Commissaris van de Koning Jean-Pierre Schuurmans Projectleider Raadsledenontmoeting T 070-441 6844 raadsledenontmoeting@pzh.nl Fleur de Groot Statengriffie T 070-441 6393 raadsledenontmoeting@pzh.nl Raadsleden gemeenten Zuid-Holland (op naam) Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070-441 66 11 www.zuid-holland.nl Datum 26 mei 2014 Onderwerp Raadsledenontmoeting Zuid-Holland, 3 september 2014 Geachte heer, mevrouw (naam) Ons kenmerk Uw kenmerk Bijlagen 2 Hartelijk gefeliciteerd met uw verkiezing tot raadslid voor uw gemeente. In die functie vervult u een belangrijke rol voor de inwoners van uw gemeente. De gemeenten hebben een omvangrijk takenpakket. Bij een aantal belangrijke taken, zoals ruimtelijke ontwikkeling, economie, verkeer en vervoer, werken uw gemeente en de provincie Zuid-Holland samen. Voor een goede samenwerking is het van belang om elkaar te kennen en van elkaar te leren. Daarom wil ik u van harte uitnodigen voor een ontmoeting met leden van Provinciale en Gedeputeerde Staten en uw collega-raadsleden op woensdag 3 september 2014 van 16.00 19.30 uur in het provinciehuis te Den Haag. Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Tram 9 en de buslijnen 90, 385 en 386 stoppen dichtbij het provinciehuis. Vanaf station Den Haag CS is het tien minuten lopen. De parkeerruimte voor auto s is beperkt. Ik ben verheugd dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in de gelegenheid is om bij de bijeenkomst aanwezig te zijn. Hij zal na de opening graag het woord tot u richten. Vervolgens gaat u uiteen in kleinere groepen en presenteren de leden van Provinciale en Gedeputeerde Staten en medewerkers van de provincie kort een aantal onderwerpen in de vorm van een pitch. U kunt zelf een selectie maken van de onderwerpen die passen bij uw portefeuilles en interesse. De reacties van alle deelnemers op deze pitches vormen vervolgens de input voor een dialoogsessie. In dit gesprek verkennen we nader wat de verschillende taken en rollen zijn, en hoe we onze samenwerking verder kunnen versterken. Aansluitend vindt een netwerkborrel plaats. In bijlage 1 worden de pitches toegelicht, in bijlage 2 zijn de invalshoeken van de dialoogsessies samengevat. Uw aanmelding en voorkeur voor pitches en dialoogsessie ontvangen wij graag uiterlijk maandag 16 juni a.s. via de raadsledenontmoeting website (zie onderstaande link). Op de website kunt u zich aanmelden met uw persoonlijke uitnodigingscode en vindt u nadere informatie over het programma en de locatie. Website: Persoonlijke uitnodigingscode: http://www.zuid-holland.nl/raadsledenontmoeting
Mocht u problemen hebben met het aanmelden via de website of vragen hebben over het programma, dan kunt u contact opnemen met Jean-Pierre Schuurmans (projectleider Raadsledenontmoeting) of Fleur de Groot (communicatieadviseur Statengriffie) via bovenstaande contactgegevens. Programma Het programma kent de volgende opzet: 16.00-16.30 uur Inloop 16.30-16.40 uur Welkom door Jaap Smit, Commissaris van de Koning 16.40-16.50 uur Inleiding door Ronald Plasterk, Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 16.50-17.30 uur Vier pitches naar keuze (zie bij inhoudelijke toelichting pitches) 17.30-18.30 uur De dialoogsessies 18.30-19.30 uur Netwerken en ervaringen uitwisselen Bereikbaarheid Nadere informatie met betrekking tot de bereikbaarheid van het Provinciehuis per openbaar vervoer en de auto kunt u vinden op http://www.zuid-holland.nl/raadsledenontmoeting. De voorzitters van de gemeenteraden zijn bij brief geïnformeerd over deze uitnodiging van de Provincie aan raadsleden. Ik zie u graag op woensdag 3 september! Met vriendelijke groet, Namens Provinciale en Gedeputeerde Staten Drs. J. Smit Commissaris van de Koning 2/8
