Fotoboek Midden-Delfland Analyse speelruimte Schipluiden April 2016 www.speelplan.nl
leeftijd Ot/m 4 jaar St/m 9 jaar Speelkwaliteit ontdekken en exploreren van ruimtes, materialen en vaardigheden; rollenspel en fantasiespel regelspel en balspelen gevarieerder en wilder bewegingspel ontdekking en grensverleggende situaties Inrichting formele speelruimte lage glijbanen, speelhuisjes, veerelementen en balanceerobjecten. zand en water, hutjes en toestellen in de vorm van een vliegtuig, boot, trein. toestellen die uitdaging bieden voor fysieke vaardigheden en die uitnodigen tot samenspel open en besloten ruimtes, verhard en onverhard 10 t/m 14 diverse sportfuncties trapveldje en andere sportplekken, skatepark, jaar uitdagende spelvormen fysiek en avontuurlijk, ontmoetingsplekken, natuurlijke inrichting 15 t/m 19 sporten in een informele context jaar vrijet ijdsbesteding met een belangrijke sociale functie voetbalveld, skatepark, basketbalveld, fietscross, freerunning, bootcamp en ontmoetingsplekken in combinatie met trapveld Tabell - Speelkwaliteit en inrichting speelruimte per leeftijdscategorie
Fotoboek - Inleiding Veldinventarisatie Het fotoboek is het resultaat van de veldinventarisatie van de speelruimte in de gemeente Midden-Delfland, uitgevoerd door bureau Speelplan in januari 2016. Deze veldinventarisatie is de basis van een uitgebreid onderzoek naar speelruimte ten behoeve van het opstellen van een speelruimtebeleidsplan. Het doel van de veldinventarisatie is het beeld brengen van de huidige bespeelbaarheid van de openbare ruimte. Hierbij wordt zowel gekeken naar de kwaliteit van formeel aangewezen speelplekken, als naar de bespeelbaarheid van het overige publiek domein: de informele speelruimte. Behalve dat hierover een kwaliteitsoordeel wordt geveld, dient de inventarisatie ook om de speelruimte kwantificeren. Hoeveel speelplekken zijn er? Hoe liggen ze verdeeld over de gemeente? Welke hoofdfunctie hebben de speelplekken en op welke doelgroep richten deze zich? De informatie in deze rapportage is gebaseerd op bevindingen gedurende deze veldinventarisatie en is zodoende een momentopname. Hierdoor kan een bevinding in het rapport afwijken van de huidige situatie, hetzij door aanpassingen in de tussentijd, gepleegd onderhoud of juist vernielingen op de specifieke locaties. Daarnaast is het van belang te onderstrepen dat er, ondanks criteria per thema, altijd sprake blijft van een zekere subjectiviteit en mogelijk relevante achtergrondinformatie niet altijd bekend is. Onderverdeling in leeftijden Tijdens de veldinventarisatie wordt gekeken naar de beoogde doelgroep van elke locatie om zo een beeld te krijgen van de mogelijkheden die kinderen hebben om binnen de woonomgeving en bewegingsruimte van het kind speelruimte te vinden die aansluit aan de bij die leeftijd behorende speelwaarden. In tabel 1 zijn de formele speelvormen opgenomen die relevant zijn voor de verschillende doelgroepen. Stijl en bereik In het fotoboek worden de speelplekken geclassificeerd aan de hand van symbolen. Er wordt gebruik gemaakt van de volgende symbolen (een combinatie van vormen is uiteraard ook mogelijk} om het aangeboden te '-f;(: verbeelden:.. natuurlijk (ravotplek) ongestructureerd traditioneel gestructureerd met (kunstmatige) ondergronden en speeltoestellen pleintje verharde speelplek waarbij speelwaarde wordt aangeboden in bewust aangebrachte speelaanleidingen spel met en in het groen, zand en/ of rondom water sport hoofdfunctie sport: tennis, voetbal, korfbal, basketbal, skaten etc. Differentiatie in aanbod van spel