Seizoen 2009-2010
Onze hobby avond, wat doen we deze maand 1 Op elke 1 e maandag van de maand is er een hobbyavond in de Reensche Compagnie aan de Tak van Poortvlietstraat 361 te Hoogezand. De Aanvang is 20.00, zaal open om 19.30. De komende hobbyavond is op maandag 7 september 2009 en we hebben als spreker: Willem Heijns Op deze hobbyavond heeft Willem voor ons een uitdagende lezing over wanneer en hoe de landbrug, die we nu Midden-Amerika noemen, is ontstaan en hoe de cichliden daar terecht zijn gekomen. Er zit informatie in over de fylogenetische verwantschappen (zeg maar: de afstamming) tussen de vele geslachten en soorten alsmede een overzicht van de enorme diversiteit. Vele soorten worden gepresenteerd in prachtige foto s en de lezing besluit met een video over een van de interessantste soorten voor het grote(re) aquarium. Als we dan de smaak te pakken hebben gekregen deelt Willem na de pauze zijn ervaringen met ons met het kweken van Midden-Amerikaanse cichliden. Met (soms) verrassende informatie over hoe deze cichliden moeten worden gehouden en een groot aantal kweekverslagen, waaronder de (beste?) manier om te selecteren uit de enorme aantallen jongen die veel soorten kunnen produceren. Zoals jullie kunnen lezen staat ons een boeiende eerste hobbyavond in het nieuwe seizoen te wachten, dus kom allemaal kijken en luisteren. Tot ziens op de hobbyavond.
Mededelingen van de voorzitter. 2 Zo, helaas, maar de vakantie zit er weer op. Ik hoop dat iedereen een gezellige, zonnige en fantastische vakantie heeft gehad. Ook voor dit seizoen hebben we weer de nodige interessante sprekers voor jullie uitgenodigd met onderwerpen die zeker de moeite waard zijn. Helaas zijn er nog een paar gaatjes open, dus als je een idee hebt dan horen wij dit graag. In het stukje van Marleen staat dat wij een paar nieuwe cichliden in het aquarium hebben (steatocranus irvinei) waarvan we niet wisten of konden zien of het een man en een vrouw was. Dit bleek dus wel zo te zijn want al na een paar weken zagen we ze rondzwemmen met hun jongen. Toch weer leuk dat ze het kennelijk naar hun zin hebben bij ons. Maar met de vijver ging het een stuk slechter want hij verloor zo n 20 cm water per week, dat is bij onze vijver zo n 10.000 liter water (gelukkig hoeft het niet uit de kraan te komen). We gaan dus nu in de week voor de 1 e hobbyavond er rubberfolie in aanbrengen en dan kan je dus horen of het allemaal gelukt is. Zal nog een hele toer worden want de folie weegt ongeveer 270 kg. Maar ja je moet wat voor je hobby over hebben denken we dan maar. Tot ziens op de hobbyavond! Nico
Terugblik op het verenigingsuitje en de barbecue 3 In juni was het weer tijd voor de afsluiting van een prachtig aquariumseizoen. Op zaterdag 27 juni zijn we met een groep vertrokken vanaf het Rembrandplein in Hoogezand naar aquariumspeciaalzaak Aquadisign te Oldenburg. Onderweg in de auto was het al erg gezellig en werd mij gevraagd of ik nog van plan was iets aan te gaan schaffen. Nou nee, dat was ik niet van plan. Maar jullie als mede- aquarianen weten ook dat het met deze hobby nog al eens anders loopt dan voorgenomen. Eenmaal bij Aquadisign aangekomen deed ik mijn ronde om te kijken wat voor vissen er allemaal waren. Daarna nog een rondje om er zeker van te zijn dat ik niets gemist had. Opeens zag ik op een klein bakje staan: Barbus jae Wildfang Cameroon. En laat ik nou nog een Kameroenbiotoopje thuis hebben staan waar eigenlijk nog wat visjes bij zouden moeten. De meeste vissen uit Kameroen hebben extreem zacht/zuur water nodig of worden veel te groot voor mijn 80 cm bakje. Deze visjes blijven klein en zouden perfect in