asperges aan. De eigenaars van de voormalige voogdwoning Welschof (Augustdorfer Straße 72) hebben zich aan een heel andere hobby gewijd: het golfen! In het park van het landgoed bevindt zich het Senne-golfterrein met 18 holes, evenals een golfschool en een voor iedereen toegankelijk restaurant. Stadgidsen van de VHS, telefoon +49 5207 9299980 Natuurwinkel Kornrade Boerentuin Aschof Hofstede Brechmann
Streekhuizen SHS Het streekhuis I biedt in twaalf tentoonstellingsruimten veel informatie over de stad Schloß Holte-Stukenbrock, met de zwaartepunten Sennegeschiedenis, Oost-Duitse streekkamer, ovencollectie, de oude torenklok van Stukenbrock en een omvangrijke streekbibliotheek. Het streekhuis II is een vakwerkgebouw. Het centrale deel is een ruimte voor manifestaties zoals vergaderingen, lezingen, filmvoorstellingen en huwelijksplechtigheden die na afspraak met de burgerlijke stand (telefoon +49 5207 8905302) telkens de eerste zaterdag van de maand kunnen plaatsvinden. In de rest van dit wondermooi gerestaureerd gebouw vindt men informatie en tentoonstellingen over de volgende thema s: Realisatie van het gebouw. Het ontstaan van de stad Schloß Holte-Stukenbrock. Nederzettingsgeschiedenis van de Senne. Mens, natuur en jacht in de Sennestreek. Van koren tot brood. Imkerij in de Sennestreek. Openingstijden: van de eerste zondag van maart tot de laatste zondag van oktober, telkens van 10.30 tot 12.00 uur. Het ganse jaar door rondleidingen van groepen. Heimat- und Verkehrsverein SHS, Am Pastorat 18a, 33758 Schloß Holte-Stukenbrock www.heimat-und-verkehrsverein-shs.de Telefoon +49 5207 3059 of 8274 of 4127 Tentoonstellingsinhoud Streekhuizen Keuken in het streekhuis
Brinkkapel Deze kleine kapel staat idyllisch onder loofbomen aan de rand van de weg naar Paderborn (Paderborner Straße). Met haar stralend witte vakken, het edele donkere hout en het rode dak met een kleine klokkentoren trekt ze sterk de aandacht. De Brinkkapel werd rond 1730 gebouwd. In de jaren 1983-1985 werd ze grondig opgeknapt op basis van oude documenten. Onder de bevoegdheid van de Schuttersvereniging van Stukenbrock vormde zich een actiegroep met schutters, de kerkgemeente St. Johannes-Baptist, de toenmalige gemeente Schloß Holte-Stukenbrock (nu stad) en de Heimat- und Verkehrsverein Schloß Holte-Stukenbrock. Veel donateurs en helpers hebben ertoe bijgedragen dat dit historisch bouwwerk van het Brinkhof een nieuwe glans uitstraalt. De altaarbeelden, enkele figuren en de vloerplaten stammen uit de tijd van de bouw van de kapel. St.-Johannes-Schützenbruderschaft Stukenbrock, www.st-joh-schuetzenbruderschaft-stukenbrock.de Ulrich Teipel, telefoon +49 5207 7636 Historisch altaar Brinkkapel Marienstock
Sankt Johannes Baptist kerk Deze katholieke kerk die stralend wit op een hoogte in het centrum van het stadsdeel Stukenbrock staat, is meer dan 300 jaar oud: ze werd ingewijd in het jaar 1686. Bij het betreden van de kerk wordt de blik getrokken naar het barokke hoogaltaar. De twee luxueus ingerichte zijaltaren behoren tot de kunsthistorisch waardevolste stukken van de parochiekerk. Ze zijn allebei in rococostijl (1774) en het werk van de hofbeeldhouwer Johann Jakob Pütt van Paderborn. De kansel, de doopvont en de beeltenis van de Mater Dolorosa (de smartelijke moeder) stammen uit de 17e eeuw. Het orgel van de kerk is wijd en zijd bekend. Op drie klavieren telt het uit Paderborn afkomstige instrument 32 registers met in totaal 1792 pijpen. Ter gelegenheid van het 300-jarig jubileum van de inwijding (1986) werd de kerk grondig gerestaureerd. De koorruimte onderging duidelijke veranderingen, bijvoorbeeld door de vernieuwing van het altaar en de ambe. De ramen in de koorruimte beelden de zeven sacramenten uit. Kath. Kirche St. Johannes Baptist Stukenbrock, www.st-johannes-stukenbrock.net Telefoon +49 5207 3366 of 4036 St. Johannes Baptist Grafstenen aan de kerk Hoogte met kerktoren
