Architecten Loor en Verkuil T.a.v. Dhr.E.Loor Molenstraat 51 4201 CW Gorinchem Datum: 7 april 2017 Dorpshuis, gymzaal en kerkelijk centrum de Schakel te Leerbroek Ref.16132.C01 Naar aanleiding van ons gezamenlijk eerste overleg d.d. 23 maart jl. ontvangt u hierbij een overzicht van mogelijke opties tot verduurzaming van technische installaties voor nieuwbouw gebouw de Schakel te Leerbroek. Het gebouw is als volgt onderverdeeld: 1 Gymzaal BVO 424 m2, inhoud ca. 2332 m3 2 Dorpshuis BVO 280 m2, inhoud ca. 840 m3 3 Kerkelijk centrum BVO 782 m2, inhoud ca. 2346 m3 (BVO verdieping op h=1500) Totaal gebouw 1486 m2 BVO, inhoud 5518 M3 Het basis uitgangspunt (nulpunt) voor dit rapport is nieuwbouw met traditionele installaties volgens de huidige eisen van het bouwbesluit en EPC. De klimaatinstallatie bestaat hierbij normaliter uit een gasgestookte HR cv ketel met radiatoren of vloerverwarming en een gesloten balansventilatie systeem. Uitgangspunt is dat de schil isolatie van het gebouw wordt uitgevoerd met de volgende waarden: - Rc waarde vloer 6.0 - Rc waarde gevel 7.0 - Rc waarde dak 8.0 - Beglazing d.m.v. (zonwerend) triple glas - Buitenzonwering op zuid/west/oost gerichte ramen Uitgangspunt bezetting is: - Dorpshuis/gymzaal maximaal 300 personen - Kerkelijk centrum 3 zalen a 40 personen is 120 personen EPC eis: - Bijeenkomstfunctie 1,1 - Sportfunctie 0,9 Ventilatie eis: - Multifunctioneel/horeca 4 dm3 per persoon - Sportzaal 6,5 dm3 per persoon
Verwacht totaal gas- en elektra verbruik klimaatinstallatie op basis van kengetallen (ECN) en indien gebouwd wordt volgens de huidige standaard EPC/bouwbesluit: - 1486 m2 a 10 M3/m2 is totaal 14.860 M3 gas 9.741,00-1486 m2 a 40 KWh/m2 is totaal 59.440 KWh 7.314,00 - Totaal energiekosten exclusief vastrechtkosten 17.055,00 per jaar Naast deze totaal indicatie op basis van kengetallen hebben wij het energieverbruik voor de klimaatinstallaties hieronder aangegeven op basis van ingeschat vermogen en bedrijfsuren, waarbij het gasverbruik ongeveer overeenkomt met het hierboven genoemde verwachte verbruik (15.250 m3 gas): Kerkelijk centrum: - ca. 1000 uur/jaar verwarmen (exclusief 1000 uur koelen): - Verwacht gasverbruik 1000 uur a 4,6= 4600 M3 gas - Verwacht elektriciteitsverbruik algemeen nog niet bekend Dorpshuis/gymzaal: - Ca. 1500 uur/jaar verwarmen (exclusief 1500 uur koelen): - Verwacht gasverbruik dorpshuis 1500 uur a 2,5 = 3750 M3 gas - Verwacht gasverbruik gymzaal 1500 uur a 4,6 = 6900 M3 gas - Verwacht elektriciteitsverbruik algemeen nog niet bekend (Ter vergelijking indicatie oude situatie dorpshuis 885 m2): - 885 x 15 M3/m2 is totaal 13.275 M3 gas - 885 x 60 KWh/m2 is totaal 53.100 KWh In ons overleg van 23 maart jl. is de voorkeur uitgesproken om in 1 e instantie een opzet te maken van (onderstaande) zeer globale opties om te komen tot een principe keuze, dit is nog geen maatwerkadvies maar een indicatie op basis van kengetallen exclusief rente, inflatie over een levensduur van 15 jaar. 1 Inzet elektrische warmtepomp aangesloten op gesloten bodemwisselaars in plaats van gasgestookte cv-toestellen. Met deze optie wordt op een zeer energiezuinige manier in de zomer de warmte uit het gebouw toegevoerd aan de bodemwisselaars en deze warmte