mijn bakje passen. De prijs vond ik alleen wel wat aan de hoge kant. Maar goed, ik kwam net terug van een vakantie uit Thailand en daar dingen ze altijd af, dus ik vond dat dat hier ook wel moest kunnen. Mijn Duits is alleen niet zo goed, dus heb ik Bart maar even lief aangekeken en hij heeft voor mij geprobeerd iets van de prijs af te krijgen. Eerst zou er niets van de prijs af kunnen daarna zou ik 1 visje extra krijgen, en later toen ik niet schrok van de slang die hij uit zijn broek haalde, kreeg ik nog wat extra korting. En voor dat we roddels krijgen binnen de vereniging, het was echt een reptiel hoor! Later bij de kassa bleek je niet te kunnen pinnen met een Nederlandse bankpas, dus toen Hans maar even lief aangekeken en hij wilde me gelukkig het geld wel lenen. Eindelijk had ik dus mijn visjes uit Kameroen en gelukkig doen ze het erg goed in het bakje. Ook andere leden van onze vereniging vonden aparte visjes in deze winkel. Greet en Nico bijvoorbeeld vonden een mooi cichlide koppel voor in hun bak. Deze moesten de Steatocranus casuarius gaan vervangen omdat die veel te veel jongen kregen. Maar ook dit nieuwe koppel heeft alweer voor nageslacht gezorgd. Ach, toch een goed teken. Marleen
Terugblik op de barbecue. Foto s 4 Toen we terug kwamen uit Oldenburg was het weer tijd voor onze jaarlijks terugkerende barbecue bij Greet en Nico in de tuin. Ook dit jaar was het weer erg gezellig en hebben we heerlijk gegeten en gedronken. Al met al weer een zeer gezellige dag en een mooie afsluiting van het seizoen.
Het programma 2009-2010 5 Ook dit jaar zijn we er weer in geslaagd om een aantal bijzondere lezingen voor de vereniging te organiseren. Dit zijn de lezingen voor het seizoen 2009-2010 zoals ze nu vast staan. Jullie zien dat er nog een paar open plekken zijn, maar die zullen we vast wel kunnen vullen met leuke lezingen waar interessante onderwerpen aan de orde komen. Datum Lezing 7 september 2009 Cichliden uit Midden Amerika Door : Willem Heijns 5 oktober 2009 De keurwijzer belicht. Door : Ab Ras 2 november 2009 Beeldschoonwater en Aldabra Door : Willem Kolvoort 7 december 2009 Uitslag van de huiskeuring Door : Dhr. Rensen 4 januari 2010 Zwemmen tussen de kardinalen Door : Hans Osendarp 1 februari 2010 Ledenvergadering en bingo Door : ons bestuur 1 maart 2010 Bouw van een houten Riparium Door : Dick Poelmeijer 5 april 2010 3 mei 2010 Zoals iedereen weet hebben we elk jaar een huis-keuring. Zo ook dit jaar. Maar. Geen huiskeuring zonder deelnemers! Dus geef U op, bij Martin Koetze, 0596-617530
De Oost-Afrikaanse slenk 6 Een slenk is een gebied dat structureel gezien lager ligt dan het omringende gebied en dat begrensd wordt door breuken. De Oost- Afrikaanse slenk is een groot merengebied met onder andere het Victoriameer en het Tanganjikameer. Het gaat om enorme watermassa s. Het Victoriameer beslaat meer dan 50.000 vierkante kilometer. Het Tanganjikameer heeft een lengte van meer dan 700 kilometer, een grootste breedte van 125 kilometer en een diepte van ongeveer 1400 meter, wat zelfs 2000 meter is geweest. De meren zijn verbonden via rivieren, delta s en moerassen. Verbindingen met de oceanen zijn er maar weinig. Door het schuiven van continentale formaties en lavaerupties, die leidden tot het Tanzaniaans gebergte, heeft er een afsluiting van waterwegen plaatsgevonden die de directe uitstroming vertraagde of zelfs onmogelijk maakte. De vorming van al deze meren is geografisch Vrij nauwkeurig te bepalen. Men mag zelfs spreken van een biologische speeltuin voor wetenschappers. Het Victoriameer wordt in leeftijd geschat op ongeveer ± 400.000 jaar. Een jonge groep vissen, de