Opleiding Duurzaam Gebouw : ENERGIE Leefmilieu Brussel De elektrische verbruiken in woningen Pascal SIMUS Institut de Conseil et d Etudes en Développement Durable (ICEDD)
Doelstellingen van deze presentatie Het gewicht van huishouden in het Gewest De elektrische verbruiken in hun context De verbruiken van huishoudtoestellen inschatten, meten van het verbruik Enkele denkpistes om het verbruik te verminderen Verbruik en factuur: eenzelfde gevecht 2
Overzicht Het aandeel van het elektriciteitsverbruik binnen het BHG en binnen de huisvestingssector, de evolutie van de elektriciteitsprijs Aandeel van elektriciteit in de huisvestingssector (globaal) en opsplitsing van de elektriciteitsverbruiken Specifieke verbruiken van elektrische huishoudtoestellen, verbruiksklassen Diverse denkpistes om over na te denken 3
TWh OVW 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 Finaal energieverbruik per sector 21 816 GWh in 2012 (voorlopig) +4,8% p.r. à 2011 +2,6% p.r. à 1990 0 Niet energet. Huisvesting Tertiaire sector Transport Industrie Transport 23% 2012 Logement 38% Non énergét. 1% 1% 4% 24% 30% 1990 41% Industrie 3% Tertiaire 35% 140 140 1990 = 100 130 120 110 100 90 Tertiaire 117 DJ 15/15 111 Total 103 Logement 98 1990 = 100 120 100 80 60 DJ 15/15 111 Total 103 Transport 98 Industrie 66 4
Finaal energieverbruik per energiedrager 21 816 GWh in 2012 (voorlopig) +4,8% p.r. à 2011 +2,6% p.r. à 1990 TWh PCI 30 25 20 15 10 Autres Gaz naturel Combustibles pétroliers Carburants pétroliers Carburants pétroliers 21% 2012 Comb. pétroliers 9% Non énerg. 0.9% 0.7% 1% 23% 1990 19% 37% 19% Autres 2.0% Gaz nat. 41% 5 0 Electricité Non énergétique Ele ctricité 26% 1990 = 100 150 125 100 75 50 25 Autres 148 Electricité 139 Gaz naturel 117 Total 103 Total produits pétroliers 73 1990 = 100 120 100 80 60 40 Total 103 Carburants pétroliers 93 Total produits pétroliers 73 Combustibles pétroliers 47 5
Verdeling van het eindverbruik in het BHG in 2011 SCHEEPVAART 7 KOKEN 293 SPOORVERVOER 299 SPECIFIEKE ELEKTRICITEIT 920 OVERIGE 2005 OVERIGE 113 SANITAIR WARM WATER 1209 DRUKWERK PAPIER 55 AIRCONDITIONING 305 VERLICHTING 1310 WARM WATER 314 WEGVERVOER 5165 VOEDING TABAK 166 VERWARMING 5312 VERWARMING 2908 METAAL PRODUCTEN 262 HUISVESTING 7734 GWh 37.5% TERTIAIRE SECTOR 6843 GWh 33.1% TRANSPORT 5472 GWh 26.5% INDUSTRIE 596 GWh 2.9% 6
Klimaatomstandigheden 2012 graaddagen 15/15 +26% /2011 3 000 2 500 2 464 +24% 2010 +27% 2010 2309 +2012 +26% +40% +30% +20% Degrés-jours Graaddagen 15/15 2 000 1 500 1 000-23% 2 012 1 915 1 723 2 011 1 515 2011-34% 1970 1975 1980 1985 2015 +10% 0% -10% -20% -30% -40% Taux de Jaarlijkse croissance groeicijfer annuel Graaddagen Degrés-jours 15/15 15/15 2012 is een «gewone» jaar, na 2011 het minder kouder jaar sinds 1960, en 2012 een heel koud jaar! 7
Belangrijkste elementen van het verbruik Finaal energieverbruik met klimaatcorrectie is vergelijkbaar in 1990 en 2012 140 140 1990 = 100 120 100 80 60 Tertiaire 117 Total 103 Transport 98 Logement 98 Industrie 66 <<<<< Zonder klimaatcorrectie >>>>> Met klimaatcorrectie 1990 = 100 120 100 80 60 40 Tertiaire 114 Total 100 Transport 98 Logement 93 Industrie 64 Finaal energieverbruik per inwoners met klimaatcorrectie daal van 16 % van 1990 tot 2012 140 140 1990 = 100 120 100 80 60 Tertiaire 99 Total 87 Transport 83 Logement 83 Industrie 56 <<<<< Zonder klimaatcorrectie >>>>> Met klimaatcorrectie 1990 = 100 120 100 80 60 Tertiaire 97 Total 84 Transport 83 Logement 79 Industrie 54 40 40 8
