Visiedocument Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC)

Visiedocument Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) 7 oktober 2003/ versie 1.0 Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties DGOOV/Directie VIP E.M. Stuger

Inhoudsopgave 1. Aanleiding... 3 2. Nut en noodzaak LOCC... 4 3. Taken LOCC... 5 4. Werkwijze LOCC... 6 5. Organisatie en huisvesting... 7 6. Bevoegd gezag... 9 7. Financiering LOCC... 9 8. Raakvlakken met andere organisaties of initiatieven... 9 9. Vervolgstappen... 10 2

1. Aanleiding In vervolg op het kabinetsstandpunt op de vuurwerkramp In Enschede en de nieuwjaarsbrand in Volendam hebben de verschillende disciplines die betrokken zijn bij de rampenbestrijding de behoefte uitgesproken aan een vorm van landelijke operationele coördinatie. In de rapporten naar aanleiding van deze rampen is de noodzaak tot gecoördineerde actie op bovenregionaal en nationaal niveau van de verschillende disciplines bij grootschalige rampen en calamiteiten en andere grootschalige activiteiten aangetoond. Door de vorming van 25 veiligheidsregio s in Nederland wordt de rampenbestrijding multidisciplinair op het regionale niveau georganiseerd. De operationele informatie omtrent rampen en calamiteiten verloopt via het regionaal coordinatie centrum (RCC) ondersteund door de regionale (gecolokeerde) meldkamer. Voor rampen en grootschalige evenementen die het regionale niveau overschrijden loopt de bestuurlijke coördinatie van de rampenbestrijding via het Nationaal Coördinatie Centrum (NCC). Het is een logische ontwikkeling om ook de operationele informatievoorziening en coördinatie op landelijk niveau te organiseren. De operationele informatie-voorziening en coördinatie dienen OOV-breed, dus met brandweer, politie en geneeskundige hulpverlening gezamenlijk georganiseerd te worden. Ook vanuit het ministerie van Defensie is belangstelling getoond en wordt deelgenomen aan het traject om te komen tot een integrale aanpak van de operationele inzet vanuit het LOCC. De KMAR heeft al maatregelen getroffen om haar centrale meldkamer te vestigen (gezamenlijke meldkamer KMAR/KLPD) in de nieuwbouw van het KLPD te Driebergen. Ook de recente oorlog in Irak heeft wederom de noodzaak van een landelijke operationele coördinatie onderstreept. Vanuit de diverse disciplines zijn (tijdelijke) voorzieningen getroffen om de landelijke operationele coördinatie te bevorderen en te faciliteren. De oprichting van het Landelijk actiecentrum Brandweer (LACB), het Landelijk actiecentrum GHOR ( LAC-GHOR) en het activeren van het LSGBO zijn hier de resultaten van. Deze initiatieven zullen bij opschaling onderdeel uitmaken van het LOCC. De staven van de landelijke actiecentra zullen bij opschaling de landelijke staf (samenwerking monodisciplinaire staforganisaties) vormen in LOCC-verband. Niet alleen bovengenoemde rampen maar ook recente grootschalige incidenten, zoals de uitbraak van besmettelijke dierziektes in 2001 (MKZ) en 2003 (Vogelpest) of de voorbereiding op grootschalige risicodragende gebeurtenissen zoals het millennium, EK 2000, de Euroconversie en het op handen zijnde voorzitterschap van de EU noodzaken tot het oprichten van een landelijk operationeel coördinatiecentrum dat zowel multidisciplinair als monodisciplinair coördineert. 3

