memo aan de gemeenteraad aan Gemeenteraad Verbeterplan zorg en ondersteuning onderwerp complexe gezinnen sociaal teams Gouda. van College van burgemeester en wethouders datum 25 september 2017 Memo in 2016 hebben de samenwerkende inspecties onderzoek gedaan naar de hulp en ondersteuning door de sociaal teams Gouda aan kwetsbare gezinnen. De scope van het onderzoek was beperkt; zij hebben zich enkel gericht op kwetsbare gezinnen met problemen op meerdere levensgebieden of met zeer complexe problemen. Derhalve spreekt de gemeente Gouda van complexe gezinnen. In april 2017 is de raad geïnformeerd over de uitkomsten van het rapport en de aanbevelingen van de inspectie. Tevens is aan de raad het verbeterplan aangeboden zoals dit ook aan de samenwerkende inspecties is aangeboden. Hierbij is aangegeven hoe de monitoring van het verbeterplan plaatsvindt. In juni 2017 heeft wethouder Dijkstra in het debat een toelichting gegeven op het verbeterplan en nadere informatie gegeven over de monitoring. Middels voorliggend memo wordt de raad geïnformeerd over de laatste stand van zaken ten aanzien van het verbeterplan. Deze berichtgeving is niet opgenomen in de nieuwsbrief sociaal domein in verband met de tijdsplanning en de gedane toezegging door de wethouder om de raad direct te informeren. In augustus 2017 hebben de samenwerkende inspecties per brief hun reactie gegeven op het verbeterplan. Hierin geven zij aan dat zij de verbetermaatregelen beoordeeld hebben en deze goed vinden aansluiten bij de aanbevelingen uit het rapport. Ze vragen nadere uitwerking op een aantal punten, namelijk: - Zichtbaar maken dat het verbeterplan in samenwerking met partners uit het zorglandschap is opgesteld; - Per verbetermaatregel inzichtelijk maken wie verantwoordelijk is voor deze maatregel; en - De monitoring van de maatregelen zichtbaar maken. Het is goed om te lezen dat de aandachtspunten die benoemd worden voornamelijk betrekking hebben op het proces en dat de inspecties van mening zijn dat de maatregelen inhoudelijk goed aansluiten op de verbeterpunten. Ook wordt erkend dat de genoemde aandachtspunten in de praktijk uitgevoerd zijn, echter was dit onvoldoende inzichtelijk in het verbeterplan. Naar aanleiding van de reactie van de samenwerkende inspecties is in gezamenlijkheid een nieuw verbeterplan opgesteld met verwerking van de genoemde punten. 1
Verbeterplan Gouda Zorg en Ondersteuning aan kwetsbare gezinnen Versie II september 2017 De Sociaal Teams in Gouda verlenen zorg en ondersteuning aan jeugdigen, volwassenen en gezinnen. Hierbij werken zij nauw samen met verschillende partners; van laagdrempelige zorg als de GGD, onderwijs en werkgevers, woningbouwverenigingen, tot specialistische jeugdhulpaanbieders en schuldhulpverlening. Deze gezamenlijkheid is van essentieel belang om de zorg in één huishouden integraal vorm te geven. Bij kwetsbare gezinnen met meervoudige problematiek is cruciaal dat alle zorg die verleend wordt, goed op elkaar is afgestemd, dat er duidelijk afspraken worden gemaakt en dat één persoon regie houdt op de hulpverlening. Om dit te verbeteren is onderstaand verbeterplan opgesteld naar aanleiding van de aanbevelingen van de inspectie. Vooruitlopend op het rapport waren we in Gouda al gestart met de doorontwikkeling naar Sociaal Teams 0-100+ zodat de zorg aan gezinnen meer integraal wordt vormgegeven. Verder was er op het moment van het bezoek van de samenwerkende inspecties (augustus 2016) al een nieuwe richtlijn 1Gezin1Plan1Regisseur in ontwikkeling. In deze richtlijn staan duidelijke kaders voor de zorg en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen en de zorgcoördinatie aan