is niet alleen belangrijk op de locatie, maar ook in de buurt/wijk of gemeente. Het is wenselijk dat binnen een wijk verschillende types speelplekken voorkomen, maarook dat deze speelplekken de verschillende doelgroepen aanspreken en een grote verscheidenheid aan speelfuncties aanbieden. De diversiteit zorgt ervoor dat kinderen van verschillende leeftijden geprikkeld en uitgedaagd worden om meer gebruik te maken van de formele speelruimte in hun buurt. Onderscheid wordt daarnaast gemaakt tussen blok-, buurt- en wijkplekken. De blokplek is vooral ingericht voor de direct omwonenden terwijl de buurtplek de gehele buurt 'bedient' en ook ingericht is voor een bredere doelgroep (leeftijden). De wijkplek is een buurtplek met een dusdanig onderscheidende inrichting (skateplek/voetbalkooi) dat het hele dorp bediend wordt. Speelplan maakt onderscheid in vier leeftijdsgroepen: 0-4, 5-9, 10-14 en 15-19 jaar. Op een speelplek kunnen meerdere doelgroepen bediend worden. In het fotoboek worden deze per speelplek linksbovenin weergegeven door de volgende aanduiding: 1
Fotoboek - Formele speelruimte Toetsingscriteria Per formele speelplek wordt expliciet gelet op vijf thema's: situering: ligging, zichtbaarheid, omvang, beschutting, toegankelijkheid vormgeving: diversiteit, thematiek, kleurgebruik, niveauverschillen speelkwaliteit: diversiteit, speelwaarden, ruimte, bespeelbaarheid huidige staat: onderhoud, slijtage, verwering, veiligheidsnormen externe invloed: vandalisme, beschadigingen, afval, overlast Situering Bij een e situering van een speelplek zijn diverse aspecten van belang. Een speelplek moet ten eerste veilig zijn, hierbij geldt zowel een sociale veiligheid als de fysieke veiligheid. Sociale veiligheid kan gecreëerd worden door mogelijkheid tot toezicht en overzicht op de plek zelf en vanaf de woonomgeving rondom de locatie. Fysieke veiligheid op een locatie wordt gewaarborgd door het zorgen voor een veilige verkeerssituatie: het verkeer is waarneembaar en er zijn indien nodig verkeersremmende maatregelen. Verder moet de locatie kinderen uitnodigen om te komen spelen. Het terrein is groot, of juist klein genoeg voor de beoogde doelgroep en geeft bescherming tegen weersinvloeden, zoals wind, regen en zon. Deze uitnodiging moet gelden voor iedereen; ook voor kinderen met een beperking. De speelplekken moeten daarom zo zijn ingericht dat deze ook voor hen toegankelijk zijn (meer informatie over toegankelijke speelvoorzieningen is te vinden in het Wenkenblad Toegankelijkheid). Vormgeving Een aantrekkelijke speelplek is vormgegeven: het gaat niet alleen om speeltoestellen, maar om de gehele inrichting van een speelplek. Elementen als afwisseling in kleur en vorm, het gebruik van een thema en diversiteit in materialen van objecten zorgen voor een aantrekkelijk geheel. Ook wordt de speelwaarde van een speelplek vergroot door gebruik te maken van afwisseling in ondergronden. Met het oog op beheersbaarheid kan hierbij ook gekozen worden voor afwisseling in vaste ondergronden, speelse of gekleurde bestratingen of speelaanleidingen in de ondergronden. Verder verhogen landschappelijke elementen, zoals hoogteverschillen in de vorm van heuvels en (bespeelbaar) groen, de aantrekkelijkheid van een locatie. Als laatste wordt gekeken naar de secundaire voorzieningen, zoals banken en afvalbakken, of elementen die een speelplek veiliger maken, zoals verlichting of afscheiding tussen de speelplek en de openbare weg. Speelkwaliteit Met het begrip speelkwaliteit geven wij aan dat de speelruimte voor kinderen aanleiding en gelegenheid