Finaal energieverbruik in de huisvestingssector 8.4 TWh en 2012 +8 % /2011 (GD +26%) 2% /1990 12 12 160 Electricité 144 TWh PCI 10 8 6 4 4 2 2 0 0 1990 1990 1995 1995 2000 2005 2005 2010 2010 Electricité 16.8% 2012 Gaz naturel 65.8% Charbon Autres bois 0.3% 1.2% 3.4% 11% 1990 27% 58% Produits pétroliers 16.0% Autres Overige Gaz naturel Aardgas Produits pétroliers Petro. prod. Charbon Kolen hout bois Ele Electricité k icite it verlies van beroep voor stookolie 1990 = 100 140 120 100 80 Verwarming 70% Chauffage des appartements 41% Chauffage des maisons unifamiliales 29% Parc de logements 115 Degrés-jours 111 Total 98 Total combustibles 92 Electricité spécifique 11% Cuisson 4% Eau chaude sanitaire 15% Chauffage d'appoint 1% 9
Standby stroomverbr. 5% Overige 15% Elektriciteitsverbruik per toepassing Gemiddeld elektriciteitsverbruik per woning 2.7 MWh /huishouden Sanitaire w arm w ater 11% Koud 17% Koken Elektriciteit 55% Butaan propaan 0.4% Bijverw arming Kolen 4% Hout 7% Verlichting 10% Waskamer 10% Aardgas 45.2% Ele k tricite it 89% Circulatiepomp 3% Bijverw arming 3% Elektr. verw arm. 12% Vaat w asmachine 3% Koken 11% Ele k tr icite it 18% Sanitair warm water Butaan propaan 1% Overige 0.9% Stookolie 5% 5 649 kwh 6 088 kwh 1 671 kwh 1 770 kwh 2 309 731 kwh 406 kwh 2 659 kwh kwh Gemiddeld Consommation verbruik moyenne specif. par Gemiddeld Consommation verbruik moyenne specif. elektr. logement per w oning d'électricité (excl. d'électricité elektr. per par w oning logement spécifique koken, SWW (hors en cuisson, hors (excl.verw chauffage arming) électrique ECS bijverw et chauffage arming) d'appoint) Consommation Gemiddeld moyenne elektriciteitsverbruik d'électricité par logement per w oning Consommation Gemiddeld elektr.verbruik moyenne par logement voor verw de chauffage arming électrique (hors chauffage d'appoint) Aardgas 75% 10
Verklarende variabelen van het energieverbruik Verschillende effecten 800 klimaateffect: 70% van de verwarming met graaddagen 700 parkeffect: 600 evolutie van het aantal woningen in fct van de bevolkingsgroei en de toename van de omvang van de huishoudens (ADSEI) effect van de centrale verwarming: fct van energieverbruik CV/DV (HBO) effect van de parkstructuur: fct van energieverbruik appartementen/huizen (HBO) SWW effect: aantal woningen met een private badkamer of douchecel effect van de elektrische verwarming: stijging van het aantal met elektriciteit verwarmde woningen prijseffect: de rekbaarheid van het brandstofverbruik illustreert in functie van de prijzen energie intensiteitseffect: saldo energie intensiteitseffect omwille van : gesofisticeerde uitrusting de gebruiksfrequentie inkomsten het gedrag van de mensen het specifiek verbruik MWh per woning 3.0 2.5 2.0 1.5 Richtlijn 92/75/CEE Energielabel 1.0 ktep ou EUR/tep Verplicht energielabel voor huishoudelijke apparaten, lampen en airconditioners 500 400 300 Consommation de combustibles hors effets parc, climat, chauffage central, structure, ECS, chauffage électrique Prix moyen des combustibles 200 1990 1995 2000 2005 Elektriciteit verbruik zonder klimaat effekt verw ijderen van gloeilampen 100W 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 verw ijderen van gloeilampen 75W, verw ijdering van koelkasten klassen B tot en met G verw ijderen van gloeilampen 60W, invoering van het energielabel voor televisies 11
