Programma Routes Jaarrapportage 2013 Team Steunpunt Klompenpaden, februari 2014 Inleiding Landschap Erfgoed Utrecht werkt aan routes om landschap en erfgoed toegankelijk en beleefbaar te maken voor een brede doelgroep, meestal omwonenden, recreanten of toeristen. Alle routes hebben een duidelijke cultuurhistorische en landschappelijke insteek, met informatie over wat er te zien is en hoe dat tot stand is gekomen. Het meest bekend en uitgebreid over de provincie zijn de Klompenpaden. De Klompenpaden bereiken veel publiek, leiden tot een kwalitatieve verbetering van landschapselementen en cultuurhistorische elementen, versterken de lokale economie en binden een lokale groep mensen in het onderhoud van het pad. Effecten Wandelaar op een Klompenpad. Met onze activiteiten binnen het programma Routes bereiken wij de volgende effecten: - Toename van de toegankelijkheid van het agrarische cultuurlandschap in de provincie Utrecht. - Meer publieksbewustzijn en publieksbetrokkenheid - Uitbreiding van het vrijwilligerswerk en toename van het aantal mensen dat zich inzet als vrijwilliger. 1
Doelen gesteld voor 2013 Doel 1 In 2013 is minimaal 1 nieuwe route door het agrarische cultuurlandschap ontwikkeld, zijnde een Klompenpad (5 15 km), aardkundige fietsroute of TRAP-route, zodat tot en met 2015 minimaal 40 kilometer route door het agrarische cultuurlandschap extra is ontwikkeld. Doel 2 In 2013 alle landschapstypen in de provincie Utrecht op één na (De Utrechtse Waarden) beleefbaar via een Klompenpad. Vanaf 2014 zijn alle landschapstypen in de provincie Utrecht beleefbaar via een Klompenpad. Doel 3 Elk jaar neemt het bezoek aan het agrarische cultuurlandschap - specifiek de Klompenpaden - toe met 2%. Dit betekent voor 2013 dat er ca. 6.000 extra wandelingen worden gemaakt over alle Klompenpaden samen. Doel 4 T/m 2015 worden alle door LEU ontwikkelde routes instandgehouden, waardoor de toegankelijkheid van het agrarische cultuurlandschap gewaarborgd blijft. Doel 5 Vanaf 2013 wordt de toegankelijkheid van het agrarische cultuurlandschap verbeterd voor nieuwe doelgroepen, zoals gebruikers van nieuwe media en kinderen. In 2013 ontwikkelen we een concept voor Kidsproof Klompenpaden. Ook staan alle bestaande Utrechtse Klompenpaden (18 stuks) in de Klompenpaden App en is er een GPS track van verkrijgbaar op www.klompenpaden.nl. Doel 6 Daar waar LEU het agrarische cultuurlandschap fysiek toegankelijk maakt, wordt altijd de route verrijkt met inhoudelijke informatie over landschap, natuur en cultuurhistorie. De informatie wordt overgedragen via bebording, routebrochures en/of apps. Dit heeft als doel het publiek bewust te maken van de waarde van het agrarische cultuurlandschap en te betrekken bij de instandhouding ervan. Doel 7 Het aantal vrijwilligers dat zich inzet bij het ontwikkelen en beheren van Klompenpaden neemt jaarlijks toe met 10%. Dat betekent voor 2013 dat er 220 vrijwilligers actief zijn. Daarnaast zetten wij in 2013 vrijwilligers in voor meer verschillende taken, zoals ondersteuning bij acquisitie, promotie en alternatieve financiering Meetbare resultaten Doel 1 In 2013 is minimaal 1 nieuwe route door het agrarische cultuurlandschap ontwikkeld, zijnde een Klompenpad (5 15 km), aardkundige fietsroute of TRAP-route, zodat tot en met 2015 minimaal 40 kilometer route door het agrarische cultuurlandschap extra is ontwikkeld. - Realisatie Beukenburgerpad bij Groenekan (Utrecht-De Bilt) Nieuw Klompenpad met hoofdroute lengte 14.5 km en aanlooproute 1 km. Routebrochure en 2 informatie(start)panelen ontwikkeld. Route toegevoegd aan Klompenpaden wandelapp. Nieuwe vrijwilligersgroep voor beheer opgericht bestaande uit 25 vrijwilligers incl. 2 vrijwillige coördinatoren. Bij de feestelijke opening in april 2013 waren 100 gasten aanwezig. 2
