Preventie- en handhavingplan Alcohol Gemeente Papendrecht 2017-2019 14 maart 2017
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Integrale aanpak... 3 1.2 Doelgroep... 4 1.3 Leeswijzer... 4 2 Huidige situatie in Papendrecht... 5 2.1 Alcoholgebruik... 5 2.2 Handhaving (tussentijdse evaluatie Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015)... 6 3 Ambitie en doelen... 9 3.1 Ambitie... 9 3.2 Doelen... 9 4 Acties... 11 4.1 Educatie... 11 4.2 Regelgeving... 13 4.3 Handhaving... 13 5 Financiële paragraaf... 15 2
Preventie- en handhavingplan Alcohol gemeente Papendrecht 1 Inleiding De DHW schrijft de gemeente voor iedere vier jaar een door de raad vastgesteld Preventie en handhavingplan alcohol te maken, dat in ieder geval voldoet aan de volgende wettelijke minimale eisen (DHW art 43a lid 2 en 3): Het plan bevat de hoofdzaken van het beleid betreffende de preventie van alcoholgebruik, met name onder jongeren, en de handhaving van de wet. In het plan wordt in ieder geval aangegeven: a. wat de doelstellingen zijn van het preventie- en handhavingsbeleid alcohol; b. welke acties worden ondernomen om alcoholgebruik, met name onder jongeren, te voorkomen; c. de wijze waarop het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke handhavingsacties in de door het plan bestreken periode worden ondernomen; d. welke resultaten in de door het plan bestreken periode minimaal behaald dienen te worden. 1.1 Integrale aanpak Dit plan is gebaseerd op een integrale aanpak. Er is immers sprake van een preventie- en handhavingsplan. Wetenschappelijke studies laten zien dat een integrale benadering van de problematiek rondom alcohol een cruciaal kenmerk is van effectief alcoholbeleid (Reynolds, 2003). Onderzoek van het RIVM Centrum voor Gezond Leven, het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid STAP en het Trimbos-instituut bevestigt dat beleid op het gebied van alcoholmatiging het meest effectief is als het integraal wordt aangepakt. Preventiestrategieën die gebaseerd zijn op handhaving van wet- en regelgeving, training van alcoholverstrekkers, instellen van alcoholvrije zones en intensieve media-aandacht zijn potentieel succesvol (Holder e.a., 1999). Het preventiemodel kent 3 beleidspijlers, te weten: educatie, regelgeving en handhaving. De pijlers staan deels op zichzelf maar overlappen elkaar ook (zie figuur, Reynolds, 2003). Juist in de overlap zien we het integrale preventiebeleid terug. Regelgeving Handhaving Preventie Educatie Figuur 1. Integraal beleidsmodel voor effectief lokaal alcoholbeleid (Reynolds, 2003). 3
1.2 Doelgroep De doelgroep van dit preventie- en handhavingsplan zijn jongeren en jongvolwassenen tot 24 jaar. Het is namelijk bekend dat de gezondheidsschade van alcoholgebruik het grootst is onder de 24 jaar. Jongeren en jongvolwassenen onder de 24 jaar zijn fysiek nog niet geheel volwassen en met name de hersenen zijn nog in ontwikkeling. Alcohol kan deze ontwikkeling schaden. Voor de doelgroep tot 18 jaar ligt het accent op het tegengaan van alcoholgebruik. Voor de doelgroep tot 24 ligt het accent op het tegengaan van overmatig alcoholgebruik (zoals het binge drinken ). 1.3 Leeswijzer In dit Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2017-2019 van de gemeente Papendrecht komen bovenstaande zaken aan de orde. Dit gebeurt aan de hand van de vier w-vragen: Wat is de omvang van het probleem? Wat willen we bereiken? Wat gaan we ervoor doen? Wat mag het kosten? Bij de beschrijving van de huidige situatie ('het probleem') is een tussentijdse evaluatie van het onderdeel handhaving van het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015 meegenomen. Het is helaas niet mogelijk om de daarin opgenomen doelstellingen op het gebied van alcoholgebruik en preventie tussentijds te evalueren omdat de Dienst Gezondheid & Jeugd tussentijds is overgestapt op een andere manier van monitoren. De cijfers die zijn opgenomen in het preventie- en handhavingsplan 2014-2015 zijn daardoor moeilijk vergelijkbaar geworden. De doelstellingen op dit gebied in hoofdstuk 3 van dit Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2017-2019 zijn opnieuw bepaald, zodanig dat het aansluit op de nieuwe manier van monitoren. 4
