Arbeidsgehandicapten op de arbeidsmarkt Hans Verhoeven WAV Dossier
COLOFON Verhoeven, Hans Arbeidsgehandicapten op de arbeidsmarkt Verhoeven Hans WAV-Dossier Leuven: Katholieke Universiteit Leuven Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming, 2000, 79 p. ISBN 90-75314-36-1 D/2000/6302/6 NUGI 651 SWIDOC-trefwoord: 11.1 arbeidsmarktparticipatie; 12.2 gehandicapten SWAV-trefwoord: 9.14 risicogroepen Auteur: Tekstverwerking: Grafiek: Lay-out: Lay-outontwerp: Omslagontwerp: Hans Verhoeven Cindy Vandoren Rudy De Wit (HIVA) Textware, Leuven Koloriet, Sterrebeek D sign Graphics, Haasrode Copyright (2000) Steunpunt Werkgelegenheid, Arbeid en Vorming E. Van Evenstraat 2C, 3000 Leuven Tel. 016/32 32 39 Fax 016/32 32 40 http://www.kuleuven.ac.be/stwav Dit onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van minister Landuyt, Vlaams Minister van Werkgelegenheid en Toerisme, in het kader van het VIONA onderzoeksprogramma. Het onderzoek werd uitgevoerd door Hans Verhoeven, Departement Sociologie, K.U. Leuven Onderzoeksbegeleiding: dr. E. Samoy, prof. dr. A. Martens en prof. dr. F. Lammertyn. De uitgave van dit dossier kadert in de werkzaamheden die uitgevoerd worden voor de Vlaamse Regering. Bij gebruik van gegevens en informatie uit dit dossier wordt een correcte bronvermelding op prijs gesteld.
INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF 9 HOOFDSTUK 1 DATA VERZAMELING OVER PERSONEN MET EEN HANDICAP, EEN MOEILIJKE OPDRACHT 11 1. Personen met een handicap: omschrijving 11 2. Positie op de arbeidsmarkt? 14 2.1 Op zoek naar gegevens via de Kruispuntbank Sociale Zekerheid 15 HOOFDSTUK 2 DE VOLLEDIGE ONDERZOEKSPOPULATIE VAN NADERBIJ BEKE- KEN 19 1. Persoonskenmerken 20 2. Besluit 24 HOOFDSTUK 3 OP DE ARBEIDSMARKT 25 1. Persoonskenmerken 25 2. De arbeidsmarktsituatie 30 3. Besluit 40 HOOFDSTUK 4 DEELS WERKLOOS, DEELS WERKEND 43 1. Persoonskenmerken 43 2. Arbeidsmarktsituatie 45 3. Besluit 49 HOOFDSTUK 5 WERKLOOS EN (NOG) NIET ACTIEVEN 51 1. De werklozen 51 1.1 Persoonskenmerken 51 2. De (nog) niet-actieven 57 2.1 Persoonskenmerken 57 3. Besluit 58 HOOFDSTUK 6 BESLUIT EN AANBEVELINGEN 61 1. Enkele vaststellingen 61 2. Enkele aanbevelingen 63
BIJLAGEN 65 Bijlagen bij Hoofdstuk 1 65 Bijlage bij Hoofdstuk 3 67 Bijlage bij Hoofdstuk 4 69 Bijlage bij Hoofdstuk 5 70
LIJST FIGUREN HOOFDSTUK 1 DATA VERZAMELING OVER PERSONEN MET EEN HANDICAP, EEN MOEILIJKE OPDRACHT Figuur 1.1 Overzicht van de aanvragen en hun gevolg bij het VFSIPH (1996-1997) 16 Figuur 1.2 Inzicht in de opbouw van dit rapport 17 HOOFDSTUK 3 OP DE ARBEIDSMARKT Figuur 3.1 Verdeling van het opleidingsniveau van de werkenden naar leeftijdscategorie 27 Figuur 3.2 Overzicht van het percentage werkenden, het gemiddelde opleidingsniveau, het gemiddelde leeftijdsniveau en de man/ vrouw index van de werkenden per provincie 28 Figuur 3.3 Overzicht van de verdeling van de werkenden naar aard van de onderneming per opleidingsniveau 30 Figuur 3.4 Overzicht van het dagloon van de werkenden uitgedrukt in klassen van 250 BEF 32 Figuur 3.5 Overzicht van het gemiddelde loonniveau van de werkenden naar scholingsgraad 33 Figuur 3.6 Overzicht van het gemiddelde loonniveau van de werkenden naar leeftijd 33 Figuur 