2. Nut en noodzaak LOCC Bovenomschreven behoefte onderkennend heeft het ministerie van BZK aan bureau Berenschot de opdracht gegeven een onderzoek te doen naar de haalbaarheid van een Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum (LOCC). Uit het onderzoek door Berenschot kan worden geconcludeerd dat de functie van landelijke operationele coördinatie noodzakelijk is. Dat blijkt uit de volgende punten: 1. Er is landelijk een witte vlek in de operationele opschaling van de rampenbestrijding en crisisbeheersing (geen operationele coördinatie op landelijk niveau). 2. Het NCC ziet zich daardoor regelmatig genoodzaakt de coördinatie van het operationele deel op zich te nemen. Gelet op de bij het NCC beschikbare voorzieningen en expertise kunnen taken in het kader van de landelijke coördinatie van taken op operationeel niveau beter worden belegd bij een landelijk operationeel centrum. 3. De regio s, met name de kleinere regio s, zijn onvoldoende in staat het hoofd te bieden aan rampen of andere activiteiten die zeer groot of zeer ernstig van aard zijn. Voor het organiseren van de daarvoor benodigde expertise op het vlak van kennis, mensen of materieel is landelijke coördinatie nodig. 4. Voor grootschalige evenementen of activiteiten die interregionaal dan wel internationaal spelen is het eveneens gewenst op nationaal niveau een operationeel coördinerend orgaan te hebben. Tevens is bij het opstellen van de Bijstandsregeling voor de Revitalisatie Nationaal Plan voor de Kernongevallenbestrijding (rnpk) de behoefte geuit het LOCC als back office in de Eenheid Planning en Advies Nucleair (EPAn) en als 24 uurs (bereikbaar) informatiepunt in het kader van de kernongevallenbestrijding te laten functioneren. Het LOCC dient op grond van bovenstaande punten in elk geval te voorzien in: coördinatie van de mono- en multidisciplinaire operationele inzet op landelijk niveau zowel ter ondersteuning van het NCC als de regio s de organisatie van geïntegreerde multidisciplinaire operationele informatievoorziening ten behoeve van de regio s en het NCC een backoffice waarin de coördinatie van de operationele aspecten van de diverse disciplines kunnen worden voorbereid en uitgevoerd (know-how, verbindingen en beheer) de beschikbaarheid van een actuele databank waarin alle beschikbare menskracht en middelen zijn opgenomen die nodig is bij rampen of andere activiteiten die groot of zeer ernstig van aard zijn het inzicht en de kennis op het gebied van de processen die zich tijdens calamiteiten voordoen Gezien de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek door Berenschot is in het beleidsplan Bewust Veiliger het voornemen opgenomen om het LOCC op te richten. 4

3. Taken LOCC Het LOCC zal als een faciliterende en coördinerende organisatie een belangrijke schakel vormen in de landelijke mono- en multidisciplinaire operationele opschaling. De kerntaak wordt gevonden in de coördinatie van de operationele ondersteuning van de diverse disciplines bij grootschalige incidenten, rampen en evenementen. Om deze kerntaak adequaat en efficiënt te kunnen uitvoeren zal het LOCC beschikken over een basisbezetting ter ondersteuning en voorbereiding van de opgeschaalde situatie. Tijdens de opschaling vormt deze basisbezetting het secretariaat van het operationele crisisteam. Daarnaast kan het LOCC gevraagd dan wel op eigen initiatief advies uitbrengen aan de minister van BZK dan wel de (operationele) disciplines betreffende zaken gerelateerd aan de uitvoering van haar taken. Uitwerking van het bovenstaande levert de volgende onderverdeling van taken op: A. Coördinerende taken in opgeschaalde situatie (kerntaak) B. Reguliere en voorbereidingstaken ad A. Coördinerende taken bij crises, grootschalige of regio-overstijgende activiteiten. Het betreft de coördinatie van de mono- en multidisciplinaire inzet (mensen en middelen) van politie, brandweer, ambulance/ witte sector incl. traumateams en traumaheli s, diverse specialistische teams voor rampenbestrijding zoals Urban Search And Rescue (USAR) en het Rampen Identificatie Team (RIT) en eventuele andere organisaties of departementen afhankelijk van het incident. Advisering, op aanvraag van de minister van BZK ( en via NCC de CdK s) of de regio dan wel op eigen initiatief, over multidisciplinaire inzet. Het opstellen van situatierapporten op basis van de gegevens van de regionale meldkamers en het nationaal informatie knooppunt (NIK). Deze rapporten dienen een helder beeld te geven van de regionale situaties zodat de vertaling gemaakt kan worden naar een landelijk beeld. Het gaat hierbij om de gevalideerde informatievoorziening t.b.v. het NCC, de PCC s en van de regio s. De coördinatie van de internationale inzet op operationeel niveau. ad B. Reguliere en voorbereidingstaken Contactpunt voor hulpverleningsregio s. Kwaliteitszorg: coördinatie en uitvoering opschalingsoefeningen ten behoeve van het LOCC. Het LOCC personeel en de verschillende disciplines zullen regelmatig moeten oefenen voor de situatie bij multidisciplinaire opschaling. Het LOCC zal dit coördineren en hier uitvoering aan geven. Tevens zal het LOCC evaluaties uitvoeren ten aanzien van de oefeningen en het eigen functioneren tijdens crisisomstandigheden. Maken en actueel houden van een overzicht van: - Expertteams: in deze overzichten houdt het LOCC bij welke expertise beschikbaar is op welk moment. Deze (rampen)experts functioneren in hun normale functie in de regio s of andere organisaties (expertise- /opleidingscentra), maar zijn geoefend in het vervullen van een functie in het 5