2 Huidige situatie in Papendrecht Wat is de omvang van het probleem? 2.1 Alcoholgebruik Het alcoholgebruik onder jongeren is in Papendrecht, evenals in de hele regio Zuid-Holland Zuid, hoog. In Papendrecht wordt, in vergelijking met de regio, met name door jongeren van 14 en 15 jaar relatief veel gedronken. Percentage alcoholgebruik jongeren Papendrecht Regio ZHZ 12-13 jarigen 2015 2016 2015 2016 Wel eens alcohol gedronken 15 16 Wel eens een paar slokjes alcohol gedronken 19 27 Wel eens een heel glas alcohol gedronken 5 8 Wel eens aangeschoten of dronken geweest 4 3 4 5 Bingegedronken* in de afgelopen vier weken 5 3 4 4 14-15 jarigen Wel eens alcohol gedronken 50 50 Wel eens een paar slokjes alcohol gedronken 25 25 Wel eens een heel glas alcohol gedronken 37 39 Wel eens aangeschoten of dronken geweest 32 34 30 30 Bingegedronken* in de afgelopen vier weken 22 21 22 22 *(>=5 drankjes op één gelegenheid) Bron: Jeugdgezondheidsmonitor 2015 en 2016, Dienst Gezondheid en Jeugd ZHZ De groepen 12- en 13-jarigen en 14- en 15-jarigen zijn bevraagd door de schoolartsen van Rivas en Careyn. Het gaat hier om het contactmoment in de 1e en 3e klas van het VMBO en de 2e en 4e klas van de havo en het VWO. Deze cijfers worden ieder jaar in de zomerperiode geactualiseerd. Sinds 2010 is in Papendrecht en de hele regio Zuid-Holland Zuid een duidelijke dalende trend te zien in het alcoholgebruik onder jongeren tot 18 jaar. De landelijke inzet en de regionale en lokale inzet via het programma Verzuip jij je toekomst?! van de Dienst Gezondheid & Jeugd, heeft haar vruchten afgeworpen. Dit positieve resultaat is bereikt door een afname van de beschikbaarheid van alcohol voor jongeren: ouders zijn strenger geworden, meer scholen voeren een alcoholvrij beleid en de naleving van de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop is verbeterd. De afgelopen jaren was de dalende trend in de regio Zuid-Holland Zuid echter groter dan in Papendrecht. Papendrecht bleef dus iets achter bij de regio. In 2014 had bijvoorbeeld 39% van de 13- jarigen in Papendrecht wel eens alcohol gedronken (2010: 51%), terwijl dit in 2014 in de regio 36% was (2010: 52%). Uit de cijfers over 2015 en 2016 (zie tabel) blijkt dat Papendrecht inmiddels beter scoort. Onder de 14- en 15-jarigen blijft Papendrecht wel iets achter bij de regio. Uit cijfers van de Dienst Gezondheid en Jeugd blijkt verder dat het alcoholgebruik van jongeren die ouder zijn dan 18 jaar nog steeds zorgelijk is. Dit beeld sluit aan bij de landelijke trend. Het alcoholgebruik bij de jonge jeugd daalt, maar vanaf ongeveer 16 jaar drinken jongeren nog steeds te 5
vaak en te veel. De verwachting is dat in deze leeftijdsgroep op termijn ook een daling ingezet zal worden, nu de nieuwe leeftijdsgrens van 18 jaar steeds meer als de sociale norm gaat gelden bij onder andere ouders. 2.2 Handhaving (tussentijdse evaluatie Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015) In het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015 was bepaald dat op de onderstaande activiteiten handhaving zou worden ingezet. 