Huisvesting Brandstofverbruik (85% van totaal) +34% +17% +16% +16% +11% +17% +17% +20% +17% +18% +17% +19% +16% +13% +11% +13% +1% +9% +2% +14% -17% -25% 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-25% Klimaat effect 0% +12% +8% +9% +2% +7% +21% +6% +7% +3% -0% +7% -1% +7% +6% +4% +3% -5% +3% +3% +16% -6% Park effect 0% +0% -1% -0% -0% +0% -0% +0% +1% +1% +0% +1% +3% +4% +5% +5% +6% +7% +9% +9% +11% +13% Structuur effect 0% +0% +1% +1% +1% +2% +2% +3% +3% +4% +4% +4% +4% +4% +3% +3% +3% +2% +2% +2% +2% +2% Centrale verw arming effect 0% +0% +0% +0% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +2% +2% +2% +2% +2% +2% +2% +2% +2% Elektr.verw.effect 0% -0% -0% -0% -0% -1% -1% -1% -1% -1% -1% -1% -1% -1% -2% -2% -2% -2% -2% -2% -2% -3% SWW effect 0% +0% +0% +0% +0% +0% +0% +0% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% +1% Prijs effect 0% +0% +1% +3% +4% +5% +5% +4% +5% +6% +2% -3% -2% -1% -2% -5% -10% -12% -17% -19% -14% -19% Intensiteit effect 0% +5% +6% +3% +4% +3% +5% +3% +4% +3% +6% +7% +6% +3% +5% +8% +11% +7% +12% +6% -2% -7% Totaal 0% +17% +16% +16% +11% +17% +34% +17% +20% +17% +13% +18% +11% +17% +19% +16% +13% +1% +9% +2% +14% -17% 12
Huisvesting elektriciteitsverbruik +8% +9% +16% +18% +29% +22% +30% +25% +34% +37% +42% +48% +44% +50% +51% +51% +51% +51% +47% +51% +46% 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Klimaat effect 0% +2% +1% +1% +0% +1% +3% +1% +1% +0% -0% +1% -0% +1% +1% +1% +0% -1% +1% +1% +4% -2% Park effect 0% +0% -1% -0% -0% +0% -0% +0% +1% +1% +0% +1% +3% +4% +5% +5% +6% +7% +9% +9% +11% +13% Elektr.verw.effect 0% +1% +2% +2% +3% +4% +4% +5% +5% +6% +7% +7% +8% +9% +10% +11% +12% +13% +13% +14% +15% +16% Intensiteit effect 0% +5% +7% +12% +15% +17% +21% +19% +23% +27% +30% +32% +34% +34% +34% +34% +33% +32% +28% +23% +21% +18% Totaal 0% +8% +9% +16% +18% +22% +29% +25% +30% +34% +37% +42% +44% +48% +50% +51% +51% +51% +51% +47% +51% +46% 13 13
Park van de woningen Stijging van het comfort centrale verwarming % met centr. verwarming 100% 80% 60% 40% 20% 0% 30% 30% AVWT 1961 48% 48% AVWT 1970 59% 59% 61% 61% SEE 1977 AVWT 1981 72% AVWT 1991 80% 85% SEE 2001 raming 2011 % van de private huurwoningen met centr.verwarm. 1 100% 80% 68% 60% 40% 20% 0% 69% 75% 79% 78% 2004 2006 2008 2010 2012 84% Totaal park van bewoonde woningen Park van privéverhuur private badkamer % met badkamer 100% 80% 60% 40% 20% 39% 39% 57% 57% 69% 69% ² 76% 76% 85% 85% 94% 94% 99% 98% % met badkamer 100% 89% 80% 60% 40% 20% 93% 91% 97% 97% 99% 0% AVWT 1961 AVWT 1970 SEE 1977 AVWT 1981 AVWT 1991 SEE 2001 raming 2011 0% 2004 2006 2008 2010 2012 14