3.7 Gemiddeld dagloonniveau, gemiddeld leeftijdsniveau en procentueel aandeel mannen van de werkende arbeidsgehandicapten per sector, 1997 34 Figuur 3.8 Overzicht van de verdeling van de werkenden naar statuut per leeftijdscategorie 36 Figuur 3.9 Overzicht van de verdeling van de werkenden naar aard van tewerkstelling per ondernemingsgrootte 39 Figuur 3.10 Verdeling van de werkenden naar statuut onderneming per provincie 40 HOOFDSTUK 4 DEELS WERKLOOS, DEELS WERKEND Figuur 4.1 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar dagloonniveau 46
HOOFDSTUK 5 WERKLOOS EN (NOG) NIET ACTIEVEN Figuur 5.1 Overzicht van het gemiddelde opleidingsniveau, het gemiddelde leeftijdsniveau en de man/vrouw index van de werklozen per provincie 53 Figuur 5.2 Overzicht van de gemiddelde werkloosheidsduur naar leeftijdsniveau 55 Figuur 5.3 Overzicht van de gemiddelde werkloosheidsduur naar opleidingsniveau 56 Figuur 5.4 Overzicht van de gemiddelde werkloosheidsduur per provincie 56
LIJST TABELLEN HOOFDSTUK 1 DATA VERZAMELING OVER PERSONEN MET EEN HANDICAP, EEN MOEILIJKE OPDRACHT Tabel 1.1 Gerechtigden op uitkeringen aan gehandicapten (volwassenen-belgië-diverse jaren) 13 HOOFDSTUK 2 DE VOLLEDIGE ONDERZOEKSPOPULATIE VAN NADERBIJ BEKE- KEN Tabel 2.1 Overzicht van de situatie op de arbeidsmarkt van de onderzochte personen op 30/06/97 19 Tabel 2.2 Overzicht van de verdeling van de onderzoekspopulatie naar geslacht en arbeidssituatie 20 Tabel 2.3 Overzicht van de onderzoekspopulatie naar leeftijd 21 Tabel 2.4 Overzicht van de geografische spreiding per provincie van de onderzochte eenheden 22 Tabel 2.5 Overzicht van het opleidingsniveau van de onderzochte eenheden 23 HOOFDSTUK 3 OP DE ARBEIDSMARKT Tabel 3.1 Overzicht van de verdeling naar leeftijdscategorie van de werkenden 26 Tabel 3.2 Overzicht van de geografische spreiding van de werkenden 28 Tabel 3.3 Overzicht van de werkenden uit de onderzoekspopulatie naar opleidingsniveau 29 Tabel 3.4 Overzicht van de sector van tewerkstelling (NACE-Bel indeling) 31 Tabel 3.5 Overzicht van de werkenden naar statuut 36 Tabel 3.6 Overzicht van de werkenden naar ondernemingsgrootte 37 Tabel 3.7 Overzicht van de werkenden naar statuut van de onderneming 38 HOOFDSTUK 4 DEELS WERKLOOS, DEELS WERKEND Tabel 4.1 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar leeftijdsniveau 44 Tabel 4.2 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar woonplaats 44
Tabel 4.3 Tabel 4.4 Tabel 4.5 Tabel 4.6 Tabel 4.7 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar opleidingsniveau 45 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar werkloosheidsduur 46 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar sector 47 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar ondernemingsgrootte 48 Overzicht van de deels werkloos, deels werkend -en naar ondernemingsstatuut 48 HOOFDSTUK 5 WERKLOOS EN (NOG) NIET ACTIEVEN Tabel 5.1 Overzicht van de verdeling naar leeftijdscategorie van de werklozen 52 Tabel 5.2 Overzicht van de geografische spreiding van de werklozen 52 Tabel 5.3 Overzicht van de werklozen uit de onderzoekspopulatie naar opleidingsniveau 54 Tabel 5.4 Overzicht van de werklozen naar de duur van de werkloosheid 55 Tabel 5.5 