Opening van het Beukenburgerpad. Optreden Circus Klomp en onthulling startpaneel - Realisatie Teylingenpad bij Kamerik (Woerden-Nieuwkoop). Nieuw Klompenpad met hoofdroute lengte 16 km, routeverkorters en verlengers totaal 4,5 km. Routebrochure en informatie(start)paneel ontwikkeld. Route toegevoegd aan Klompenpaden wandelapp. Nieuwe vrijwilligersgroep voor beheer opgericht bestaande uit 25 vrijwilligers incl. 1 vrijwillige coördinator. Bij de feestelijke opening in september 2013 waren 50 gasten aanwezig Opening van het Teylingenpad. Wandeling en onthulling startpaneel - In Kamerik loopt de ontwikkeling van 1 a 2 Klompenpaden ten zuiden van het Teylingenpad. Ook in Nieuwersluis wordt gewerkt aan een nieuw Klompenpad. Daarnaast is gestart met de ontwikkeling van Klompenpaden in IJsselstein, Linschoten, Stoutenburg, Schalkwijk en Driebergen/Zeist/Bunnik. Tot slot wordt een TRAP-route ontwikkeld bij Kwintelooijen. Wij verwachten een groot deel van deze routes te kunnen openen in 2014. - Bij Klompenpaden in omgeving Scherpenzeel, Renswoude, Leusden en Woudenberg is geïnventariseerd hoe de huidige paden aan elkaar kunnen worden verbonden door middel van overstappunten en routes. In 2013 is één overstaproute van 2,1 km gerealiseerd tussen het Schutpad en het Dashorsterpad. Wij verwachten een aantal aanvullende verbindingen aan te leggen in 2014. 3
Doel 2 In 2013 alle landschapstypen in de provincie Utrecht op één na (De Utrechtse Waarden) beleefbaar via een Klompenpad. Vanaf 2014 zijn alle landschapstypen in de provincie Utrecht beleefbaar via een Klompenpad. Met de opening van het Beukenburgerpad (Noorderpark) en het Teylingenpad (De Utrechtse Venen) zijn alle regio s en landschapstypen in de provincie Utrecht beleefbaar op De Utrechtse Waarden na. Voor 2013 waren er al Klompenpaden in Eemland, Gelderse Vallei, Kromme Rijngebied, (de flanken van) Utrechtse Heuvelrug en Vechtstreek. Overzicht van de Klompenpaden in Utrecht en deel van Gelderland Doel 3 Elk jaar neemt het bezoek aan het agrarische cultuurlandschap - specifiek de Klompenpaden - toe met 2%. Dit betekent voor 2013 dat er ca. 6.000 extra wandelingen worden gemaakt over alle Klompenpaden samen. - In 2013 bedroeg het aantal bezoeken van de website www.klompenpaden.nl 143.400, tegenover 123.000 in 2012. Gemiddeld duurde een bezoek 4 minuten. De verkoop van brochures is gedaald van 13.200 in 2012 naar 10.575 in 2013. Dat is mede te verklaren door de ontwikkeling van de Klompenpaden app. Het aantal downloads van de app was 8.170 (Android 4475 en Iphone 3.695). - Naar schatting hebben in 2013 370.000 wandelaars de Klompenpaden gebruikt. In 2012 was dat aantal 350.000. Dit is een toename van 20.000 ofwel 5,4%. 4
- Het wordt op basis van deze gegevens steeds lastiger het daadwerkelijke aantal wandelaars te schatten. In 2014 gaan we onderzoek doen naar methodes om de wandelaars op de Klompenpaden te meten. Doel 4 T/m 2015 worden alle door LEU ontwikkelde routes instandgehouden, waardoor de toegankelijkheid van het agrarische cultuurlandschap gewaarborgd blijft. - 20 kwalitatief goed beheerde routes in Utrecht - Coördinatie van 15 vrijwillige Klompenpadbrigades. - Aflopende contracten met grondeigenaren verlengd en vergoedingen uitbetaald - Vragen, knelpunten, klachten