Park van woningen aardgas voor de verwarming omhoog, omlaag voor het bakken 75% 63% 65% Aardgas 70% 74% 74% 77% 60% energiedrager voor de hoofdverwarming % woningen 45% 30% 15% 0% AVWT 1981 30% 3.4% 2.8% AVWT 1991 29% 4.0% 0.9% SEE 2001 schatting 2011 Stookolie 23% Elektriciteit 5.8% Kolen 0.4% Totaal park van bewoonde woningen 15% 14% 13% 11% 10% 9% 0% 1% 1% 1% 1% 0% 2008 2010 2011 2008 2010 2011 2008 2010 2011 2008 2010 2011 2008 2010 2011 Aardgas Stookolie Elektricit. Propaan butaan Overige Park van privéverhuur 100% Brussel Fornuis (of kookplaat en/of oven) op aardgas kooktoestellen Percentage huishoudens 75% 50% 25% 0% 1995 2000 2005 2010 Microgolfoven 79% Fornuis op aardgas 55% Elektrisch fornuis 44% Fornuis m et gasflessen 1% Percentage huishoudens 80% 60% 40% 20% 0% 1995 2000 2005 2010 Brus se l- Hoofds tad 55% België 27% Vlaanderen 25% Wallonië 22% 15
Park van de woningen Uitrustingsgraad van de gezinnen lager in BHG Percentage huishoudens 100% 80% 60% 40% Wasmachine Wallonië 91% Vlaanderen 91% België 89% Brussel- Hoofdstad 71% Percentage huishoudens 100% 80% 60% 40% Droogkast Vlaanderen 65% Be lgië 60% Wallonië 60% Brus se l- Hoofdstad 35% Percentage huishoudens 100% 80% 60% 40% 20% Vaatwasmachine Wallonië 58% België 55% Vlaanderen 54% Brussel- Hoofdstad 44% 20% 1995 2000 2005 2010 20% 1995 2000 2005 2010 0% 1995 2000 2005 2010 Percentage huishoudens 80% 60% 40% Koelkast 20% 1995 2000 2005 2010 Vlaanderen 75% Be lgië 68% Wallonië 62% Bruss el- Hoofdstad 47% Percentage huishoudens 80% 60% 40% Diepvries 20% 1995 2000 2005 2010 Vlaanderen 67% Wallonië 65% België 62% Brussel- Hoofdstad 29% Percentage huishoudens 80% 60% 40% Combinatie koel-diepvries 20% 1995 2000 2005 2010 Brus se l- Hoofds tad 60% Wallonië 50% België 44% Vlaanderen 38% 16
Gemiddelde verbruiken Aantal uitgeruste woningen x 1 000 Penetratiegraad % van het park Spec. verbr. per woning kwh/jaar Totaal verbruik GWh/jaar Koelkast 245 47% 280 68 Diepvriezer 150 29% 375 56 Combinatie K+D 313 60% 375 118 Wasmachine 376 72% 230 87 Droogkast 188 36% 280 53 Vaatwasmachine 230 44% 185 43 Microgolf 412 79% 57 23 Televisie 478 92% 95 45 Computer 427 82% 95 41 Verlichting 520 100% 275 143 Klein elektro 520 100% 250 130 Circulatiepompen 424 82% 90 38 Waakstandverbr. 520 100% 145 75 Gemiddeld verbruik per woning 1 770 Totaal elektriciteitsverbruik, zonder verwarming, koken en SWW 920 Sources : AERE formation CE 2010 (IBGE) 17 17
Energielabels? A B C D E F G Wasmachine kwh/kg wassen op 60 c <0,19 <0,23 <0,27 <0,31 <0,35 <0,39 >0,39 Droogkast A B C D E F G Condensatie <0,55 <0,64 <0,73 <0,82 <0,91 <1,00 >1,00 évacuation <0,51 <0,59 <0,67 <0,75 <0,83 <0,91 >0,91 kwh/kg wassen Vaatwasmachine Koel-Diepvr. A B C D E F G <1,06 <1,25 <1,45 <1,65 <1,85 <2,05 >2,05 A++ A+ A B C D E F G <30 <42 <55 <75 <90 <100 <110 <125 >125 kwh voor 12 couverts In % van de gemid. verbruik per volume Sources : Wikipédia et AERE formation CE 2010 (IBGE-ADEME) 18
Rationeel Energiegebruik en gedrag Sources : SPW-CWAPE-ICEDD 19
Klassieke tips voor een goed beheer Bron : 100 tips om energie te besparen (BIM) http://www.ibgebim.be/uploadedfiles/site/parti culiers/100conseilsenergie_nl.pdf?langtype= 2067 20 20
De jacht openen op het sluimerverbruik Sources : guide «consommez moins, consommez mieux de l IBGE 21 21
De jacht openen op het sluimerverbruik Sources : AERE formation CE 2010 (IBGE-ADEME) 22
