Inhoud Voorwoord door de Commissaris van de Koninigin in Zeeland 11 Voorwoord 13 Deel I: In de oorlog 1. Inleiding: beknopte geschiedenis van de militaire executie 19 1.1. Geschiedenis van desertie en executie 19 1.1.1. Geallieerde executies gedurende de Eerste Wereldoorlog 19 1.1.2. Nederland in de Tweede Wereldoorlog 22 1.1.3. Duitse deserteurs in twee wereldoorlogen 25 1.1.4. Duitse deserteurs na de Tweede Wereldoorlog 33 1.2. Militaire rechtspraak tegen burgers 35 1.2.1. Historie 35 1.2.2. Standrecht tegen burgers 38 1.2.3. Het begrip standrecht 42 1.2.4. Procesloze executies 44 2. Militair strafrecht tijdens de strijd om de Westerschelde 47 2.1. Militaire situatie 47 2.2. Terugtocht van het 15 C Leger 48 2.2.1 Moorden in Cadzand, 5 september 1944 49 2.2.2 Breskens 56 2.2.3. Groede 57 2.2.4. IJzendijke 58 2.3. Strijd om de Westerschelde 58 2.4. 64. Infanteriedivision 60 2.4.1. Eerste standrechtelijke executie binnen de divisie 63 2.4.2. Terechtstelling bij Kampfgruppe Kuhn 65 2.4.3. Standrechtelijke executie op de Elderschans in Aardenburg 68 2.4.4. Gefreiter Wilhelm Hinsch 74 2.4.5. Terechtstellingen zonder documentatie 75 2.4.6. Standrecht zonder executie 78 2.4.7. SippenhajibefebL 81 http://d-nb.info/1047694697
3. Executies in Terneuzen 87 3.1. Sluizen 88 3.2. Dolle Dinsdag 89 3.3. Mens en daad 93 3.4. Axelsebrug 96 3.5. Westsluis 97 3.6. Dodelijke schoten ] 00 3.7. Goedhards schuilhouden van ruim 35 uur 104 3.8. Invloed van de actie 105 3.9. Begrafenis 111 3.10. Bezoek van koningin Wilhelmina 112 4. Fusillades in de duinen van Valkenisse 115 4.1. Noord-Beveland 115 4.2. Middelburg, Poelendaeleweg 118 4.3. Zelzate (België) 121 4.4. Krijgsraad te velde 124 4.5. Afscheid 126 4.6. Executie 127 4.7. Zoektocht, opgravingen en de definitieve rustplaats 131 4.8. Tribunaal Middelburg: 'Wie verraaddeniesthoven?' 137 5. Vonnissen van Oberstabsricbter Wehdeking 139 5.1. Oberstabsricbter Dr. Siegfried Wilhelm Wehdeking 139 5.2. Sloedam 11.9.1944 144 5.2.1. Op avontuur 144 5.2.2. Thuissituatie 147 5.2.3. Proces en executie 149 5.2.4. Gered in het ziekenhuis 152 5.3. Ondanks vrijheidsstraf toch omgekomen 157 5.3.1. Marinus Veerhoek 157 5.3.2. Jaap Heringa 162 5.4. Dolf Fassaert 165 5.4.1. Arrestatie 165 5.4.2. Goes 166 5.4.3. Proces 167 5.4.4. Kritische beschouwing 169 5.5. Vlissingen, Lodewijk Mieremet 170 5.6. Werk weigeren 172 5.6.1. Inundatie van Walcheren 172 5.6.2. Arrestaties 173 5.6.3. Proces 175
5.6.4. Executie 177 5.6.5. Laatste rustplaats 182 6. Terugkeer van A& Sicherheitspolizei 185 6.1. De dood van Damen en De Groot 185 6.1.1. Arrestatie 185 6.1.2. Sicherheitspolizei 189 6.1.3. Autorit naar de dood 193 6.1.4. Doodschieten 1 196 6.1.5. Laatste rustplaats 197 6.2. Kapelle 200 7. Voorne 201 7.1. Voorafgaande 201 7.2. Executies 202 7.3. Standrechtelijke executie 205 8. Renesse 10 december 1944 211 8.1. Schouwen-Duiveland in de Atlantikwall 211 8.2. Armenisches Infanteriebataillon SI2 212 8.3. Major Wilhelm Schütz 213 8.4. Militaire situatie vanaf september 1944 215 8.4.1. Commandostructuur 216 8.4.2. Duitse bezetting op 18.11.1944 218 8.5. Het verzet 218 8.6. Vlissingen 221 8.7. Duitse maatregelen 222 8.8. Deelnemers 226 8.9. Poging tot oversteken 234 8.10. Opnieuw een poging 239 8.11. Boot uit Colijnsplaat 241 8.12. Arrestatie 243 8.13. Zierikzee 249 8.14. Haamstede 252 8.15. Naar Brouwershaven 253 8.16. Overtocht van Brouwershaven naar Ouddorp 254 8.17. Standgericht ' 259 8.18. Terechtstelling van de zeven Armeniërs 263 8.19. Crisisberaad en maatregelen 266 8.20. Cornelis Lazonder 267 8.21. Voorbereidingen tot de terechtstelling 271 8.22. Geestelijke bijstand 275
DUITSE MILITAIRE STANDRECHTLIJKE EXECUTIES IN ZEELAND SEPT. - DEC. 1944 8.23. Executie 286 8.24. Gedwongen kijken 289 8.25. Uitwerking van het ultimatum 295 8.26. Uithuiszettingen verbeurdverklaring van inboedel 297 8.27. Begraven 299 8.28. Schouwen-Duiveland tot en met de komst van de geallieerden 299 9. De executies in een breder kader 301 9.1. Standgericht door troepenofficier of militair jurist 301 9.2. Overeenkomsten en verschillen 302 9.3. Mishandelingen en martelingen 307 9.4. De veroordeelden 309 Deel II: Na de oorlog 1. Monumenten 315 1.1. Schouwen-Duiveland 315 1.2. Terneuzen 321 1.3. Walcheren 323 1.4. Zelzate 324 1.5. Overige 326 1.6. Onderscheidingen 328 1.7. Literatuur 330 1.8. Conclusie 331 2. Wel of geen oorlogsmisdadigers? 333 2.1. Zuid-Celebes 333 2.2. Führeriveisung 46b 335 2.3. Kriminal Sekretar Untersturmführer Klünner voor justitie 336 2.4. Wehdeking na de oorlog 338 2.5. Major Schermuly voor justitie 343 2.6. Valkenisse: geen juridisch onderzoek 345 2.7. Renesse: twee verschillende juridische onderzoeken 345 Slotwoord 351
INHOUD Bijlage I: Burgerslachtoffers van Duitse executies in Zeeland 1944 353 Bijlage II: Merkblattfur den Regimentskommandeur als Gerichtsherrn (.Standgerichtliches Verfahren) 355 Bijlage III:Reglement standrecht uit het Duits militair wetboek van 31 oktober 1939 359 Noten 361 Literatuur 385 Index 391 Fotoverantwoording 421