Erebegraafplaats van Sovjetsoldaten In de directe nabijheid van het doorgangskamp voor krijgsgevangenen uit de Sovjetunie, kamp Stalag 326 (VI K), werd tijdens de oorlog een kerkhof met massagraven aangelegd. Direct na de bevrijding namen de overlevenden de taak op zich om van dit kerkhof een herdenkingsoord te maken. Zo ontstond de erebegraafplaats van Sovjetsoldaten. Reeds op 7 mei 1945 begon een groep voormalige gevangenen met de bouw van een 10 m hoge obelisk die als gedenkteken moest dienen. Daarbij werden ze door Duitse inwoners geholpen. De overlevenden legden grafstenen en plantten bomen. Daardoor heeft dit kerkhof nu het uitzicht van een park en is het een waar oord van bezinning. Dokumentationsstätte Stalag 326 (VI K), Lippstädter Weg 26 (Landespolizeischule) 33758 Schloß Holte-Stukenbrock www.stalag326.de, telefoon +49 5257 3033 Obelisk op de erebegraafplaats Rij graven...uit kamprails
Dokumentatiecentrum Stalag 326 (VI K) Herinnering heeft een plaats is de naam van de permanente tentoonstelling in het voormalig arrestgebouw van het kamp waar nu het Documentatiecentrum Stalag 326 is ondergebracht. De tentoonstelling herinnert aan de kampgeschiedenis vanaf het tijdstip van zijn oprichting in het jaar 1941. Naast uitgezochte documenten zijn het vooral de foto s van een kamparts die een indruk geven van de catastrofale verhoudingen ter plaatse. Er zijn ook handgemaakte voorwerpen te zien die als ruilobjecten voor bijvoorbeeld levensmiddelen werden gebruikt. Van 1941 tot 1945 was het Stalag het grootste doorgangskamp voor krijgsgevangenen uit de Sovjetunie in het Derde Rijk. In slechts vier jaar kwamen zo n 310.000 Sovjetgevangenen door het kamp op weg naar het Ruhrgebied. In het Westlager zaten meestal gevangenen van de westelijke geallieerden. Tijdens de eerste winter, toen het kamp nog grotendeels onbebouwd was, dienden zelf gegraven holen in de aarde als onderkomen. De sterfte onder de gevangenen was in alle kampen zeer hoog. Er bestaan geen precieze bewijsstukken over het aantal mensen die hier de dood vonden. Op 2 april 1945 werd het Stalag 326 zonder strijd aan de Amerikaanse troepen overgegeven. zie pagina links. Tentoonstellingsobjecten Toegang tot de begraafplaats Stalaggebouw
Zoo Safari- en Hollywoodpark Aan de rivier de Senne ligt een stuk Afrika! Van de A van Apen tot de Z van Zebra s: meer dan 600 dieren hebben in het Zoo Safari- en Hollywoodpark hun wilde tehuis. Ze leven er zoals in het wild. Waar enigszins mogelijk ziet het Safaripark af van afgesloten kooien en verblijven. U rijdt met uw eigen wagen of met de safaribus door de dierenverblijven, net als tijdens een echte safari! Absoluut hoogtepunt van het park: de witte Bengaalse tijgers en de witte leeuwen van Timbavati, waarvan er in de wereld nog slechts weinig exemplaren bestaan. Wilde dieren zijn er ook in het Hollywood-Recreatiepark: in de waterpretbaan Crocodile Ride, de Giraffe Tower met vrije val vanop 40 m en bij de Vliegende Olifanten. En dit zijn slechts enkele van de vele attracties voor groot en klein. Precies voor de kleintjes heeft het park naast de dieren heel wat te bieden. Het avonturenspeelplein Kids- Dschungel-Palast, de reuzenglijbanen, de trampoline en in de zomer zelfs een cool poollandschap. www.safaripark-stukenbrock.de Telefoon +49 5207 952410, Seizoen: april oktober Witte Bengaalse tijgers 40 Jaar Safaripark Poollandschap
Beleveniswereld [vanaf 09/2010] Vanuit het Teutoburger Wald komen talrijke onderaardse waterlopen die zich pas bij de rivier de Senne met zijn zandbodem aan de oppervlakte wagen. Op plekken die geen water doorlaten stapelt het weggesijpelde nat zich op en welt daar als doorsijpelende bron op uit de grond. Door de zandige ondergrond ontstaan diepe trogvalleien. Wildromantisch, klein en beweeglijk komt de Ems in het stadsdeel Stukenbrock-Senne uit de grond om als brede rivier in de Noordzee uit te monden. Op weg naar de zee gebeurt heel wat in en aan de rivier. De Ems-Beleveniswereld neemt de belevenissen op en laat ze in het klein tot werkelijkheid worden. En u kunt daarbij actief zijn: Waterbescherming, duinvorming, de karakteristieke eigenschappen van de Emsbeemd Pret en spanning rond natuur en cultuur zijn in de Ems-Belevenistuin en op het belevenisparcours in de oude pastorie gegarandeerd! Een bijzonder aanbod: de overnachtingsmogelijkheden in hetzelfde gebouw. Zo start u uitgerust en ontspannen met veel nieuwe indrukken uw fietstocht langs de Ems! www.schloss-holte-stukenbrock.de Telefoon +49 5207 89050 Stuwdam spelen Aquariums van de Emsbiotoop Ems-Origineels vertellen...
