De Ex installatienorm For the Next Generation! Karel Neleman -
Wie ben ik? 27 jaar ervaring in elektrische explosieveiligheid bij 18 jaar lid van NL normcommissie NEC 31 Internationaal TC 31 Maintenance Team lid van: + IEC 60079-0 (algemene bepalingen), karel.neleman@bartec.nl + IEC 60079-1 (drukvast materieel) en + IEC 60079-14 (ontwerp, selectie en installatie) Delegate in IECEx Management Committee Vakdocent bij o.a. (IECEx05 Recognized Training Provider)
Basiskennis vereiste: Normen versus Richtlijnen Europese Richtlijnen zijn wetmatig verplicht te vervullen Normen zijn uitgewerkte hulpmiddelen waarmee aangetoond kan worden dat aan de minimum eisen van de richtlijn wordt voldaan
Over welke norm hebben we het vandaag? NEN-EN-IEC 60079-14 DE aanbevolen norm voor: Ontwerpers Installateurs Inspecteurs Plant eigenaren
Historie Bij de laatste editie (2014) zijn er al vele wijzigingen doorgevoerd: 1. Meest drastisch was het schrappen van de welbekende flowchart 2. Met enige aanpassing van de kabeleisen 3. Hergroepering van bepalingen over kabelinvoeren, motoren en verlichting 4. Nieuw was: elektrische verwarming (uit IEC 60079-30-2) 5. Nieuw was: warmte dissipatie bij klemmenkasten in Ex e 6. Nieuw was: simple apparatus en klemmenkasten in Ex i
Zijn we in Nederland nu tevreden? We hebben nog steeds moeite met: De (informatieve) Annex E (kabel test op basis van 0,5 meter bij 3 mbar) en de eis voor 3 meter kabel bij een compression wartel in Ex d constructies. In Engeland heeft men besloten de flowchart uit de oude norm editie nog te gebruiken
En, is het Maintenance Team nu tevreden? Wel, dat was de voorzitter na stemming in ieder geval niet! Welke landen hadden tegen gestemd? Engeland, Zweden, Finland, Denemarken en Nederland Om overtuigend bewijs te verzamelen is de voorzitter op eigen kosten vlamdoorslag- testen gestart (i.s.m. DEKRA EXAM)
Uitgangspunten Alle geteste kabels waren vooraf: 1. beoordeeld op artikel 9.3.2. a) dus rond, compact etc. 2. en zelfs getest op beperkt ademend volgens Annex E Voor zowel de beperkt ademend test (Annex E), als genoemde (bewijs)vlamdoorslagtesten, wordt kabel met 0,5 meter lengte gebruikt.
Waarom bij Ex d dan toch minimaal 3 meter lengte eisen? In een oude editie (1971) van de IEC 60079-1 (drukvaste constructie) is dit ooit al eens bepaald als veilige lengte voor directe kabelinvoeringen. Soms is het dus best handig om een aantal oudere heren op het balkon te hebben in het Maintenance Team
Vlamdoorslagtest 15 maal uitgevoerd op steeds dezelfde kabels Gekozen voor een kast met een serieus volume (40 dm 3 ) Uitgevoerd bij een voordruk van 1,5 bar 5 x met waterstof (27,5%) (IIC) 5 x met acetyleen (7,5%) (IIC) 5 x met propaan (4,6%) (IIA) Resultaat alleen bevredigend, indien geen enkele doorslag!
Wat is de basis hiervan? De flowchart kon alleen komen te vervallen als: Iedereen zich minimaal zou houden aan de eisen voor de kabels! Dat is in NL (mede door Het Grote ATEX Congres) wel opgemerkt? Maar dan stuiten de kabelfabrikanten op de nodige uitdagingen en dan zullen de wartelfabrikanten ook hun reclamefolders moeten herzien!
Dilemma Een wartel wordt gezien als apparaat en kan gecertificeerd worden, terwijl een kabel niet eens onder de werkingssfeer van de ATEX richtlijn valt
De norm bevat wel kabel eisen Kabel voor vaste aanleg moet zijn: 1. Rond en compact (hoe definieer je dat? Wat vindt u / wat vind ik compact?) 2. Mantel of bedding geëxtrudeerd; in de vorige (2008) norm stond al extruded bedding maar werd door installateur compleet genegeerd en wellicht logisch; bij multi-cores een uitdaging 3. Eventueel toegepast vulmateriaal niet-hygroscopisch
Kabelproductie: Extrusie: Slangspuiten versus Drukspuiten Bij slangspuiten wordt er letterlijk een slang over de aders gespoten. De aders liggen losjes in de mantel. Voordeel; de kabel wordt meer flexibel. Nadeel; de kabel wordt minder rond, maar ook minder robuust. (en dan hebben we het maar niet over hoe compact dat is) Bij drukspuiten wordt de ruimte tussen de aders volgespoten. Bron: Extrusiekop
Geplande aanpassing in de norm Kabel voor vaste aanleg moet zijn: 1. Rond en compact (dit staat nog ter discussie met o.a. kabelfabrikant) 2. Mantel of bedding moet zijn toegepast met pressure extrusion 3. Eventueel toegepast vulmateriaal mag geen capillair effect vertonen over de lengte van de kabel (hoe gaan we dat bepalen?) Er wordt een kabelfabrikant uitgenodigd om dit eenduidig vast te leggen
De bijbehorende kabelinvoeringen Er zal aan de kant van de wartelfabrikanten ook wat moeten gebeuren; want men wekt momenteel de verkeerde suggestie
De bijbehorende kabelinvoeringen en ook hier
Waarom deze aandacht? Het lijkt alsof de kabel aan geen enkele specificatie behoeft te voldoen! Maar de normschrijver heeft feitelijk tot doel dat de kabelfabrikanten geen tuinslangen met losse draadjes er in meer aanbieden voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen! Dus: Leuk voor thuis; maar niet in de procesindustrie!