Meten, verbruiken bijhouden, schattingen maken AUDIT ELECTROMENAGER ( Données 1 ére partie ) Relevés des appareils électriques, Estimation des consommations et des Coûts, Simulation tarifaire La Chaîne du Froid Appareils Activez cette case si vous désirez l'étude de la chaîne du froid Volume ( L ) CLASSE Energétique ( A,B,,G ) Par défaut : Classe D Consommation annuelle moyenne [kwh/an] Nombre d'heures d'utilisation de NUIT Fact. ouverture : 10% Consommation de JOUR estimée [kwh/an] Report de NUIT possible [kwh/an] Frigo seul 200 Litres A 162 kwh/an 9h / Jour 112 kwh/an 51 kwh/an Frigo + Surgélateur ( 1 Porte ) 250 Litres B 319 kwh/an 9h / Jour 199 kwh/an 119 kwh/an Frigo + Surgélateur ( 2 Portes et + ) kwh/an 9h / Jour kwh/an kwh/an Congélateur HORIZONTAL ( Bahut ) kwh/an 9h / Jour kwh/an kwh/an Congélateur VERTICAL ( Armoire ) kwh/an 9h / Jour kwh/an kwh/an Autre 9h / Jour kwh/an kwh/an Autre 9h / Jour kwh/an kwh/an Aide pour le calcul du volume ( dimensions extérieures ) Volume approximatif Hauteur Largeur Profondeur AUDIT ELECTROMENAGER ( Données 2 éme partie ) Relevés des appareils électriques, Estimation des consommations et des Coûts, Simulation tarifaire Les Appareils de Cuisine Activez cette case si vous désirez l'étude des Appareils de Cuisine Appareils Puissance (Watts) Durée de fonctionnement ( Heures ) par jour Nombre d'heures d'une Possible utilisation de NUIT de 22h à 07h Consommation moyenne [Kwh/an] ou par Semaine Max 9 h/jour Max 63 h/semaine Report de NUIT possible [Kwh/an] Heures Minutes Heures/semaine Heures Minutes Heures/semaine Taques de Cuisson 1 ou Kwh/an ou Kwh/an Taques de Cuisson 2 ou Kwh/an ou Kwh/an Taques de Cuisson 3 ou Kwh/an ou Kwh/an Taques de Cuisson 4 ou Kwh/an ou Kwh/an Hotte ou Kwh/an ou Kwh/an Four ou Kwh/an ou Kwh/an Micro-ondes ou Kwh/an ou Kwh/an Friteuse électrique ou Kwh/an ou Kwh/an Cafetiére électrique ou Kwh/an ou Kwh/an Bouilloire électrique ou Kwh/an ou Kwh/an Grille-pain ou Kwh/an ou Kwh/an Autre ou Kwh/an ou Kwh/an Autre ou Kwh/an ou Kwh/an Stand- By ou Horloge prog. Sources : Les guichets de l énergie (SPW) 23
De energie prijzen voor de particulieren de prijs van aardgas meer concurrentie dan stookolie : een van de redenen voor het succes en EUR / kwh (PCI) Evolution 2012/2011 en indice «gasoil extra > 2000 litres» = 100 2012 2011 2012 2011 Electricité DA (< 1 MWh) 0.3012 0.3000 +0.4% 340 373 Electricité DB (1-2.5 MWh) 0.2382 0.2368 +0.6% 269 294 Electricité DC (2.5-5 MWh) 0.2275 0.2128 +6.9% 257 264 Electricité DD (5-15 MWh) 0.1945 0.1900 +2.3% 219 236 Electricité DE (>15 MWh) 0.1727 0.1624 +6.3% 195 202 Propane en vrac (> 2000 l) 0.1104 0.1012 +9.1% 125 126 Gaz naturel D1 (< 20 GJ PCS) 0.1085 0.1013 +7.1% 122 126 Gaz naturel D2 ( 20-200 GJ PCS) 0.0786 0.0754 +4.2% 89 94 Gaz naturel D3 (> 200 GJ PCS) 0.0727 0.0690 +5.3% 82 86 Gasoil de chauffage (> 2000 l) 0.0886 0.0805 +10.1% 100 100 EUR/kWh (OBW) en 2012 Gaz naturel D3 (> 200 GJ PCS) Gaz naturel D2 ( 20-200 GJ PCS) Gasoil de chauffage (> 2000 l) Gaz naturel D1 (< 20 GJ PCS) Propane en vrac (> 2000 l) 0.073 0.079 0.089 0.109 0.110 Electricité DE (>15 MWh) Electricité DD (5-15 MWh) 0.173 0.194 Electricité DC (2.5-5 MWh) Electricité DB (1-2.5 MWh) Electricité DA (< 1 MWh) 0.228 0.238 0.301 24
