Vormingsaanbod Steinerpedagogie 2012-2013
Federatie Steinerscholen Vlaanderen vzw Gitschotellei 188 2140 Antwerpen 03/213 23 33 nascholing@steinerscholen.be www.steinerscholen.be De nascholing maakt deel uit van de schoolbegeleidingsdienst voor Steinerscholen. Met dank aan Mira Jochems en Marie Bollansée voor de foto s. 2
Inhoudsopgave Vooraf... 4 Introductie in de steinerpedagogie... 6 Bijscholing voor euritmisten... 7 Dreumesen in de peuterklas... 8 Kijken naar angst en onrust bij het jonge kind... 9 Schilderend tekenen in de lagere school... 10 Kunstzinnig aanbrengen en verwerken van leerstof in de onderbouw... 11 Wat is de vraag van het kind van vandaag?... 12 Differentiatie binnen heterogene groepen in de klaspraktijk... 14 ICT in de klaspraktijk... 15 Fenomenologie in de bovenbouw... 16 Chemie in de bovenbouw... 17 Projectieve geometrie... 18 Drie maal denken... 19 Schilderen vanuit het materiaal... 20 Kunst en karma... 21 3
Vooraf Wie is de volwassenen van vandaag, wat beweegt hem en hoe verbindt hij zich innerlijk met inhouden? Hoe werken leerprocessen bij volwassenen? Deze en andere vragen hielden ons bezig en voeren ons naar een vernieuwde methodiek voor de cursussen Antroposofische menskunde. In het voorjaar 2013 bieden we u graag deze basiscursussen aan in een vernieuwde vorm. Meer info daarover later. Kortere cursussen, die meer op vaardigheden binnen de klaspraktijk gericht zijn, worden u alvast in deze brochure aangeboden. Alle info op www.steinerscholen.be 4
Improving assessment for learning through working with the European Waldorf Diploma pilot in the classroom Dit internationaal seminarie, georganiseerd door Ecswe, de European Council for Steiner Waldorf Education, i.s.m. de Federatie Steinerscholen Vlaanderen, wordt opgezet in het kader van het Europees Steiner/Waldorf diploma-project. Hoewel wij in Vlaanderen geen rechtstreeks belang meer hebben bij het ontwikkelen van een Steiner/Waldorfdiploma, kunnen we wel inhoudelijk bijdragen aan het werk dat er internationaal gebeurt rond deze materie en kunnen we samenwerken rond kwaliteitsaspecten en rond de vraag hoe we in steinerscholen willen en kunnen evalueren. Aangezien er onder andere ook docenten van de opleiding in Kassel bij dit seminarie betrokken zijn, kunnen we deelname warm aanbevelen aan alle bovenbouwleraren. Doelgroep: bovenbouwleraren, opleiders van leraren en leidinggevenden, verantwoordelijk voor de kwaliteit in onze scholen Datum/uur: van 31 augustus 19u tot 2 september 13u. MSV vestiging Leuven, Privaatweg 7, 3018 Leuven-Wijgmaal Voor praktische informatie, zie onze website: www.steinerscholen.be 5
Introductie in de steinerpedagogie Omdat de vormingsmodules rond antroposofische menskunde naar een latere datum worden verplaatst, willen we iedereen die nieuw in de steinerpedagogie stapt toch al een bondige introductie aanbieden. Steinerpedagogie in een notendop, als het ware! In 4 zaterdagvoormiddagen maakt u kennis met de beginselen van de pedagogie aan de hand van inhoud en kunstzinnige verwerking, onder leiding van een ervaren leerkracht en docent steinerpedagogie. Doelgroep: beginnende leraren aan steinerscholen en alle geïnteresseerden Begeleiding: Marcel De Leuw Data/uur: Prijs: 185 zaterdag 1/9, 8/9, 22/9 en 29/9 van 9u tot 12.30u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding : introductie Meer info, zie website www.steinerscholen.be 6
Bijscholing voor euritmisten Het is voor euritmisten belangrijk om voordurend in beweging te blijven en zich door mekaar te laten inspireren. Op regelmatige basis komen zij hiervoor samen, onder auspiciën van de Academie voor Euritmie in Den Haag, Nederland. Doelgroep: Begeleiding: alle geïnteresseerde euritmisten Emile Cnoops Muzikale begeleiding: Jean Jadin Datum/uur: zaterdagen van 11u tot 17u, 21 augustus, 22 september, 13 oktober, 20 oktober in 2013: van januari tot juni: 1 keer per maand (data volgen later). Steinerschool De Teunisbloem, Elyzeese Velden 8, 9000 Gent Prijs en meer info: Martine Leicher martineleicher@hotmail.com tel. 03/321 72 12 7