biedt tot spel dat voor hun leeftijd en ontwikkelingsniveau waardevol is. Dat stelt dus hoge eisen aan de inrichting van speelplekken. Daarbij gaat het zeker niet alleen om speeltoestellen, maar om de gehele inrichting van een speelplek: het landschap, de ondergrond, de begroeiing en de directe omgeving kunnen allemaal aanleiding zijn tot spel. Goede formele speelruimte biedt aan kinderen: ruimte voor fantasie, beweging, exploratie en zelfstandigheid Beeldkwaliteit: onderhoudsstaat van speelplek Of er op een speelplek wordt gespeeld hangt ook af van de onderhoudsstaat van de speelplek. De uitstraling van een speelplek wordt beïnvloed door bijvoorbeeld de aanwezigheid van onkruid, mosvorming of andere natuurlijke aanslag op objecten of ondergronden. Ook kan er op de speelplek versleten materiaal aanwezig zijn, hetzij door ouderdom of door enthousiast spel en gebruik van kinderen. Verder kan gedacht worden aan losliggende verharding of gebreken aan valdempende ondergronden die de beeldkwaliteit van een speelplek verlagen. Beeldkwaliteit: externe invloeden Naast invloeden door natuur, spel van kinderen of ouderdom, kan er ook sprake zijn van overlast door externe factoren. Deze factoren hebben ook invloed op de uitstraling van een speelplek en dus op de aantrekkelijkheid van een speelplek voor de doelgroep. Hierbij moet gedacht worden aan overlast van honden/katten of de overlast veroorzaakt door mensen (afval, graffiti of een andere vorm van vandalisme). Naast verwaarlozing of vandalisme is ook het tegenovergestelde mogelijk; toegevoegde waarde kan geboden worden doordat bewoners zich zichtbaar inzetten voor het aantrekkelijk maken of houden van de speelplek. Dit toont zich bijvoorbeeld door zelfbeheer, bijzondere beplanting, zitjes en/ of speelvormen. 2
Fotoboek - Informele speelruimte Toetsingscriteria Bij de informele speelruimte wordt getracht een zo mogelijk beeld te krijgen van de buurt om zo de bespeelbaarheid ervan te beoordelen op het gebied van groen, water, verharding, speelaanleidingen en de bereikbaarheid van speelvoorzieningen. Hierbij wordt niet één score gegeven voor een hele buurt maar meer een beeld geschetst, gebruikmakend van foto's en een korte tekstuele toelichting. Speelaanleidingen Speelaanleidingen zijn elementen in de openbare ruimte die soms expres voor spelen zijn geplaatst, bijvoorbeeld speelse kleurige figuren of belijning in het straatoppervlak, een hinkelbaan of knikkertegels. Ook kunnen dit elementen zijn die een andere functie hebben en toch bespeelbaar zijn. Denk hierbij aan bespeelbaar straatmeubilair, bankjes, muurtjes, paaltjes of hoogteverschillen in bestrating Groen Groen in de openbare ruimte heeft de vorm van gras, struiken, bomen enzovoorts. Dit groen kan op verschillende manieren bijdragen aan de bespeelbaarheid van de woonomgeving. Denk bijvoorbeeld aan mogelijkheden om verstoppertje of boompje verwisselen te spelen of de aanwezigheid van bomen/planten met interessante zaden of vruchten, zoals kastanjes, bessen en bramen. Ook hoogteverschillen kunnen speelwaarde toevoegen aan een vlak grasveld: over heuvels rennen of juist ervan af rollen. Voldoende, toegankelijk en gevarieerd groen heeft een stimulerende werking op het bewegingspatroon van bewoners. Verharding De verharding in de woonomgeving kan op twee manieren voor extra speelruimte zorgen. Ten eerste moet er sprake zijn van en veilige ruimte (verkeersluwe straat, brede stoep). Ten tweede kan deze verharding leuker worden door manier van inrichting. Hierbij kan gedacht worden aan afwijkende kleuren en