hen. Proces Zowel voor de verbeteracties die geformuleerd zijn vóór als ná het inspectierapport, geldt dat zij opgesteld zijn in een samenwerking tussen de gemeente, de GGD, de Sociaal Teams en de andere samenwerkingspartners waar het Sociaal Team mee samenwerkt. De voornaamste verbeteractie is het opstellen en implementeren van de richtlijn 1Gezin1Plan. Het opstellen van deze regionale richtlijn is gedaan door de volgende partners. Dit zijn tevens de voornaamste samenwerkingspartners van de Sociaal Teams in Gouda. - GGD Hollands Midden - JGZ Hollands Midden - Jeugdbeschermingstafel Midden-Holland - Gemiva SVG - Stek Jeugdhulp - GGZ Rivierduinen - MEE Midden-Holland - Sociaal Team Gouda De implementatie van de richtlijn is gedaan conform een implementatieplan opgesteld door de werkgroep. Alle gecontracteerde jeugdhulp- en wmoaanbieders en een groot aantal andere samenwerkingspartners hebben zich geconformeerd aan de nieuwe richtlijn 1. Implementatie van de verdere uitwerking van lokale verantwoordelijkheden, bevoegdheden en mandaten wordt gedaan met de partners waarmee het Sociaal Team Gouda samenwerkt. Het verbeterplan voor de zorg en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen is bestuurlijk vastgesteld door de gemeente Gouda en de partners die samen de Sociaal Teams vormen. Hierbij zijn tevens extra middelen ter beschikking gesteld voor het organiseren van een aantal sociaal werkers die alleen zorg en ondersteuning verlenen aan complexe gezinnen. Zij hebben een lagere caseload zodat zij voldoende tijd en flexibiliteit hebben om de coördinatie voor deze gezinnen goed te regelen. 1 Voor een lijst van aanbieders en samenwerkingspartners wordt verwezen naar de website 1gezin1plan.nu
Monitoring De samenwerkende inspecties geven in hun rapport aan dat zij één jaar na publicatie van het rapport de verbeterpunten zullen opvolgen. Er zijn voor de tussentijd afspraken gemaakt tussen de gemeente Gouda en de Sociaal Teams over de monitoring van de verbeteracties. - De gemeente wordt maandelijks op de hoogte gehouden over de voortgang van de acties die genoemd zijn in het verbeterplan. - De wethouder spreekt de sociaal werkers complexe gezinnen in september 2017 over hun werk, hun ervaringen en de voortgang van de verbeterpunten. - In de kwartaalrapportages van 2017 wordt een aparte paragraaf gewijd aan de zorg en ondersteuning aan kwetsbare gezinnen. - In november 2017 vindt een externe audit plaats op het verbeterplan. Dit betreft een kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar de zorg en ondersteuning aan complexe gezinnen. Verbeterplan De inspectie noemt verbeterpunten op de gebieden één gezin, één plan en één regisseur. Deze staan in onderstaand verbeterplan benoemd in de eerste kolom. Een aantal aanbevelingen die de inspectie noemt in haar rapport van april 2017, waren reeds onder de aandacht. Hierop waren al verbeteracties ingezet en geïmplementeerd. Deze staan in de tweede kolom. In de derde kolom staan de verbeteracties gedurende 2017 in gang worden gezet naar aanleiding van het inspectierapport, en in de laatste kolom wordt de verantwoordelijke genoemd. Aanbeveling voor kwetsbare gezinnen Eén gezin Verbeteractie reeds geïmplementeerd medio 2016 tot begin 2017 Verbeteractie in gang gezet vanaf begin 2017 Verantwoordelijke Alle leden van het gezin worden gesproken. De problematiek op alle leefgebieden wordt in kaart gebracht. De patronen in het gezin en de hulpverleningsgeschiedenis worden uitgevraagd. Alle gezinsleden worden betrokken bij de overleggen. Bij signalen van onvoldoende veiligheid, wordt de ontwikkeling van eventuele (stief-/half-)broertjes/-zusjes in kaart