Dreumesen in de peuterklas Hoe kijken we naar het jongste kind op school, hoe begrijpen we het en wat mogen we ervan verwachten? Vanuit deze vragen kijken we in deze cursus naar hoe we kunnen omgaan met peuters in de klaspraktijk van de Steinerschool. Doelgroep: peuter- en kleuterleraren Begeleiding: meer info op de website www.steinerscholen.be Data/uur: Prijs: 120 zaterdag 20/4, 27/4 en 4/5/2013 van 9u tot 12.30u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding: peuters 8
Kijken naar angst en onrust bij het jonge kind We trachten de kleuter te begrijpen vanuit de fysiologie en de vier basiszintuigen (tastzin, bewegingszin, evenwichtszin en levenszin) en zoeken van daaruit naar handvaten binnen de steinerpedagogie om met fenomenen als onrust, angst en verdriet bij kleuters om te gaan. Doelgroep: Deze cursus bouwt voort op Kinderen waarnemen maar kan ook een introductie vormen voor beginnende leerkrachten. Begeleiding: Klaar Aerts en Dr. Edmond Schoorel Data/uur: Prijs: 150 zaterdag 2/3, 9/3, 16/3/ en 23/3/2013 van 9u tot 12.30u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding: kleuters Meer info: zie website www.steinerscholen.be 9
Schilderend tekenen in de lagere school In de lagere school speelt het tekenen bij de verwerking van de leerstof een essentiële rol. Vanaf de eerste klas wordt er getekend in verband met de vertelstof, heemkunde, dierkunde, plantkunde, aardrijkskunde, geschiedenis Het gebruik van staaf- en blokkrijtjes, dikke of dunne potloden, houtskool, vraagt telkens een andere aanpak en biedt iedere keer weer nieuwe mogelijkheden. Kleurgebruik en vormgeving worden aangepast aan het onderwerp. In deze cursus wandelen we al doende doorheen de leerstof van klas 1 t/m klas 6. Doelgroep: beginnende en ervaren leraren van de lagere school Begeleiding: Charline Engels Data/uur: Prijs: 80 woensdag 3/10, 17/10 en 24/10/2012 van 14.15u tot 17.45u Vrije R. Steinerschool Vlaanderen, Kasteellaan 54, 9000 Gent Inschrijven met vermelding: schilderend tekenen 10
Kunstzinnig aanbrengen en verwerken van leerstof in de onderbouw Zowel doorheen het aanbrengen van de leerstof als doorheen de verwerking ervan in tekst en beeld, loopt een kunstzinnige lijn. Uitgaande van de essentie van verschillende vakken, zullen we hierrond praktisch oefenen. Ook de vormgeving van het getuigschrift komt aan bod. Noden en vragen van cursisten kunnen in de inhoud verwerkt worden. Meebrengen: Doelgroep: Begeleiding: Data/uur: Prijs: 80 eigen tekenmateriaal (potloden, waskrijtjes ) Waar nodig wordt aanvullend materiaal aangeboden. Deze cursus kan gezien worden als een vervolg op Tekenen in de lagere school maar ook minder ervaren leraren kunnen zich aanmelden. Charline Engels woensdag 23/1, 30/1 en 6/2/2013 van 14.15u tot 17.45u Steinerschool Antwerpen, Volkstraat 40, 2000 Antwerpen Inschrijven met vermelding: kunstzinnig verwerken 11
Wat is de vraag van het kind van vandaag? Het is alsof het kind en de jongere van vandaag met zijn specifieke zorgvragen ons iets zichtbaar wil maken. Daarom willen we kijken naar de betekenis en de mogelijkheden van kinderen met labels zoals ASS, ADHD, schoolmoe, hoogsensitief In zes zaterdagvoormiddagen verdiepen we ons in verschillende van deze beschavingsziektes en gaan na of ze ons iets te vertellen hebben over wie het kind of de jongere van vandaag is en wat hij nodig heeft, in het algemeen en zeker ook in de praktijk van de klas. Per sessie zal één of meerdere