LOCC of als bijstandverlener aan een regio en worden indien nodig voor deze taak opgeroepen: - Mensen of materieel of de organisaties die de mensen of het materieel kunnen verschaffen dat ter ondersteuning bij crisis- en rampenbestrijding en grootschalige activiteiten ingezet kan worden; Het LOCC beschikt over een up to date overzicht van de aanwezige voorraden en zal bij een noodzakelijke inzet van materieel hier adequaat en efficiënt over moeten kunnen adviseren en de daadwerkelijke inzet coördineren. - Verzochte en geleverde bijstand onder andere om te kunnen adviseren over een adequate verdeling van de bijstand. - De benodigde internationale contacten. Grootschalige evenementen en rampen doen zich niet altijd binnen de landsgrenzen voor of kunnen ook effecten resulteren over de grens. Maken en actueel houden van een meta-databank. Deze meta-databank bevat een overzicht van instanties, namen, telefoonnummers, e-mailadressen en internetpagina s enzovoort die toegang tot de benodigde resources verschaffen. Verwerven van het noodzakelijke inzicht en de kennis van operationele processen op mono- en multidisciplinair gebied. De operationele ondersteuning van het LOCC aan regio s of het NCC vereist een goede voorbereiding en inzicht in mogelijkheden en wenselijkheden voor multidisciplinaire inzet. Het maken van afspraken, opstellen van protocollen etc. zal daarbij noodzakelijk zijn. Ook zullen de praktijkervaringen input genereren voor de preparatieve taken. Back office (onderdeel) in de Eenheid Planning en Advies Nucleair (EPAn) en 24 uurs informatiepunt in het kader van de kernongevallenbestrijding. 4. Werkwijze LOCC De basis van het LOCC bestaat uit een operationeel informatiecentrum dat stelselmatig op de hoogte wordt gehouden van alle relevante operationele activiteiten in Nederland en in de buurlanden. Daartoe is een basisbezetting beschikbaar waarin alle disciplines vertegenwoordigd zijn met mensen die inhoudelijk voldoende in staat zijn de situaties te beoordelen en daarover sitraps samen te stellen. Uitgangspunt is dat de basisbezetting 24 uur per dag bereikbaar is. Hoe dit zal worden ingevuld wordt nader uitgewerkt. Indien vanuit het NCC en/of de regio s daartoe de behoefte wordt aangegeven kan het LOCC opschalen. Gedacht wordt daarbij aan de constructie dat voorzitters/ stafchefs of commandanten van de diverse disciplines in LOCC-verband als landelijke operationele staf bij elkaar komen (vgl regionaal operationeel team). De landelijke multidisciplinaire LOCC-staf geeft advies aan en ontvangt afstemmingsopdrachten van beleidsteams op NCC en/of regionaal/gemeentelijk niveau. Ter illustratie: Bij een bijstandsaanvraag, bijvoorbeeld in geval van een ramp of crisissituatie, wordt een multidisciplinair advies gevraagd aan het LOCC. Het (opgeschaalde) LOCC, waarin de landelijke staven aanwezig zijn, stelt vervolgens een multidisciplinair inzetvoorstel op met de nodige opmerkingen en eventueel te maken keuzes, realiseerbaarheid voor de langere termijn etc. Dit inzetvoorstel gaat naar het NCC of RCC voor bestuurlijke besluitvorming. Vervolgens zorgen de respectievelijke staven binnen het LOCC voor 6