Bijlage 1: pitches Het programma 16.50-17.30 uur Vier pitches naar keuze Keuze pitches Na het welkomstwoord door de Commissaris van de Koning en de inleiding van de minister worden pitches parallel gegeven aan kleine groepen. In kort bestek wordt u bijgepraat over de samenwerking tussen gemeente en provincie op de door u gekozen onderwerpen. Wij vragen u een keuze te maken voor vier pitches en uw onderwerpkeuze voor de pitches door te geven bij de aanmelding voor 3 september. Op basis van alle opgaven verwachten wij het dan zo te kunnen organiseren dat u zoveel mogelijk pitches van uw keuze kunt bijwonen. Tijdens de pitches wordt u uitgedaagd om digitaal input te geven voor de daaropvolgende dialoog. Mocht u opmerkingen en/of specifieke vragen hebben naar aanleiding van de korte beschrijving van de onderwerpen/pitches, dan kunt u deze aangeven in het opmerkingenveld. Uw reactie zal worden betrokken bij de pitch en de dialoog. Hieronder vindt u een inhoudelijke toelichting op het programma en de verschillende pitches. Bij de aanmelding wordt u ook gevraagd een keuze te maken voor een dialoogsessie. Zie daarvoor bijlage 2. Inhoudelijke toelichting pitches 1. Financieel toezicht De raad heeft een beslissende rol in het begrotingsproces. De raad heeft immers het budgetrecht en bepaalt met het vaststellen van de begroting de financiële kaders voor het komende jaar. Een evenwichtige begroting is de verantwoordelijkheid van de raad. Toezicht op de gemeentelijke begroting is een wettelijke taak van de provincie. De provincie denkt hier in mee en volgt daarbij de ontwikkeling van de financiële positie van de gemeenten actief. Specifiek aandachtspunt voor dit jaar is de wijze waarop de drie decentralisatieopgaven worden opgenomen in de begroting 2015. Deze taken en rollen roepen een aantal vragen op. Waar liggen de verantwoordelijkheden van de raad en hoe verhouden die zich tot het financiële toezicht vanuit de provincie? Wat houdt de rol en taak van financieel toezicht door de provincie in, hoe voert de provincie deze rol en taak uit? Hoe komt de provincie tot een oordeel? De pitch typeert hoe wordt samengewerkt vanuit de eigen rol, waar provincie en gemeente elkaar kunnen versterken, maar ook waar belangen uiteen kunnen lopen. 2. Gebiedsontwikkeling (landelijk gebied) De provincie investeert in een aantrekkelijke groene omgeving waar ruimte is voor economisch rendabele landbouw, volop recreatiemogelijkheden zijn voor de inwoners en een grote 3/8
soortenrijkdom is aan flora en fauna. Met de ondertekening van het Bestuursakkoord Natuur in 2012 tussen provincies en Rijk is de provincie de regisseur in de groene ruimte en partner voor de gemeenten waar het gaat om inrichting en beheer ervan. De provincie geeft aan deze taak invulling door afspraken te maken met gemeenten en waterschappen over realisatie, door zelf opdrachten te verstrekken en/of door kennis te delen over innovatieve beheer- en inrichtingsmogelijkheden. Maar, hoe worden deze afspraken gemaakt? Wat is de rol van gemeente, welke mogelijkheden heeft de gemeente en specifiek de raad om doel en resultaat bij te sturen? In de pitch wordt aan de hand van enkele kenmerkende praktijkvoorbeelden geschetst waar gemeenten en provincie samen optrekken, maar komen ook situaties aan de orde waarin provincie en gemeente in discussie zijn over doel en/of realisatie. 