Inhoudstafel algemene thema s Aansprakelijkheid en No-fault: de vergoeding van schade als gevolg van gezondheidszorg Karlien Van de Velde, Vlaams Patiëntenplatform vzw 1. Inleiding/geschiedenis 1 2. Wetgeving 3 3. Het Fonds voor de medische ongevallen 4 3.1. Wat is de rol van het Fonds? 4 3.2. Organisatiecultuur en taken van het Fonds 7 3.2.1. Wat? 7 3.2.2. Taken (art. 8) 8 3.3. Procedure (art. 12 32) 9 4. Wat betekent dit voor de patiënt? 13 5. Wat betekent dit voor de zorgverlener en de zorginstelling? 15 6. Wat betekent dit voor de ombudsdienst? 16 7. Nuttige organisaties voor patiënten die met een schadegeval geconfronteerd worden 16 7.1. Ziekenfondsen 16 7.2. Medisch Falen vzw 17 8. Bibliografie 18 Interculturaliteit in de gezondheidszorg Hans Verrept 1. Inleiding 1 1.1 Migratie 1 1.2 Gezondheid en gezondheidszorg voor allochtonen 1 1.3 Het concept cultuur 2 2. Etnische gezondheidspatronen en hun oorzaken 3 2.1 Biologische/genetische en culturele factoren 3 2.2 Sociaaleconomische factoren 4 2.3 De migratie als factor 4 3. Toegankelijkheid en kwaliteit van zorg 5 3.1 Juridische barrières 5 3.2 Taalbarrière 5 3.3 Sociaal-culturele barrières 6 3.3.1 Health literacy 6 3.3.2 Interculturele communicatie gender aspecten 7 3.3.4 Verklaringsmodellen traditionele geneeswijzen 9 3.3.5 Specifieke hulpvragen 10 3.4 Interetnische relaties 10
4. Relevante wetgeving 11 5. Wat betekent dit voor de verschillende beroepsgroepen? 13 5.1 Een systemische benadering 13 5.2 Juridische en financiële barrières oplossen 13 5.3 Communicatieproblemen voorkomen en oplossen 14 5.4 Omgaan met sociaal-culturele barrières 16 5.5 Samenwerken met allochtone hulpverleners 17 5.6 Een beleid rond specifieke hulpvragen 18 5.7 Vorming in verband met interculturele hulpverlening 19 5.8 Omgaan met interetnische spanningen 19 5.9 Behandeling van specifieke pathologieën gebruik van meetinstrumenten 20 6. Nuttige websites 20 7. Bibliografie 21 Patiëntenrechten Marianne Roels 1. Algemene bepaling 1 2. Historiek 1 3. Relevante wetgeving 1 4. Begrippen 2 4.1. Patiënt 2 4.2. Gezondheidszorg 2 4.3. Beroepsbeoefenaar/zorgverlener 3 5. De vertrouwenspersoon 4 6. De vertegenwoordiger (art. 12) 4 6.1. Vertegenwoordiging van minderjarige patiënten (art. 12, 1 en 2) 4 6.2. Vertegenwoordiging van meerderjarige patiënten (art. 13, 1 en 2) 5 7. Toepassingsgebied van de Patiëntenrechtenwet 9 8. Rechten van de patiënt 9 8.1. Recht op een kwaliteitsvolle dienstverlening (art. 5) 9 8.2. Recht op vrije keuze van een zorgverlener (art. 6) 10 8.3. Recht op informatie over de gezondheidstoestand (art. 7) 11 8.3.1. Op welke informatie heeft de patiënt recht? (art. 7, 1) 11 8.3.2. De wijze van informatieverstrekking (art. 7, 2) 12 8.3.3. Het recht om niet te weten (art. 7, 3) 12 8.3.4. De therapeutische exceptie (art. 7, 4) 13 8.4. De patiënt heeft recht op toestemming (art. 8) 13 8.4.1. Wijze van toestemming (art. 8, 1) 13 8.4.2. Over welke informatie moet toestemming worden gegeven? (art 8, 2 en 3) 14
8.4.3. Mogelijkheid om de toestemming te weigeren of in te trekken (art. 8, 4) 15 8.4.4. Wat in geval van spoed? (art. 8, 5) 15 8.5. Recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiëntendossier (art. 9) 16 8.5.1. Definitie patiëntendossier (art. 15 en 17quater Wet op de ziekenhuizen) 16 8.5.2. Inhoud patiëntendossier 16 8.5.3. Recht op toevoeging (art. 9, 1) 18 8.5.4. Het recht op inzage of afschrift (art. 9, 3) 18 8.5.5. Informatie over derden, de persoonlijke notities van de zorgverlener 20 8.5.6. De kostprijs en de na te leven formaliteiten 20 8.6. Recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer (art. 10) 21 8.6.1. Ruimtelijke privacy 21 8.6.2. Persoonlijke privacy 21 8.6.3. Bescherming van informatie 21 8.6.4. Uitzonderingen (art. 10, 2) 21 8.7. Recht op klachtenbemiddeling (art. 11) 22 8.7.1. De bevoegde ombudsfuncties 22 8.7.2. Klachten over de werkwijze van een ombudsfunctie 28 8.8. Recht op pijnbestrijding (art. 11bis) 28 9. Betekenis van de Patiëntenrechtenwet t.o.v. verschillende groepen 29 9.1. Wat betekent dit voor de patiënt? 