Aan de slag voor wilde bijen in je tuin. Infoavond - 12 april

Aan de slag voor wilde bijen in je tuin Infoavond - 12 april

1. Honingbijen, hommels, solitaire bijen, zweefvliegen en wespen Eén pot nat? 2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? 3. Minder bijen? So what Waarom zijn bijen belangrijk? 4. Solitaire bijen: meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Het leven van een solitaire bij Waar bouw ik mijn nest? Over metsers, gravers en behangers Bourgondiërs en difficiele beestjes generalisten en specialisten Eten en gegeten worden enkele natuurlijke vijanden 5. Aan de slag voor bijen in je tuin Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenakker en bloemenweide Vaste planten (meerjarige planten) Bomen en struiken nestgelegenheid voor solitaire bijen Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag? Laat je fantasie de vrije loop! Van bijenhotel tot insectenhotel 6. De Eizerse handelaars zoemen mee! 7. Doe mee aan de wedstrijd bijenhotels bouwen / fotowedstrijd bijenvriendelijke tuin

1. Honingbijen, hommels, solitaire bijen, zweefvliegen en wespen Eén pot nat? Bijen Honingbij, hommel, solitaire bij Wespen Zweefvliegen Vleugels 2 paar 2 paar 1 paar Antennen lang en beweeglijk lang en beweeglijk kort en onbeweeglijk Ogen grote ogen ogen vaak met inkeping zeer grote ogen Beharing meestal dicht behaard meestal weinig behaard meestal weinig behaard Poten verdikte achterpoten achterpoten altijd slank slanke of verdikte achterpoten

1. Honingbijen, hommels, solitaire bijen, zweefvliegen en wespen Eén pot nat? Bijen = honingbij, hommels en solitaire bijen Honingbij Gedomesticeerd Wilde bijen meer dan 300 soorten in Vlaanderen sociaal nest in groep/kolonie Hommels sociaal nest in groep/kolonie Solitaire bijen aparte nestholte steken niet!

2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? Honingbijen: tot 50% sterfte van bijenvolken tijdens winterperiode (10% wordt als normaal beschouwd) Solitaire bijen: NL: Meer dan 50% van de soorten op rode lijst onder categorie kwetsbaar / bedreigd / uitgestorven Hommels: Achteruitgang nog veel dramatischer

2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? Voedseltekort of hoe de mens het landschap uitkleedt, vermest, verdroogt en verzuurt

2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? Pesticiden (neo-nicotinoïden ea) maar stilaan ommekeer ingezet? - Verbod voor openbare besturen - Sensibilisatie particulieren + verbod (op komst) in Brussel / Wallonië / buurlanden ook in Vlaanderen tegen 2020? => Tussen 2005 en 2012 gewasbeschermingsmiddelen voor nietprofessioneel gebruik verminderd van 2.000 naar 250 ton

2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? Ziektes: varroamijt, virussen, (vnl. bestudeerd bij honingbijen)

2. Waarom gaat het niet goed met onze bijen? Klimaatverandering een wirwar van delicate relaties tussen soorten komt onder druk

3. Minder bijen? So what Waarom zijn bijen belangrijk? Behoud biodiversiteit = ethische kwestie Belang van biodiversiteit: robuuste ecosystemen Voedselwebben: alles hangt samen alleen weten we nog niet altijd hoe => voorzorgprincipe!

3. Minder bijen? So what Waarom zijn bijen belangrijk? Bestuiving voor voedselproductie 75-80% van de landbouwgewassen wordt bestoven door insecten, waaronder honingbij, hommel en solitaire bij belangrijkste bestuivers

3. Minder bijen? So what Waarom zijn bijen belangrijk? Bestuiving als ecosysteemdienst Landbouw wereldschaal Ong. 150 miljard euro Landbouw Vlaanderen Ong. 240 miljoen euro Boomgaard Ong. 6.500 euro/ha

3. Minder bijen? So what Waarom zou ik actie ondernemen voor bijen? Bijenvriendelijke tuinen kunnen echt het verschil maken! - 8% van de oppervlakte van Vlaanderen = privé-tuinen (Studie Dewaelheyns) - Intussen meer bijen in de stad(srand) dan in landbouwgebied

3. Minder bijen? So what Waarom zou ik actie ondernemen voor bijen? Kapstok voor meer natuurplezier in je tuin: anderen profiteren mee! - Andere (nuttige) insecten: vlinders, bestuivende kevers - Vogels -.