3. Verbonden partijen Samenwerken is steeds belangrijker in de huidige netwerksamenleving, ook voor overheden. Een deel van die samenwerking tussen de provincie Zuid-Holland en gemeenten loopt via de zogenaamde verbonden partijen. Dat zijn zelfstandige organisaties, waarin in dit geval de provincie, gemeenten en eventueel ook private partijen een gezamenlijk doel nastreven. In sommige gevallen zijn bevoegdheden van het eigen bestuursorgaan overgedragen. Enkele voorbeelden van verbonden partijen zijn de regionale uitvoeringsdiensten, de natuur- en recreatieschappen en de stichting Bodembeheer Krimpenerwaard. De laatste tijd staan de verbonden partijen weer volop in de belangstelling. Hebben critici gelijk die menen dat het instrument van de verbonden partij de rol en verantwoordelijkheid van de gemeenteraad uitholt (verlies van eigen beleidsruimte)? Of wordt er in de samenwerkingsverbanden te weinig rekening gehouden met de lokale belangen en zijn risico s onvoldoende beheersbaar? Zijn we dan misschien beter af zonder verbonden partijen of kunnen we in onze netwerksamenleving niet meer zonder? Deze pitch belicht de kansen en beperkingen van de verbonden partijen om de onderlinge samenwerking handen en voeten te geven. 4. Samenwerkende overheid Europa In Europees verband werkt de provincie intensief samen met gemeenten, regionale samenwerkingsverbanden en maatschappelijke partijen in Zuid-Holland. Hierbij is sprake van een gezonde spanning. Die ontstaat omdat enerzijds wordt ingezet op het oplossen van opgaven door instrumenten gezamenlijk in te zetten (multi level governance). Anderzijds door met gezamenlijk optrekken op te komen voor gedeelde belangen, bijvoorbeeld het eenduidig beleggen van bevoegdheden bij decentrale overheden ( je gaat er over of niet ). In de praktijk werkt de provincie hierbij steeds vaker in (wisselende) coalities met andere provincies. Het Huis van de Nederlandse provincies en Randstad Europa zijn de structurele verbanden waarbinnen de provincie in Brussel opereert. 4/8
Maar is het belang van uw gemeente hetzelfde als het belang van de provincie in Europa of wordt u het slachtoffer van die gezonde spanning. En als de belangen overeenkomen, wat is dan de rol van de gemeente bij de belangenbehartiging? En in hoeverre kan de raad daarin sturing geven? In deze pitch wordt nader ingegaan op de kansen en mogelijkheden voor onderlinge samenwerking bij de Europese belangenbehartiging. 5. Economie/energie Zuid-Holland is in economisch opzicht een belangrijke regio, nationaal en internationaal. De provincie zet met twee motoren in op de versterking van de Zuid-Hollandse economie: de ontwikkeling van de internationaal georiënteerde bedrijvigheid (topsectoren) en de inzet op de economische agglomeratiekracht van het stedelijk netwerk (Zuidvleugel) van de provincie. Met betrekking tot energie ligt de nadruk op de verduurzaming van de energievoorziening, een essentiële opgave in relatie tot onder meer de toekomst van de haveneconomie en de tuinbouwsector. Maar sluiten deze ambities ook aan bij de doelen van uw gemeente? Is een duurzame energievoorziening (windenergie) bijvoorbeeld goed in te passen in de omgeving? Of sluiten de topsectoren aan bij de kansen in uw gemeente? In de pitch regionale economie / energie wordt ingegaan op de economische staat van de provincie. Hoe presteert de provincie, vergeleken met andere verstedelijkte regio s in Europa en wat is nodig de (inter)nationale kracht verder te versterken. 6. Ruimtelijke Ordening en Wonen Een kerntaak van de provincie is zorgdragen voor een 'goede ruimtelijke ordening'. Dit houdt in dat de provincie de regie voert over de ruimtelijke ontwikkeling in Zuid-Holland. De provincie heeft hiertoe beleid ontwikkeld en zet haar instrumenten in op basis van de Wet ruimtelijke ordening. U hebt hier als gemeenteraadslid mee te maken als u bijvoorbeeld een bestemmingsplan vaststelt of als er bovenlokale ontwikkelingen (bijvoorbeeld windenergie, warmtenet, infrastructuur, etc.) in uw gemeente zijn voorzien. De provincie zal komende zomer haar nieuwe ruimtelijke beleid vastleggen in de Visie ruimte en mobiliteit met een bijbehorende Verordening ruimte en een Programma ruimte. Voor wonen vereist de provincie regionale woonvisies. In deze visie leggen