coördinatie van de operationele uitvoering van de bijstandverlening binnen de randvoorwaarden die het LOCC daarbij heeft afgesproken. 5. Organisatie en huisvesting Het LOCC zal voor het beheer en de huisvesting worden ondergebracht bij het KLPD te Driebergen en zal worden bemenst door vertegenwoordigers van de verschillende disciplines onder leiding van een hoofd LOCC. - Bezetting LOCC Opgeschaalde situatie In de opgeschaalde situatie wordt gewerkt met een uitgebreide kernbezetting. Het hoofd LOCC heeft hierbij een coördinerende en faciliterende functie. Uitgangspunt bij de opschaling, zoals ook weergegeven in figuur 1, is dat de verschillende disciplines voor het uitvoeren van de landelijke monodisciplinaire coördinatie over een landelijke staf beschikken. In de opgeschaalde situatie vormen deze verschillende monodisciplinaire staven gezamenlijk de staf in het LOCC eventueel aangevuld met of ondersteund door andere liaisons ( mede afhankelijk van de ramp of het incident valt te denken van vertegenwoordigers van VROM, Landbouw etc). Ook kunnen vertegenwoordigers van landelijke ondersteuningsorganisaties zoals het Landelijk Centrum Infectieziekten ( LCI), het Revitalisatie Nationaal Plan voor de Kernongevallenbestrijding (rnpk) en het Bot-mi waar nodig participeren in het opgeschaalde LOCC. Figuur 1: LOCC opgeschaald landelijk NCC LOCC Liaisons Staf Staf Staf Staf BRW Pol GHOR Def landelijke middelen Brdw - LFR - Pol - KLPD - Gnk - AZN - Def - KMAR - provincie regio PCC 25x 25x 25x 25x RCC / ROT GMK Regio Brdw Regio Politie GHOR gemeente GCC Gem Brdw 7

Basisbezetting Aan het hoofd van de basisbezetting staat het hoofd LOCC (1 fte) die verantwoordelijk is voor de dagelijkse aansturing van het LOCC. Het LOCC kent verder een bezetting van 4 fte s ( uit elke discipline 1 fte) algemene medewerkers en 1 fte voor een ondersteunende medewerker voor de uitvoering van de reguliere en voorbereidingstaken. De 4 medewerkers voor de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden worden vanuit de verschillende disciplines voor bepaalde tijd gedetacheerd bij het LOCC. De betreffende disciplines worden door het LOCC gecompenseerd voor de kosten van deze medewerkers. De verschillende disciplines leveren dus kennis en kunde middels het ter beschikking stellen van een opgeleide medewerker. In figuur 2 is een schematische weergave van de positie van het LOCC in de basisbezetting weergegeven. Figuur 2: Schematische weergave LOCC basisbezetting landelijk NCC LOCC(basisbezetting) 6fte s landelijke middelen Brdw - LFR - Pol - KLPD - Gnk - AZN - Def - KMAR - provincie regio PCC 25x 25x 25x 25x Regio Regio RCC / ROT GHOR GMK Brdw Politie gemeente GCC Gem Brdw Huisvesting LOCC Voor huisvesting in Driebergen is gekozen omdat het wenselijk is het LOCC: - te huisvesten bij een operationeel knooppunt van een van de drie kolommen, om zo mee te liften op de beschikbare aanverwante kennis, ervaring, bemensing, techniek en werkwijzen; - centraal te huisvesten zodat de opgeroepen bemensing snel ter plaatse kan zijn; Bovendien kan een forse besparing op de initiële investeringen worden bereikt omdat een groot deel van de benodigde infrastructuur bij de nieuwbouw van het KLPD kan worden meegenomen. 8