1. Leeftijdsgrenzen 2. Doorschenken 3. Vergunningen Het onderstaande overzicht is overgenomen uit het Preventie- en handhavingsplan 2014-2015. De gepleegde inzet is eraan toegevoegd. Soort bedrijf/controle Aantal controles Boa's 2014 2015 2016 totaal Supermarkten (6) Slijterijen (4) Horeca en sportverenigingen (met aandacht*) (12 + 5) Alcoholgebruik openbare plaatsen door 18 minners** Evenementen Rechtsgeldighied Drank- en Horecavergunningen en exploitatievergunningen Minimaal 1-3 controles per supermarkt per jaar Minimaal 1-3 controles per slijterij per jaar Minimaal 1-3 controles van 14 horeca en paracommerciële instellingen per jaar Minimaal 1-3 controles op alle hangplekken per jaar 1 controle per evenement per jaar (bij maximaal 5 evenementen) Een vijfjaarlijkse cyclus waarin alle horecabedrijven worden gecontroleerd* 3 8 5 16 1 4 3 8 9 10 3 22 - - - - 5 4 4 13 26 3 7 36 * Het betreft horeca en sportverenigingen die relevant zijn voor controle vanwege de omvang van de bedrijfsvoering en/of het aanwezig zijn van de doelgroep. ** De inzet op hanggroepen vereist meerdere vaardigheden en bevoegdheden waarvoor de politie beter is geëquipeerd. Voor de gemeenteraad is het belangrijkste onderdeel de gestelde ambities en de te behalen resultaten op het gebied van alcohol. Het onderstaande overzicht is overgenomen uit het Preventieen handhavingsplan 2014-2015. Naast het resultaat dat voortkomt uit de controles van Boa's die in 2014 en 2015 hebben plaatsgevonden zijn ook een aantal uitkomsten van mysteryshopping weergegeven. Mysteryshopping is een methodiek waarbij een jongere wordt ingezet om een aankoop in een verkooppunt te doen om de naleving van de leeftijdsgrenzen te controleren. Deze bevindingen worden geregistreerd. 6
Verkooppunt Ambitie naleving Resultaat 2014-2016 Supermarkten 83% 44% Slijterijen 75% 75% Horeca 78% 71% (sport)kantines 80% 83% Toelichting op de resultaten Het is van belang dat de gestelde ambities goed worden gemeten. De gemeenteraad krijgt dan inzicht of de door hem gestelde ambities worden gehaald en of het gevoerde beleid het gewenste effect oplevert. Het college en de burgemeester kunnen zo nodig aanvullende maatregelen treffen op het moment dat ambities niet worden gehaald. Het preventie- en handhavingsplan wordt daarmee een sturingsmiddel voor het gemeentebestuur. De controles van de Boa s hebben in de periode 2014-2015 dienst gedaan als meetinstrument. Parallel hieraan is op het gebied van alcohol in beperkte vorm mysteryshopping ingezet. De resultaten laten tussen de twee meetinstrumenten forse verschillen zien. Met name in de supermarkten blijven de resultaten achter bij de door de gemeenteraad gestelde ambitie. De burgemeester heeft in het horecaoverleg van februari 2017 de supermarkten, slijterijen en horeca opgeroepen om in 2017 betere resultaten te laten zien. Hij heeft aanvullende maatregelen in het vooruitzicht gesteld op het moment dat de resultaten van mysteryshopping in 2017 geen substantiële verbetering laten zien. Dit kan bijvoorbeeld het intensiveren van de handhaving zijn. Betrouwbaar onderzoek Het inzetten van mysteryshopping op het gebied van alcohol en de inzet van acteurs op het gebied van doorschenken is een betrouwbare manier van onderzoek. Met deze vorm van onderzoek wordt een aankooppoging gedaan hetgeen leidt tot een betrouwbare uitkomst over het naleefgedrag en daarmee de effecten van het preventie- en handhavingsplan. Het geeft een goed beeld van de werkelijke situatie. De inzet van Boa's geldt voor dit soort doeleinden als onbetrouwbaar omdat hun inzet "slechts" is gericht op het waarnemen van een overtreding. Is bijvoorbeeld hun doelgroep (jongeren) niet ter plaatse dan wordt geen overtreding waargenomen. Verder zijn Boa's gebonden aan het rondkrijgen van bewijsvoering op basis van de wet- en regelgeving. Zo is er geen sprake van een overtreding door een bedrijf als zich het enkele feit voordoet dat een jongere met alcohol