opgelost - Actieve facebook community met ruim 1.000 fans. Actuele website met route-informatie, nieuwsberichten, tijdelijke wijzigingen en recensies van wandelaars. - 101 plaatsingen in de gedrukte pers van Utrechtse Klompenpaden: Meerdere uitgebreide rapportages en artikelen in landelijke media (Wandelsportmagazine, Margriet, Kassa tijdschrift). - Afstemming partners, aanwezigheid bij netwerkbijeenkomsten, workshops gegeven. - In 2013 was het 10-jarig bestaan van het Oudenhorsterpad en Broekerpad in Woudenberg en Scherpenzeel. Wij hebben dit jubileum gevierd met betrokkenen. - Kwaliteitsimpulsen van het Derde Erfpad (in samenwerking met Landschapsfonds Eem en Vallei) en Grift en Graftenpad Bij het Derde Erfpad is het startpunt geplaatst, de richting van de hoofdroute gewijzigd en is de brochure verbeterd. Bij het Grift en Graftenpad is het startpunt gewijzigd, een opstappunt gemaakt en een routeverkorter gerealiseerd. Daarnaast zijn de informatiepanelen en de routebrochure verbeterd en is het pad feestelijk heropend samen met lokale betrokkenen. Links: trotse vrijwilligers bij het nieuwe paneel Grift en Graftenpad. Rechts: reactie wandelaar op facebook. 5
Doel 5 Vanaf 2013 wordt de toegankelijkheid van het agrarische cultuurlandschap verbeterd voor nieuwe doelgroepen, zoals gebruikers van nieuwe media en kinderen. In 2013 ontwikkelen we een concept voor Kidsproof Klompenpaden. Ook staan alle bestaande Utrechtse Klompenpaden (18 stuks) in de Klompenpaden App en is er een GPS track van verkrijgbaar op www.klompenpaden.nl. - Alle Utrechtse bestaande Klompenpaden in Utrecht zijn toegevoegd aan de wandelapp Klompenpaden. Ook de nieuwe routes zijn toegevoegd en de wijzigingen door de kwaliteitsimpulsen zijn verwerkt. In 2013 is de wandelapp 8.170 keer gedownload, waardoor het totale aantal downloads richting 10.000 gaat. Bij aanvang van de ontwikkeling van de app was dit het verwachte aantal downloads dat we in zijn totaliteit hoopten te behalen. Dit lijken we nu te realiseren binnen twee jaar. - Wij hebben, in overleg met Landschapsbeheer Gelderland, besloten geen GPS tracks aan te bieden op de Klompenpaden website. Dit omdat we graag willen dat men het verhaal van de omgeving meekrijgt wanneer men een Klompenpad wandelt. Wij stimuleren daarom het gebruik van de App of brochure. - In 2013 hebben we de eerste stappen gezet in het ontwikkelen van een kidsproof Klompenpad. De ideeën voor invulling hebben we nader uitgewerkt. Ook hebben we besloten vooralsnog geen vastomlijnd concept op te stellen, maar eerste een pilot uit te voeren in de omgeving van Fort Vechten. Bij boerderij Nieuw Slagmaat, op de beoogde route van het Klompenpad bij Fort Vechten, hebben wij een eerste speelaanleiding gerealiseerd, samen met 20 buitenlandse World Heritage Volunteers. Dit pontje over de tankgracht is feestelijk geopend in aanwezigheid van een grote groep kinderen, ouders, vrijwilligers en de wethouder van Bunnik. In 2014 gaan we aan de slag met het vinden van financiën en de verdere ontwikkeling van het kidsproof Klompenpad bij Fort Vechten, met verwachte opening in 2015. Pontje over de tankgracht bij toekomstig kidsproof Klompenpad bij Fort Vechten Doel 6 Daar waar LEU het agrarische cultuurlandschap fysiek toegankelijk maakt, wordt altijd de route verrijkt met inhoudelijke informatie over landschap, natuur en cultuurhistorie. De informatie wordt overgedragen via bebording, routebrochures en/of apps. Dit heeft als doel het publiek bewust te maken van de waarde van het agrarische cultuurlandschap en te betrekken bij de instandhouding ervan. 6