Bij de nieuwbouwplannen van het KLPD is rekening gehouden met huisvesting van het LOCC in Driebergen. In de nieuwbouw van het KLPD zal een verdieping worden gereserveerd voor het LOCC. Hier zullen de werkruimten voor de 6 medewerkers voor de basisbezetting van het LOCC alsmede vergader-, opschaling- en oefenruimten worden ingericht inclusief de benodigde automatisering. De diverse disciplines dienen nog zelf de behoefte aan te geven voor de invulling van beschikbare ruimten voor de landelijke activiteiten en opschaling. Tevens wordt bij de nieuwbouw van het KLPD een gezamenlijke meldkamer voor KLPD en KMAR ingericht waarbij ook voor de Landelijke meldkamer ambulancezorg ruimte is gereserveerd. De nieuwbouw van het KLPD is naar verwachting eind 2004 gereed. Voor de periode tussen januari 2004 of april 2004 (datum operationeel) en eind 2004 zal nog gekeken moeten worden naar tijdelijke huisvesting voor het LOCC. 6. Bevoegd gezag De oprichting van het LOCC heeft geen consequenties voor de geldende gezagsverhoudingen. Het bevoegde gezag ligt bij de lokale autoriteiten indien het regionale of lokale inzet betreft en (aanvullend) bij de minister van BZK indien het een landelijke inzet betreft. Het LOCC vervult een faciliterende en coördinerende functie ten behoeve van de bevoegde gezagen en doet inzetvoorstellen aan het bevoegde gezag en draagt zorg voor de realisatie. 7. Financiering LOCC De reguliere en voorbereidingstaken van het LOCC worden centraal door BZK gefinancierd. Het betreft dan de kosten van 6 fte s en de huur van een verdieping (all in) in de nieuwbouw (ca. 620m2 bruto oppervlak) van het KLPD. Opschaling geschiedt met gesloten beurzen. 8. Raakvlakken met andere organisaties of initiatieven - LFR Uitvoering gevend aan actiepunt 64 van het Kabinetsbesluit Vuurwerkramp Enschede en in navolging van het proces bij het ministerie van BZK om een scheiding aan te brengen tussen beleids- en uitvoerende taken is vanuit de directie Rampenbeheersing en Brandweer gestart met de oprichting van een Landelijke Faciliteit Rampenbestrijding. De activiteiten van de LFR tonen raakvlakken met de taken van het op te richten LOCC. Samenwerking tussen LOCC en LFR is aan de orde waar het de inzet van logistieke middelen en bijstandsteams betreft. De LFR is de beheersorganisatie die verantwoordelijk is voor het organiseren en het beheren van landelijk inzetbare bijstandseenheden en landelijk beschikbare expertise (USAR). Het LOCC is het operationeel centrum dat de operationele inzet van bijstandsteam en expertise bij rampen, grootschalige incidenten e.d. coördineert. Evenzo zal samenwerking plaatsvinden met de andere organisaties die middelen beheren. Een verbinding tussen het project LOCC en de verschillende kennis en expertisecentra van de diverse disciplines zal worden gelegd. 9

- Landelijke ondersteuningsorganisaties Ook de relatie van het LOCC met landelijke ondersteuningsorganisaties, bijvoorbeeld het Landelijk Centrum Infectieziekten (LCI), het Revitalisatie Nationaal Plan voor Kernongevallenbestrijding (rnpk) en het BOT-mi wordt nader uitgewerkt. - PCC In het onderzoek van Berenschot is niet expliciet gekeken naar de relatie met de Provinciale Coördinatiecentra (PCC). De taak van de PCC s ligt vooral op coördinatie op het bestuurlijke vlak, met een intermediaire plaats tussen de regio en het rijk. Een directe lijn met een operationeel georienteerde LOCC ligt daarom niet direct in de rede. Echter zeker ten aanzien van de operationele informatievoorziening kan het LOCC ook de PCC s ondersteunen. De communicatielijn naar de PCC s kan wellicht het beste via de bestaande informatielijn van NCC naar PCC, plaatsvinden. - EBB Een eenheid Bewaken en beveiligen is opgericht. De samenwerking tussen het LOCC en deze eenheid zal nog nader worden ingevuld. De interface met bovenstaande organisaties evenals met het Nationaal Coördinatiecentrum(NCC), het Kustwachtcentrum en verder in deze notitie vermelde organisaties zal in procedures en protocollen worden uitgewerkt. 9. Vervolgstappen 1. Opstellen projectplan en instellen projectgroep. 2. Per 1 januari 2004 een LOCC i.o. gereed (bemenst en gehuisvest) 3. Per 1 april 2004 LOCC gereed voor opschaling. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Directie VIP 10