in het bedrijf staat. De Boa's moeten ook het feit waarnemen dat de alcohol verstrekt is vanuit het bedrijf. Tot slot zijn de Boa's voor de controles op de rechtsgeldigheid van vergunningen het meest geschikt. Beleid en de uitvoering van handhaving zijn gescheiden Beleid en handhaving zijn tot op heden gescheiden zaken. Het onderzoek in de vorm van mysteryshopping heeft met name als doel de effecten van het beleid inzichtelijk maken en ondernemers zo te stimuleren de regels beter na te leven. Handhaving heeft tot doel te controleren op de naleving van regels en zo nodig te handhaven via een stappenmodel. Mysteryshopping heeft tot op heden niet als resultaat om daadwerkelijk te handhaven. Op dat punt speelt al enige tijd de discussie of dat juridisch aanvaardbaar is, zeker als jongeren onder de 18 jaar worden ingezet. Maar ook bij de inzet van 18-jarigen moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. 7
Voor de handhaving op alcohol is de burgemeester bevoegd gezag en heeft hij een handhavingsbeleid vastgesteld. In het handhavingsbeleid wordt het beginsel gehanteerd dat bij een eerste overtreding een waarschuwing wordt gegeven indien dit een passende maatregel is. Dit biedt detailhandel of horeca de ruimte om maatregelen te treffen ter voorkoming van verdere overtredingen en het toepassen van handhaving. Hoewel mysteryshopping niet uitmondt in handhaving levert het een bijdrage in de bewustwording rondom alcohol. Zo worden ieder jaar de resultaten van mysteryshopping teruggekoppeld aan de bedrijven. Ook kunnen de uitkomsten van mysteryshopping gebruikt worden om de handhaving aan te sturen wanneer dat nodig is. De inzet is erop gericht om een nieuwe norm te zetten en hiervoor is een langere adem en een herhaling van de boodschap van belang. De nieuwe norm is om alcohol bij jongeren zolang mogelijk uit te stellen en in ieder geval tot het 18e levensjaar. Vormgeven onderzoeken De mysteryshopping heeft plaatsgevonden door een stagiaire op het gebied van handhaving in te zetten waardoor de kosten voor dit onderzoek nihil zijn gebleven. Inmiddels is ook een protocol opgesteld voor de inzet van mystery-guest bij alcoholcontroles. Voor wat betreft de rechtsgeldigheid van vergunningen kunnen de controles van Boa's onveranderd dienst doen. Een onderzoek op doortappen door middel van acteurs is in het verleden éénmalig uitgevoerd op regionaal niveau binnen het project "Verzuip jij je toekomst?!". Aanbevelingen De gemeenteraad heeft bij het vaststellen van het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015 besloten bij de tussentijdse evaluatie te bepalen of er aanleiding bestaat de te behalen resultaten aan te passen. De tussenevaluatie leidt nu tot de volgende aanbevelingen: 1. Onderzoek naar de werking van het beleid jaarlijks te laten plaatsvinden door middel van mysteryshopping voor wat betreft het verstrekken van alcohol aan minderjarigen en acteurs voor wat betreft het doorschenken van alcohol aan mensen die in kennelijke staat van dronkenschap verkeren; 2. Resultaten van de onderzoeken monitoren en zo nodig bijsturen zodat de door de gemeenteraad gestelde ambities worden gehaald. 8
3 Ambitie en doelen Wat willen we bereiken? 3.1 Ambitie Wat betreft terugdringen van alcoholgebruik onder 14- en 15-jarigen scoort Papendrecht minder goed dan het regionaal gemiddelde (zie hoofdstuk 2). Het is onze ambitie om het over de hele linie beter te doen dan de regio. Daarmee handhaven we de ambitie uit het Preventie- en handhavingsplan alcohol 2014-2015. Zo willen we ook invulling geven aan het landelijke alcoholbeleid dat kinderen niet vóór hun 18e jaar beginnen met drinken, dat jongeren minder gaan drinken en dat de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik in bijzondere situaties worden verminderd (in het gezin, op het werk, in het verkeer en bij het uitgaan). 