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! De levenscyclus van een solitaire bij Rosse metselbij Tronkenbij Klimopzijdebij

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! De levenscyclus van een solitaire bij Tweekleurige zandbij

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! De levenscyclus van een solitaire bij

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! De levenscyclus van een solitaire bij Stuifmeel (+ nectar) Eitje erbij + cel afsluiten Na 4-10 dagen: larven Na 2 4 weken: pop Overwintering dikwijls als adult (in nestje)

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Waar & hoe bouw ik mijn nest? Over metsers, gravers, behangers en nog zoveel meer Ondergrondse nestgangen ong. 2/3 e van de soorten Bovengrondse nestgangen ong. 1/4 e van de soorten Parasitair ( koekoeksbijen ) overige

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Waar & hoe bouw ik mijn nest? Over metselbijen, zandbijen, behangers en nog zoveel meer Ondergrondse nestgangen

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Waar & hoe bouw ik mijn nest? Bovengrondse nestgangen Metselbijen Behangersbijen Tronkenbijen Zijdebijen & maskerbijen Wolbijen,.

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Over Bourgondiërs en difficiele beestjes generalisten en specialisten Alleseters Honingbijen Zoeken (gericht) voedsel tot op enkele km

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Over Bourgondiërs en difficiele beestjes generalisten en specialisten Bougondiërs Bv. gehoornde metselbij fijnproevers Meest veelvoorkomende solitaire bijen Bv. Pluimvoetbij op composieten difficiele beestjes vaak zeldzamer bv. Klimopzijdebij, Knautiabij Zoeken voedsel max tot op enkele 100en m

4. Solitaire bijen meer dan 300 verschillende soorten gezoem! Eten & gegeten worden enkele (natuurlijke) vijanden Andere insecten: sluipwespen, goudwespen, koekoeksbijen,. Spechten

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bijenvriendelijke tuin: - van vroege lente tot herfst (maart tot oktober) steeds bloeiende planten => continue voedselaanbod - planten met goed en toegankelijk stuifmeel / nectaraanbod enkelvoudige vs. dubbele bloemen - zorg voor verschillende lagen en variatie in soorten => meer kans verschillende soorten bestuivers - Het moet allemaal niet té proper zijn.. Voorzie wat ruigere hoekjes in je tuin, laat wat uitgebloeide bloeistengels staan tijdens winterperiode, => Nestgelegenheid (zie verder)

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! enkele bloemen dubbele bloemen

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenakker: (vnl.) éénjarige (tweejarige) soorten Ieder jaar opnieuw in te zaaien Bloemrijker effect gemakkelijker te bereiken Bloemenweide: (vnl.) meerjarige soorten twee maal per jaar gemaaid & maaisel afgevoerd. Eerste keer maaien eind juni/begin juli Tweede maaibeurt eind september/begin oktober Telkens een strook/hoekje ongemaaid

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! bloemenakker: - Klaproos (1j) - Korenbloem (1j) - Boekweit (1j) - Dille (1j) - Gele ganzenbloem (1j) - Akkervergeet-mij-nietje (1-2j.) - Muskuskaasjeskruid (2j.) - 1 zakje 20g => 40m²

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! bloemenakker: - Klaproos (1j) - Korenbloem (1j) - Boekweit (1j) - Dille (1j) - Gele ganzenbloem (1j) - Akkervergeet-mij-nietje (1-2j.) - Muskuskaasjeskruid (2j.) -

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenakker Gele ganzebloem Bloeit: juni juli augustus september Kleur: geel Hoogte: 30-60 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenakker Boekweit Bloeit: juli augustus september Kleur: wit/lichtroze Hoogte: 30-75 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenakker Muskuskaasjeskruid Bloeit: juli augustus september Kleur: roze Hoogte: 40 cm 60cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweide

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Gewone margriet Bloeit: mei - juni juli augustus september Kleur: wit (geel hart) Hoogte: 30-60 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Wilde peen Bloeit: juni juli augustus september Kleur: wit (soms roos) Hoogte: 30 90 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Gewoon duizendblad Bloeit: juni juli augustus september (okt) Kleur: wit (soms paarsachtig/roos) Hoogte: 15-70 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Rode klaver Bloeit: mei tot september Kleur: rood -paars Hoogte: 15 cm - 80 cm Bloemenweiden Hopklaver Bloeit: mei tot september Kleur: geel Hoogte: 7 cm - 50 cm Rolklaver Bloeit: mei tot september Kleur: geel Hoogte: 5 cm - 40 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Slangenkruid Bloeit: mei tot september Kleur: blauw Hoogte: 30 cm - 100 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Gewone brunel Bloeit: mei - juni juli augustus september Kleur: blauwpaars Hoogte: 7 45 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Gewoon knoopkruid Bloeit: juni juli augustus september Kleur: paars (soms wit) Hoogte: 30 cm 1,2m

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! Bloemenweiden Goudsbloem Bloeit: juni juli augustus september (okt) Kleur: geel/oranje Hoogte: 30-45 cm

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! in de border bolgewassen zoals sneeuwklokje, krokus, tulp, blauwe druifjes

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! in de kruidentuin bieslook, thijm, rozemarijn, salie, lavendel

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! schaduw in de border Daslook, Gele dovenetel, Kruipend zenegroen, Campanula s, Koninginnekruid, rozen (let op: enkelvoudige, open bloemen) zon

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! struiken: Spork/vuilboom (langdurige nectarproductie), hazelaar (stuifmeel in het vroege voorjaar), meidoorn (vooral stuifmeel, ook nectar), wilde liguster, kornoelje, (buxus), sleedoorn, struikheide, dopheide, braam, framboos (ook ander kleinfruit), klimop, brem

Een seizoen lang voedsel voor bijen: zet in op bijenvriendelijke planten! bomen: zoete kers (wildvorm), alle fruitbomen, linde (veel nectar, ook stuifmeel), paardenkastanje, esdoorn, tamme kastanje, wilg (nectar en stuifmeel)

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Nest materiaal: - hout: - Droog (anders te veel barsten) - Onbehandeld! - Enkel loofhout (naaldhout => hars) - Geen al te zacht of vezelig hout (geen populier, berk, ) - Gaatjes boren diameter 3-12 mm - Zo diep mogelijk, maar steeds met afgesloten einde - propere randen Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Nest materiaal: - (holle) stengels - Bamboe (hol, met knopen ) - Stengels van braam, framboos, vlier, roos - (snelbouw)stenen - leem - Eventueel Ytong (niet aan te raden) Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Bescherming: - Een afdakje - Gaas (bv. Volièregaas, kippengaas, ) Locatie: - zuid / zuidoost, beschut en zoveel mogelijk in de zon - 1,5-2m hoog Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Bouw zelf een bijenhotel: hoe ga je aan de slag?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Laat je fantasie de vrije loop!

Nestgelegenheid voor solitaire bijen Van bijenhotel naar insectenhotel?

Nestgelegenheid voor solitaire bijen

6. De Eizerse handelaars zoemen mee! Tuincentrum Vanderveken-Cordemans Bijenvriendelijke planten, struiken, bomen Zaadhandel Foucaer Bijenvriendelijke kruiden, (moestuin)planten, zaadmengsels bloemenweiden, bijenhotels Houthandel / Doe-het-zelf Tastenhoye Hout voor bijenhotels

7. Doe mee aan de Eizer Zoemt wedstrijd! Functioneel & origineel! Bouw een kunstig 5-sterren-bijenhotel Prijsuitreiking op nieuwjaarsreceptie 2018

7. Doe mee aan de Eizer Zoemt wedstrijd! Stuur je foto s vóór 1 december 2017 naar hecht.eizer@gmail.com Zet je fotogenieke & bijenvriendelijke tuin in de kijker!

Meer weten? Websites: www.wildebijen.nl www.aculea.be www.levedebijen.be www.bestuivers.nl www.plantvanhier.be Boeken: De Nederlandse bijen (Theo Peeters e.a. 2012) Gasten van bijenhotels (Pieter van Breugel 2014)