Cichliden, heeft zich hier geweldig ontwikkeld. De meesten zijn endemisch voor één meer. Endemisch betekent alleen daar voorkomend. Dus Cichliden van het ene meer vind je niet in andere meren. Dit geldt voor Cichliden, niet voor bijvoorbeeld Longvissen van het geslacht Clarius. De weg van het ene meer naar het andere meer vormt een obstakel die Cichliden niet kunnen nemen. In de waterverbindingen groeien geweldig grote plantenpartijen, grotendeels gevormd door Papyrusplanten. Deze plant heeft een negatieve assimilatie. Het is in grote lijnen zo dat planten als voedsel C02 nodig hebben. Onder invloed van zonlicht wordt dit omgezet in zuurstof (fotosynthese). Simpeler kan ik het niet zeggen. Gevaar bij zo een simpele verklaring is dat je niet volledig juist bent, maar om te begrijpen wat negatieve assimilatie is, kan ik er nu misschien mee volstaan. De Papyrusplant gebruikt als voedsel zuurstof en geeft CO2 terug: negatieve assimilatie. Het betekent dat reislustige Cichliden, of Cichliden in nood, er niet weg kunnen. Er is een zuurstofarm gebied. Hier komen geen vissen met kieuwdeksel-ademhaling levend voor. Wel de zogenaamde Longvissen, die hebben een mogelijkheid om zuurstof tot zich te nemen anders dan via de kieuwdeksels.
De Oost-Afrikaanse slenk 7 Zij zijn dan ook in de totale Afrikaanse slenk gelijk ontwikkeld. Dit biedt een geweldige mogelijkheid voor onderzoek door wetenschappers, uniek in onze wereld. Wij Nederlanders blazen in deze een goede partij mee. Met name de onderzoeken vanuit Leiden, met dr. Witte en drs Barel in het Victoriameer zijn van groot belang. Toen Nederland een samenwerking ontwikkelingshulpprogramma met Tanzania had, hebben medewerkers van Witte en Barel de mogelijkheid nog gehad om onderzoek te doen in het Victoriameer. Achterop een vissersboot werden in snel tempo de vissen oppervlakkig gedetermineerd. Ongelofelijk was de grote rijkdom aan soorten die toen werd ontdekt. Het aantal soorten liep in korte tijd op tot boven de duizend. Deze variatie geldt zeker ook voor de overige meren. De Bwuna s hadden zich in ongelofelijk veel verschillende soorten ontwikkeld. Helaas heeft de Nijlbaars aan dit onderzoek een abrupt einde gemaakt. Toen ik in 1992 een bezoek bracht aan de faculteit van dr. Witte, samen met Willem Baris van A.V. Voorne, zagen wij fossiele vissen die in het wild totaal waren uitgestorven. Nauwelijks 3 jaar daarvoor leefden ze nog met duizenden in dit meer. De angst dat andere meren hetzelfde lot ondergaan is zeer reëel. In het Rudolfmeer zijn al sporen ontdekt van de Nijlbaars. Waarschijnlijk illegaal uitgezet door mensen. De beheerders en regeringsleiders vrezen het ergste. De gevolgen van de Nijibaars zijn dan ook een regelrechte ramp. Voor de bevolking, maar ook op natuurgebied. Een totale populatie is in een korte periode van ongeveer 25 jaar verdwenen. De soortenrijkdom en de geweldige hoeveelheid aan vissen die aan een groep meerbewoners voedsel verschafte zijn nagenoeg verdwenen. De grote vissen van een meter hebben een maaginhoud van soortgenoten die iets kleiner zijn, die op hun beurt weer vissen in hun maag hebben. Zo blijft het gaan. Het is net Russische poppen in een doos. In de pop zit een pop en in die weer een pop, almaar doorgaand. De vissers die 30 jaar geleden moeite hadden om hun netten aan boord te trekken vangen nu ongeveer 4 vissen per dag. Om toch hier van te kunnen leven worden die grote vissen verkocht aan Yileerfabrieken die deze vissen fileren en exporteren naar Japan en Australië, waar ze veel geld opleveren. Geld dat voornamelijk in de handel blijft en waar de plaatselijke bevolking weinig aan heeft.