29 9.2. Wat betekent dit voor de sociale dienst? 29 9.3. Wat betekent dit voor de ombudsdienst? 30 9.4. Wat betekent dit voor de zorgverlener? 31 9.5. Wat betekent dit voor de instelling, de juridische dienst en de directie van de instelling? 32 10. Bibliografie 33 11. Nuttige links 34 12. Bijlagen 35 Patiëntenvoorlichting in het ziekenhuis Vlaams Patiëntenplatform vzw 1. Definiëring patiëntenvoorlichting 1 2. Het belang van patiëntenvoorlichting voor de zorgverlener en de patiënt 2 3. Overzicht van de relevante wetgeving: Wet Patiëntenrechten 3 3.1 Het recht op informatie over de gezondheidstoestand 3 3.2 Het recht op toestemming (of weigering) na informatie 3
4. Wat betekent dit voor de instelling en de directie? Patiëntenvoorlichting als onderdeel van kwalitatieve zorg 4 5. Wat betekent dit voor de ombudsdienst? 4 6. Wat betekent dit voor de sociale dienst? 5 7. Praktische tools 5 7.1 Een handleiding voor het ziekenhuis 5 7.1.1 Doelstellingen en werkwijze 5 7.1.2 Vijf pijlers 6 7.1.3 Een voorbeeld: van klinisch pad naar patiëntgericht infopad 7 7.2 Tips voor het opstellen van een goede brochure 8 7.2.1 Mondelinge en schriftelijke informatie 8 7.2.2 Stappenplan 8 8. Relevant onderzoek 11 8.1 Opzet 12 8.2 Resultaten algemeen 12 8.3 Resultaten een greep uit 13 9. Meer informatie? 13 Privacy en beroepsgeheim Ann Bracke 1. Situering 1 2. Relevante wetgeving 3 3. Definities 5 3.1. Beroepsgeheim 5 3.2. Privacy 7 4. Wat betekent dit voor de instelling, de juridische dienst en de directie van de instelling? 11 4.1. Explicitering van discretieplicht 11 4.2. Aanstelling van een verantwoordelijke voor de verwerking van persoonsgegevens 11 4.3. Informatieverstrekking 12 4.4. Aangifte bij de Privacycommissie 13 4.5. Opmaak privacyreglement 13 4.6. Camerabewaking 14 4.7. Het patiëntendossier 15 4.7.1. Faciliteren en bewaren 15 4.7.2. Toegangsbeveiliging 17 5. Wat betekent dit voor de ombudsdienst? 19 6. Wat betekent dit voor de sociale dienst? 20 7. Wat betekent dit voor de zorgverlener? 21 7.1. Vertrouwelijk omgaan met gegevens die de gezondheid betreffen 21 7.2. Aanleggen van een patiëntendossier 22
7.3. Recht op inzage en afschrift 22 7.3.1. Aan de patiënt zelf of zijn vertegenwoordiger bij leven 22 7.3.2. Aan nabestaanden van de patiënt 23 7.4. Informeren 24 7.5. Bescherming persoonlijke levenssfeer bij iedere tussenkomst 24 7.6. Delen en/of overmaken van gegevens die de gezondheid betreffen 25 7.6.1. Aan de patiënt zelf 25 7.6.2. Aan de nabestaanden 25 7.6.3. Aan een andere zorgverlener (gedeeld/gezamenlijk beroepsgeheim) 26 7.6.4. Aan een expert in het kader van een gerechtelijke expertise 27 7.6.5. Aan de ordediensten 28 7.6.6. Aan een verzekeringsmaatschappij 29 7.6.7. Aan controlegeneesheren 30 7.6.8. Aan een rechter 33 7.6.9. Aan (gescheiden) ouders van minderjarigen 37 7.6.10.Aan de pers 38 7.7. Melding van misdrijven 38 8. Wat betekent dit voor de patiënt? 41 8.1. Kan de patiënt de zorgverlener bevrijden van het beroepsgeheim? 41 8.2. Kan de patiënt zich verzetten tegen het aanleggen van een dossier en/of het bijhouden van bepaalde stukken? 42 8.3. Over welke controlemechanismen beschikt de patiënt om na te gaan welke gegevens over hem worden bewaard? 42 8.4. Op welke wijze kan de patiënt optreden tegen de schending van zijn privacy/beroepsgeheim? 43 9. Recente ontwikkelingen 44 9.1. GIS 44 9.2. ehealth 45 10. Nuttige links 46 11. Bibliografie 47 Wilsonbekwaamheid Vlaams Patiëntenplatform vzw 1. Definitie 1 2. Wetgeving 2 2.1. Artikel 8 van de Patiëntenrechtenwet 2 2.2. Bijzondere situaties 3
2.3. Toestemming door de vertegenwoordiger van de patiënt 3 2.3.1. Minderjarigen 4 2.3.2. De door de patiënt benoemde vertegenwoordiger 4 2.3.3. De patiënt heeft geen vertegenwoordiger aangesteld 4 2.4. Behandeling zonder toestemming is dwangbehandeling 4 3. Wat betekent dit voor de sociale dienst? 6 4. Wat betekent dit voor de zorgverlener? 7 5. Wat betekent dit voor de patiënt? 7 6. Tools 10 7. Nuttige bronnen 14