Symposium Erfgoed in beweging Behoud van Monumenten in het aardbevingsgebied Datum : 29 oktober 2015 Tijd : 12.00-18.00 uur Locatie: Het Kasteel, Melkweg 1, Groningen
Plattegrond van de eerste en tweede verdieping van Congres- en vergadercentrum Het Kasteel Zaal 1.12 Congreszaal Grand-Café Zaal 1.08 Zaal 1.04 W.F. Hermanszaal
Zestig procent van de ruim 1500 rijksmonumenten in de provincie Groningen is beschadigd als gevolg van aardschokken. Over de aardbevingen en wat die voor de regio betekenen, wordt op verschillende niveaus gesproken. Dit symposium biedt gebruikers en beheerders van monumenten in het aardbevingsgebied en professionals, beleidsmakers en overheden de gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan. Dit gebeurt aan de hand van specifieke thema s, zoals financiering, techniek, erfgoedbenaderingen, leefbaarheid en samenwerking. Het symposium Erfgoed in Beweging gaat in op de complexiteit van het behoud van monumenten in het aardbevingsgebied. Na een aantal plenaire presentaties kunt u deelnemen aan twee themasessies naar keuze. Uitwisseling van ervaringen, kennis en leerprocessen staat deze dag centraal. Voor de Nationaal Coördinator Groningen vormen de kennis en uitkomsten van dit symposium een bijdrage voor zijn werk. Programma 12.00-14.00 uur Plenair (Congreszaal) 12.00-12.50 uur Gezamenlijke lunch. Welkom door Harrie van Ham (voorzitter PGOC) 12.50-13.00 uur Opening door dagvoorzitter Enno Zuidema (directeur EZ Stedenbouw) 13.00-13.30 uur Groningerland monumentenland door Jan van den Broek (oud-stadsarchivaris Groningen) 13.30-14.00 uur Beweging in de bodem van Groningen door Rien Herber (hoogleraar Geo-energie, Rijksuniversiteit Groningen) 14.00-14.30 uur Pauze met koffie/thee (Grand-Café) 14.30-16.15 uur Themasessies (1 = W.F. Hermanszaal 2 = zaal 1.12 3 = zaal 1.08 4 = zaal 1.04) 14.30-15.15 uur Ronde 1 themasessies 15.30 16.15 uur Ronde 2 themasessies 16.15-16.35 uur Pauze (Grand-Café) 16.35-17.15 uur Plenair (Congreszaal) 16.35-17.10 uur Korte terugkoppeling vanuit de themasessies Reacties van een gebruiker, vanuit onderzoek (Martin Stijnenbosch, lector Vastgoed Kenniscentrum NoorderRuimte) en van de Nationaal Coördinator Groningen (Hans Alders) 17.10 17.15 uur Afsluiting door de dagvoorzitter 17.15 Borrel (Grand-Café)
13.00-13.30 uur (Congreszaal) Plenaire presentatie Groningerland monumentenland Jan van den Broek kijkt rond in Stad en Lande van Groningen en laat zijn gedachten gaan over de vraag wat monumenten eigenlijk zijn en wat ze voor ons betekenen. Groningerland is een landstreek met een grote diversiteit aan landschappen. De specifieke eigenschappen ervan hebben niet alleen het gebruik en de inrichting van het land bepaald, maar hebben ook hun stempel gedrukt op de manier waarop de mensen die hier woonden en werkten hun samenleving hebben vormgegeven. Monumenten getuigen daarvan. Wierden, kerken, borgen, boerderijen, natuurlijke en gegraven watergangen zijn echter geen losse objecten met elkaar vormen ze een weefsel dat ook zelf een monument mag heten. Als ergens de al 2000 jaar of zelfs nog langer durende wisselwerking tussen mens en natuur herkenbare sporen heeft nagelaten, dan is het wel in het noordelijke kustgebied dat we het onze noemen. Hoe slicht of onaanzienlijk de afzonderlijke delen van het weefsel soms ook mogen zijn, met elkaar en soms ook afzonderlijk staan ze symbool voor de Groningse identiteit. Dr. Jan van den Broek (oud-stadsarchivaris van Groningen) Jan van den Broek is opgeleid tot classicus en filosoof, maar heeft zich als archivaris, redacteur, onderzoeker, (bestuurs)lid van diverse verenigingen en commissies ruim 40 jaar bezig gehouden met het verleden van de stad Groningen en de Ommelanden. De laatste jaren wijdt hij zich vooral aan de geschiedenis van het Groninger landschap. 13.30-14.00 uur (Congreszaal) Plenaire presentatie Beweging in de bodem van Groningen Geoloog Rien Herber (hoogleraar Geo-energie, Rijksuniversiteit Groningen) licht toe wat er gebeurt in de bodem van de provincie Groningen. Daarbij wordt duidelijk hoe de bodem is opgebouwd, hoe aardbevingen in de Groninger bodem ontstaan en wat ze teweeg brengen. De bevingen, ontstaan door menselijk ingrijpen op relatieve ondiepte, hebben een ander effect dan dezelfde bevingen op grotere diepte. Wat zijn op termijn te verwachten effecten in de bebouwde omgeving? Professor Rien Herber (Rijksuniversiteit Groningen, expertise geo-energie, CO2, fossiele brandstoffen en duurzame energie) Rien Herber is professor geo-energie sinds september 2009 waar hij betrokken is bij onderzoek naar duurzame energie en manieren om meer energie te halen uit fossiele energie. Voor zijn aantreden als professor heeft Rien Herber gewerkt voor de NAM en Shell.