3.2 Doelen Bovenstaande ambitie is vertaald naar de volgende vier hoofddoelen plus concrete subdoelen van alcoholpreventie- en handhaving in Papendrecht: 1. Afname van alcoholgebruik en de schadelijke gevolgen ervan onder de 18 jaar Gezien bovenstaande ambitie, uitgaande van de cijfers over alcoholgebruik uit de jeugdgezondheidsmonitor 2015 (zie hoofdstuk 2) én uitgaande van de regionale ambitie dat het percentage jongeren dat wel eens alcohol heeft gedronken en aan binge drinken doet in de periode 2016-2019 niet verder toeneemt ten opzichte van de periode 2012-2015, zijn dit de subdoelen: Voor de groep 12- en 13-jarigen: A. Het percentage dat wel eens alcohol heeft gedronken is gedaald van 15% in 2015 naar 14% in 2019 (regionale ambitie is 16%); B. Het percentage dat wel eens aangeschoten of dronken geweest is gedaald van 4% in 2015 naar 3% in 2019 (regionale ambitie is 4%); C. Het percentage dat in de afgelopen vier weken heeft binge gedronken is gedaald van 5% in 2015 naar 3% in 2019 (regionale ambitie is 4%); Voor de groep 14- en 15-jarigen: D. Het percentage dat wel eens alcohol heeft gedronken is gedaald van 50% in 2015 naar 40% in 2019 (regionale ambitie is 50%); E. Het percentage dat wel eens aangeschoten of dronken geweest is gedaald van 32% in 2015 naar 25% in 2019 (regionale ambitie is 30%); F. Het percentage dat in de afgelopen vier weken heeft binge gedronken is gedaald van 22% in 2015 naar 17% in 2019 (regionale ambitie is 22%). 9
2. Afname van overmatig alcoholgebruik en openbare dronkenschap 18 tot 24 jaar A. Eind 2019 is de naleving van het niet schenken aan personen in kennelijke staat van dronkenschap (doortappen) in de horeca en de sportkantines 75%. 3. Naleving van de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop A. Naleving eind 2019 in supermarkten: 75%. B. Naleving eind 2019 in slijterijen: 75%. C. Naleving eind 2019 in de horeca: 75%. D. Naleving eind 2019 in de sportkantines: 75%. 4. Drank- en Horecavergunningen op orde (rechtsgeldigheid vergunningenbestand) A. Eind 2019 is het nalevingspercentage rechtsgeldige vergunningen 92%. Toelichting op de subdoelen Wat betreft alcoholgebruik blijven we de komende jaren de regionale en Papendrechtse cijfers uit de jeugdgezondheidsmonitors volgen om te kunnen bepalen of we moeten bijsturen om te blijven voldoen aan onze ambitie om het beter te doen dan de regio. Om ondernemers te stimuleren de regels op het gebied van alcoholverkoop na te leven heeft de gemeenteraad bij de vaststelling van het Preventie- en handhavingsplan 2014-2015 besloten het nalevingspercentage per gecontroleerde ondernemer op minstens 75% van het aantal controles te leggen. Ook is toen besloten bij de tussenevaluatie te bepalen of er aanleiding zou bestaan om het beleid en/of de nalevingspercentages aan te passen. De cijfers uit hoofdstuk 2 van deze nota geven een eerste beeld van de nalevingspercentages in Papendrecht. Zoals aangegeven is de inzet van Boa's voor dit soort doeleinden onbetrouwbaar gebleken en hanteren wij de uitkomsten van mysteryshoppers. In het eerste half jaar van 2016 is met name de horeca gecontroleerd. Van de 3 bezochte bedrijven voldeed geen enkele aan de verplichting om legitimatie te vragen. Dat is een nalevingspercentage van 0%. Slijterijen en supermarkten lieten een nalevingspercentage van 25% zien. Wij zien geen aanleiding om de door de gemeenteraad gestelde ambities te herzien. De gemeenteraad heeft in 2014 het ambitieniveau op het gebied van de rechtsgeldigheid van vergunningen op 92% (in 2018) gesteld. 10