Belevenispad Holter Wald In het Holter Wald bevindt zich (toegankelijk vanuit de Dechant-Brill-Straße, de Schlossstraße of de Holter Straße) een spannend belevenispad, niet enkel voor de kleintjes. Op veel haltes kan iedereen zelf uitproberen hoe ver welk dier springt, hoe plantenzaden zich verspreiden, hoe boomtelefoons functioneren en nog veel meer. Op andere haltes blijft u toeschouwer: u bekijkt de bonte drukte aan het insectenhotel, u stelt vast dat zelfs afgezaagde wilgen terug groen worden... Zo kunt u langs het belevenispad veel dingen ontdekken waarover u altijd al uitsluitsel wilde. Onderweg kunt u zich ontspannen in gemoedelijke ligstoelen. Geniet van de rust in de natuur: u zult vaststellen dat het woud eigenlijk niet zo rustig is! www.schloss-holte-stukenbrock.de Telefoon +49 5207 89050 Pad voor blootsvoets wandelen Ligstoel in het Holter Wald Insectenhotel
Sauna-oase in het overdekt tuinzwembad De oude Romeinen wisten het al: sauna s en stoombaden zijn goed voor de zintuigen. Al eeuwenlang kent men hun gezonde uitwerking op de stofwisseling, waardoor men het weerstandsvermogen kan vergroten. Een gemoedelijk saunacomplex met biosauna (tot 60 C), Finse sauna (tot 90 C) en stoomsauna (tot 42 C) nodigt u uit om de alledaagse sleur achter u te laten. Beleef in een aangename en mooie omgeving weldoende stoombaden en pure ontspanning. Het buitencomplex met douches, afkoelbassins, kneippslang emmerstortdouche, zorgt voor de nodige afkoeling na elk saunabezoek. De lounge biedt een betoverend uitzicht op de natuur. En in het rustlokaal ontspant u ingeduffeld bij muziek en omgeven door weldoende geuren. Aan de bar kunt u genieten van warme en koude dranken. Voor de honger tussendoor serveert de bistro u graag kleine snacks of hartige salades. Op aanvraag heeft een geschoold team van masseurs voor u verschillende wellnessbehandelingen in petto. Laat u verwennen! www.schloss-holte-stukenbrock.de Telefoon +49 5207 4680 Chocolademassage Finse sauna Buitencomplex van de sauna
SHS viert feest feest mee! Carnavalcentrum Schloß Holte-Stukenbrock De zondag voor carnaval gaat een grote kindercarnavalstoet uit. En op vrouwenvastenavond trekken meer dan 100 bont uitgedoste groepen door de stad voordat men bij de caféhouders uitgelaten feestviert tot laat in de nacht. Pollhans-Markt 3e weekend van oktober Elk jaar worden meer dan 250.000 bezoekers begeesterd door de attracties: loterij- en schietkramen, carrousels, spookhuizen, autoscooter en nostalgische en moderne verkoopstanden... Ook voor het lichamelijk welzijn is rijkelijk gezorgd. De handelsshow, de danstenten en de boerenmarkt ronden het programma af en zorgen voor een vrolijke drukte. Van de zaterdagmiddag tot de maandagnacht bent u van harte uitgenodigd om het spektakel met zijn meer dan 350 jaar oude traditie mee te vieren! Serengeti-festival, de rockgebeurtenis in de zomer Muziek, zon en uitgelaten stemming: dat zijn de ingrediënten voor een geslaagd festival. Het eerste weekend van de zomervakantie laten muzikanten en festivalgangers het goed daveren! Info en andere manifestaties van hoog niveau: www.schloss-holte-stukenbrock.de, Telefoon +49 5207 89050 Pollhans-Markt Festivalstemming Carnavalclowns