De Oost-Afrikaanse slenk / Zuur of Alkalisch 8 De verwachting is dat als de Nijlbaars, die net zo opgesloten zit in het Victoriameer als de Cichliden, naar het Tanganjikameer komt ze daar eenzelfde slachting zal aanrichten. Men is iets positiever omdat daar, door de rotswanden aan oostelijke kant van het meer, waarschijnlijk iets meer soorten Cichliden blijven bestaan. Maar de situatie is geweldig gevaarlijk. Samen met de houtkap op de oever, waardoor er een geweldige vervuiling door erosie en aarde plaatsvindt, is de ramp door de Nijibaars niet te overzien. Mogelijk dat in afgesloten ruimte, afgesloten door Papyrusplanten, van meren en wateren nog Cichliden leven die misschien kunnen worden uitgezet als de Nijlbaars zichzelf uiteindelijk heeft opgegeten. Tot dan is de situatie gevaarlijk en de toekomst onzeker. Onze natuurlijke schatkamer van dit gebied is direct in gevaar. Mensen als Ad Konings, met hun werk in dit gebied en publicaties, zijn van onschatbare waarde. Voordat de mensen eindelijk hun aarde verantwoord kunnen beheren (leren om zich niet met de natuur te bemoeien), zullen we nog vele tragedies meemaken vrees ik. Wel cynisch is het dat de plant die als een gevangenisbewaker dieren tegen hield om van gebied naar gebied te gaan, nu de enige reële kans biedt op een herstel van de Afrikaanse slenk. Willem L. Postma Bewerking Rob Otten. L.A.T.V. Leiden. ZUUR of ALKALISCH Dat ie de Ph waarde van ons aquariumwater kennen is uiterst belangrijk voor de gezondheid van onze vissen maar ook voor de groei van de planten. Zo zal sterk zuur water de slijmhuid van de vissen alsook de vinnen en kieuwen aantasten (zuurziekte,) en alkalisch water de kans op ammoniak en nitrietvergiftigingen verhogen ( loogziekte,) Bijkomend zullen de vissen verzwakken waardoor ze weer gevoeliger worden voor allerlei andere ziekten. Onze planten zullen nauwelijks groeien en zelfs afsterven indien het water een Ph onder 5 en boven 8,5 heeft. Daardoor is het zo belangrijk de zuurgraad van het water in het herkomstgebied te kennen en in het aquarium deze waarden optimaal proberen te verkrijgen. Wat is nu deze Ph? Het is de afkorting van pondus Hydrogenii en is een verkort getal van het moleculengewicht in een schaal van 0 tot 14.
Zuur of Alkalisch 9 In elk water (H20) bevinden zich positieve waterstofionen (H) en negatieve zuurwaterstof hydroxiden (OH). Het product in gewicht van deze moleculen per liter wordt uitgedrukt in mol/i. Zo is de waarde van gedistilleerd water, waarin deze moleculen in gelijk gewicht voorkomen, gelijk aan 10-7mol/ of 0,0000001 gr per liter. Het negatief logaritme -7 wordt omgezet om praktische reden in een positief getal en duidt men aan met Ph. Dus is gedistilleerd water = 7 Ph of neutraal. Alle waarden onder 7 worden zuur water en boven 7 alkalisch water genoemd. Buiten de Afrikaanse meren kan men stellen dat onze vissen in hun herkomstgebieden meestal leven in zuur water. Doch is de Ph waarde er ook niet constant en hangt af van: 1 de koolzuurassimilatie van het plantenbestand waardoor de waarde s morgens het laagst en s avonds het hoogst is. 1 het op dat moment aanwezig visbestand door zuurstofopname en uitwerpselen. 