RTM Limburg
Documentinformatie Titel Subtitel Document ID Document naam : : RTM Limburg : 2 08 031 OA RTML : RTM Limburg 1.0.doc Versie : 1.0 Status : Definitief Datum : 27-04-2010 Opdrachtgever Project naam : Provincie Limburg : RTM Limburg Project nummer : 2 08 031 Documenthistorie Versie Datum Auteur Commentaar 1.0 27-04-2010 A den Heijer Initiële versie Versie 1.0 - Definitief pagina 2 van 14
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding... 4 2. Vraagstelling... 5 2.1. Trajecten... 5 2.2. Bepalingen van tijd... 7 2.2.1. Meetdagen... 7 2.2.2. Uitzonderingen... 7 2.2.3. Vakantiedagen... 7 2.2.4. Tijdstippen... 7 3. Methodologie... 9 3.1. Typen metingen... 9 3.2. Wat wordt gemeten?... 9 3.3. Meetmethode uitgebreide variant in detail... 10 3.3.1. Schematische weergave van de uitgebreide variant... 11 4. Trajectdetails... 12 4.1. Trajectdefinitie... 12 4.2. Ligging trajecten... 13 4.3. Trajectlengte... 14 Versie 1.0 - Definitief pagina 3 van 14
1. INLEIDING De bereikbaarheid via de regionale en bovenregionale wegen in Limburg wordt momenteel o.m. in het kader van het college Bereikbaarheid en Duurzaamheid gemonitord op basis van I/C verhoudingen. Indicering van de bereikbaarheid wordt daarbij gebaseerd op de volgende criteria: Op trajecten met een I/C lager dan 0,7 is de kans op reistijdvertraging gering Op trajecten met een I/C tussen de 0,7 en 0,9 is de kans op reistijdvertraging matig Op trajecten met een I/C van 0,9 of meer is de kans op reistijdvertraging groot Hoewel I/C verhoudingen een goede indicator bieden voor de regionale bereikbaarheid zijn daar geen eenduidige van deur tot deur reistijden vanaf te leiden. Een I/C knelpunt leidt weliswaar tot vertraging maar de mate waarin dat gebeurt is afhankelijk van de herkomst en bestemming van de totale rit die via dat betreffende knelpunt traject afgewikkeld wordt. Vanuit de Stuurgroep Nationale Mobiliteitsmonitor is via een besluit van het Nationaal Mobiliteitsberaad (NMB) de opdracht bij de regionale overheden gelegd om de regionale bereikbaarheid door middel van reistijd metingen van deur tot deur te meten. Provincie Limburg wil regionale reistijdmetingen verrichten op een aantal van-deur-tot-deur relaties waar (mogelijk) reistijdvertraging veroorzaakt wordt door reeds bekende I/C knelpunten. Het instrument van reistijdmeting wordt daarmee aanvullend ingezet op de reguliere monitoring en I/C verhoudingen. Dit document de beschrijft respectievelijk de vraagstelling van Provincie Limburg, de methode van onderzoek door onderzoeksbureau ARS T&TT en de door Provincie Limburg gedefinieerde trajecten. De resultaten van het onderzoek worden ieder kwartaal in aparte kwartaalrapportages aan de provincie geleverd en bevatten de gemiddelde reistijden op de gedefinieerde trajecten van het afgelopen kwartaal. Versie 1.0 - Definitief pagina 4 van 14