gemeenten in regionaal verband onder andere hun onderling afgestemde woningbouwprogrammering vast. De provincie aanvaardt deze visies vervolgens als verantwoording voor de woningbouwopgave in bestemmingsplannen. Tenminste twee maal per jaar vindt ambtelijk en bestuurlijk overleg plaats, waarbij de ontwikkelingen van provincie en gemeenten worden besproken. De samenwerking tussen provincie en samenwerkende gemeenten roept een aantal vragen op. In hoeverre zijn de provinciale Visie Ruimte en Mobiliteit en de regionale woonvisies leidend in het handelen van de provincie richting gemeenten? Biedt het provinciale beleid voldoende kader, maar geeft het ook voldoende vrijheid voor maatwerk? Concreet, worden met de regionale 5/8
afstemming die woningen en woonomgevingen gerealiseerd die gewenst zijn en wordt ongewenste concurrentie tussen gemeenten voorkomen? En worden nieuwe ontwikkelingen en kansen wel tijdig onderkend? De pitch concentreert zich op de samenwerking rond de ontwikkeling van de regionale woonvisies. Wat is de rol geweest van het lokale bestuur bij de totstandkoming?, wat wordt verwacht van bijvoorbeeld de intensiteit van de toekomstige samenwerking met de provincie? En is dit concept ook te gebruiken voor het plannen van detailhandel en kantoren? 7. Verkeer en vervoer: wegen De provincie ZH is wettelijk verantwoordelijk voor de aanleg, het beheer en onderhoud van de provinciale wegen en vaarwegen. Bij de aanleg van wegen maakt de provincie een continue afweging tussen bereikbaarheid, filedruk, verkeersveiligheid en economische belangen enerzijds en de leefbaarheid en landschappelijke kwaliteit anderzijds. Door de provincie wordt daarom het verkeer en vervoersbeleid in nauwe samenhang met het ruimtelijke en economische beleid ontwikkeld en uitgevoerd. In het verkeers- en vervoersbeleid, waarin de provincie samenwerkt met uw gemeente en andere overheden, waterschappen en private partijen, krijgt verkeersveiligheid de nodige aandacht. In de afgelopen jaren is gebleken dat we met elkaar voortgang kunnen boeken door een goede samenwerking tussen Rijk, gemeenten, consumentenorganisaties, bedrijfsleven en waterschappen. Maar kan Zuid-Holland nog meer wegen aan in dit dichtbevolkte stuk Nederland? Kiest u als gemeente voor bereikbaarheid en verkeersveiligheid of laat u de landschappelijke kwaliteit en de leefbaarheid zwaarder wegen? En wat is dan die leefbaarheid? In de pitch wordt ingegaan op de afwegingen waar de provincie voor staat bij de aanleg, maar ook het beheer en onderhoud van de (vaar)wegen in Zuid-Holland. 8. Verkeer en vervoer: openbaar vervoer Bereikbaarheid is een belangrijke voorwaarde voor een economisch sterk Zuid-Holland. Zonder ingrijpen blijft het huidige mobiliteitspatroon zorgen voor files, verkeersveiligheid- en leefbaarheidsproblemen. Daarom werkt de provincie aan een beter openbaar vervoer in Zuid Holland door te investeren in duurzaamheid, veiligheid en toegankelijkheid. Het doel is om zoveel mogelijk reizigers gebruik te laten maken van het openbaar vervoer. Door het openbaar vervoer slimmer aan te besteden, bij te dragen aan de ontwikkeling van nieuwe R-net lijnen (als onderdeel van het netwerk van Stedenbaan) en te investeren in het OV-netwerk R-net, neemt de kwaliteit voor de reiziger steeds verder toe. Tegelijk wordt het steeds moeilijker om in het landelijk gebied het openbaar vervoer over de hele week in stand te houden. Daar is het de opgave om ondanks ontwikkelingen als krimp en stijgende kosten toch te kunnen blijven voorzien in de vervoerbehoefte en zoveel mogelijk de huidige kwaliteit te behouden. Er liggen daarbij kansen voor integratie en/of afstemming van het kleinschalige openbaar vervoer in het landelijke gebied en het doelgroepenvervoer voor leerlingen, Wmo-ers en AWBZ-cliënten. 6/8