van een aantal actuele thema s (zie verder) gekaderd worden vanuit het antroposofisch mensbeeld om nadien belicht te worden vanuit de klaspraktijk. Er kan ingeschreven worden voor deze cursus als geheel, maar ook voor aparte cursusvoormiddagen. Voor een gedetailleerde planning verwijzen we naar onze website www.steinerscholen.be. Begeleiding: o.a. André Berben, Jochen De Bruycker, Pia Leurs, Jaques Meulman (NL), Greet Peeters, Dr. Edmond Schoorel, Moniek Terlouw (NL), Leen Truyman, Dr. Luc Vandecasteele, Agnes Van den Bosch Doelgroep: leraren Lagere School en SO 12
Data/uur: zaterdagvoormiddag van 9u tot 12.30u 1. 10 nov. 12: ASS 2. 17 nov. 12: ADHD/ADD 3. 24 nov. 12: leermoeilijkheden (dyslexie, dyscalculie, ) 4. 1 dec. 12: computer- en gameverslaving en de invloed van de beeldcultuur 5. 8 dec. 12: faalangst, depressie, agressie en schoolmoeheid 6. 15 dec. 12: deel 1: hoogsensitiviteit deel 2: Is de steinerpedagogie te vrouwelijk georiënteerd? Bieden we voldoende uitdaging voor jongens? Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Prijs: 6 zaterdagvoormiddagen: 220 per zaterdagvoormiddag: 40 Inschrijven voor 6 voormiddagen als geheel met vermelding: zorg geheel Inschrijven voor 1 of meer voormiddagen met vermelding: zorg + nummer(s) van gekozen cursusdag(en) 13
Differentiatie binnen heterogene groepen in de klaspraktijk Opzet is om gedurende zes woensdagnamiddagen, verspreid over het schooljaar, rond dit thema een oefenproject op het getouw te zetten. Er zullen verschillende mogelijkheden en benaderingswijzen van differentiatie aangebracht worden die, in de tussentijd, oefenend kunnen uitgeprobeerd worden in de praktijk. Er zal dus gelegenheid zijn tot het uitwisselen en bespreken van de ervaringen. Thema s die aan de orde zullen komen, zijn onder meer: handelingsgericht werken, de instructietafel, differentiatie in de lessen vreemde talen, taalportfolio Doelgroep: leraren van klas 5 en 6 van de basisschool en van klas 7 en 8 van het secundair onderwijs Begeleiding: docenten vanuit diverse vakgebieden Data/uur: woensdag 19/9, 10/10, 21/11/2012 en 16/1, 6/3, 24/4/2013 van 14.15u tot 17.45u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Prijs voor het volledige oefenproject: 220 Inschrijven met vermelding: differentiatie Meer info: zie website www.steinerscholen.be 14
ICT in de klaspraktijk ICT werd opgenomen in het eigen leerplan van de Steinerscholen, maar doen we er ook wat mee in de klas? Op één zaterdagvoormiddag willen we, naast een korte inhoudelijke kadering, vooral ingaan op de toepassing van ICT in de klaspraktijk van de klassen 5, 6, 7 en 8. Doelgroep: leraren Lagere school en SO (eerstee graad) Begeleiding: zie website: www.steinerscholen.be Data/uur: zaterdag 20/10/2012 van 9u tot 12.30u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Prijs: 40 Inschrijven met vermelding: ICT 15
Fenomenologie in de bovenbouw Met de fenomenologie benaderen we op een onbevangen wijze de verschijnselen uit de wetenschappen. We vertrekken niet vanuit bedachte modellen, maar vanuit een zo grondig mogelijke beschrijving en van de eigen waarneming. Het objectieve gevoel en het holistische denken staan centraal en helpen ons om door te dringen tot het wezenlijke van de fenomenen. Met voorbeelden uit de biologie en de fysica. Doelgroep: leraren en andere geïnteresseerden Begeleiding: Herman Meyvis Data/uur: woensdag 23/1, 30/1 en 6/2/2013 van 14.15u tot 17.45u Prijs: 100 Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding: fenomenologie 16