2. VRAAGSTELLING De provincie Limburg heeft gevraagd om op een nauwkeurige manier reistijden te meten. ARS T&TT meet de reistijden op twee manieren: Een basisvariant die overeenkomt met hetgeen door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat wordt verlangd (onder andere per kwartaal minimaal 2 metingen in de ochtendspits, de dalperiode en de avondspits). Een uitgebreide variant, waarbij per kwartaal veel meer metingen worden gedaan en deze veel meer verspreid over de dagen en de weken zijn. Provincie Limburg heeft ervoor gekozen voor deautometingen in het vierde kwartaal van 2008, het eerste en tweede kwartaal van 2009 gebruik te maken van de basisvariant. De daarop volgende kwartalen is gekozen voor de uitgebreide variant. 2.1. Trajecten De Provincie Limburg heeft vijf trajecten vastgelegd, waarop in twee richtingen de reistijden worden gemeten (totaal dus 10 routes). Deze trajecten zijn gedefinieerd tot op het niveau van een zescijferige postcode, dus inclusief het voor- en natransport dat nodig is. Hieronder valt dus ook de reistijd die benodigd is van de plaats waar wordt geparkeerd tot het begin- en eindadres. De reistijd wordt uitgedrukt op secondeniveau. De reistijdmetingen vinden plaats op de belangrijkste wegen in Limburg. Aanvullend op de metingen met de auto zijn OV reistijden geschat. Deze schattingen zijn gebaseerd op de dienstregeling aanwezig op 9292OV.nl. Het betreft dezelfde trajecten als met de auto. Selectie van de trajecten Provincie Limburg heeft de regionale bereikbaarheidsknelpunten op basis van I/C-verhoudingen in kaart gebracht. Daar waar zich op trajecten van het (boven)regionale wegennet structurele I/Cproblemen voordoen heeft de provincie vastgesteld welke (belangrijke) regionale van deur tot deur relaties via het betreffende knelpunttraject afgewikkeld worden en wil vervolgens onderzoeken welke impact het knelpunt heeft op de reistijden van deur tot deur. Op basis van de gemeten I/Cverhoudingen zijn binnen de Provincie Limburg de kansen voor ongewenste reistijdvertraging het grootst op de volgende trajecten: A2 tussen knooppunt Vonderen en knooppunt Kerensheide A2 tussen knooppunt Kruisdonk en knooppunt Randwijck A76 tussen knooppunt Kerensheide en knooppunt ten Esschen N281 tussen aansluiting A79 en knooppunt ten Esschen Via de hiervoor genoemde vier knelpunttrajecten worden in de Provincie Limburg een aantal (boven)regionale van deur tot deur relaties afgewikkeld die (mogelijk) te maken hebben met ongewenste reistijdvertragingen. Provincie Limburg heeft een vijftal van deze relaties (visa versa meten impliceert in totaal tien relaties) geselecteerd waarvoor reistijdmeting gevraagd wordt: 1. Relatie Zuid Limburg Weert (via traject A2 tussen Vonderen en Kerensheide) 2. Relatie Zuid Limburg Roermond (via traject A2 tussen Vonderen en Kerensheide) 3. Relatie Maastricht Parkstad Limburg (via traject A2 tussen Kruisdonk en Randwijck) Versie 1.0 - Definitief pagina 5 van 14
4. Relatie Maastricht Sittard-Geleen (via traject A2 tussen Kruisdonk en Randwijck) 5. Relatie Parkstad Limburg Sittard-Geleen (via traject A76 tussen Kerensheide en ten Esschen met in verlengde daarvan de N281) Versie 1.0 - Definitief pagina 6 van 14
2.2. Bepalingen van tijd 2.2.1. Meetdagen Er is onderscheid tussen metingen die door veldwerkers worden verricht en metingen die door deelnemers worden uitgevoerd. Als een veldwerker op pad wordt gestuurd is dit om aan de minimale twee metingen per kwartaal te voldoen. Dit geldt altijd voor de basisvariant. In de uitgebreide meetmethode is het incidenteel ook mogelijk dat er metingen door veldwerkers worden verricht, indien de bijdrage van de deelnemers onvoldoende blijkt. Metingen door veldwerkers worden uitgevoerd op vastgestelde dagen van de week. Aangezien deze metingen dus uitgevoerd worden indien er totaal