In de uitvoering van deze taken werken gemeenten en provincie nauw samen. Maar is er voldoende ruimte voor maatwerk om de uitdagingen en ambities in uw gemeente aan te gaan? En in hoeverre gaan die ten koste van andere vormen van mobiliteit? In de pitch wordt ingegaan op de keuzes die gemeenten en provincie moeten maken om op elke plek in Zuid-Holland te zorgen voor optimale mobiliteit. 9. Interbestuurlijk toezicht Interbestuurlijk toezicht richt zich op de verbetering van de informatievoorziening en versterking van de horizontale verantwoording tussen college en gemeenteraad. Deze inzet is door de provincie in samenspraak met regiobesturen en de Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten (VZHG) opgepakt en heeft geresulteerd in een bestuursovereenkomst die inmiddels met alle gemeenten is gesloten. Daarbij is het allereerst van belang dat het College van B&W informatie verschaft aan de gemeenteraad in het kader van de horizontale verantwoording. Deze informatie over de stand van zaken met betrekking tot de taakbehartiging op de volgende wettelijke domeinen: financiën, ruimtelijke ordening, huisvesting verblijfsgerechtigden, omgevingsrecht, externe veiligheid en archief- en informatiebeheer wordt vervolgens jaarlijks aan de provincie toegezonden. Afgesproken is dat deze informatie via de zogeheten 'Staat van de gemeente' op 15 juli 2014 is aangeleverd zodat de provincie een totaalbeeld kan opstellen en teruggeven. Het jaar 2014 is daarin overigens een leer- en overgangsjaar. Maar in hoeverre helpt de door het college van B&W toegezonden informatie om invulling te geven aan de controlerende en kaderstellende rol van de raad. En wat is het effect van een provinciaal overzicht van de staat van de Zuid-Hollandse gemeenten? Tijdens de pitch wordt ingegaan op het beoogde effect en het belang van de onderlinge samenwerking. Tevens zal de raadsledenontmoeting worden ingezet om de opgedane leerervaringen en inzichten te delen. 10. (Her)benoeming van burgemeesters De Commissaris van de Koning heeft, samen met de gemeenteraad, een belangrijke rol bij de (her)benoeming van burgemeesters. De rollen en verantwoordelijkheden van de raad, de vertrouwenscommissie en de Commissaris zijn duidelijk beschreven. De taken en rollen roepen wellicht vragen op. Want zijn de rollen van provincie en gemeente voor iedereen helder? Welke (ongeschreven) mogelijkheden heeft de raad in het proces van (her)benoeming? Tijdens de pitch wordt de gang van zaken en kenmerkende momenten van een (her)benoeming kort neergezet. De do s en don ts in dit proces worden op basis van de ervaring uit de praktijk (geabstraheerd) aan de orde gesteld. 7/8
Bijlage 2: de dialoogsessies Het programma 17.30-18.30 uur De dialoogsessies Voorkeur dialoogsessie Na de pitches vormt u opnieuw groepen voor de verdieping tijdens de dialoogsessies. Hieronder vindt u het overzicht van de zeven invalshoeken. In de dialoogsessies zullen uw (digitale) reacties op de pitches en de daar geschetste samenwerking tussen gemeenten en provincie goed leesbaar beschikbaar zijn zodat een actieve dialoog tot stand kan komen. De dialoogsessies zijn interactief. Uw inbreng is bepalend. De invalshoeken: a. Economische samenwerking (topregio s, verduurzaming, Europa) b. Gebiedsontwikkeling (landelijk gebied) c. Regionale woonvisies; d. Verkeer en vervoer; de provincie als uitvoerder en als concessieverlener. e. Financieel toezicht, de provincie als toezichthouder f. Interbestuurlijk toezicht g. Open dialoogsessie waarin de onderwerpen tijdens de sessie worden bepaald door de deelnemers We vragen u een voorkeur uit te spreken voor de sessie waarin u de dialoog tussen gemeente en provincie verder wilt brengen. In het opmerkingenveld kunt u nog suggesties aanreiken voor het vormgeven van de dialoog. 8/8