En ook niet onbelangrijk, voor nu: Ga niet zappen door de norm, naar wat u het beste past 9.3.2. kabel voor vaste aanleg 9.3.3. flexibele kabel voor vaste aanleg Deze paragrafen zijn niet bedoeld als òf maar als èn! Momenteel staan de eisen zoals rond en compact etc. alléén in 9.3.2.
Wat passen we hiervoor aan? Dit wordt dus verplaatst naar een eerdere algemene paragraaf: en gaat voor alle kabels gelden (tenminste, dat is huidige draft status)
Gaat het dan echt alleen maar over kabels / wartels? U begrijpt, er is meer discussie: De norm bevat soms product eisen die in productnormen thuishoren en die kunnen zelfs in tegenspraak zijn (denk aan LED verlichting) Ex e motoren en frequentieregelaarbedrijf moet dit nu wel of niet als eenheid gecertificeerd zijn? Wanneer bent u installateur en wanneer fabrikant? (bij klemmenkasten)
Maar ingrijpender; de indeling van de NEN-EN-IEC 60079-14 4. Algemene eisen 5. Selectie van apparatuur 6. Beveiliging tegen gevaarlijke vonkvorming 7. Elektrische beveiliging 8. Nood-uit schakeling & elektrisch veilig stellen 9. Bekabeling en bedrading systemen 10. Kabel invoer systemen 11. Roterende elektrische machines 12. Verlichtingsarmaturen 13. Elektrische verwarming 14. Aanvullende bepalingen Ex d 15. Aanvullende bepalingen Ex e 16. Aanvullende bepalingen Ex i 17. Aanvullende bepalingen Ex p 18. Aanvullende bepalingen Ex n 19. Aanvullende bepalingen Ex o 20. Aanvullende bepalingen Ex q 21. Aanvullende bepalingen Ex m 22. Aanvullende bepalingen Ex op 23. Aanvullende bepalingen Ex t
Is die indeling goed? Dat is dus de vraag die blijkbaar internationaal speelt Want; de titel is: ontwerp, keuze en opstelling van elektrische installaties de norm is dus geschreven voor zowel ontwerper als installateur ieder voor zich moet zoeken naar de voor hem geldende bepalingen
Het IECEx 05 trainingsprogramma voor personele competentie Dat kent o.a. de modules Ex003 : selectie en installatie van apparatuur en bekabelingsystemen Ex009 : ontwerpen van explosieveilige installaties Het zou dus handig zijn als: per activiteit de normteksten in hoofdstukken verzameld zouden zijn.
Mogelijke nieuwe indeling van de NEN-EN-IEC 60079-14 4. General 5. Documentation 6. Selection 7. Design 8. Erection 9. Commissioning 10. Initial inspection 4. Algemeen 5. Documentatie 6. Selectie 7. Ontwerp 8. Opstelling 9. In bedrijf stellen 10. Initiële inspectie Wenselijke volgorde? (+benaming?) 6. Ontwerp 7. Selectie 8. Installatie 9. Initiële inspectie 10. In bedrijf stellen Per activiteit wordt bepaald welk hoofdstuk van toepassing is
Acceptatie in de markt Het Maintenance Team begrijpt dat er wat uit te leggen is. Binnen zeg maar 5 jaar, de norm 2 maal op de schop, is ècht de limiet! Nu is het dus zaak om de norm klaar te maken For the Next Generation. OPROEP: Elke inhoudelijke input richting MT 60079-14 is meer dan welkom!!!
Platform ATEX 153 opgericht Het Platform ATEX 153 stelt zich mede tot doel een klankbord te zijn voor de proces industrie richting norm commissie NEC 31. Plant eigenaren, ingenieursbureau s, system integrators, installateurs en inspectiebedrijven: sluit u aan!
Nederlandse Praktijk Richtlijn (of beter: Gids) Een serieuze vraag aan jullie: Zou er in jullie optiek een behoefte zijn aan een NPR 7914? De norm zelf blijft internationaal van oorsprong Vergelijk het met de NPR 7910 die specifiek voor de Nederlandse Industrie is geschreven als een praktijkgids bij het toepassen van NEN-EN-IEC 60079-10
Jullie input wordt echt zeer gewaardeerd! karel.neleman@bartec.nl