Zie ook de andere doelen Wij stimuleren Landschapsbeheer Gelderland om ook hun routes die nog niet in de app staan toe te voegen. Doel 7 Het aantal vrijwilligers dat zich inzet bij het ontwikkelen en beheren van Klompenpaden neemt jaarlijks toe met 10%. Dat betekent voor 2013 dat er 220 vrijwilligers actief zijn. Daarnaast zetten wij in 2013 vrijwilligers in voor meer verschillende taken, zoals ondersteuning bij acquisitie, promotie en alternatieve financiering - In 2013 hebben 291 vrijwilligers zich ingezet voor de Klompenpaden. In totaal hebben zij 3.161. vrijwilligersuren hebben gewerkt (in 2012 waren dit 207 vrijwilligers en 3.124 uur). Wanneer dit wordt uitgevoerd door professionals kost dit ruim 250.000,-. - Aanvullende taken betroffen o.a. een: veldinventarisatie bij Klompenpad Stoutenburg, verkennen netwerkverbindingen in de Gelderse Vallei en ondersteuning bij het adviestraject alternatieve financiering. - Wij hebben een impuls gegeven aan het vrijwilligersmanagement binnen LEU, o.a. voor de Klompenpadenvrijwilligers. In 2014 zetten wij dit voort. - In 2013 hebben we tevens alle vrijwilligers die dat wilden voorzien van een softshell met logo van Landschap Erfgoed Utrecht. Deze softshell dragen zij bij hun werkzaamheden, waardoor ze herkenbaar zijn als vrijwilliger en hun taken makkelijker kunnen uitvoeren. Vrijwilligers voeren het dagelijkse beheer uit, waaronder het markeren van de route. Overige resultaten - Er is inmiddels een kwalitatief goed onderhouden netwerk van 20 Klompenpaden in Utrecht, in totaal 248 kilometer. Ook in Gelderland wordt hard aan de Klompenpad-weg getimmerd, in 2013 werden hier verschillende nieuwe paden geopend. De tussenstand op 31 december 2013: in totaal 49 Klompenpaden, een kleine 600 km. - Afgelopen jaar hebben we mogelijkheden onderzocht voor het ontwikkelen van partnerschappen met horecaondernemers bij Klompenpaden en bedrijven. De eerste ondernemers hebben aangegeven een partnerschap aan te willen gaan. Daarnaast hebben wij een partnerschap met Arla Foods Nederland (natuurlijke zuivel). In 2013 en deels in 2014 staan de Klompenpaden zes maanden lang op de zuivelpakken van Arla. Naar schatting zijn dat in totaal 5 tot 10 miljoen pakken. 7
- Landschap Erfgoed Utrecht ontwikkelt een nieuwe corporate website. Deze wordt gelanceerd in maart 2014. Het programma Routes krijgt hierin een prominente plek, waardoor de activiteiten beter zichtbaar en vindbaar zijn. - Medio 2013 is een nieuw project gestart: Lekker Landschap. Het heeft als doel mensen aan het landschap te binden door middel van voedsel en wandelen/fietsen. Dit project van Landschapsbeheer Nederland en Stichting waarde wordt gefinancierd door de Nationale Postcode Loterij. In Utrecht voert LEU dit project uit. In 2013 hebben wij twee zgn. foodwalks gerealiseerd, gekoppeld aan het Klompenpad Grift en Graftenpad in Rhenen. Op deze foodwalks kan men onderweg ingrediënten oogsten uit het landschap, zoals tamme kastanjes, bramen en boekweit. Bij winkels in de buurt kan men aanvullende ingrediënten kopen om thuis en lekker recept te bereiden. Dit zijn o.a. streekproducten van de lokale boeren en wildernisvlees. Ook hebben we bij het jubileum van het Oudenhorsterpad en Broekerpad een Lekker Landschap borrel georganiseerd, waarbij hapjes gemaakt waren van ingrediënten uit het landschap en producten van lokale boeren. Klompenpaden op Arla melkpakken (links) en plukken uit een Lekker Landschap (rechts) 8