materialen in de keuze voor verharding. Negatieve invloed hebben bijvoorbeeld beperkte ruimte of een grote parkeerdruk. Bereikbaarheid speelruimte (barrieres) Voor jonge kinderen is het verkeer vaak de belangrijkste barrière. Kinderen tot ongeveer 6 jaar zijn nog niet in staat om snelheid en afstand genoeg in te kunnen schatten om te bepalen of zij veilig kunnen oversteken. Erg drukke wegen zijn ook voor oudere kinderen een barrière. Een andere belangrijke barrière is water in de vorm van vijvers, sloten en weteringen. Vaak gelden er binnen een woonomgeving ook nog andere, meer psychologische barrières vaak opgelegd door ouders. Dit kan een duidelijke overgang in de omgeving zijn zoals een industrieterrein, grote parkeerplek of zelfs park. In de beoordeling van de bespeelbaarheid van de openbare ruimte dient daarom ook rekening gehouden te worden met dergelijke barrières. Goede informele speelruimte komt dus ook tot uiting in veilige routes die belangrijke plekken voor kinderen met elkaar verbinden, rekening houdend met de genoemde barrières. Water Bespeelbaar water kan in de openbare ruimte vele vormen aannemen. Hierbij kan gedacht worden aan een fonteintje, een vijver, een sloot of een wadi. Ook kan de aanwezigheid van een steiger (al dan niet bij zwemwater) het waterplezier vergroten. Hoe dichter het kind, natuurlijk op een veilige manier, bij het water kan komen, hoe leuker. Aandachtspunten voor veiligheid zijn onder andere de steilheid van de oever, de diepte van het water, de hygiëne van het water en de bodem. 3
Midden-Delfland -Samenvatting f) 0 situering 0 0 0 situering 0 situering 0 vo 0 0 vormgeving f) f) Type plek: speelwaarde speelwaarde o O o o 0 0 speelwaarde e 42x blokplek (53%} I) 38x buurtplek (48%) waarvan Sx wijkplek (6%) staat van de speelplek staat van de speelplek Per leeftijdsgroep: 00-04 jaar: 57 (71%) 05-09 jaar: 65 {81%) 10-14 jaar: 20 (25%) 15-19 jaar: 7 (9%) staat van de speel lek Schipluiden Maasland Den Hoorn Beoordeling inventarisatie aantal speelplekken zwak matig sterk 4
Schipluiden - Overzicht ------------------------------------------------------------------------------------------------------...------ Formeel aanbod 01. Westlander 02. Schouw 03. Praam 04. Boeier 05. Tjalk 06a. Tjalk (achterpad} 06b. Tjalk (achterpad) 07. Kaag 08. Brugstraat 09. Burgemeester van Gentsingel 10. Windrecht 11. Korenmaat 12. Prunusstraat 13. Gruttohof 14. Doeter J. de Koninglaan 15. Reigerpad 16. Leeuwerikplantsoen 17. Zouteveenseweg 18. Otto van Zevenderstraat 19. Otto van Egmondlaan 20. Besten van Brienenstraat 21. Agnes Croesinklaan 22. Kasteellaan 23. Willem van Steenberchstraat 24. Anna van Raesfeltstraat Karakteristieken Totaal aantal inwoners: 4.500 waarvan 1.150 in de leeftijd 0-19 jaar (25%) Sterkst vertegenwoordigde doelgroep: 15-19 jaar Gemiddeld 45 kinderen per speelplek. Aantal plekken per leeftijdsgroep: 05-09 jaar: 18 10-14 jaar: 7 15-19 jaar: 3 \t.. 23x speelplek Sx sportplek 21x blokplek t) 18x buurtplek waarvan 1x wijkplek \ 5
Schipluiden - Overzicht Formele speelruimteaanbod In Schipluiden zijn 25 speelplekken gelegen. 