gezien weinig meetdata voor een traject is, worden deze metingen op de meest representatieve dagen uitgevoerd. Omdat dinsdag, woensdag en donderdag voor het verkeer gemiddelde dagen zijn, zijn deze voor de auto metingen gekozen. Tevens worden de veldwerkers niet in een vakantieperiode op pad gestuurd. Meetdata van deelnemers wordt gedurende alle werkdagen verzameld, om zo met veel beschikbare data een goede gemiddelde reistijd te kunnen bepalen. De vakantieperiode wordt bij deze metingen gewoon meegenomen. De OV reistijden zijn bepaald volgens het dienstrooster van dinsdag, al is op werkdagen het dienstrooster gelijk. De metingen zijn uitgevoerd in de maanden juli, augustus en september 2009. 2.2.2. Uitzonderingen Afgesproken is om dagen waarop zich extreme weersomstandigheden voordoen niet mee te nemen in de resultaten. Dit geldt tevens voor buiten proportionele verkeershinder. Wegwerkzaamheden worden in principe gewoon meegenomen, omdat deze in de praktijk ook voorkomen. Voor metingen die verricht worden door veldwerkers geldt dat deze niet in vakantieperiodes worden uitgevoerd. 2.2.3. Vakantiedagen De trajecten vallen qua vakantiespreiding in de regio zuid. In 2010 gelden in de Regio Zuid de volgende schoolvakanties: Vakantie Startdatum Einddatum Voorjaarsvakantie 20-02-2010 28-02-2010 Meivakantie 30-04-2010 09-05-2010 Zomervakantie 24-07-2010 05-09-2010 Herfstvakantie 16-10-2010 24-10-2010 Kerstvakantie 18-12-2010 02-01-2011 2.2.4. Tijdstippen Voor de reistijdmetingen is de dag onderverdeeld in drie periodes: Metingen in de ochtendspits vinden plaats tussen 07:00 en 09:00 uur. Metingen in de dalperiode vinden plaats tussen 10:00 ~ 12:00 en 14:00 ~ 16:00 uur. Metingen in de avondspits vinden plaats tussen 16:00 en 18:00 uur. Versie 1.0 - Definitief pagina 7 van 14
De reistijden voor het Openbaar Vervoer zijn conform deze tijdblokken 4x bepaald. Eén maal in de ochtendspits, 1x in de eerste dalperiode, 1x in de tweede dalperiode en 1x in de avondspits. In de praktijk zijn de verschillen tussen deze reistijden minimaal. Voor veel trajecten zijn ze zelfs gedurende de dag gelijk. Versie 1.0 - Definitief pagina 8 van 14
3. METHODOLOGIE 3.1. Typen metingen Autometingen, basisvariant De autometingen worden tijdens de basisvariant door ARS T&TT veldwerkers uitgevoerd. Zij rijden alle routes, waarbij de gehele route continu wordt gelogd. Daarnaast noteren de veldwerkers als extra controle alle begin- en eindtijden en speciale situaties. De basisvariant is toegepast in het vierde kwartaal van 2008 en in het eerste en tweede kwartaal van 2009. De metingen in de basisvariant worden buiten de in 2.2.3 genoemde vakantieperioden uitgevoerd. Autometingen, uitgebreide variant In de uitgebreide variant worden de metingen continu uitgevoerd gedurende het hele kwartaal. De personen die de metingen uitvoeren zijn deelnemers van het project. Het deelnemersbestand bestaat uit personen die in Limburg en omstreken wonen en vaak de gedefinieerde routes afleggen. Hierbij dienen deelnemers niet de complete route af te leggen. De route wordt opgedeeld in stukken van 100 meter. Daardoor zullen de data op bepaalde delen van de route uit veel meer metingen bestaan en op andere delen minder metingen. In het algemeen is de verwachting dat op deze wijze alle delen van de route vaak genoeg bereden worden. De som van