Overzicht van de niet actieven naar leeftijdsniveau 58 Tabel 5.6 Overzicht van de verdeling van de niet actieven 58 BIJLAGEN BIJLAGEN BIJ HOOFDSTUK 1 Tabel B.1.1 Overzicht van de categorieën van de door de RSZ geleverde gegevens 65 Tabel B.1.2 Overzicht van de categorieën van de door de RVA geleverde gegevens 66 BIJLAGE BIJ HOOFDSTUK 3 Tabel B.3.1 Overzicht van de plaats van tewerkstelling van de onderzoekseenheden naar sector volgens de NACE-Bel indeling 67 BIJLAGE BIJ HOOFDSTUK 4 Tabel B.4.1 Overzicht van de verdeling van de deels werkloos, deels werkend -en naar sector van tewerkstelling 69
W OORD VOORAF De statistische kennis over de positie van werknemers en werkzoekenden op de arbeidsmarkt wordt met de dag beter, omvangrijker en scherper. Dit geldt echter niet voor alle categorieën van werknemers of werkzoekenden. Voor twee categorieën blijven de beleidsvoerders grotendeels in het duister tasten: allochtonen en personen met een (arbeids)handicap. Het is om die reden dat een onderzoek naar de werkgelegenheid van moeilijk af te bakenen doelgroepen, migranten en gehandicapten werd goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Dit dossier vult een leemte op voor de arbeidsmarktinformatie over personen met een handicap. 1 Het bevat de analyse van origineel cijfermateriaal over de arbeidsmarktsituatie van een door het Vlaams Fonds voor de Sociale Integratie van Personen met een Handicap (VFSIPH) voor erkenning van bijstand geselecteerde groep gehandicapten. Hun arbeidsmarktpositie werd opgezocht via een door de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid tot stand gebrachte koppeling van het VSFIPH bestand met de RSZ- en RVA-databanken. Via deze koppeling werd aldus een unieke dataset met gegevens gecreëerd. Onze erkentelijkheid gaat dan ook uit naar de beheerders van het VFSIPH en de KSZ, die de koppeling van deze datasets goedkeurden en naar alle medewerkers van de betrokken databankinstellingen (KSZ, RSZ, RVA) die de koppeling technisch in orde brachten. Dit onderzoek kaderde in en werd gefinancierd door het VIONA-arbeidsmarktonderzoeksprogramma, in opdracht van de Vlaamse Regering en de Vlaams Minister voor Werkgelegenheid en Toerisme. Het werd uitgevoerd door Hans Verhoeven van het Departement Sociologie van de K.U. Leuven, onder begeleiding van Dr. E. Samoy, Prof. Dr. A. Martens en Prof. Dr. F. Lammertyn. De uitvoering van dit onderzoek werd eveneens opgevolgd door een thematische visiegroep van VIONA waaraan Marion Vrijens (Adm. Werkgelegenheid), Michiel Van de Voorde (Adm. Werkgelegenheid), Inge Waer (Adm. Werkgelegenheid), Francis Van Lindt (Adm. Werkgelegenheid), Elke Devroe (Adm. Wetenschap en Innovatie), Saïda Sakali (Kabinet van Vlaams Minister Landuyt), Philippe Heyvaert (Kabinet van Vlaams Minister Van Mechelen), Rien Van Meensel (SERV), Sandra Rosvelds (ACV), Gaby Gysemans (VIZO), Wim Geirnaerdt (UNIZO), en Ching Lin Pang (K.U. Leuven) deelnamen. We danken hen voor hun waardevolle opmerkingen. 1. Voor allochtonen zie het WAV dossier Verhoeven, H., De vreemde eend in de bijt, Arbeidsmarkt en diversiteit, een kwantitatief onderzoek naar de positie van allochtonen op enkele lokale arbeidsmarkten in Vlaanderen en Brussel. 9
10