wordt in de winter weer gebruikt om het gebouw te verwarmen. Meer investering ten opzichte van HR gasketels ca. 90.000,00 Hiermee vervalt de gehele jaarlijkse gasrekening van 9.741,00 per jaar (Totaal over 15 jaar is dat 146.115,00 bij een gelijkblijvend gastarief) Verwacht extra elektriciteitsverbruik kerkelijk centrum 1000 uur a 10=10.000 KWh Verwacht extra elektriciteitsverbruik dorpshuis 1500 uur a 5,5=5500 KWh Verwacht extra elektriciteitsverbruik gymzaal 1500 uur a 10=15.000 KWh Totaal toename elektriciteitsverbruik (i.p.v. gas) ca. 30.500 KWh per jaar Voordeel is dat elektra zelf op te wekken is met PV zonnepanelen, in tegenstelling tot gas.
De warmtepomp/vloerverwarming is tevens in te zetten als (gratis) vloerkoeling zodat de warmte uit het gebouw in de zomer wordt teruggevoerd naar de bodemwisselaar. In tegenstelling tot losse airco of split units is het energieverbruik van vloerkoeling nihil omdat passief kan worden gekoeld via de bodemwisselaars. Een aandachtspunt bij vloerkoeling is wel de beperking in individuele (na) regelbaarheid per ruimte en een enigszins beperkt koelvermogen (indicatie ca. 4-6 graden onder de buitentemperatuur). De gebruiker hier vooraf goed over te informeren. 2 Vanwege beperkte ruimte voor opslag pellets en risico uitstoot/rookontwikkeling in bebouwde omgeving wordt niet gekozen voor hout/pellet vergasser. 3 PV installatie voor het opwekken van elektriciteit. Voor een totaal energie NUL gebouw, waarbij alle benodigde elektrische energie wordt opgewekt door zonnepanelen (totaal ca. 90.000 KWh) zijn ca. 600 m2 zonepanelen nodig. Een standaard zonnepaneel (1.65x100cm) levert ca. 265 KWh/jaar, totaal benodigd 340 stuks. Meer investering ca. 90.000,00 besparing per jaar ca. 90.000 KWh / 10.530,00 per jaar. 4 Warmwatervoorziening: Met een boiler aangesloten op de warmtepomp kan warm tapwater voor douches worden voorverwarmd tot ca. 50 graden. Vanwege legionella risico is het een eis dat de warmwaterbereider op minimaal 60 graden wordt ingesteld. Een naverwarmer om het tapwater van 50 naar 60 graden te verwarmen blijft hierbij altijd noodzakelijk. In deze situatie adviseren wij twee warmtepompboilers van bijvoorbeeld 300 liter / 60 graden op te stellen nabij de douches van de kleedruimten om hier direct te kunnen voorzien in de warmwaterbehoefte. Meer investering ca. 7.500,00 5 In deze situatie adviseren wij voor de warmwatervoorziening bovengenoemde warmtepompboilers boven een thermisch zonne-energie systeem als voorverwarming voor warm tapwater/douchewater, omdat hiermee in de winter situatie niet de vereiste 60 graden warmwater kan worden gegarandeerd. 6 Daglichtgeregelde led verlichting incl. optimalisering lichtschakelingen en daglicht geregelde LED verlichting. Investering ca. 17.500,00 besparing per jaar sterk afhankelijk van gebruik. 7 Monitoring van alle belangrijke elektrische verbruikers in het gebouw d.m.v. een scher/monitor in de foyer. Hiermee wordt een bewust gebruik van energie op een eenvoudige en doeltreffende manier gestimuleerd. De investering bedraagt ca. 2.500,00. Tevens zou een grijswatersysteem voor toiletgebruik een optie kunnen zijn echter deze resulteert in een onrendabel financieel rendement vanwege lage drinkwaterprijs.