Rondleidingen in de stad...dat zijn rondleidingen met een bijzondere flair. Algemene rondleiding, thematische rondleiding of individuele rondleiding, als cadeau bijvoorbeeld! Tijdens een interessante rondleiding met de bus leert u de bepalende karakteristieken van de verschillende stadsdelen kennen en ontdekt u wat bewaard is gebleven uit het verleden en wat nieuw is ontstaan. Wilt u eens over de schouder kijken van een forellenkweker of een imker? De in Europa toonaangevende orchideeënkwekerij Röllke uit Schloß Holte-Stukenbrock van nabij leren kennen? Of ervaren hoe een boer hedendaags zijn bedrijf runt? Wilt u in de sporen treden van oude hofsteden of een wandeling maken langs de Senne die tijdens de bloei van de heide normaal niet toegankelijk is? Dan is een thematische rondleiding voor u precies het juiste! De stadgidsen van de VHS hebben al veel mooie verhalen beleefd met hun gasten die ze wilden laten kennis maken met hun thuisstad. Daarvoor hebben zij uitgebreide opleidingen en voortgezet onderricht in de volkshogeschool gekregen. Hebt u ook interesse? Meld u gerust! www.schloss-holte-stukenbrock.de Telefoon 05207 9299980. of: stadgidsen van de VHS, telefoon +49 5207 9299980 Verlaten mijn Haustenbeck Orchideeënkwekerij Röllke Reisgezelschap voor het slot
Gütersloh Bielefeld SHS Detmold Paderborn SHS is levenskwaliteit Natuur puur ~ Wonen in het groen ~ Open Sennelandschap ~ Beekbronnen ~ Holter Wald ~ Natuurbelevenispad ~ Beschermde natuurgebieden ~ Teutoburger Wald te voet bereikbaar ~Jonge, progressieve stad ~ Gedragen door een reusachtig engagement van de burgers ~ Alle schoolvormen ~ VHS ~ Gevarieerde aanbiedingen van private opleiding ~ Omvangrijke gezondheidszorg en sociale instellingen ~ Sport in verenigingsverband in open installaties ~ Senne golfterrein ~ Sporthallen (tennis, badminton) ~ Verlichte loopbaan van 1 km ~ Niet ver van de steden Bielefeld, Detmold, Gütersloh en Paderborn ~ Actieve vrijetijdsbesteding ~ Lokale fietsroutes SHS 1 tot 3 ~ Europafietspad R1 en Deutschlandroute D3 ~ Emsfietspad ~ Lokale rondwegen A 1 tot A9 ~ Tocht over langere afstand Diemel - Ems X3 ~ Overnachting en gastronomie ~ Gemoedelijke hotels, pensions en vakantiewoningen ~ Natuurlijke kampeerterreinen ~ Gastvrije restaurants, cafés en snackbars ~ Evenementen ~ Kindercarnaval ~ Vrouwenvastenavond ~ Serengeti-festival ~ Holter Meeting ~ Emsfeest ~ Oogstfeest ~ Pollhansmarkt ~ Kerstmarkten ~ Uitgelezen culturele manifestaties, zoals lezingen, muziek, toneel/cabaret en tentoonstellingen ~ Bezienswaardigheden ~ Jachtslot Holte ~ 1000-jarige eik ~ Emsbronnen ~ Zoo Safari-en Hollywoodpark ~ Kerken en kapellen ~ Memoriaal STALAG 326 ~ Sovjetkerkhof ~ Holter Öfen ~ Handelszaken ~ Gezond handels centrum met vooral middenstand ~ Uitstekende aansluiting op de verkeerswegen ~ Lage belastingen ~ Inkopen ~ Familiebedrijven en filialen van grote detailhandelaars ~ Groot productenassortiment ~ Persoonlijk advies ~ Dienstbetoon Stadt Schloß Holte-Stukenbrock, Rathausstraße 2 33758 Schloß Holte-Stukenbrock www.schloss-holte-stukenbrock.de Telefoon +49 5207 9299980 Stadgidsen van de VHS, telefoon +49 5207 9299980