4 Acties Wat gaan we ervoor doen? In dit hoofdstuk zijn acties geformuleerd op de drie pijlers die tezamen de integrale aanpak van het alcoholvraagstuk vormen: educatie, regelgeving en handhaving. 4.1 Educatie Het creëren van bewustwording en draagvlak in de samenleving is een belangrijke voorwaarde voor een succesvol beleid. Een belangrijke factor is de omgeving van de drinker. Daarbij onderscheiden we vier doelgroepen die invloed kunnen hebben op het alcoholgebruik van jongeren: ouders, scholen, sportverenigingen en overige alcoholverstrekkers. De belangrijkste samenwerkingspartner van de gemeente bij deze pijler is de Dienst Gezondheid & Jeugd. Ouders Veel ouders worstelen met het onderwerp 'kinderen en alcohol.' Daarbij onderschatten ze het alcoholgebruik van hun kinderen. Het gedrag van hun puber wordt voor een deel bepaald door bijvoorbeeld vrienden. Ouders hebben, zonder dat zij dat vaak weten, echter wel degelijk ook zelf invloed op het alcoholgebruik van hun kinderen. De beschikbaarheid van alcohol in huis en het stellen van regels zijn geschikte instrumenten om alcoholgebruik tegen te gaan. Uit onderzoek blijkt dat kinderen van ouders die geen duidelijke regels hebben afgesproken en geen leeftijdsgrens hebben gesteld voor het drinken van alcohol al op jongere leeftijd beginnen met drinken. Ze drinken bovendien vaker dan jongeren waarvan de ouders wel een leeftijdsgrens hebben gesteld. Een slechte ouder-kind relatie en psychische problematiek of middelengebruik van de ouders zijn tevens risicofactoren. De acties die wij de komende periode richting de doelgroep ouders ondernemen zijn: Ouders bewuster maken van hoeveel kinderen drinken en de invloed die zij hier zelf op hebben; Ouders handvaten geven om alcoholgebruik door hun kind te voorkomen of verminderen. Scholen De school is een belangrijke pedagogische omgeving voor jongeren. Ook als het gaat om alcoholgebruik leren jongeren op school wat wel en niet verstandig is. Met name de informatie over wat alcohol met de hersenontwikkeling doet is hierbij bruikbaar blijkt uit de praktijk. Dat geldt niet alleen voor jongeren, maar ook voor hun ouders. Een goed schoolprogramma biedt meer dan voorlichting en besteedt ook aandacht aan regels voor leerlingen en personeel met betrekking tot alcoholgebruik bij schoolfeesten, kampen, excursies en studiereizen. Gezien de nieuwe leeftijdsgrens mogen vrijwel alle leerlingen in het voortgezet onderwijs geen alcohol in bezit hebben in openbare gelegenheden en daarmee lijkt een alcoholvrij schoolbeleid de meest voor de hand liggende keuze. Het Willem de Zwijgercollege is in samenwerking met de dienst Gezondheid & Jeugd bezig met een programma waarin naast alcohol ook roken en andere genotmiddelen aan de orde komen. De acties die wij de komende periode richting de doelgroep scholen ondernemen zijn: De scholen voor voorgezet onderwijs adviseren en stimuleren (verder) met het thema alcohol aan de slag te gaan; 11
De scholen voor voortgezet onderwijs helpen met het omgaan met de regels rond de leeftijdsgrens van 18 jaar en welke maatregelen zij kunnen nemen wanneer bij schoolfeesten, kampen, excursies en studiereizen toch wordt gedronken; Scholen voor primair en voorgezet onderwijs aanmoedigen om ook activiteiten voor ouders rond het thema alcohol te organiseren. Sportverenigingen Een gezonde sportomgeving is in het belang van de sporter en de vereniging zelf. Matig of overmatig alcoholgebruik bevordert dat niet. De praktijk is echter dat een sportwedstrijd wel eens een uitgebreide 'derde helft' heeft in de sportkantine. Door toeschouwers langs de lijn of op de tribune wordt ook tijdens de wedstrijden alcohol genuttigd. De barinkomsten zijn voor sportverenigingen vaak ook een belangrijke inkomstenbron. Het creëren van een gezonde sportomgeving begint bij het verenigingsbestuur