Overzicht meer investering/opties: Warmte en koude d.m.v. warmtepomp met gesloten bodemwisselaars Meer investering 90.000,00 Besparing 100% op gasrekening a 9.741,00 per jaar Toename elektriciteitsverbruik 30.500 KWh/jaar Over periode van 15 jaar is dit 146.115,00 bij gelijkblijvende energietarieven PV zonne-energie voor een totaal energie NUL gebouw Meer investering 90.000,00 Besparing 100% op elektriciteitsrekening a 10.530,00 Over periode van 15 jaar is dit 157.950,00 bij gelijkblijvende energietarieven Warmwatervoorziening d.m.v. 2 warmtepompboilers nabij de douches: Meer investering 7.500,00 In te zetten indien gasloos wordt gebouwd. Daglichtgeregelde LED verlichting Meer investering 17.500,00 Besparing ca. 1000 uur a 10 W/m2 is 14.860 KWh/jaar Monitoring Meer investering 2.500,00 Besparingen bij bewuster gebruik van 5 tot 10% zijn mogelijk, echter sterk afhankelijk van lokale discipline en ook van het zorgvuldig instellen, regelen en inregelen van de installaties Om te komen tot een exact en uitgebreid maatwerk advies voor dit gebouw (EPDB) inclusief energielabel kunnen wij een aanvullend EPA-U maatwerkadvies opstellen. Dit kunnen wij aanvullend opstellen nadat bovenstaande principe keuzes gemaakt zijn. De kosten hiervoor zijn niet opgenomen in onze basis aanbieding. Overige opmerkingen en aandachtspunten: Alle genoemde indicatie meer investeringen zijn gebaseerd op huidige netto installateurs prijzen exclusief b.t.w., eventuele toeslagen van bouwkundig (hoofd) aannemer en exclusief eventuele bouwkundige voorzieningen. Het realiseren van gesloten bodemwisselaars tot 70 KW kan zonder verplichte vergunningen worden uitgevoerd. Om kostbare en langdurige vergunningsprocedures en bodemonderzoeken etc. te voorkomen adviseren wij om bodemwisselaars tot maximaal 70 KW in te zetten. Mocht uit definitieve berekeningen blijken dat een hoger vermogen in wintersituatie nodig is dan kan dit worden aangevuld met buitenlucht units.
Een (all electric) verwarming systeem met warmtepompen in combinatie met zelf (lokaal) opgewekte duurzame energie zal in de toekomst steeds meer worden gekoppeld en afgestemd met (lokaal) vraag en aanbod van elektrische energie. Hiermee kan de elektrische warmtepomp worden ingezet op de scherpste energietarieven voor afname en de zonnepanelen op de hoogste tarieven voor levering. Enkele voorbeelden hiervan, (momenteel in ontwikkeling bij Liander): Realtime Energy Exchange (R.E.X.): deze dienst maakt het mogelijk om met een lage drempel de flexibiliteit in energiegebruik van eindklanten maximaal te verzilveren. Het systeem speelt de prijselasticiteit van de klant uit tegen de marktprijs op de groothandelsmarkt. Enwire: faciliteert de werkelijke, real-time aflevering en verrekening van elektriciteit. Enwire is daarmee een marktplaats voor elektriciteit. Enwire maakt de lokale handel van elektriciteit echt mogelijk en zorgt ervoor dat lokaal opgewekte elektriciteit direct klanten wordt afgeleverd. Wij vertrouwen u hiermee van dienst te zijn en u hiermee voorlopig voldoende te hebben geïnformeerd om een principe keuze te kunnen maken voor toepassing van duurzame installatietechnieken in gebouw de Schakel te Leerbroek, Met vriendelijke groet, Home Technics Marcel van Vugt