de reistijden per 100 meter is hierbij de totale reistijd op het traject. Door het grote aantal metingen op de routes zal deze reistijd een beter beeld geven dan de basisvariant. Indien er gedurende het kwartaal op een route onvoldoende data blijkt te zijn worden de desbetreffende routes alsnog door veldwerkers gemeten. De uitgebreide variant wordt toegepast sinds het derde kwartaal van 2009. Voor de metingen in de uitgebreide variant wordt geen rekening gehouden met de in 2.2.3 genoemde vakantieperioden. Metingen Openbaar Vervoer In Provincie Limburg worden door ARS T&TT geen reistijdmetingen uitgevoerd in het Openbaar Vervoer. In iedere kwartaalrapportage van wordt verwezen naar een reistijdonderzoek uitgevoerd via de website 9292OV.nl in het vierde kwartaal van 2008. 3.2. Wat wordt gemeten? Voor elk van de hiervoor genoemde trajecten wordt het volgende bepaald: De reistijd tussen herkomstlocatie en de bestemmingslocatie van een traject (niveau zescijferige postcode of adres, dus inclusief het voor- en natransport dat nog nodig is tussen het begin-/ eindadres en de plaats waar wordt geparkeerd). De reistijd wordt uitgedrukt op secondeniveau. Het tijdstip waarop de aangegeven tussenliggende meetpunten worden gepasseerd (eveneens in seconden). Deze meting wordt gedaan op het moment dat de kruising wordt gepasseerd. De lengte van de afgelegde trajecten tussen de herkomstlocatie, meetpunten en de bestemmingslocatie, voor de specifieke route (inclusief het voor- en natransport zoals in het voorgaande aandachtspunt omschreven). De trajectlengte wordt uitgedrukt op hectometerniveau. Versie 1.0 - Definitief pagina 9 van 14
De bepaling van de lengte van de trajecten gebeurt eenmalig, de reistijdmetingen worden vier keer per jaar herhaald. 3.3. Meetmethode uitgebreide variant in detail Voor de autometingen worden 20 deelnemers (ongeveer 4 per traject) in de regio gezocht die door ARS T&TT worden voorzien van een PDA. Deze deelnemers gebruiken hun voertuig zoals zij dat ook normaal zouden doen en alle gemeten GPS-posities (ook hier één per seconde) worden via GPRS naar de ARS T&TT centrale gestuurd. In de centrale worden de gemeten GPS-posities overgebracht naar de weg waar het voertuig heeft gereden, het zgn mapmatchen op een digitale kaart. Op de gedefinieerde trajecten wordt per 100 meter segment de gemeten reistijden bepaald, inclusief de standaard deviatie en het aantal keren dat een meting is gedaan op dat segment. Omdat deelnemers selectief worden geworven, wordt een traject door de deelnemers gedurende een kwartaal vele malen (en op wisselende tijden, dagen en weken) bereden. Uit de meetgegevens kunnen dan eenvoudig de metingen op bepaalde tijden (bijvoorbeeld voor ochtendspits, dalperiode en avondspits) worden geselecteerd en kunnen dagen met een exceptionele gebeurtenis worden weggefilterd. Per traject worden 4 deelnemers geselecteerd, maar deelnemers rijden natuurlijk ook op (delen van) andere trajecten, ook deze meetgegevens worden meegenomen. Voor ieder deel van de trajecten kunnen vele metingen worden verwacht die bovendien goed verspreid zijn over tijd, werkdag en week en in de gevraagde kwartalen plaatsvinden. Deze metingen geven een veel nauwkeuriger beeld van de reistijden op de trajecten dan de enkele metingen in de basisvariant. ARS T&TT berekent bij alle resultaten ook