zelf. Zij kunnen ervoor kiezen alcoholbeleid voor de vereniging op te stellen. Maar het is de barvrijwilliger en het is de teamcoach die een sleutelrol vervult. De acties die wij de komende periode richting de doelgroep sportverenigingen ondernemen zijn: Het bewustzijn bij sportverenigingen van hun verantwoordelijkheid voor de naleving van de wet vergroten; Sportverenigingen ondersteunen bij het opstellen en handhaven van alcoholbeleid om zo een gezonde sportomgeving te creëren; Barvrijwilligers trainen in het toepassen van de leeftijdsgrens van 18 jaar. Overige alcoholverstrekkers Met de term alcoholverstrekkers worden alle personen bedoeld die verantwoordelijk zijn voor een adequate naleving van de Drank- en Horecawet. Dat kunnen horecaondernemers, barpersoneel, barvrijwilligers, portiers, caissières, filiaalmanagers etc. zijn. Van deze mensen wordt verwacht dat ze de leeftijdsgrens voor de verstrekking van alcohol kennen en naleven, evenals het verbod op doorschenken bij dronkenschap en het toelaten van personen in kennelijke staat van dronkenschap in de onderneming, vereniging of het evenement. Training: Belangrijk is vooral dat een alcoholverstrekker zich bewust is van zijn/haar verantwoordelijkheid en in staat is juist te handelen, ook wanneer er weerstand is bij de klant. Om alcoholverstrekkers hierin te bekwamen zijn trainingsprogramma s ontwikkeld zoals Barcode voor barpersoneel, de IVA (Instructie Verantwoord Alcoholgebruik) training voor barvrijwilligers en de Evenementen IVA. Nalevingscommunicatie: Naleving van de wet kan, naast individuele training, worden beïnvloed door nalevingscommunicatie. Nalevingscommunicatie omvat alle vormen van communicatie (media, persoonlijk, internet etc.) die gericht zijn op het stimuleren van naleving. Dit kan onder andere door met communicatie positieve voorbeelden zoals NIX-feesten extra te benadrukken en door het communiceren van de toezichtsresultaten de subjectieve pakkans te vergroten. De acties die wij de komende periode richting de doelgroep alcoholverstrekkers ondernemen zijn: Het bewustzijn bij alcoholverstrekkers van hun verantwoordelijkheid voor de naleving van de wet vergroten; Alcoholverstrekkers trainen in het toepassen van de leeftijdsgrens van 18 jaar; Organisatoren van evenementen adviseren over middelengebruik; 12
Meer nalevingscommunicatie waaronder in elk geval ieder jaar communicatie van de toezichtsresultaten (onder andere nalevingscijfers) zoals de Dienst Gezondheid & Jeugd voorheen deed. 4.2 Regelgeving Zoals in de inleiding al is aangegeven, is regelgeving een van de pijlers van een integrale aanpak van het alcoholvraagstuk. Dit Preventie- en handhavingsplan is dan ook geen op zichzelf staand document. Hieronder is een opsomming opgenomen van de bestaande regelgeving over alcohol. Alle regelingen tezamen vormen de basis voor het handhavingsbeleid van de gemeente Papendrecht. Wij voorzien voor de komende periode geen aanpassingen op het gebied van regelgeving. Drank- en Horecawet De nieuwe Drank- en Horecawet is in 2013 ingevoerd. Het doel van de wet is gezondheidsschade door alcohol bij jongeren voorkomen en verstoring van de openbare orde door alcoholmisbruik onder jongeren terug te dringen. In 2014 maakte een aanpassing van de wet onder meer dat de leeftijdsgrens werd aangepast van 16 naar 18 jaar. Ook moeten gemeenten verplicht een preventieen handhavingsplan opstellen (zie ook 1.3. voor een uitgebreidere beschrijving). Ook de handhaving van de Drank- en Horecawet is nu bij gemeenten belegd. Drank- en horecaverordening gemeente Papendrecht De gemeenteraad heeft deze verordening vastgesteld. Met de vaststelling van deze verordening geeft de gemeenteraad invulling aan artikel 4 van de Drank- en Horecawet. De