1 het vallen van de bladeren, stukken hout enz... 1 de zonneschijn en aangevoerd regenwater. In onze aquaria is door de plantenassimilatie de Ph niet constant en meten we de waarde best op vastgestelde tijden. Deze metingen kunnen gebeuren met de in de handel verkrijgbare kleurstofindicatoren die voornamelijk samengesteld zijn uit broomthymolblauw dat bij neutraal water lichtgroen, in zuur water van geel naar rood en in alkalisch water van groen naar blauw kleurt. Het is echter een benaderende waardepeiling die enkel nauwkeurig kan gemeten worden met nogal dure elektronische apparatuur. Een telefoontje naar onze waterwinningsmaatschappij geeft altijd een nauwkeurige bepaling van de Ph voor het leidingwater in die periode. De Ph kunnen we verhogen door toevoeging van alkalischer leidingwater of met natriumbicarbonaat (1 deel soda op 5 delen maagzout) van 1 koffielepel op 1 00 liter water. Verlagen van de Ph kan men bekomen door zuurder water toe te voegen of te filteren over turf. De verhoging of verlaging zal in eerste instantie geremd worden door de in hard water aanwezige carbonaten en in zacht water aanwezige bicarbonaten. Eenmaal deze buffers overschreden gaat de wijziging echter snel en is regelmatige controle een must. Filteren over turf heeft nog andere voordelen: turf werkt remmend op de vorming van anaërobe
Zuur of Alkalisch 10 bacteriën in de bodem en bodemvuil die veelal oorzaak zijn van veel ellende. De afgegeven humuszuren van turf worden door onze planten met dank aanvaard. Het is ook een ideaal middel tegen baard- en pluisalg en zelfs een hulp bij blauwe algbestrijding. De in de handel verkrijgbare turfplaatachterwanden raad ik niet aan. gezien ze nogal snel verpulveren en men na ongeveer 2 jaar voor een nieuwe achterwand staat. Turfvezel echter is enkel decoratief bruikbaar na uitgekookt en gespoeld te zijn als bodembedekker boven de zand of grintlaag. Helaas wordt het snel meegezogen bij liet afhevelen van het bodemvuil. Als decoratie is hiervoor de in bloemisterijen verkrijgbare varenwortel een beter alternatief. Experimenteren niet zelf gewonnen turf zou ik toch niet willen aanraden gezien er diverse soorten turf bestaan, zoals: laagveenturf of tuinturf die uit organisch plantenontbindend materiaal bestaat en door temperatuurwijziging snel verrot en zo alle zuurstof uit het water onttrekt. hoogveenturf dus. maar Bolsterveenturf (jonge turf van weinig vergaan mos) en grauwveenturf (jonge turf van weinig vergaan mos en heide) zullen geenszins aanzurend werken en zelfs het water verontreinigen. Tasveenturf (turf van sterk vergaan gras) en dorgveenturf (turf van sterk vergaan riet) zal slechts zwak aanzurend werken en veel warmte absorberen. Woudveenturf (turf van sterk vergane houten. bladeren en wortelresten) is meer bruikbaar doch bevat nog veel looizuur wat wederom schadelijk is voor onze vissen. Blauwveenturf is de beste soort (turf van sterk vergane heide) die de aquariumhandel ons aanbiedt. Hoe ik precies te werk ga om de Ph te laten dalen. zal ik in een volgend hoofdstuk uitvoerig beschrijven. door R. Caers. De Zilverhaai Beringen. Wordt vervolgd..
Aquaria H-S. Aquariumvereniging Aquaria H-S. Opgericht 1950. Aangesloten bij de NBAT. Voorzitter Nico Bulthuis Achterdiep ZZ 16, Sappemeer 0598-390894 Voorzitter@aquariahs.nl Penningmeester Peter Wieringa Singellaan 51, Heiligerlee 0597-424989 penningmeester@aquariahs.nl Bestuurslid Bart Vries Ijzerwerker 45, Sappemeer 0598-392458 biologisch@aquariahs.nl Beeldmateriaal voor de vereniging wordt verzorgd door Pieter Medema 050-5370518 Pieter@medemaatjes.nl Secretaris Marleen Ammerlaan J. Leysterstraat 22, Hoogezand 06-18999111 secretaris@aquariahs.nl Giro 3324148 t.n.v. AV Aquaria HS, Heiligerlee www.aquariahs.nl info@aquariahs.nl Bestuurslid Engel Zonneveld Julianastraat 48 Hoogezand 0598-391105 Heeft U vragen over de keuring? Of technische problemen? Bel dan Martin Koetze 0596-617530 Heeft u last van algen of wilt u advies over vissen of planten? Neem dan contact op met: Bart Vries Ijzerwerker 45, Sappemeer 0598-392458 biologisch@aquariahs.nl Heeft u iets voor ons boekje? Bel dan de voorzitter of stuur een mailtje naar: Voorzitter@aquariahs.nl