gebracht. Alle medewerkers werken volgens 1G1P,waarbij alle leefgebieden (niet gestandaardiseerd) worden uitgevraagd tijdens de intake. Ook wordt geïnventariseerd welke hulpverlening eerder is ingezet. Hiervoor wordt intensief samengewerkt met de jeugdgezondheidszorg (JGZ). Bij kwetsbare gezinnen worden individuele kindgesprekken gevoerd. Bij kwetsbare gezinnen worden (stief/half)broertjes/-zusjes standaard gesproken. Conform de nieuwe richtlijn wordt dit gedaan tijdens het 1G1P-overleg, zodat alle betrokken hierover kunnen meedenken. De nieuwe richtlijn schrijft het volgende voor: - Inventariseer (op gestandaardiseerde wijze)de krachten en zorgen op alle levensgebieden. Gebruik hiervoor de GIZ of ZRMmethodiek. - Inventariseer of er relevante eerdere hulpverlening is gegeven en noteer dit in het Sociaal werkers in de sociaal teams. Alle partners die zich conformeren aan de richtlijn 1G1P1R. Op casusniveau de regisseur. pagina 3
Alle betrokkenen uit het netwerk worden gesproken middels een startoverleg. Alle medewerkers zijn (indien van toepassing zo spoedig mogelijk na in dienst treden) geschoold in SNV/FNB (Familie Netwerk Beraad). Tijdens de intake wordt het netwerk geïnventariseerd en wordt gezamenlijk met de inwoner bepaald wie betrokken wordt bij het 1G1P. ondersteuningsplan. - Reflecteer over de hele situatie en maak een integrale analyse. Bespreek de samenhang van krachten en zorgen, patronen en gevolgen. Verder wordt in GIB inzichtelijk gemaakt of er bij een gezin veiligheidrisico s spelen (bijvoorbeeld door een aanmelding afkomstig van Veilig Thuis) en hoe met deze markering omgegaan dient te worden. Conform de nieuwe richtlijn wordt er altijd gestart met een intake. De nieuwe richtlijn 1G1P schrijft hierbij het volgende voor: - Samen met de klant wordt vastgesteld welke betrokkenen worden uitgenodigd. - De rol van de life-time betrokkenen wordt altijd besproken (formele en informele netwerk). - Netwerk wordt in kaart gebracht met hulpmiddelen als genogram of ecogram. - Vraag door op mensen uit het netwerk en wees vasthoudend, ook als netwerk niet meteen doorgaat op uitnodiging. En gebruik evt. de interventie Sociale Netwerk Versterking (SNV). - Werk vraaggericht; klant kan voorkeur uitspreken voor bv. een zorgcoördinator. Bij stagnatie wordt opgeschaald. - Verwijsindex risicojongeren is een hulpmiddel; indien de organisatie is aangesloten bij de Alle partners die zich conformeren aan de richtlijn 1G1P1R. De medewerkers complexe gezinnen in het sociaal team. pagina 4
De veiligheid van kinderen wordt altijd in kaart gebracht bij kwetsbare gezinnen. - De veiligheid wordt in het geval van kwetsbare gezinnen systematisch en gestandaardiseerd uitgevraagd middels GIZ en gedocumenteerd. - Alle medewerkers zijn geschoold in de GIZ-methodiek. - Er wordt gebruik gemaakt van het risicotaxatie-instrument LIRIK bij signalen van onveiligheid. - Medewerkers hanteren de Meldcode bij signalen van onveiligheid. - Alle medewerkers zijn geschoold in de Signs of Safety (Sos)/ Samen Veilig Bouwen methode. - Er wordt opgeschaald als medewerker onvoldoende zicht krijgt op de veiligheid van de kinderen. - Veiligheid van kinderen wordt geëvalueerd binnen de 1G1P bijeenkomsten. Verwijsindex wordt bij de start van 1G1P gesignaleerd in de Verwijsindex. - Er wordt een onderscheid gemaakt in betrokkenen die zeker aanwezig moeten zijn en andere betrokkenen. Zo zorg je ervoor dat de betrokkenen die er zeker bij moeten zijn ook aanwezig zijn. Daarnaast stimuleren we het gebruik van de verwijsindex (Jeugdmatch), onder andere door dit als voorwaarde op te nemen in de contractering van zorgaanbieders. Hierdoor zijn minimaal