17keer betreft het een blokplekje, 8 keer een buurtplek en 1 van de buurtplekken kan gezien worden als wijkplek (Holierhoek/ Zouteveenseweg). Op 41ocaties wordt sport aangeboden, dit betreft zowel voetbal als basketbal. Voor elke leeftijdsgroep zijn meerdere plekken ingericht, wel is de speelwaarde voor oudere kinderen (10-14 jaar) in veel gevallen beperkt tot een mandschommel Opvallend is het aantal plekken voor de doelgroep 0-4 jaar. Maar liefst 21 van de 25 speelplekken zijn ingericht voor deze doelgroep, 6 locaties zijn zelfs exclusief voor deze doelgroep ingericht. situering 0 0 De speelplekken zijn relat ief oud, de gemiddelde leeftijd van de speelplekken is 12,5 jaar1, dit is significant ouder dan de speelplekken in de andere dorpen. De speelplekken zijn echter vaak wel nog in e staat en worden onderhouden. Qua vormgeving en speelkwaliteit kunnen veel plekken een verbetering gebruiken. Veel plekken bieden weinig uitdaging (ook voor de doelgroep 5-9 jaar) en veel van dezelfde speelvormen. Op sommige plekken lijkt het dan ook dat er weinig gebruik wordt gemaakt van de speeltoestellen (Tjalk, niet achter de huizen). Qua dekking is er voor de doelgroep 5-9 zeker geen klagen in Schipluiden. Vooral ten noorden van de Gaag is er een overschot aan speelplekken. Qua sport kan de zuidwestelij ke hoek (rondom Molengang) wel een plek gebruiken. Informele speelruimteaanbod De informele bespeelbaarheid in Schipluiden is redelijk. Vooral aan de randen van het dorp ( oostrand tussen golfbaan en dorp, bij de Holierhoek en langs Tjalk), maar ook bij de Fuutlaan kunnen kinderen lekker in het groen spelen. Wel is veel openbaar groen erg 'netjes'. Dit is weliswaar fraai voor het aangezicht, maar biedt minder speelwaarde voor kinderen dat plekjes waar geravot kan worden of waar aanleiding is om hutten te bouwen. In Schipluiden is weinig bewust ingerichte informele speelruimte te vinden, zo zijn er weinig speelaanleidingen te vinden, wel wordt er volgens de kinderen veel op straat en hofjes gespeeld zonder speeltoestellen. Kinderen noemen het Zwarte Pad (geasfalteerde f iet spad langs de Bovenkruier) zelfs als favoriete speelruimte. speelwaarde 0-0 staat van de speelplek 6
Schipluiden - Informele speelruimte ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... Schipluiden 01. Groene randen nabij Tjalk 02. Kruip-door-sluip-door weggetjes 03. Het populaire 'Zwarte Pad' 04. Toegankelijke oevers nabij Kasteellaan OS. Fietsbulten bij het Tramstation 06. Brede stoepen om zelf spel te maken 07. Brede autovrije passages bij Fuutlaan 7
01. Westlander Quickscan 02. Schouw Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: sterk Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Huidige staat: sterk Huidige staat: Besloten plekje tussen de huizen. Beperkte speelwaarde. Leuke speelplek. Kan wel iets spannender. 8
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 03. Praam Quickscan 04. Boeier Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: sterk Categorie: Blokplek Vormgeving: Categorie: Blokplek Vormgeving: ' matig Huidige staat: sterk Huidige staat: sterk 9 Rode speelplek in parkeerhaven. Beperkte beschutting, degelijke plek. Klein speelplekje voor de allerjongsten. Voor oudere kinderen geen speelwaarde. 9
OS. Tjalk Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig zwak Huidige staat: matig 06a. Tjalk (achterpad) Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: f Huidige staat: Verwaarloosde plek. Wordt hier nog gespeeld? Trapveld wordt gebruikt. Speelplek oogt wat verouderd. Ondergrond erg netjes. Samen met plek 6b een leuke speelstrip. 10
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 06. Tjalk (achterpad) Quickscan 07 Kaag Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Speelkwaliteit: Huidige staat: sterk Buurt: Schipluiden Situering: sterk Categorie: Buurtplek Vormgeving: Huidige staat: sterk Plek werd tijdens bezoek schoongemaakt. Veel mogelijkheden, maar de plek leent zich voor een meer avontuurlijke inrichting. Ruime plek. Kleurgebruik, beschutting en prettig afgeschermd. 11