Drank- en Horecawet bevat onder andere regels ten aanzien van prijsacties, schenktijden van de paracommerciële instellingen, een verbod op privébijeenkomsten en derdenbijeenkomsten en het verbod op het schenken van sterke drank door paracommerciële instellingen. Beleidsregels handhaving horeca en alcohol gemeente Papendrecht De Drank- en Horecawet legt de uitvoering van de handhaving bij de gemeente. De burgemeester heeft de beleidsregels handhaving horeca en alcohol vastgesteld en hiermee ligt vast hoe handhaving is vormgegeven. Het beleid bevat onder andere een handhavingsmatrix waarin artikelsgewijs de sancties worden vastgelegd op het moment dat er een overtreding wordt waargenomen. Algemene Plaatselijke Verordening gemeente Papendrecht De Algemene plaatselijke verordening bevat een verbodsbepaling over het openlijk gebruik van alcohol. 4.3 Handhaving In 2014 en 2015 is wat betreft handhaving ingezet op de leeftijdsgrenzen, het doorschenken en de vergunningen. Dit blijven de speerpunten voor de komende periode. Speerpunt leeftijdsgrenzen Sinds 1 januari 2014 is de wettelijke leeftijdsgrens voor alcohol verhoogd van 16 naar 18 jaar. De handhaving hiervan is een verantwoordelijkheid van de gemeente. Zoals in de inleiding is aangegeven stijgt het gemiddelde landelijke nalevingspercentage, maar is het nog steeds maar 36%. Het gemiddelde nalevingspercentage in Papendrecht wijkt hier niet veel van af. Het aantal controles dat jaarlijks plaatsvindt is vastgelegd in het onderstaande overzicht. 13
Soort bedrijf/controle aantal Aantal controles Boa's Supermarkten (6) 6 Minimaal 1-3 controles per supermarkt per jaar Slijterijen (4) 4 Minimaal 1-3 controles per slijterij per jaar Horeca en sportverenigingen (met aandacht*) (12 + 5) Evenementen Rechtsgeldighied Drank- en Horecavergunningen en exploitatievergunningen 12 + 5 Minimaal 1-3 controles van 14 horeca en paracommerciële instellingen per jaar 1 controle per evenement per jaar (bij maximaal 5 evenementen) Een vijfjaarlijkse cyclus waarin alle horecabedrijven worden gecontroleerd* In aanvulling op de reguliere handhavingscontroles ondernemen wij de komende periode de volgende acties op het speerpunt leeftijdsgrenzen: We gaan de uitkomsten van de controles door BOA's niet langer hanteren als meetinstrument en we gaan de inzet van mysteryshoppers intensiveren; Als uit mysteryshoppersonderzoek blijkt dat de nalevingspercentages bij supermarkten, slijterijen, horeca en sportkantines de komende periode geen substantiële verbetering laten zien, bezinnen wij ons op aanvullende maatregelen. Voorbeeld hiervan zijn intensivering van de handhaving bij gelegenheden die onder de maat presteren en een onderzoek of de uitkomsten van mysteryshopping toch zijn te koppelen aan handhaving; We gaan communicatie over de uitkomsten van het mysteryshoppersonderzoek en alcohol in het algemeen intensiveren (zie ook hoofdstuk 4.1. onder 'Alcoholverstrekkers') 14
5 Financiële paragraaf Wat mag het kosten? Wij gaan er van uit dat wij de doelstellingen en acties uit dit Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2017-2019 kunnen realiseren met de middelen die hiervoor reeds in de begroting zijn opgenomen. Preventie Papendrecht betaalt, evenals de andere gemeenten in de regio Zuid-Holland Zuid, jaarlijks een inwonerbijdrage aan de Dienst Gezondheid & Jeugd. Hiervan bekostigt de dienst de uitvoering van het regionaal gezondheidsprogramma. Dit budget wordt ingezet om de preventieactiviteiten uit dit Preventie- en Handhavingsplan Alcohol 2017-2019 te bekostigen. Handhaving De gemeente Papendrecht beschikt over eigen BOA's voor het kunnen uitvoeren van handhaving. Er zijn geen aanvullende middelen noodzakelijk om de in dit plan gestelde ambities te halen. 15