Samenstelling en evolutie van de elektriciteitsprijs? Sources : Brugel 25
Energiefactuur van woningen 861 miljon in 2012 +9 % /2011 in 2012: stijging van energieprijzen + kouder klimaat = zwaardere factuur 66% 1990 = 100 indices des prix de l énergie (DGSIE) 450 Gasoil 400 350 300 250 200 150 420 Propane 253 Gaz naturel 244 Charbon 156 100 50 Electricité 155 51% 35% 16% 14% 17% 1.4% 0.7% Consommation Facture Consommation Facture Consommation Facture Consommation Facture Gaz naturel Produits pétroliers Electricité Autres Chauffage Indice des prix (en indice 1990 = 100) 220 200 180 160 140 120 100 80 Indice des prix de l'énergie (IPE) 222 Indice général des prix à la consommation (IPC) 160 IPE/IGP 139 appartements 33.9% Chauffage d'appoint 1.6% Eau chaude sanitaire 12.5% Cuisson 5.1% Chauffages maisons unifamiliales 22.8% Electricité spécifique 24.1% 26
Energiefactuur van woningen 861 Miljon in 2012 +9% /2011 1 628 per woning (+8% / 2011) 786 EUR 898 EUR 1002 755 EUR 898 EUR 1000 EUR EUR 1047 EUR 1069 1007 EUR 1069 EUR EUR 2101 EUR 1628 EUR 2104 EUR 1514 EUR RIS isoléé LL alleenstaande Allocation de chômage pour chômeur isolé armoedegrens voor een alleenstaande (SILC 2009) (min après 1 an) Seuil de pauvreté pour un isolé (SILC 2011) LL met gezinslast RIS avec famille à charge werkloosheidsu itkering voor werklozen geïsoleerd (na 1 jaar) Allocation de chômage pour un chômeur avec werkloosheidsu itkering voor werklozen met gezin famille à charge (min après 1 an) Facture énergétique annuelle moyenne gemiddelde jaarlijkse energierekening van een woning in Brussel d'un logement bruxellois (2011) Seuil de pauvreté pour un couple avec 2 enfants (SILC 2011) armoedegrens voor een koppel met 2 kinderen (SILC 2009) totaal +135% /1990 +47% exclusief inflatie per woning +104% /1990 +28% exclusief inflatie 1990 = 100 250 200 150 100 50 Facture totale 241 IPC 160 Facture à monnaie constante 150 Parc de logements 115 Consommation totale 98 1990 = 100 250 200 150 100 50 Indice des prix de l'énergie 222 Facture par logement 209 Facture par logement hors inflation 131 Consommation par logement 85
Tools en nuttige sites,... : REG-hulpmiddelen: Het energiekadaster bij collectieve huisvesting http://www.leefmilieubrussel.be/templates/professionnels/informer.aspx?id=4058&lan gtype=2067&detail=tab3 Specifieke verbruiken per sector, online raadpleegbaar via BadenWeb http://app.leefmilieubrussel.be/energiebalans/ Meer info over de energiebalansen: Marie-Astrid DEUXANT (mdu[at]ibgebim.be www.leefmilieubrussel.be -> documentatiecentrum >zoeken in de wetenschappelijke en technische info... kies thema Energie en zoek op titel van een document: «energiebalans» 28
Te onthouden! Meten schatten van het verbruik De juiste keuzes op niveau van de uitrusting en de energieklasse De juiste reflexen aanleren Sluipverbruik aanpakken Offertes van elektriciteitsleveranciers vergelijken 29
Contact Pascal SIMUS Ir. Project verantwoordelijke ICEDD asbl Institut de Conseil et d'etudes en Développement Durable asbl Bvd Frère Orban, 4 B-5000 Namur (Belgique) : +32 (0) 81.250.480 Fax : +32 (0) 81.250.490 Web: http://www.icedd.be E-mail : pascal.simus[at]icedd.be 30