08. Brugstraat Quickscan 09. Burgemeester van Gentsingl Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig 9 matig Huidige staat: Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: Huidige staat: Weggestopt in een hoek. Te kleine plek voor het aantal toestellen/speelfuncties. Prima plek voor grootouders. Weinig slijtage, w el rot in de oude toestellen. Verschillende speelfuncties. 12
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 10 10. Windrecht Quickscan 11. Korenmaat Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Buurtplek Vormgeving: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig matig matig Huidige staat: Huidige staat: Fijne plek aan de rand van de wij k. Kan meer mee gedaan worden. Autovrij pleintje. Kan leuker, nu vooral voor de jongste doelgroep. 13
13 12. Prunusstraat Quickscan 13. Gruttohof Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: zwak Huidige staat: Huidige staat: st erk Zandbak van bewoners (?) Bespeelbaar binnenhof, vooral voor de jongste kinderen. Duikelrek beter draaien, geen afscherming bij de weg, geen voorzieningen voor ouders. 14
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 14. Doeter J. de Koninglaan Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: Huidige staat: sterk 15. Reigerpad Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig zwak Huidige staat: sterk Vrolijke plek door verharding en poefs (extra speelwaarde). Toestel is wat beperkt. Speelplek met erg weinig speelwaarde. Poefs wellicht het leukst, potentie om als leuk speelpleintje ingericht te worden. 15
16. Leeuwerikplantsoen Quickscan 17. Zouteveenseweg Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: sterk Categorie: Blokplek Vormgeving: Speelkwaliteit: Huidige staat: Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Buurtplek - Wijkplek Vormgeving: ; sterk Huidige staat: Ruime speelp lek, prima ligging. Verzameling van toestellen voor verschillende leeftijden. Grote speelplek met veel speel- en sportmogelijkheden. Beetje rommelige vormgeving, kan meer op elkaar afgestemd worden. Populair bij kinderen. 16
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 18. Otto van Zevenderstraat Quickscan 19. Otto van Egmondlaan Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: zwak Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Categorie: Blokplek Vormgeving: matig matig matig Huidige staat: Huidige staat: Plekje voor de allerjongsten. Niet bijzonder, weinig speelwaarde. Te kleine plek, te weinig speelwaarde. 17
21 20. Besten van Brienenstraat Quickscan 21. Agnes Croesinklaan Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: matig Categorie: Buurtplek Vormgeving: Huidige staat: Huidige staat: zwak Drie veerwippen op een kleine plek. Leuk voor heel jonge kinderen. Leuke locatie om te fietsen of steppen. Ruime, centraal gelegen speelplek. Veel speelwaarde. 18
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------... 22. Kasteellaan Quickscan 23. Wiltem van Steenberchstraat Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: ; Blokplek Vormgeving: Speelkwaliteit: Huidige staat: Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: Blokplek Vormgeving: 9 Huidige staat: Sportplek(je). Kan iets meer kleur gebruiken, maar leuk om te gebruiken. Leuke speelplek. Mooie aanvulling op het sportplekje {22). 19
24 24. Anna van Raesfeltstraat Quickscan Buurt: Schipluiden Situering: Categorie: ; Buurtplek Vormgeving: Speelkwaliteit: Huidige staat: Trapveld zonder slijtage in doelmond. Duidt op weinig gebruik. Wel ruime locatie. 20