de professioneel betrokken partijen inzichtelijk. - Alle medewerkers worden extra geschoold in Veiligheid/SoS vanuit Veilig Thuis. - Alle stappen in proces worden geregistreerd in systeem Gezin in Beeld. - Er zijn altijd afspraken over de termijnen van evaluatie en het registreren van deze evaluaties. - Samenwerking tussen Sociaal Team Volwassenen en Sociaal Team Jeugd bij kinderen in kwetsbare gezinnen. Scholing: Management Sociaal Team. Registratie en evaluatie: sociaal werkers complexe gezinnen. Samenwerking: gemeente en Sociaal Teams middels doorontwikkeling Sociaal Teams 0-100+. pagina 5
Eén plan - De implementatie van de GIZmethodiek is verbeterd. Er wordt een samenhangend plan gemaakt op basis van een integrale analyse, een gewenst perspectief en daaraan gekoppeld doelen en acties. De krachten en zorgen worden integraal geanalyseerd. Er wordt een gewenst perspectief bepaald. Eén regisseur - Er wordt standaard een ondersteuningsplan gemaakt conform de 1G1P werkwijze. - Er worden, bij signalen van onveiligheid, bodemeisen geformuleerd en deze worden geëvalueerd tijdens de 1G1P bijeenkomsten. De nieuwe richtlijn 1Gezin1Plan schrijft het volgende voor: - bij de start van een 1Gezin1Plan wordt een integrale analyse gemaakt van de situatie en deze analyse komt in het zorgplan. Ook bij de evaluatie wordt er integraal geanalyseerd. - Het gewenste resultaat wordt besproken. - De krachten- en zorgenanalyse wordt systeemgericht uitgevoerd. Indien er signalen zijn van onvoldoende basiszorg, onveiligheid en/of geweld wordt daarbij de Meldcode ingezet en geldt het Veilig Verder Plan als aanvulling op het ondersteuningsplan. Sociaal werkers complexe gezinnen. Bij kwetsbare gezinnen voert het Sociaal Team - specifiek de aangewezen medewerkers complexe gezinnenzorgcoördinatie. De medewerkers van het Sociaal Team zijn toegerust met de juiste competenties, bevoegdheden en randvoorwaarden voor Sociaal Team (Jeugd) neemt de zorgcoördinatie terug als het gaat om (zeer) complexe gezinssituaties waar kinderen bij betrokken zijn. Zo nodig schakelt het Sociaal Team BKK (Basiszorg Kwetsbare Kinderen) in voor de zorgcoördinatie van kwetsbare gezinnen waar heel specifieke expertise voor nodig is. Alle medewerkers hebben de training 1G1P positief afgerond en de medewerkers zijn geschoold in Het Sociaal Team Jeugd voert zorgcoördinatie uit indien er sprake is van complexe problemen binnen het gezin, bij signalen van onveiligheid, bij gebrek aan medewerking van ouders of omdat de afstemming tussen partijen stagneert. Er zijn handvaten voor taken en verantwoordelijkheden bij zorgcoördinatie aan kwetsbare gezinnen. De (werk)druk op het Sociaal Team Jeugd neemt af door meer afschaling naar het voorveld. In elk Sociaal Team worden enkele medewerkers aangewezen welke zich enkel richten op (de zorgcoördinatie voor) Organiseren zorgcoördinatie: management Sociaal Team. Faciliteren management voor extra taak en afname werkdruk: gemeente. Taken en verantwoordelijkheden: sociaal werkers en gemeente samen. Aanwijzen sociaal werkers complexe gezinnen: management pagina 6
het voeren van regie bij kwetsbare gezinnen. Veiligheid en SoS. kwetsbare gezinnen. Deze medewerkers hebben de competenties om deze taak uit te voeren en hebben een lagere caseload, waardoor zij voldoende tijd en flexibiliteit hebben voor gezinnen die veel aandacht vragen. Ook stellen we een kader voor bevoegdheden en doorzettingsmacht voor de zorgcoördinator in kwetsbare gezinnen. Sociaal Team. Faciliteren management voor extra taak: gemeente. Kader voor bevoegdheden en doorzettingsmacht: sociaal werkers, professionele aanbieders en gemeente samen. pagina 7