14.30-16.15 uur (1 = W.F. Hermanszaal 2 = zaal 1.12 3 = zaal 1.08 4 = zaal 1.04) Voor de themasessies kunt u kiezen uit de volgende onderwerpen: Themasessie 1: Financiering van erfgoed in beweging: mogelijkheden en kansen Ingeleid door Barend Jan Schrieken en Ina Roeterdink, financieel adviseurs Nationaal Restauratiefonds Er bestaan verschillende regelingen voor monumenten in het aardbevingsgebied: voor onderhoud, schadeherstel, herbestemming, duurzaamheid, enz. Elke regeling heeft zijn eigen voorwaarden. Wat zijn mogelijkheden voor u als eigenaar of beheerder? En waar liggen dus kansen? Themasessie 2: Constructieve aandacht voor monumenten Ingeleid door Jelle Pama, hoofddocent constructief ontwerpen bij de Hanzehogeschool Groningen, EPI Kenniscentrum De komende 20 jaar hebben we te maken met bodemdaling en bevingen. Ook zijn er verschillende preventieve en herstelmaatregelen bedacht. Welke maatregelen zijn er? En welke maatregelen in monumenten zijn acceptabel voor de komende 20 jaar? Themasessie 3: Samenwerken voor erfgoed in een leefbare regio Ingeleid door Merijn Wienk, adviseur cultuurhistorie bij Steunpunt Libau De aardbevingsproblematiek is niet alleen een technische opgave op gebouwniveau, het is ook een opgave over de leefbaarheid in het gebied. Wie beslissen wat er met monumenten gebeurt? En hoe kan de overheid gebruikers en beheerders ondersteunen in dit proces? Themasessie 4: Bijzondere monumenten gebruiken Ingeleid door Maarten Vieveen, onderzoeker Duurzame Monumenten bij het Kenniscentrum NoorderRuimte, Hanzehogeschool Groningen Waarom behouden we monumenten? Bijvoorbeeld vanwege een verbondenheid voelen met een plek, een bijzondere allure om in te wonen of te werken, het zijn toonbeelden van onze geschiedenis. Wat vindt u bijzonder aan uw monument, of monumenten in de regio? En welke onderwerpen vindt u belangrijk als er wordt gesproken over aardbevingsmaatregelen of vernieuwing?
Stichting Provinciale Groninger Oudheidkundige Commissie (PGOC) De Stichting PGOC zet zich in op het terrein van zorg voor erfgoed in Groningen. De PGOC doet dit door te signaleren en waar mogelijk verbeteringen te faciliteren. De Stichting PGOC hoopt met dit symposium te bereiken dat betrokkenen bij beheer en zorg van monumenten van verschillende kanten (beheerders zowel als beleidsmakers) elkaar vinden in hun doel monumenten te behouden tegen de achtergrond van grote maatschappelijke problemen. Het symposium Erfgoed in beweging is een initiatief van de Stichting Provinciale Groninger Oudheidkundige Commissie en het Kenniscentrum NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen en wordt mede gefinancierd door Kenniscentrum NoorderRuimte Het Kenniscentrum NoorderRuimte doet toegepast onderzoek naar de ruimte en leefbaarheid in Noord-Nederland, bijvoorbeeld naar behoud van monumenten door herbestemming en Energieke Restauratie. Ook biedt de Hanzehogeschool professionals en studenten de gelegenheid zich te verdiepen in aardbevingen met een post-bachelor en minor Aardbevingen & Diepe Ondergrond. Daarnaast is het Kenniscentrum op dit moment bezig met de voorbereiding van een lectoraat Aardbevingen. Het symposium is een uitgelezen kans maatschappelijke vraagstukken in kaart te brengen voor mogelijk toekomstig onderzoek. Meer informatie vindt u op www.noorderruimte.nl Publicatie Na het symposium ontvangt u een publicatie met de bevindingen van dit symposium. GRONINGEN loket Leefbaarheid Exterieur Petrus en Pauluskerk Loppersum (Henk Helmantel, olieverf 1973) Foto: Art Revisited Vormgeving en bewerking: Anton Kamminga Art Director
Congres- en vergadercentrum Het Kasteel Bezoekadres Melkweg 1 9718 EP Groningen T. 050 36 88 434 E. info@hetkasteel.com Openbaar vervoer Vanaf Groningen CS: Lijn 6 (Vinkhuizen) of lijn 9 (Richting Station Noord Zernike) Uitstappen bij de bushalte Verlengde Visserstraat/Westersingel. Openbaar Vervoer Reisinformatie: www.9292ov.nl of 0900-9292 (75ct./min). Parkeermogelijkheden: Parkeergarage Westerhaven: op 2 min. loopafstand van Het Kasteel. In de wijk: betaald parkeren voor maximaal 2 uur. Eigen terrein: parkeerplaats voor minder validen en laden en lossen.