de standaard deviatie, zodat ook altijd bekend is hoe groot de nauwkeurigheid is. Belangrijk bij deze aanpak is dat ARS T&TT de juiste deelnemers werft en dat de deelnemers actief deel blijven nemen en de gegevens geregistreerd worden. ARS T&TT bepaalt met behulp van VideoTT de potentiële deelnemers. Potentiële deelnemers zijn passanten die frequent de gemeten trajecten rijden. Via RDW worden de NAW (naam-adres-woonplaats) gegevens verkregen. De potentiële deelnemers ontvangen een brief met het verzoek zich aan te melden voor eventuele deelname aan de reistijd monitor en het verzoek een elektronische enquête in te vullen. ARS T&TT selecteert voor de Reistijd Monitor Weg, per traject de gunstigste passanten, dus 20 in totaal. De voertuigen van deze deelnemers worden uitgerust met een PDA die continu de GPS posities logt en deze regelmatig naar de centrale ARS T&TT server stuurt. Zodoende wordt het reisgedrag van de deelnemers continu geregistreerd, waarbij vooral wordt gekeken of deze groep de trajecten voldoende vaak berijden. De PDA is tevens voorzien van een TomTom navigatie software, zodat de deelnemers extra gemotiveerd zijn om de PDA ook daadwerkelijk tijdens hun ritten te gebruiken. Indien de deelnemers op een traject onvoldoende GPS posities genereren worden extra metingen uitgevoerd onder door veldwerkers die in dienst zijn van ARS T&TT. Versie 1.0 - Definitief pagina 10 van 14
3.3.1. Schematische weergave van de uitgebreide variant Figuur 1 Schematische weergave van de berekening van een traject In bovenstaand voorbeeld is een voorbeeld te zien van een (deel)traject van 1km lengte. Hierover zijn 7 (delen van) ritten gereden. In de blauwe vakjes staan de gerealiseerde reistijden per 100 meter traject, voor de duidelijkheid hier afgerond op hele seconden. Van boven naar beneden is per 100 meter het aantal metingen, de gemiddelde reistijd en de standaarddeviatie berekenend. Vervolgens is voor het traject het totaal berekend. Versie 1.0 - Definitief pagina 11 van 14
4. TRAJECTDETAILS 4.1. Trajectdefinitie De trajecten zijn als volgt vastgelegd: Autotrajecten Herkomst Bestemming 01 A Weert, 6003 BT Beek, 6191 VM 01 B Beek, 6191 VM Weert, 6003 BT 02 A Roermond, 6041 TB Beek, 6191 VM 02 B Beek, 6191 VM Roermond, 6041 TB 03 A Maastricht, 6211 PT Heerlen, 6417 CA 03 B Heerlen, 6417 CA Maastricht, 6211 PT 04 A Maastricht, 6211 PT Geleen, 6165 SX 04 B Geleen, 6165 SX Maastricht, 6211 PT 05 A Heerlen, 6417 CA Geleen, 6165 SX 05 B Geleen, 6165 SX Heerlen, 6417 CA Versie 1.0 - Definitief pagina 12 van 14
4.2. Ligging trajecten Op onderstaande kaarten zijn de trajecten weergegeven. De gele tussenpunten geven de deeltrajecten aan. Figuur 2 - Ligging van de trajecten, trajecten 1 en 2 Versie 1.0 - Definitief pagina 13 van 14
Figuur 3 - Ligging van de trajecten, trajecten 3, 4 en 5 4.3. Trajectlengte In de tabel is de lengte van de trajecten weergegeven. De werkelijke lengte van een OV traject kan per reis verschillen, door de verschillende mogelijkheden van OV combinaties. Traject lengte(km) 1A. Weert - Beek 48,6 1B. Beek - Weert 48,1 2A. Roermond - Beek 36,0 2B. Beek - Roermond 35,3 3A. Maastricht - Heerlen 23,5 3B. Heerlen - Maastricht 23,6 4A. Maastricht - Geleen 20,0 4B. Geleen - Maastricht 20,8 5A. Heerlen - Geleen 17,0 5B. Geleen - Heerlen 17,2 Versie 1.0 - Definitief pagina 14 van 14