Chemie in de bovenbouw Deze cursus vormt een vervolg op Fenomenologie in de bovenbouw. Het chemieonderwijs van de zevende tot en met de twaalfde klas kent een machtige opbouw vanuit een overwegend fenomenologische benadering. Aan de hand van voorbeelden, beschouwingen en experimenten maken we kennis met de inhouden uit de verschillende leerjaren. Verder worden ook symboliek en betekenis van de getallen 4, 7 en 12 in de chemie geïllustreerd. Doelgroep: leraren SO en andere geïnteresseerden Begeleiding: Herman Meyvis Data/uur: Prijs: 75 woensdag 27/2 en 6/3/2013 van 14.15u tot 17.45u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding: Chemie 17
Projectieve geometrie In deze meetkunde, die beoefend wordt in de elfde en twaalfde klas, richten we ons niet op de fysieke, onveranderlijke wereld maar op de wetmatigheden van de etherwereld, die gekenmerkt wordt door metamorfoses. Begrippen als oneindig ver, polariteiten, omkeringen worden concreet verkend. Doelgroep: alle geïnteresseerden Begeleiding: Herman Meyvis Data/uur: Prijs: 1000 woensdag 13/3, 20/3 en 27/3 van 14.15u tot 17u Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem Inschrijven met vermelding: geometrie 18
Drie maal denken Dagdagelijks denken we vanuit ruimtelijke waarnemingen. Ten behoeve van inzicht in hogere werelden kunnen we leren denken in gestalten. Dit denken kent een voortdurende organische groei en beweging. Een derde aard van denken schept de mogelijkheid om de gestalte van het innerlijk naar buiten te keren en de vorm te veranderen. Met dit omstulpen gaat datgene waarover men denkt over in een denken over ruimte en tijd heen, en komt in een werkelijkheid, die aan de andere kant van ruimte en tijd ligt. ( Rudolf Steiner, GA 79 ) Marc Schepens (architect) neemt ons mee in een manier om drie specifieke denk-wijzen te benaderen. We betreden daarbij een gebied zonder enig perspectivistisch standpunt. Wat kunnen deze drie manieren van denken betekenen in ons vakgebied? Doelgroep: alle geïnteresseerden Begeleiding: Marc Schepens (architect) Datum/uur: Zaterdagvoormiddag 2/2/2013 van 9u tot 12.30u Prijs: Middelbare Steinerschool De Es, Diksmuidelaan 227, 2600 Berchem 40 (inclusief materiaal) Inschrijving met vermelding: denken Meer info: zie website www.steinerscholen.be 19
Schilderen vanuit het materiaal Pigmenten, diverse bindmiddelen en verschillende dragers, conventionele en niet conventionele materialen, vormen in deze workshop de bron van inspiratie. Vanuit de grondstoffen gaan we experimenteren met het vlak, textuur, kleur, lijn, vorm, Materialenkennis i.v.m. ondergronden, bindmiddelen en pigmenten wordt aangeboden als basis om mee verder te werken. Deze workshop is bedoeld voor wie meer met de materie wil werken. Begeleiding: May Oostvogels Datum : 20 en 21 oktober 2012 van 9u tot 17u. Prijs: artobe, Rolleken 10 te Lille (bij Herentals) 150 exclusief materiaal Inschrijven met vermelding: schilderen vanuit materiaal Meer info: http://www.artobe.org/ 20
Kunst en karma Door middel van de beeldende kunst, het schilderen, het tekenen, het maken van installaties en objecten, het werken met klei gaan we op zoek naar het wezen van onze eigen essentie. Technieken We werken met diverse technieken uit de beeldende kunst, de verdiepende waarneming en het gesprek. De workshop is gericht op persoonlijkheidsvorming. Er wordt in kleine groepjes gewerkt. Begeleiding: May Oostvogels en Jaak Hillen Deelnemers: Max. aantal deelnemers is 8 Datum: 14, 15, 16 september 2012 van 9u tot 18.30u Prijs: 250 artobe, Rolleken 10 te Lille (bij Herentals) Inschrijving met vermelding: kunst en karma Meer info: http://www.artobe.org/ 21
22
Inschrijvingsformulier datum / /20 naam adres tel/gsm e-mail school schrijft zich in voor volgende cursus(sen): en betaalt hiervoor Euro op bankrekening 001-2188268-24 van Federatie Steinerscholen Vlaanderen vzw IBAN BEB1 001218826824-BIC GEBABEBB Handtekening: 23
Verantwoordelijke uitgever: Griet Van Raemdonck, Gitschotellei 188, 2140 Antwerpen 24